'Acteurs moeten
wel Leids praten'
WEEK
Cultuur&Kunst
WERKEN EN WINKELEN
IN HARTJE ALPHEN
Gillis van Oosten was
perspex zelf ook zat
pi
Blikvanger in de
Burgemeesterswijk
De schaduwkant van de
Indische boekenweek
'0EKEN
lEEfl
Veelkleurig pianistentableau in De Waag
IATERDAG 21 MAART 1992
19
REDACTIE CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK (OitO JAN RUSCA.W
Film over Goeie Mie kost 1,3 miljoen
Ruim een eeuw nadat aan haar moordenaarspraktijken
een eind kwam wordt het leven van Goeie Mie, de Leidse
gifmengster, verfilmd. De opnamen, die zich grotendeels
zullen afspelen in de Leidse Jordaan, be^nnen volgend
jaar. Eind 1993 zal de speelfilm in première gaan. ,,In een
Leidse bioscoop natuurlijk."
Het is zo intrigerend om te ach
terhalen wat haar er toe bewo
gen kan hebben om zoveel
mensen op een afschuwelijke
manier om zeep te helpen. Ik
ben natuurlijk eerst in de pro
ces-verbalen gedoken, maar dat
is maar een deel van het ver
haal. Ik wilde steeds meer we
ten."
„We hebben met kinderen
gesproken van mensen die
vroeger in de Leidse Jordaan
(Oranjegracht en omgeving) ge
woond hebben en Goeie Mie
gekend hebben. Als je die ver
halen hoort, val je van de ene in
de andere verbazing. Mensen
vertellen dingen, die je niet zelf
kunt verzinnen. Over het dage
lijks leven in die tijd. Er heerste
een vreselijke armoede, maar er
werd ook veel gefeest en ge
knokt. Die verhalen zijn goud
waard. Dat zal straks allemaal in
de film te zien zijn."
„Uit alle gesprekken zijn we
een heleboel te weten gekomen
over hoe Goeie Mie opgroeide,
over de erbarmelijke omstan
digheden waarin ze leefde, en
Filmregiseur Han Prins, die sa
men met historica Ineke van
der Sar het scenario schreef,
vindt het eigenlijk onbegrijpelijk
dat niet eerder iemand op het
idee is gekomen om de Leidse
vergiftigingszaak, een van de
geruchtmakendste strafzaken
uit de Nederlandse geschiede
nis, te verfilmen. Zelf loopt
Prins al jaren met het idee rond.
„In 1987 begon ik mij in de ge
schiedenis van Goeie Mie te
verdiepen. Op een gegeven mo
ment dacht ilc hier wil ik een
film van maken. Toen ik Ineke
ontmoette en van mijn plan
vertelde, werd ze wild enthou
siast en besloot zij het leven van
Goeie Mie verder uit te plui-
„Veel van de publicaties die
over Mie van der Linden zijn
verschenen, blijven aan de op
pervlakkige kant", vertelt Ineke
van der Sar. „Ik wilde meer we
ten over deze vrouw en ben he
lemaal in haar leven gedoken.
BEELDENDE KUNST
RECENSIE MARTINE BALLAST
Expositie: 'De perspex periode '70 -'75
van Gillis van Oosten', wandreliëfs in acry-
laat. Te zien tot 12/4, wo t/m za 12-17 en
de 1ste zondag van de maand. Galerie Art
Acrylaat, Nieuwstraat 53e in
Gillis van Oosten is 75 jaar oud.
Hij is schilder en graficus. Maar
van 1970 tot 1975 werkte hij, als
onderbreking, met perspex. Een
aantal van zijn wand-reliëfs in
perspex is nu te zien in Leiden.
Rondkijkend in Art Acrylaat
zie ik niets, waarvan mijn hart,
een sprongetje maakt. De wan
den zijn behangen met grote,
glimmende witte vierkanten
van perspex. Loodrecht daarop
staan lamellen die een geome
trisch patroon aangeven: een
cirkel of weer een vierkant.
Soms is er nog een blauw ac
cent aangebracht, soms een ac
cent met stroken spiegel. Ik
vind het steriel en bij voorbije
tijden horen. Bij de jaren '70,
toen chroom, perspex en ande
re kunststoffen erg in trek wa-
Gelukkig heeft de perspex-pe-
riode van Gillis van Oosten
maar 5 jaar geduurd. Het is een
Kantoorgebouw De Aar is gesitueerd in het centrum van
Alphen aan de Rijn pal naast het overdekte winkelcentrum
'Aarhof. Te huur zijn ruimten vanaf 100 m* tot aan een totaal
van ca. 2.000 mJ. De flexibele indelingsmogelijkheden en de
geboden faciliteiten garanderen een prettig werkklimaat De
Aar is uitstekend te bereiken met zowel het eigen- als het
openbaar vervoer; bushalcen bevinden zich op loopafstand.
Interesse? Voor meer informatie kunt u kontakt opnemen met
de makelaars Van 't Hof bedrijfshuisvesting, telefoon 01720 -
93743, Rob Muns' makelaarshuys, telefoon 01720 - 93942 of
met onderstaand kantoor.
Nationale-Nederlander
Innovest
over hoe ze uiteindelijk een
koele moordenares kon worden.
Natuurlijk kunnen we niet alles
achterhalen en moeten we het
verhaal soms rondbreien. Maar
het wordt geen geromantiseer
de rolprent. De film zal zoveel
mogelijk gebaseerd zijn op his
torische gegevens waarin de le
vensgeschiedenis van Goeie
Mie centraal staat."
Aan die naam 'Goeie Mie'
kwam ze natuurlijk niet voor
niets. Van der Sar: „Ze stond
bekend als een vrouw die altijd
voor iedereen klaar stond. Ze
was de Florence Nightingale
van de sloppen. Uiteindelijk
bracht ze 28 mensen om zeep
en ondernam ze nog 21 pogin
gen. Het is zo'n ongelooflijke
geschiedenis. Echt een levens
echte thriller."
'Goeie Mie' wordt de eerste
speelfilm voor tv-programma
maker en regisseur Han Prins.
Hij heeft de kosten van de rol
prent begroot op rond de 1,3
miljoen gulden. Prins is nog op
zoek naar sponsors. Een aantal
bedrijven heeft al bedragen toe
gezegd en de Stichting Film en
Wetenschap levert een wezen
lijke bijdrage. Er is ook een om
roep die interesse heeft ge
toond.
Prins: „We zijn nu bezig een
producent aan te trekken. In ja
nuari beginnen de opnamen die
voornamelijk in Leiden zullen
Han Prins en Ineke van der Sar schreven het scenario v
haar leven gedoken."
r de film over het leven van Goeie Mie: „Ik wilde n
plaatsvinden. We hebben een
aantal lokaties op het oog aan
de Kijfgracht en de
Groenesteeg. De gemeente
heeft ons alle medewerking toe-
Han Prins en Ineke van der Prins. In elk geval wordt het
Sar hebben uiteraard ook al een geen Monique van de Ven of
actrice op het oog voor de een andere bekende actrice,
hoofdrol, maar willen haar „Geen van de spelers zal be
naam nog niet onthullen. „Ze roeps zijn. Waar het om gaat is
weet het zelf nog niet", aldus dat mensen kunnen
nog
i dit geval is er natuurlijk
een andere belangrijke
voorwaarde. Dat de meeste ac
teurs en actrices een beetje be
hoorlijk Leidt kunnen spreken."
Bijzondere
tulpenboeken
in museum
in Lisse
Tulpenboeken uit de zeven
tiende eeuw. Het Museum
voor de Bloembollenstreek in
Lisse gaat in april aandacht
schenken aan de geschiede
nis van de tulpen-afbeelding
vanaf de eerste import uit
het Nabije Oosten omstreeks
het midaen van de zestiende
eeuw.
Aan bod komen de varia
ties in grootte, vorm. kleur,
patroon en bloeitijd met als
hoogtepunt de 'tulpomanie'
rond 1637.
De tulpenboeken zijn
merkwaardige overblijfselen
uit de hollandse Gouden
Eeuw. Het zijn geen gedrukte
boeken maar albums met
aquarellen. Het waren in de
eerste plaats handelscatalogi
van kwekers, de tekeningen
werden in opdracht uitge
voerd door kunstenaars als
Jacob Marei), Judith Leyster,
Anthony Claesz, Pieter Hol-
steyn en Pieter Withoos.
De beste kunstenaars wer
den er voor gezocht want de
waarde van een enkele tulpe-
bol kon oplopen tot 10.000
gulden, een bedrag waarvoor
men een riant grachtenhuis
in Amsterdam kon kopen.
Het is de eerste keer dat
rond dit zeer specifieke
hoofdstuk van de hollandse
historie zo'n complete expo
sitie wordt gehouden.
afgesloten periode, die in zijn
artistieke ontwikkeling erg be
langrijk is geweest. Zo had van
Oosten eind jaren '60 behoefte
aan vastere, strakke vormen in
zijn werk. Hij bracht zijn schil
derijen terug tot lijnen en stre
pen, de kleuren waren elemen
tair en de vormen duidelijk ge
markeerd. Het harde, onbuigza
me perspex was voor van Oos
ten een uitkomst.
De werken hier in Leiden to
nen een ontwikkeling. Zo laten
de laatste perspex-werkstukken
duidelijk zien dat van Oosten er
na 5 jaar zelf ook genoeg van
had. In plaats van geometrische
vormen met loodrechtopstaan-
de lamellen boort hij nu gaatjes
van verschillende grootte in het
perspex. Een verademing. Het
steriele en koele van de geome
trie is vervangen door zachte
ronde gaatjes. Het mooiste zou
het geweest zijn de gaatjes
steeds dieper en groter te zien
worden, zodat er uiteindelijk
geen perspex meer over zou zijn
geweest
Tegelijkertijd met de expositie
bij Art Acrylaat is er bij de
Stichting Artpropos in Den
Haag een tentoonstelling van
schilderijen en werken op pa
pier van Gillis van Oosten.
BOUWKUNST'
Ardi Brouwers (links) en 'medestrijdster' Geeske Voerman.
en typisch kenmerk
I voor een gebouw van
deze tijd is dat het
zich als 'opvallend' tegen de
omgeving afeet. Dat gaat zeker
op voor het nieuwe gebouw van
de Stichting Kruiswerk Leiden,
gelegen aan de Van Vollenhove-
kade, tussen de flats en de Vre-
deskerk aan de Burggravenlaan.
Het nieuwe complex laat on
dubbelzinnig zien wat anno
1992 onder moderne architec
tuur wordt verstaan. Het is op
geen enkele wijze aangepast
aan de omgeving, niet neutraal
of kleurloos. Integendeel: met
het kruisgebouw heeft de Bur-
gemeesterswijk er een blikvan
ger bijgekregen, die aangenaam
contrasteert met de ietwat ou
bollige woonbebouwing in de
wijk.
Verwonderlijk is het niet dat de
nieuwbouw in de rubriek 'Mooi
en lelijk' in deze krant al eens
werd gerangschikt onder de
laatstgenoemde categorie. Het
is een veelvoorkomende reactie
op architectuur die, in plaats
van zich aan te passen aan de
omgeving, wil verstoren; die een
eigentijds gezicht wil tonen in
plaats van achter oppervlakkige,
trendy knusheid aan te lopen.
Het is, kortom, een stereotype
reactie op een gebouw dat uit
stijgt boven de stereotype
nieuwbouw in de stad.
Het complex aan de Van Vollen-
hovenkade/Burggravenlaan is
ontworpen door Koen van Vel-
sen, een van de architecten die
momenteel de toon aangeven
in de Nederlandse architectuur.
Hij bouwde eerder, onder meer,
een opzienbarende bibliotheek
in Zeewolde, restaureerde enke
le jaren terug het Leger- en Wa
penmuseum in Delft en deed de
verbouwing van Grand Hotel
Gooiland in Hilversum. In 1988
werd Van Velsen tweede bij de
Prix de Rome voor architectuur.
Van alle gebouwen die Koen
van Velsen de afgelopen jaren
heeft ontworpen is het kruisge
bouw misschien nog wel het
minst opvallend. Het beeld aan
de buitenkant wordt bepaald
door een eenvoudige, langge
rekte metalen 'doos' op een on
derbouw van betonsteen. Aan
de Burggravenlaan bestaat het
complex uit drie bouwlagen,
met een markant torentje, aflo
pend tot een enkele bouwlaag
in de richting van het Sportpark
Roomburg. De kozijnen zijn van
hout en steken soms flink naar
buiten zodat een erker ontstaat.
Detaillering en afwerkjng zijn
sober maar zorgvuldig.
Ook aan het interieur van het
kruisgebouw, waarin onder
meer de uitleencentrale en de
FOTO'HOLVAST
hoofdwijkverpleegkundige een
plek hebben gekregen, is veel
aandacht besteed. De indeling
van het complex is helder. Qua
materiaalkeuze gaan binnen en
buiten vrijwel naadloos in el
kaar over. De combinatie van
beton, betonsteen, metaal en
hout, in zowel interieur als exte
rieur, zijn kenmerkend voor het
werk van Van Velsen.
Vooral de metalen schil geeft
het gebouw aan de Van Vollen-
hovenkade een luchtig uiterlijk
en een representatief karakter
dat de status van de Burge
meesterswijk eigenlijk alleen
maar onderstreept. Toch is het
met name die mat glanzende,
metalen gevel die velen stoort
en die als koud en kil wordt er-
Ervaring leert dat de acceptatie-
graad van nieuwbouw met een
eigentijdse signatuur op den
duur wel iets stijgt, maar wie
warmte zoekt moet echt een de
ken nemen en geen gebouw.
Cartoons over censuur in 't Spoortje
LEIDEN CEES VAN HOORE
Palmenstranden, lokkende ga
melanklanken en Balinese dan
seressen die met ranke handen
de tropennacht stutten. Dat is
zo'n beetje het beeld dat op
doemt als het woord 'Indonesië'
valt. Maar Indonesië heeft ook
zijn schaduwkanten. De cen
suur bijvoorbeeld. In buurthuis
't Spoortje, gelegen aan de Leid
se Bemhardkade, is nog een ex
positie te zien waarin dit feno
meen aan de kaak wordt gesteld
door Indonesische cartoonisten.
De tentoonstelling is georga
niseerd door het Indonesisch
Documentatieen Informatie
centrum (Indoe). Ardi Brou
wers, een van de drijvende
krachten achter het Indoe:
„Voor het in bezit hebben van
een boek van Pramoedya Atlan
ta Toer kun je nog steeds acht
jaar cel krijgen. Dat mag in deze
Indische boekenweek ook wel
eens worden gezegd."
Pramoedya Ananta Toer, die
na de coupe in 1965 werd ver
dacht van communistische
sympathieën en veertien jaar
gevangenisstraf aan rijn slen
dang kreeg, heeft van de rege
ring nooit te horen gekregen
waarom zijn werk verboden is.
Zonder enige vorm van proces
is hij vastgezet. Ardi Brouwers:
„Pramoedya Ananta Toer is be
hoorlijk populair in Indonesië.
Ik denk dat dat de reden is
waarom zijn boeken nog steeds
worden verboden. Het is voor
de Indonesiërs echt gevaarlijk
een boek van hem in bezit te
hebben. Ik ben zelf een paar
keer naar Indonesië geweest,
had om het land beter te leren
kennen een boek van Ananta
Toer meegenomen. Toen ik er
ergens in zat te lezen, zag ik op
eens dat de mensen in mijn
omgeving heel zenuwachtig
werden."
„Bij de cartoonisten, van wie
wij werk laten zien, ligt het an
ders. Zij ventileren hun kritiek
op de regering openlijk. Maar ze
worden niet opgepakt. Ze om-
zeilen de censuur door hun kri
tiek in de mond van hun perso
nages te leggen. Zo lijkt het als
of ze het niet zelf zeggen
„Soeharto heeft in 1991 een
periode van keierbukaxin, van
openheid, aangekondigd. Maar
wat die openheid nu precies in
houdt, is niet nader gedefini
eerd. Voor een hoop joumalis
ten zijn de regels van het spel
nu niet meer duidelijk. Ze we
ten niet wat ze wel of niet mo
gen schrijven. Je hoort ze wel
eens zeggen dat het beter was
toen die krterbukaan er nog
niet was. In die lijd wisten ze
duidelijk waaraan ze zich te
houden hadden."
„Onlangs rijn bij het week
blad 'Djakarta, Djakarta' nog
dne journalisten ontslagen die
zich kritisch hadden uitgelaten
over het bloedbad op Oost Ti-
mor. De redactie stond voor de
keus: of rij weg. of het hele blad
opdoeken. De keus was moei
lijk, maar, mits voorzichtig ope
rerend, kon het blad meehelpen
om de situatie te verbeteren.
Dus ja..."
„Wij van het Indoe volgen de
kranten en tijdschriften die ver
schijnen in Indonesië nauwlet
tend en van tijd tot tijd publice
ren we daarover. Dat wordt echt
in de gaten gehouden. Als er wel
eens bijeenkomsten of confe
renties zijn over mensenrechten
of zo, dan zitten er altiid wel
wat mensen van de Indonesi
sche ambassade in de zaal. Tja.
ze willen natuurlijk op de hoog
te blijven."
RECENSIE MONICA SCHIKS
Concert in de Gaudeamus sene door het
Nederlands Pianisten Kwartet bestaande
uit Niek de Vente, Marian 8olt. Lodewijk
Het klassieke repertoire van het
Nederlands Pianisten Kwartet
bestaat voor een deel uit origi
nele werken voor deze bezetting
van o.a. Rachmaninov en Liszt.
De luisteraars in De Waag kre
gen gisteravond uitsluitend zeer
recente composities te horen
van bijvoorbeeld Theo Loeven-
die, Qraham Fitkin en Francois-
-Bemard Mache. De zes com
posities boden een zó grote ver
scheidenheid aan klanken en
stemmingen dat je je geen mo
ment verveelde. Robert Nasveld
schreef droomachtige muziek,
waarin klankensluiers heen en
weer wapperden. Ondanks en
kele climaxen die bereikt wer
den, gebeurde er verder naar
mijn smaak iets te weinig. Veel
strijd en voortdurende spanning
kenmerkte de muziek van de
Fransman Mêche, waardoor cfe
punt van de stoel goed bezet
bleef. Zo kort en bondig als de
titel, zo kort en aardig waren de
drie deeltjes uit Locvcndie's
stuk Voor Jan, Piet en Klaas'
Eén kenmerk hadden bijna
alle werken gemeen: er kwam
Vier
een hoop geluid aan te pas
pianisten, elk aan één kant van
hun eigen vleugel, kunnen De
Waag op zijn grondvesten laten
schudden. Na 'Rain' van Ton
Bruynèl. waarin de pianoklan
ken soms letterlijk verdrinken in
het elektronisch vervormde ge
luid van regen, was de muziek
van de Engelsman Graham Fit
kin een snelle, opgewekte af
sluiting van dit veelkleurig pia
nistentableau.
I Spiegelwanden
l Spiegels op maat
I Spiegels met lijst
I Glazen meubelen
I Vitrines
I Tafels volgens model
GLAS EN SPIEGELS
Voimoleogracht 4
2312 PH Leiden (NL)
l Alles uit eigen steller Telefoon. 071 - 21 80 55
