De lange mars van
Kinnock
Elan van Cresson was
al heel snel uitgewerkt
Feiten &Meningen
DONDERDAG 2 APRIL 1992
2
Labour voor het eerst sinds jaren niet kansloos bij verkiezingen
Onder leiding van Neil Kinnock maakte de Labour Partij de afge
lopen negen jaar een lange mars naar het politieke midden. Voor
het eerst sinds 1979 zijn de socialisten bij de verkiezingen van 9
april niet op voorhand kansloos. In het Lagerhuis bevechten de
hoogmogenden elkaar nog in kroegtaai, maar in het stemhokje
za! de kiezer zich afvragen: is er eigenlijk nog verschil tussen La
bour en de Conservatieven? Jfe
WIM STEVENHAGEN
FiCTseR m rfchtj* KRIJGT VOORRAD
TTaiWK# eao
AANH/\H^./M«ATeBe,&L OM fOLITlEIA
v) EENfaHTM toch vookn/wieu/ic aecnrs
pOtiriaoE r\ $e£>PiÊATeE£P£,vö?5WTE
1 v AUT0|V10g,|L|ST EEN5" UT
Niemand wilde Mitterrands kleine soldaatje helpen
Kinnock op het campagnepad.
FOTO PRESS ASSOCIATION
Neil Kinnock. Volgens pre
mier Major is hij „onge
schikt om te regeren". Zijn
technieken, vond minister
Waldegrave, „zouden in
nazi-DuitsIand niet heb
ben misstaan". Voorzitter
Patten van de Conservatie
ven dacht: „Hij beweert al
les wat in zijn kraam te pas
komt, is tot alles bereid om
z'n voet tussen de deur te
krijgen".
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Dat Kinnock niet bemind wordt
door zijn vijanden, zal hem
geen zorgen baren. Maar het
volk draagt hem evenmin op
handen. „Als Neil morgen door
een bus wordt overreden, zou
den we op 9 april op onze slof
fen winnen", fluisterde een van
zijn medewerkers vorige week.
I n inderdaad: de opiniepeilin
gen duiden erop dat de partij
populairder is dan haar leider.
„Kinnock?", vroeg een politiek
redacteur van de Times. „Oh,
een aardige vent, dat zweer ik
je, en een briljante partijleider.
Maar geen premier." Zijn colle
ga van de linkse Guardian
schreef: „Van iemand die aan
het University College in Cardiff
is afgestudeerd kan niet veel
verwacht worden". En de
London Review of Book meen
de: „Kinnock kan geen premier
worden, omdat hij in Oxford
noch Cambridge heeft gestu
deerd".
Neil Kinnock irriteert. Schrijf
ster Germaine Greer noemde
hem een „onhandige, vervelen
de, ongedisciplineerde aap die
er maar niet in slaagt die dwaze
grijns van zijn gezicht te krij
gen". Anderen zeiden dat Kin
nock een probleem heeft met
bijvoeglijke naamwoorden zoals
sommige andere politici met
whisky: hij kan er niet van af
blijven. Kinnock is zo breed
sprakig, verklaarden zij, dat een
vergadering onder zijn leiding
driemaal zo lang duurt als on
der voorzitterschap van plaats
vervanger Roy Uattersley.
Voorts wordt hij gebrandmerkt
als „zó opvliegend dat zijn vin
ger maar beter niet te dicht bij
de atoomknop kan liggen". In
1986 verkocht hij naar verluidt
twee jongelieden een muilpeer
nadat dezen hem met een krant
op het hoofd hadden geslagen.
En in 1988 zou hij in een Afri
kaans land een diplomatieke rel
hebben veroorzaakt door „wilde
en obscene gebaren" te maken
naar soldaten die hem bij ver
gissing hadden opgepakt.
Neil Kinnock irriteert, maar de
voornaamste reden daarvoor is
zijn succes. Terwijl elders in Eu
ropa de sociaal-democratie aan
een zwanczang bezig lijkt, is
Kinnock erin geslaagd 1-abour
weer respectabel te maken.
In het hoofdkwartier van de
Britse Conservatieve Partij hing
negen jaar geleden een citaat
aan de muur, zorgvuldig inge
lijst en van ontspiegelend glas
voorzien. Het was van Pat Wall,
destijds Labour-kandidaat voor
een Ixigerhuiszetel. Het citaat
luidde: „Een marxistische La-
boui regering /al een socialisti
sche verandering van de maat
schappij doorvoeren. Dat bete
kent de afschaffing van monar
chie en Hogerhuis alsmede het
ontslag van generaals, admi
raals, luchtmacht-maarschal
ken, hoge ambtenaren, politie
chefs en in het bijzonder van
rechters. Als dat niet zou gebeu
ren, zouden we in Engeland re
kening moeten houden met de
mogelijkheid van een burger
oorlog die dood en verden
/aait'
Sinds 1983 zijn er dingen veran
derd in de üibour Partij. De
geest van Trotzki is de partij uit
gedreven en als labour straks
de verkiezingen wint, kunnen
de admiraals nistig gaan slapen.
Neil Kinnock heeft de badge
van de CND (de Britse vredes
beweging) van zijn revers ver
wijderd en onder zijn leiding zal
het land kernwapens houden
„zolang er een ander land is
met kernwapens". De socialisti
sche verandering van de maat
schappij zal ophouden bij een
hogere kinderbijslag en een
waardevaste aow.
Michael l oot was in 1983 een
makkelijke schietschijf voor de
Conservatieven. Hij droeg foute
iasscn, vooral geschikt voor
langdurige demonstraties in de
regen. Hij was voor nationalisa
tie van particuliere bedrijven,
tegen de Europese Gemeen
schap en tegen kernwapens.
Het verkiezingsmanifest waar
mee hij de ongelijke strijd aan
ging, werd door de gematigde
Labour-politicus Gerald Kauf-
mann omschreven als „de lang
ste zelfmoord-brief in de ge
schiedenis van de mensheid".
Oudgediende Conservatieven
denken met heimwee terug aan
Michael Foot. Neil Kinnock hult
zich in donkerblauwe pakken
en heeft de partij zo ver moge
lijk naar het politieke midden
getroond. De Tony Benns en
Ken Livingstones ter linkerzijde
morren, maar erkennen dat het
politieke gesternte onder Kin
nock gunstiger is dan ooit.
„Kinnock weet dat hij geen
stemmen kan verliezen aan
links", zei Livingstone. „Ter lin
kerzijde van de Labour Partij is
er namelijk niets. Hij kan straf
feloos naar rechts opschuiven
en het politieke midden voor
zich winnen".
Voor een deel was de transfor
matie van Labour cosmetisch.
Kinnock heeft zijn haar gekort
wiekt, begon zich waardiger te
gedragen en viel ook niet meer
in zee, zoals op een van zijn
eerste congressen als partijlei
der.
Maar voor het allergrootste deel
was de verandering beleidsma
tig. In zeven jaar slachtte Kin
nock alle heilige koeien van
links. Behalve de eenzijdige ont
wapening werden ook de anti-
EG-politiek en het Keynesiaaan-
se economische beleid op het
altaar van de modernisering ge
offerd.
In 1983 wilde Foot het land zo
snel mogelijk uit de Europese
Gemeenschap terugtrekken. Op
een enkeling na was heel La
bour tegen het 'Europa van de
multinationals'. Parlementariër
Frank Dobson oefende toen de
volgende milde kritiek: ,,Die Eu
rofanaten, die spreken over Eu
ropa als de cockpit van bescha
ving, zitten er niet alleen histo
risch naast maar hebben ook
oogkleppen voor als het gaat
om nazi-Duitsland. De EG heeft
een hele klasse van lieden
voortgebracht die op ander
mans kosten in Europa rond
vliegen, en ik betwijfel zeer of
iemand daar iets beter van
wordt behalve de eigenaren van
hotels en luchtvaartmaatschap
pijen. Al die klootzakken met
hun verdomde Gucéi-koffer-
tjes."
Nu is Dobson Kinnocks woord
voerder voor energiezaken en
gegrepen door het Europese ge-
dachtengoed. Geruggesteund
door Dobson en andere leden
van zijn schaduwkabinet, veeg
de Kinnock in december de
vloer aan met het onderhande
lingsresultaat dat premier Major
in Maastricht voor de poorten
van de hel had weggesleept. Hij,
Kinnock, zou zonder voorbe
houd het sociale hoofdstuk heb
ben ondertekend en zich heb
ben vastgelegd op één Europese
munt.
Ook op sociaal en economisch
gebied heeft Kinnock een kleine
„perestrojka", zoals hij het
noemt, volbracht. „Onze plan
nen betekenen dat we aanzien
lijk meer zullen uitgeven", sprak
Foot in 1983 nog. „Daartoe zul
len \\r geld lenen Maai anno
1992 hangt de rode vlag er ge
heel anders bii. Labour zal het
belastingtarief voor de inko
mens boven 75.000 gulden op
trekken van 40 naar 50 procent,
maar het monetaire beleid van
de huidige regering voortzetten.
Dat betekent: geen hogere
staatsschuld, geen devaluatie
van het pond sterling.
Het enige verschil met de Con
servatieven is dat Labour mor
dicus tegen belastingverlaging
is en dat geld wil besteden aan
onderwijs, openbaar vervoer en
gezondheidszorg. Maar verdwe
nen zijn de plannen om de ge
privatiseerde industrieën weer
te nationaliseren. Voorgoed ver
dwenen is ook de aloude macht
van de vakbonden.
Alle heilige koeien van links zijn
geslacht, maar het opmerke
lijkst was dat deze koeien nau
welijks weerstand boden. De re
de waarmee Kinnock in oktober
1991 het partijcongres aan zijn
voeten kreeg, zou hem een de
cennium eerder het partijlid
maatschap hebben gekost. De
goeroes van links zijn rechts ge
worden of gewoon weggezui
verd. Overgebleven is een ap
plausmachine. „Volgend jaar
krijgen we van de partijleiding
zeker gebedsmatjes zodat we
voor Kinnock kunnen knielen",
knarste een dissidente congres
ganger
De transformatie van Labour is
ook de transformatie van Kin
nock zelf geweest. Toen hij in
1983 het roer overnam, gold hij
nog als als exponent van links.
Hij stond bekend als de tamelijk
militante zoon van een mijn
werker uit Wales die ooit had
gezegd: „Ik ben het eerste man
nelijke lid van mijn familie in
drie generaties dat er enigszins
vertrouwen in kan hebben deze
Aarde te zullen verlaten met het
zelfde aantal vingers, handen,
tenen en ogen als bij de geboor
te". Toen hij in 1970 in het La
gerhuis het sociale en onder
wijsbeleid van de Conservatie
ven laakte, sprak hij: „Ze ver
minken eerst onze kinderen en
straffen hen dan omdat ze lam
zijn".
Zijn studietijd in Cardiff ge
bruikte hij om te betogen tegen
Zuid-Afrika in het algemeen en
bloedsinaasappels in het bij
zonder. Zelden werd de jeugdi
ge Kinnock gebogen over zijn
studieboeken aangetroffen, en
toen hij zijn graad in de politie
ke en economische weten
schappen haalde, was hij zelf
het meest verbaasd.
Maar eenmaal op de Labour-
troon begon hij zijn opvattingen
te herzien. Standpunten die hij
zijn halve leven met verve had
verkondigd, werden achteloos
ingeleverd. Zo ver schoof hij op
naar rechts, dat de vraag zich
begon op te dringen of er aan
opportunisme niet een prijs
kaartje hangt. Kan een politicus
die zijn eigen principes ver
kwanselt, daarvoor beloond
worden met een plaats onder de
zon? Zelf maakt Kinnock zich
daarover niet al te veel zorgen.
Toen hij in 1984 na een auto
ongeluk uit zijn tot schroot ver
worden Ford Sierra stapte, wees
hij naar de hemel en sprak: „In
elk geval is er iemand die me
mag".
PARUS HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Amper tien maanden geleden,
op 15 mei 1991 om precies te
zijn, benoemde de Franse presi
dent Francois Mitterrand Edith
Cresson tot zijn eerste minister.
Edith Cresson was volgens het
staatshoofd de aangewezen per
soon om de wat ingeslapen re
gering van Michel Rocard
nieuw leven in te blazen.
De strijdlustige socialiste Cres
son moest de regering nieuw
elan geven en de Franse samen
leving rijp maken voor het Eu
ropa van 1993. En - wat Mitter
rand niet hardop zei maar on
getwijfeld wel dacht - ze moest
de snel dalende populariteit van
de socialisten tot staan brengen.
Het nieuwe elan van Edith Cre
sson was echter razend snel uit
gewerkt.
Het 'avontuur Cresson' is in
vrijwel alle opzichten een mis
lukking gebleken. Tien maan
den na haar aantreden verkeert
Frankrijk in een diepe politieke,
sociale en economische crisis.
De werkloosheid nadert de tien
procent van de beroepsbevol
king en slaat vooral onder jon
geren hard toe. Veel voorsteden
dreigen zich te ontwikkelen tot
echte ghetto's, bevolkt door
slecht geïntegreerde etnische
minderheden en langdurig
werklozen. En de Franse socia
listen zijn in een week tijd twee
maal verpletterend verslagen bij
plaatselijke en regionale verkie
zingen Toch zou het oneerlijk-
zijn de schuld van al die ellende
in de schoenen van Edith Cres
son te schuiven.
De eerste reacties op de benoe
ming van de nieuwe premier
waren vorig jaar tamelijk posi
tief. De politieke vechtjas Cres
son zou wat meer leven in de
brouwerij brengen, zo ver
wachtte iedereen. Maar de eer
ste vrouwelijke minister-presi
dent in de Franse geschiedenis
stelde vrijwel vanaf het begin
teleur. Haar regeringsverklaring
werd door de oppositie, maar
ook door heel wat socialisten,
de grond in geboord als vaag en
nietszeggend.
Voorzover ze al voor leven in de
brouwerij zorgde, was dat voor
al het gevolg van haar taalge
bruik. In de eerste weken van
haar premierschap verwierf z,e
zich een reputatie als 'flapuit'.
Dat kwam doordat ze achter
eenvolgens verklaarde dat ze
'schijt had aan de effectenbeurs'
en doordat niet altijd even ge-
'nuanceerd ten strijde trok tegen
de Japanners die volgens haar
een economische óorlog voeren
tegen de rest van de wereld.
Met de uitspraak dat volgens
haar een kwart van de Engelse
mannen homoseksueel is,
maakte ze zich aan de overkant
van het Kanaal al evenmin po
pulair.
In de ruim tien maanden dat ze
in Hotel Matignon (de ambts
woning van de Franse premier)
verbleef, heeft Edith Cresson
kans gezien een nogal droevig
record te breken. Geen enkele
na-oorlogse Franse premier zag
zijn populariteit zo snel dalen
als Edith Cresson. Bij haar aan
treden was 43 procent van alle
Fransen van mening dat ze een
goede minister-president was.
Vijf weken later scoorde ze al 16
procent lager. En volgens de
laatste peilingen had nog maar
18 procent van de Fransen ver
trouwen in de eerste-minister.
Dat percentage komt nagenoeg
overeen met de rampzalige sco
re van de socialisten bij de re
gionale verkiezingen.
Het falen van Edith Cresson
heeft meer dan een oorzaak.
Ten eerste lijkt ze gewoonweg
niet de capaciteiten te hebben
die voor het leiden van een re
gering vereist zijn. Het ont
breekt haar aan tact en over
wicht. Haar persoonlijke staf is
volgens veel insiders te zwak
om haar voor uitglijers en mis
stappen te behoeden.
Maar het falen van Cresson be
rust voor een niet gering gedeel
te ook op het feit dat ze van het
begin af aan te weinig steun
heeft gehad van haar socialisti
sche broeders. Een deel van de
partijtop en diverse ministers
hebben haar nooit geaccep
teerd en ze hebben geen gele
genheid onbenut gelaten om
haar toch al wankele gezag te
ondermijnen. Zelfs oproepen
van Mitterrand om de rijen te
sluiten konden dat niet verhin
deren.
De hoofdschuldige van Cres-
sons teloorgang lijkt echter pre
sident Mitterand zelf. De man
die Cresson in het verleden
eens 'mijn kleine soldaatje'
noemde, heeft haar van het be
gin af aan verhinderd het heft
echt in handen te nemen. Toen
ze als premier aantrad, wilde ze
de ministersploeg die ze van
Michel Rocard erfde, ingrijpend
wijzigen. Cresson wilde een
aantal socialistische 'olifanten',
zoals minister Pierre Bérégovoy
van financiën, diens collega van
buitenlandse zaken Roland
Dumas, Philippe Marchand
(binnenlandse zaken) en Lionel
Jospin (onderwijs) aan de dijk
zetten. Maar het staatshoofd
weigerde daar aan mee te wer
ken.
De zwaargewichten in de rege
ring heeft ze nooit in haar greep
gekregen. Cresson was daar
door veroordeeld met gebon
den handen en met een aantal
onwillige kameraden ten strijde
te trekken. Dat kón gewoonweg
niet goed aflopen.
Toen president Mitterrand haar
vandaag met dank voor alle
moeite ontslag verleende, zal
ook Edith Cresson waarschijn
lijk opgelucht adem hebben ge
haald. Haar korte soldatenleven
is beslist niet de leukste periode
van haar leven geweest.
Toen Cresson eergisteren na een geprek met Mitterrand het presiden
tiële Elysée-paleis verliet bestookten verslaggevers haar met de vraag
of ze nog steeds premier was. Glimlachend kon ze dat toen nog bevesti
gen. FOTO AFP
