G-7 steunen GOS
met 45,8 miljard
Grimmige lentetij dingen Russische regering
Miljoenendans om hout, olie, roebels en dollars
Indonesië wil
handel behouden
Economie
Drukte op beurs Rio
Duitse winkels moeten
verpakking terugnemen
DONDERDAG 2 APRIL 1992
9
Topman Philips-België weg
brussel De baas van Philips-België, U. Devoldere, heeft dins
dag plotseling zijn ontslag ingediend. Officieel wordt een zwakke
gezondheid als reden opgegeven, maar algemeen wordt aange
nomen dat zijn vertrek te maken heeft met de grote problemen
rond de Belgische videoketen Super Club, waarvan Philips
grootaandeelhouder is. Super Club, dat honderd zaken heeft in
België en vijfhonderd in de Verenigde Staten, staat voor bijna
een half miljard gulden in het rood.
Onderzoek McKinsey naar beurs
Amsterdam Het managementsorganisatiebureau McKinsey
gaat een onafhankelijke studie verrichten naar de internationale
concurrentiepositie van de Amsterdamse effectenbeurs. Dat
heeft het persbureau ANP gisteren uit zeer betrouwbare bron
vernomen. McKinsey verrichtte eind vorig jaar al een studie naar
de toekomst van de beurs in Frankfurt en adviseerde de Duitse
beurs de handel op de vloer te vervangen door beeldschermen-
handel.
Begemann: ruim 15 procent winst
breda» De Koninklijke Begemann Groep van Joep van den Nie-
wenhuyzen, een conglomeraat van ongeveer 130 ondernemin
gen, heeft vorig jaar een nettowinst behaald van 85 miljoen gul
den. Dat is 15,6 procent meer in 1990 toen de winst nog 73,5
miljoen gulden bedroeg. Dat heeft Begemann gisteren bekend
gemaakt. De omzet groeide met 28,4 procent tot 1,74 miljard
gulden. De orderportefeuille nam toe van 1,2 miljard gulden tot
4,2 miljard gulden.
Bank of Taiwan in Amsterdam
Amsterdam In navolging van het Taiwanese bedrijfsleven heeft
ook de Bank of Taiwan zich per 1 april in Amsterdam gevestigd.
De Bank of Taiwan, die in Amsterdam haar Europese hoofdkan
toor heeft geopend, is zowel een officiële bank van de Taiwanese
overheid als een commercieel dienstverlener voor het bedrijfsle
ven. De Bank zegt „vertrouwen te hebben in Amsterdam als een
belangrijk centrum voor internationale bankactiviteiten".
JAKARTA IPS
Het Indonesische bedrijfsleven
wil de handelsrelatie met Ne
derland op de oude voet voort
zetten. Dat heeft het secretari
aat van de Nationale Investe-
ringsraad van Indonesië giste
ren verklaard. „De betrekkingen
met de Nederlandse zakenlie
den zijn hecht en wij willen dat
zo houden", aldus een functio
naris van het secretariaat.
De raad verwacht dat beide
landen zich nu meer kunnen
concentreren op uitbreiding
van de bilaterale handel nu het
V.S' zeggen nog eens een extra 2,1 miljard toe
De zeven grootste industrielanden verenigd in de G-7
steunen de lidstaten van het Gemenebest van Onafhan
kelijke Staten (GOS) met in totaal 24 miljard dollar (45,8
miljard gulden). Dat heeft de Duitse onderminister van
financiën, Kohier, gisteren meegedeeld. De Verenigde
Staten zullen daarnaast nog eens 1,1 miljard dollar (2,1
miljard gulden) aan het GOS overmaken, zo heeft presi
dent Bush gistermiddag bekendgemaakt.
het ogenblik voorzitter van de
G-7, die verder bestaat uit de
Verenigde Staten, Canada, Ja
pan, Frankrijk, Groot-Brittannië
en Italië.
Volgens Kohier hoopt de G-7
dat Rusland eind april wordt
toegelaten als lid van het Inter
nationale Monetaire Fonds
(IMF). Als Rusland lid is zal het
jaarlijks ongeveer vier miljard
dollar van het fonds kunnen le
nen. Het IMF liet dinsdag weten
dat de voorbereidingen voor het
lidmaatschap vrijwel zijn afge-
Het grootste deel van de G-7-
hulp. 18 miljard dollar, bestaat
uit leningen en uitstel van beta
lingen van schulden. Daarnaast
zal de groep een fonds van zes
miljard dollar vormen om de
koers van de roebel te stabilise-
Volgens Kohier moet de hulp
worden gezien als expliciete
steun aan de economische her
vormingen van president Jeltsin
van Rusland. Duitsland is op
rond. De 1,1 miljard dollar die
president Bush gisteren toezeg
de, bestaat geheel uit land
bouwkredieten. Ook zullen de
VS de huidige humanitaire hulp
(onder meer voedsel en genees
middelen) voortzetten, en zal
nog bestaande 'Koude-Oorlogs-
wetgeving' worden ingetrokken,
aldus Bush.
De aangekondigde hulp is
vervat in een wetsvoorstel dat
nog door het Congres moet
worden goedgekeurd.
Nu Amerika in recessie is, zul
len de kiezers bepaald niet
staan te springen om zoveel
geld aan het GOS te geven,
maar volgens Bush is „de prijs
die we voor het hulppakket
moeten betalen niets vergele
ken bij de prijs die we zouden
moeten betalen als democratie
en hervorming in de voormalige
Sovjetunie mislukken".
rio de janieroHet aftreden van de Braziliaanse regering leidde deze week tot een koortsachtige handel
op.de beurs van Rio de Janiero. Pas gisteren leek de zaak weer enigszins te kalmeren. De regering bood
maandag haar ontslag aan aan president Collor de Mello na aanhoudende geruchten over corruptie.
moskou peter princle
THE INDEPENDENT
„accent van de samenwerking
met Nederland niet meer zo
zwaar valt op ontwikkelingssa
menwerking. Wij beschouwen
Nederland als de poort naar Eu
ropa en als zodanig een belang
rijk handelspartner", aldus de
Investeringsraad.
Volgens het
economische zaken in Den
Haag heeft het Nederlandse be
drijfsleven in de loop der jaren
voor een bedrag van 2,4 miljard
dollar (4,5 miljard gulden) in
Indonesië geinvesteerd. De
grootste investeerders zijn Shell,
Unilever en Philips.
Als de sneeuw smelt, worden plotse
ling alle onverkwikkelijke zaken bloot
gelegd die gedurende de winter zo
mooi bedekt zijn gebleven. Op haar
manier lijdt ook de regering van de
Russische president Jeltsin onder een
de wisseling der seizoenen.
In januari en februari de maan
den waarin stakingen en rellen wer
den verwacht tegen de prijsstijgingen
er bijna geen klachten. De
jonge vice-premier Jegor Gaidar ver
zekerde zelfbewust dat zijn hervor
mingen in gang waren gezet. Dat werd
met een zeker scepticisme ontvangen,
maar zonder echte oppositie.
De grote stap van Rusland in de
richting van de kapitalistische wereld
de aanvraag voor het lidmaatschap
van het Internationale Monetaire
Fonds en de vraag om financiële hulp
lijkt te worden versneld. De G-7 en
de Verenigde Staten hebben gisteren
omvangrijke steun toegezegd en ook
de boodschap van het IMF in Was
hington is positief; de bestuurders zijn
blij met de manier waarop de hervor
mingen verlopen. De voorbereidingen
voor het lidmaatschap van Rusland
zouden bijna rond zijn waardoor Jelt
sin en de zijnen in april al tot het IMF
zouden kunnen toetreden.
Wel waren er de afgelopen tijd
sluipschutters van binnenuit, zoals
vice-president Alexander Roetskoj en
de voorzitter van het Russische parle
ment, Roeslan Chasboelatov, die heb
ben gezegd het verloop van de hervor
mingen te liberaal te vinden. De
meeste burgers leken Boris Jeltsin en
zijn team van vrije-markteconomen
een kans te geven op succes, maEft*er
komt een nieuwe ronde van prijsstij
gingen voor basisvoedingsmiddelen
als brood en melk.
„Niemand weet waar we naar toe
gaan", zei Roetskoj vorige week op
een bijeenkomst van politici en eco
nomen onder de vlag 'Rusland op weg
naar de 21ste eeuw'. Volgens hem is
de economie niet meer onder contro
le, is 80 procent van de bevolking tot
armoede vervallen, is de liberalisatie
van de prijzen niets anders dan op
lichting en is de staat bezig uiteen te
vallen.
De scherpste aanval kwam van de
oudere groep economen, die aan de
kant zijn gezet toen de jongeren, zoals
Gaidar, de macht grepen. Nikolai Pe-
trakov, lange tijd adviseur van Michail
Gorbatsjov, deed een oproep op het
team van Gaidar om af te treden of
van koers te veranderen voordat het te
laat is en de sociale onrust zich over
het hele land verspreidt.
Alexander Jakovlev, de architect van
de perestrojka die nu met Gorbatsjov
in zijn nieuwe instituut samenwerkt,
voorspelt dat de hele Russische rege
ring maandag de laan zal worden uit
gestuurd, wanneer het parlement zijn
zesde congres houdt. Dat wil zeggen,
als Jeltsin hen er niet eerst uitschopt,
voegt hij eraan toe.
Vanuit de veiligheid van zijn insti
tuut sluit Gorbatsjov zich bij het koor
aan. „Het is alsof we in een gekken
huis leven", zegt hij.
De bestuurders van het IMF vinden
dat het overwerkte team van Gaidar
nog een beetje harder moet werken en
met meer details moet komen voordat
het geld krijgt. Toch zette hei IMF
dinsdag een belangrijke stap naar
spoedige toekenning van het lidmaat
schap aan Rusland. Het IMF •bestUUl
wil Moskou een aandeel (en een daar
mee verbonden stemrecht) van 3 pro
cent geven. Als de ministers van fi
nanciën van de aangesloten landen
daarmee instemmen, wordt Rusland
eind april, tijdens de voorjaarsverga
dering van het IMF in Washington,
lid. Op grond van zijn 'quotum' van 3
procent kan Rusland jaarlijks onge
veer vier miljard dollar van het IMFle-
nen, mits het fonds tevreden is over
het economische beleid.
Jeltsin is voor een deel van de druk
door de knu-. n «Mn 60 heeft het
vrijmaken van de olieprijzen die voor
deze week was aangekondigd, uitge
steld tot mei of juni. Hoewel hij op dit
moment de populairste leider van
Rusland is. met de meeste autoriteit,
is het vertrouwen dat de burgers in
hem hebben sinds hij vorig jaar juni is
gekozen, met 24 punten gezakt
voornamelijk vanwege de prijsstijgin
gen.
vertaling tuutje niemant5verdriet
Russen redden Friese deurenfabriek van ondergang
Groot verpakkingsmateriaal, zoals de verpakkingen van elektronica en
koelkasten, moeten leveranders in Duitsland aJ sinds 1 januari 1990 te
rugnemen. FOTO UNITID PHOTOi CH BOtR
LEEUWARDEN IRENE OVERDUIN
EN WIEBE PENNEWAARD
Westerse zakenlieden kopen za
ken op in het voormalige Oost
blok. Transacties in de omge
keerde richting doen zich niet
voor. Althans, ze zijn hoogst uit
zonderlijk. Bij Halbertsma Deu
ren BV in het Friese Grou werd
deze week de champagne ont
kurkt ter bezegeling van de ver
koop van de deurenfabriek aan
het Russische bedrijf Ilytsj in de
autonome deelrepubliek Komi.
De verkoop heeft ruim een
jaar in beslag genomen, aan
merkelijk langer dan de bedoe
ling was van Jippe Tinga, een
38-jarige zakenman uit Winsum
en het brein achter de opmer
kelijke transactie. Tal van om
standigheden compliceerden de
onderhandelingen en afwikke
ling. De miljoenendans om bo
men, deuren, olie, roebels en
dollars laat zich lezen als een
zakenroman.
Januari 1991
Begin 1991 staat de deurenfa
briek aan de vooravond van
haar honderdjarig bestaan. Di
recteur Tinga heeft bij de eige
naar van de deurenfabriek, Sve-
dex BV in Varsseveld, een mooi
budget bedongen voor de festi
viteiten: bijna 300.000 gulden.
De 54 produktiemedewerkers
van Halbertsma Deuren mor
ren. Ze vinden dat het geld be
ter kan worden besteed aan ver
nieuwing van de verouderde
apparatuur. Om te beginnen, zo
vinden ze, moet de produktie
van eenvoudige en goedkope
binnendeuren (de zogenoemde
Boconlijn) hoognodig worden
gemoderniseerd. De vraag naar
het kwalitatief gebrekkige eind-
produkt zal anders op korte ter
mijn geheel wegvallen.
Dat erkent ook het moeder
bedrijf en Tinga krijgt toestem
ming een koper voor de Bocon
lijn te zoeken. Hij ziet wel mo
gelijkheden en schakelt Cons-
sov BV in, waarvan hij aandeel
houder is. Dit in Staphorst ge
vestigde handels- en adviesbu
reau is voor de helft in handen
van Tinga en drie zakenvrien
den en voor de andere helft van
enkele Russische ondernemers.
Februari 1991
Tinga vindt een gegadigde: de
autonome Sovjet-deelrepubliek
Komi. De tegen het Oeralge-
bergte aangelegen republiek is
ruim tien keer zo groot als Ne
derland en is voor drie kwart
bedekt met naaldwouden. Het
staatsbedrijf Rossevzapstroj, ge
vestigd in de hoofdstad Syktyv
kar, heeft oren naar het aanbod
om de Boconlijn te kopen, naar
Komi over te brengen en daar
weer op te bouwen. Rossevzap
stroj levert deuren, maar deze
zijn van abominabele kwaliteit.
De voorbereidingen voor het
eeuwfeest zijn ondertussen in
volle gang en de fabriek lijkt op
sterven na dood. De situatie
verslechtert per maand. Betalin
gen aan leveranciers kosten toe
nemende moeite en de aanvoer
van grondstoffen hapert. Alleen
al het voortdurend gebrek aan
reserve-onderdelen beperkt de
oorspronkelijke capaciteit van
190.000 deuren per jaar met
tienduizenden. Klanten klagen,
omdat afspraken over levertij
den niet worden nagekomen. In
april spreekt Tinga met techni
sche deskundigen uit Komi af
dat zij de Boconlijn komen be
kijken.
Mei 1991
Het bedrijf viert feest. Achter de
schermen gaan de onderhande
lingen met Komi door. De niet
onbelangrijke vraag is hoe Komi
de Boconlijn wil betalen. Het
antwoord luidde: in dollars, ver
diend met olie. Tinga krijgt te
horen dat de republiek jaarlijks
twintig miljoen ton olie produ
ceert. Via Sovjet-pijpleidingen
wordt de olie verspreid, waarna
Moskou met Komi afrekent.
Tien procent van de olie mag de
republiek houden en vrij beste
den. Daarvan gaat 4 procent
naar de eigen bevolking, waar
door er 6 procent overblijft voor
export. Omgerekend naar gul
dens gaat het om een half mil
jard.
Juli 1991
De produktiemedewerkers in
Grou kijken verbaasd op, als
Tinga Russisch sprekende heren
rondleidt in de fabriek. Volgens
Moskou is er een gigantisch te
kort aan deuren in de Sovjetu
nie, waardoor er een levertijd
bestaat van wel vijftien jaar.
Hoe eerder Komi in dit gat kan
springen, hoe beter.
In alle stilte worden plannen
gesmeed om niet alleen de Bo
conlijn, maar de hele fabriek te
verkopen. Dat biedt immers
veel voordelen. De Boconlijn
kan voorlopig in Grou blijven
staan en snelle omscholing van
werknemers in Komi wordt
minder noodzakelijk. Daarnaast
kan Komi Halbertsma volop
hoogwaardig hout leveren.
Door een fors opgeschroefde
deurenproduktie zal het bedrijf
als geheel weer rendabel kun
nen worden gemaakt.
Het gezelschap spreekt een
verkoopprijs af van 5,75 miljoen
gulden. Daarnaast beloven de
Russen voor 2,75 miljoen gul
den te investeren Het totaalbe
drag moet uiterlijk op 15 de
cember zijn gestort op de Sve
dex rekening bij de Friesland
Bank. Twee dagen later zal met
de formele overdracht de ver
koop van Halbertsma Deuren
BV aan de republiek een feit
zijn.
Augustus 1991
Op 18 augustus luidt een po
ging tot een staatsgreep de poli
tieke ondergang van Gorbatsjov
en de Sovjetunie in. De voorge
nomen trip van Tinga naar
Moskou op 19 augustus moet
worden uitgesteld. Een week la
ter reist hij alsnog af en treft in
Komi een republiek in opperste
verwarring aan waar gemaakte
afspraken geen enkele waarde
meer lijken te hebben.
De afzonderlijke republieken
claimen ineens het beheer over
de oliepijpleidingen in hun ge
bied. Dat compliceert de olie
stroom van Komi naar Polen,
waar de olie moet worden om
gezet in dollars voor de Hal-
bertsma-koop. Wellicht, en zelfs
waarschijnlijk, stroomt de olie
keurig langs de kranen en klep
pen in de verschillende staten.
De twijfels over wat binnen Sve-
dex 'de Russische deal' heet, ne-
In oktober komen de minis
ter-president, de minister van
buitenlandse handel en de mi
nister van financiën uit Komi
naar Friesland. Zij stellen Tinga
en de zijnen gerust. De verkoop
gaat gewoon door, maar ze heb
ben koud gesproken of er
doemt een volgend probleem
op. De nieuw aangetreden Rus
sische president Boris -Jeltsin
bepaalt op 15 november per de
creet dat er uitsluitend nog olie
mag worden geëxporteerd,
wanneer de opbrengst ten goe
de komt aan voedsel voor de
bevolking.
December 1991
Terwijl Halbertsma naar lucht
Biakt, veratriflct de 15de decem
ber zonder dat het afgesproken
bedrag is overgemaakt. Uitein
delijk is er aan net einde van de
maand nog maar 2 miljoen gul
den door Komi gestort De on
zekerheid over de Russische
deal krijgt fikse afmetingen. Het
personeel weet nog steeds van
Al eerder gestarte overname
besprekingen met andere gega
digden, waaronder concurrent
Picus BV in Eindhoven, leiden
tot niets. Tinga werkt begin
1992 nog altijd koortsachtig aan
de Komi-transactie en besluit
de deurenfabriek zelf te kopen
om de transactie te bespoedi
gen.
Op 21 januari richt Tinga de
lege BV Halbertsma Deuren
Holding op. Een dag later koopt
deze holding alle aandelen van
de deurenfabrikant voor het
symbolische bedrag van één
gulden. De holding verplicht
zich daarbij om voor 31 mei de
onroerende goederen over te
nemen voor 3,75 miljoen.
In februari reist Tinga op
nieuw naar Moskou. Daar komt
hij tot de conclusie dat de ver
koop nog steeds kansen heeft.
Maart 1992
Op 23 maart arriveert opnieuw
een delegatie uit Komi op
Schiphol met slecht nieuws. De
regering van Komi heeft zich te
ruggetrokken omdat de repu
bliek de zeggenschap over de
eigen olie is kwijtgeraakt. Er is
ook goed nieuws. De onderhan
delingen kunnen doorgaan met
de zakenman Michael B. Gluz-
man uit Komi.
In het nieuwe scenario zal
Halbertsma Deuren worden
verkocht aan het bedrijf Ilytsj,
dat voor een groot deel privé ei
gendom is van Gluzman. Uit
voering van het oorspronkelijke
plan is uitgesloten.
Op woensdag 25 maart laat
Tinga de aandelen van Hal-
bertsma Deuren BV twee keer
van eigenaar wisselen. Eerst
worden ze verkocht aan Cons-
sov BV, die de aandelen onmid
dellijk doorschuift naar Ilytsj.
Weliswaar is de koopsom nog
niet helemaal overgeboekt
maar daar Ilytsj nog de 31 mei
de tijd voor De handel is dus
eindelijk gedaan
Afgelopen maandag, twintig
voor één. deelt Tinga aan de in
de kantine verzamelde 75 per
soneelsleden mee dat ze nu in
een Russisch bedrijf werken Dit
feit zal in juni worden gevierd.
Op bescheiden wijze
berlijn hans hoogenchjk
De Duitse milieuminister Klaus
Töpfer heeft overbodige verpak
kingen. zoals tandpastadoosjes,
bonbonfolie en fraaie cognac-
en champagnedozen in de ban
gedaan. Iedere klant mag deze
verpakkingen sinds gisteren in
de winkel achterlaten. De win
kelier is verplicht deze tweede
of derde verpakking gratis terug
te nemen en te laten recyclen.
Dat staat in het tweede deel van
de verpakkingswet van Töpfer.
jaarlijks belanden honderd
miljard van dergelijke verpak
kingen op de vuilnisbelt. Ze vul
len de vuilnisemmers voor de
helft en zorgen voor een gigan
tische afvalberg.
De winkeliers en handelaars
hebben twee mogelijkheden: ze
halen zelf die extra verpakkin
gen eraf voor de verkoop of ze
wijzen de klant er op dat de bal
last kan worden achtergelaten.
Daarna moeten de middenstan
ders en grootwinkelbedrijven
hot afval op eigen kosten ge
schikt laten maken voor herge
bruik. Prijsverhogingen worden
niet of nauwelijks verwacht,
hoewel het afvoeren en verwer
ken van een container vol pa
pier een bedrijf tussen de vijf
tien en twintig mark kost.
Het is de tweede fase van
Töpfers milieuprogramma. In
het eerste deel. dat op 1 januari
1990 van kracht werd. is gere
geld dat het grote afval, zoals de
verpakkingen van elektronica,
koelkasten en dergelijke, door
de leveranciers moest worden
teruggenomen. De derde fase
gaat 1 januari 1993 in Dan
moeten ook verkoopverpakkin
gen, zoals yoghurtbekertjes of
shampooflessen worden terug
genomen.
De Europese Gommissie
vreest dat concurrentfeverval
sing kan ontstaan door eenzijdi
ge IXiitse maatregelen. De han
del zou. zo meent Brussel, wel
eens de voorkeur kunnen geven
aan produkten uit eigen land
vanwege de langere afvoerweg
van het afval van buitenlands
fabrikaten. Brussel wil dat het
probleem van de verpakkingen
in Europees verband wordt aan-
Rcpnkt
Aangezien een aantal lidsta
ten echter nog lang niet zo
milieubewust is als bijvoorbeeld
Duitsland. Nederland en Dene
marken. kunnen zij Töpfers ini
naneven in do ministerraad
blokkeren. In Hk geval zijn on
derdelen van de laatste fase van
zijn plan, onder meer statiegeld
op alle (lessen en op verpakkin
gen van wasmiddelen, in strijd
met de geldende EG-wetgeving.
