Bericht uit een bouwput
ZATERDAGS BIJVOEGSEL
eindredactie: willem schrama
ZATERDAG 21 MAART 1992
VORMGEVING: FRED VAN GELDEREN MARCO KROES RUUD VOGELESANG
Op twintig minuten vliegen van
Sevilla lijkt het mis te gaan. De
KLM-Airbus dreigt voor min
stens één uur in een 'parkeerbaan' op 10.000
meter hoogte te worden weggestopt. Proble
men op de luchthaven, meldt de gezagvoer
der. En problemen met de communicatie.
Want, zo blijkt uit de woorden van de gezag
voerder, het Engels van de vluchtleiders laat
nogal te wensen ove
Later blijkt dat dit voor schrikbarend veel
Spanjaarden geldt. Portiers, obers, politie
mensen, taxichauffeurs, autoverhuurders en
zelfs Expo-functionarissen lopen verbijste
rend snel vast en sturen toeristen druk geba
rend het Spaanse taalbos in. Gelukkig blijken
de problemen op de luchthaven van techni
sche aard te zijn. Een oplossing wordt gevon
den, waarna de Airbus nog rede
lijk op tijd de landing inzet.
Naast het oude luchthavenge
bouw staat een volledig
ruim opgezet complex. Van
daaruit zullen na 20 april mil
joenen Expo-bezoekers aan hun
trip beginnen. Het al
we wegenstelsel er omheen oogt
solide en wordt omlijst door die
andere internationale taal, na
melijk die van de reclame.
Overal metershoge borden van
de groten der aarde. Maar Span
je blijft Spanje: tussen de
schreeuwerigheid scharrelt er
gens een schaapsherder met
zijn kudde. Of) de vluchtstrook
ordent een sinassappelverkoper
laconiek zijn kistjes terwijl het
verkeer aan hem voorbij raast.
-k
In het centrum van de oude stad
ligt het tempo nog lekker laag.
De mensen zijn makkelijk en de temperatuur
is aangenaam. Tussen de 25 en 30 graden.
Niet slecht voor medio maart. Maar de com
mercie heeft de Expo al nadrukkelijk in de ar
men gesloten. Een hotelkamer
FOTO'S JAAP SLUIS
Op 20 april barst de Expo-gekte in Sevilla in alle hevigheid los
per-
driesterren hotel: 350 gulden per
nacht, exclusief ontbijt (30 gulden) en par
keergarage (20 gulden).
Prices for every pocket, beweert de Expo-or-
ganisatie in een brochure. De realiteit is an
ders. Betaalbare hotelkamers zijn er nauwe-
Bezoekers van het 215 hectare grote terrein
kunnen gebruik makenvan de bus, een mono
rail en speciale gondeltjes die hoog over de
gebouwen glijden.
De ruim van tevoren aange
vraagde bezoekerspasjes liggen
in een barak bij de ingang. Even
snel ophalen is er niet bij. Bui
ten wachten tientallen mensen
op hun beurt. Binnen worstelen
vijf dames met een nu al over
belast computersysteem.
Wachttijd voor het afhalen van
de toegangsbewijzen: één tot
Nee, dan de Japanners.
Die hebben hun gebouw
ruim op tijd klaar
lijks meer. Voor de goedkoopste moet 200 tot
400 gulden per nacht worden neergeteld. Wie
zich dat niét kan of wil veroorloven is aange
wezen op omliggende steden en dient dage
lijks tientallen, soms zelfs honderden kilome-
Overigens: de entreeprijzen van de Expo
liegen er ook niet om: volwassenen bijna 80
gulden, kinderen (van 5 tot 14 jaar) en 65-
plussers rond de 30 gulden. Een seizoenkaart:
600 gulden.
Het ruim 200 hectare grote Expo-terrein ligt
aan de rand van de stad, op een eiland in de
Gualdaquivir-rivier. Behalve honderd landen
zetten ook nog eens \7 Spaanse provincies,
een paar multinationals en diverse interna
tionale instanties er hun beste beentje voor.
Het naderen van de 20ste april doet de ner
vositeit snel toenemen. Met alle gevolgen van
dien bij de ingang, waar een speciale Expo-
ordedienst tevergeefs probeert de chaos op
een afstand te houden.
Geüniformeerde jongens fluitje in de
mond, foute zonnebril op de neus spelen
er de baas. Het verkeer loopt vast. Een
vrachtwagen met toiletpotten, bestemd voor
een nog niet voltooid paviljoen, heeft haast,
maar strandt naast een bus met toeristen.
Terwijl een blijkbaar verdachte auto met be
hulp van spiegels wordt onderzocht op ex
plosieven, glijdt aan de overzijde een lange
stroom voertuigen ongestoord en ongecon
troleerd het Expo-terrein op.
Er ligt voor de Expo-orde-
dienst trouwens een periode
van relatieve rust in het ver
schiet. Het complex ging eind
vorige week op slot. Zo hoopt
men de bouwers in staat te stel
len tot een ongestoorde eind
sprint. Bovendien zit de angst
voor ETA-terreur er diep in. He
lemaal nadat eerder in Sevilla
drie bommen van de Baskische terreurgroep
ontploften. Op de luchthaven en in het oude
stadshart duiken voortdurend posters op met
de boeventronies van vier gezochten.
-k ~k
Over kaarsrechte lanen voert de tocht langs
de Expo-bouwsels. Wie niet wil lopen, neemt
tions International dat de bouw
coördineert, op 20 april staat al
les en iedereen op de juiste plek.
Een bezoek aan het gebouw
vergt, zegt hij, hoogstens een
half uur. Het publiek krijgt een
beeld van het ontstaan, het be
staan en de cultuur van Neder
land. Dat gebeurt onder meer
met behulp van drie zogenoem
de multimediatunnels. Zo voert
een rollend tapijt de kijkers in
hoog tempo langs zeventig mo
nitoren.
Hier en daar zit nog een draadje los,
zweren de organisatoren.
op 20 april is alles klaar, be
de bus of monorail. En na 20 april glijden er
in de lucht ook nog kleine gondeltjes voorbij.
De paviljoens staan dicht op elkaar. Bijna
overal wordt nog met man en macht gewerkt.
Het aantal bouwkranen lijkt met nog maar
één maand te gaan verontrustend hoog.
De constructie van het Nederlandse pavil
joen is klaar. De inrichting nog niet. Maar,
bezweert Henri Remmers van Reco Produc-
ligt duidelijk achter en daar hebben we be
hoorlijk last van. Al dat stof, al die rommel. Je
mag toch hopen dat ze hun zaakjes op 20
april goed voor elkaar hebben. Anders zitten
we hier niet echt lekker."
7*r
Verder is er een tentoonstelling Nee, dan de Japanners. Die hebben hoe
van schilderijen waaronder kan het ook anders hun gebouw ruim op
tijd af. De vlag in top, een bewaker voor de
deur. en nu maar wachten op de massa. Ja
pan pakte de Expo-zaak handig aan. Het he
den en de toekomst werden uitbesteed aan
giganten als Fuji en Sony, die in Sevilla ui
teraard met eigen presentaties aanwezig
zijn. Waarna de overheid zich puur op het
toelichten en uitdragen van de Japanse cul
tuur kon storten.
De kosten die de deelnemende landen in
SeviUa hebben gemaakt, zijn over het alge
meen een goed bewaard geheim. Nederland
zit met 35 miljoen gulden in de onderste4 re
gionen. Belgié komt ruim boven de 60 mil
joen uit. Koploper is, zo valt op het Expo-
complex te beluisteren, Italié, dat maar liefst
400 miljoen gulden in het project zou hebben
gepompt.
De totale Expo-kosten zijn inmiddels al ge
schat op minstens 35 miljard gulden. Waarbij
moet worden aangetekend dat een deel van
dat geld in wegen, parkeergarages en open
baar vervoer is gestopt. Voorzieningen waar
van de Spanjaarden ook na de wereldten
toonstelling nog kunnen profiteren.
Een klein deel van de bouwsels mag na af
loop blijven bestaan en krijgt een andere be
stemming. Maar de meeste worden gede
monteerd of afgebroken Nederland speelde
daar alvast op in. Het paviljoen verhuist na
de toekomstgerichte Expo richting Alphen
aan den Rijn. Daar vindt het een plaats in het
archeologische themapark 'Archeon' en zal
het onderdak bieden aan een vooral naar het
verleden kijkend publiek.
Van een Expo-gekte valt in Sevilla nog weinig
te bespeuren. Natuurlijk zijn er de onvermij
delijke en peperdure T-shirts, sleutelhangers,
tassen, folders, stickers en mascottes Daar
blijft het voorlopig bij. Maar na 20 april barst
Folklore ten faveure van de we
reldtentoonstelling: danseressen
In een Expo-spotje.
authentieke werken van Rem
brandt, Steen, Van Goyen, Mon
driaan, Ruysdael en Breitner.
Het winkeltje met Hollandse
koopwaar, de uit Hoogovens-
aluminium opgetrokken Heine-
ken-bar, de veertig meter lange
roltrap die het gebouw "door
snijdt, het komt er, belooft Rem
mers, allemaal. En op tijd.
De meeste zorgen lijkt hij zich
nog over de omliggende bouw
sels te maken. Voor de naburige Belgen lijkt
de inrichtingsfase nog ver weg. Er wordt ge
timmerd, geboord en gemetseld dat het een
lieve lust is. Het aan de overkant gelegen do
mein van de Europese Gemeenschap maakt
zelfs een uitgesproken rommelige indruk.
Ook die bouwput moet in recordtijd worden
omgetoverd tot een prestigieuze pu
bliekstrekker. Remmers, zuchtend: ,,De rest
de bui in alle hevigheid los Expo-gangers
zullen stad en streek massaal overstromen.
Er komen congressen, concerten en tentoon
stellingen. Horeca en middenstand zullen
een half jaar lang op hun tenen lopen.
De allesoverheersende vraag Is of de Span
jaarden de Expo-explosie naar behoren kun
nen verwerken. Een medewerkster van een
organisatiebureau in München. door haar
baas op pad gestuurd om Expo-kaarten te|
bemachtigen, heeft zo haar twijfels. Organ)-
satoritch klopt er weinig van, zo heeft ze de
afgelopen weken aan den lijve ondervonden.1
„Je kunt bellen, schrijven of faxen wat je wilt.
maar niemand reageert. Het is een bende
Daarom ben ik maar zelf naar Sevilla gegaan
in de hoop ter plekke nog iets te kunnen re- j
gelen", vertelt ze op een terras in de binnen -
stad. Otn even later alvast een weinig opwek I
'Je kunt bellen of
faxen wat je wilt, maar
niemand reageert'
kende karakteristiek van dc wcrcldtentoon
stelling te geven: „Veel te veel mensen, veel
te heet en veel te duur."
Anderen beoordelen de Spaanse aanpak
een stuk luchthartiger. Toegegeven, zeggen
zij: er ontbreekt in het net van nieuwe snel
wegen hier en daar nog een viaduct. En het
zal er nog behoorlijk om spannen of alle pa- j
viljoens op 20 april voltooid zijn. En dat no
pcloze Engels van dc gastheren is voor de
miljoenen bezoekers waarschijnlijk een lelijk
en lastig minpunt. Te tobben blijft er genoeg.
Maar, menen de vooral Spaanse optimisten,
zelfs bij veertig graden Celsius wordt de Expo
'92 een wereldtopper.
Het geloof in dc goede afloop is groot en
weerspiegelt zich op een warme namiddag in
hartje Sevilla. Op een oud plein verzamelen i
zich honderden jongens en meisjes in kleder 1
dracht voor de opname van een Expo-spotje
Een cameraman in een hoogwerker legt vast
hoe er onder hem enthousiast en met een1
vleugje passie wordt gedanst
Dc volgende middag treedt de groep we-j
dcrom kleurrijk aan. Dit keer worden de op
namen gemaakt vanuit een helikopter die
tientallen rondjes boven het plein draait. Na.
afloop waaiert het gezelschap uiteen Del
dansers praten nog na. Hun kunstig uiige -
voerde pasjes gaan binnenkort in het kader;
van de Expo -promotie de hele wereld over.
Passie als handelsmerk, daar wil de gr->
knakte Spaanse toeristenindustrie maar al ie'
graag een graantje van meepikken.
