WEEK
'Ik ben uitgescholden
voor rat en paardekop'
Karin Bloemen: veelzijdig en aanstekelijk
Pink Niessen en Philip Hill
sterk in matige voorstelling
Cultuur&Kunst
0EKEN
iEEH
Over
31/2 week
in Den Haag
Gaaf spel van Arion Kamerorkest
MAANDAG 16 MAART 1992
Van der Heijden signeert in Leiden
leiden De schrijver van het boekenweekgeschenk, A.F.Th van
der Heijden, signeert donderdagavond (19.30-21.00 uur) bij
boekhandel de (Oer aan de Nieuwe Rijn. Van der Heijden publi
ceerde zijn eerste werk onder de naam Patrizio Canaponi. Hier
voor ontving hij de Anton Wachterprijs. Zijn latere werk, de ro
mancyclus 'de Tandeloze Tijd', 'Sandwich' en 'Het leven uit een
Dag' bracht hij uit onder zijn eigen naam. Zijn oeuvre is be
kroond met de Multatuli- en de F. Bordewijkprijs.
Nieuwe bond van galeriehouders
Amsterdam Nederland krijgt er naast de Vereniging voor Gale
riehouders (NVG) met 100 leden, een Bond van Galeriehouders
bij. Het initiatief gaat uit van de Amsterdamse galeriehouder
Hans Brinkman. Volgens Brinkman is het de bedoeling dat de
nieuwe bond, waarvoor zich al 39 leden hebben aangemeld, ge
sprekspartner wordt voor het ministerie van wvc. De reden
waarom de bond nu wordt opgericht is de dreigende opheffing
van de rentesubsidieregeling. De Raad voor de Kunst pleit in het
Kunstenplan voor afschaffing van de regeling omdat die fraude
gevoelig zou zijn en omdat er in de ogen van de Raad via deze
regeling kunst van mindere kwaliteit wordt verkocht.
Lubberhuizenprijs voor Markus
Amsterdam De Marten Toonder Stichting in Amsterdam heeft
de Geertjan Lubberhuizenprijs voor Literaire Prozadebuten voor
1991 toegekend aan de 36-jarige Amsterdamse auteur Philip
Markus. Hij krijgt de prijs, waaraan een bedrag van 10.000 gul
den is verbonden, voor zijn roman 'De weg naar Oude God'. De
prijs wordt op 15 april in de Nieuwe Kerk in Amsterdam uitge
reikt.
Angelina Ruzzafante wint concours
enschede De sopraan Angelina Ruzzafante is winnares gewor
den van het derde Cristina Deutekom Concours. Zij verwees
haar medefinalistes Marisca Mulder en Janine Scheepers naar
respectievelijk een tweede en derde plaats. Ook de publieksprijs
was voor Ruzzafante.
Droom en Daad in Microtheater
leiden Clara Smits brengt op vrijdag 20 en zaterdag 21 maart
opnieuw haar programma 'Droom Daad' in het Microthe-
ather. Droom Daad is een collage van liedjes, verhalen en ge
dichten van Elsschot, Bordewijk, Piet Paaltjes en Renate Ruben-
stein. Het programma is samengesteld door Ton Uijl en Bart
Vieveen. Clara Smits wordt begeleid door Theo der Kinderen en
Dolf Del Prado.
recensie jan rusdam
Karin in concert, met Kann Bloemen. Mar-
jolijn Touw en Arthur Schlemper. Orkest
In 'Karin in concert' zingt Karin
Bloemen nationaal en interna
tionaal werk van beroemde
vrouwen: van Barbra Streisand
tot Aretha Franklin en van Dia
na Ross tot Nina Hagen. Vele
travestieten gingen haar daarin
voor, maar Bloemen overtreft
allen met een stem die (hoewel
aangedaan door een lichte ver
koudheid) barst van de drama
tiek en een volumineuze gestal-
niets onecht is.
In haar programma zingt en
parodieert Bloemen niet alleen
de maniertjes van Shirley Bas-
sey of de gladde routine van
Diana Ross, dat is meer ver
toond. Ze wisselt het bekende
wereldrepertoire af met origi
neel materiaal, waaronder en
kele fraai gezongen Nederland
se liedjes, maar brengt ook pitti
ge satire op 'Goede tijden,
slechte tijden', 'Prijzenslag' en
'Les Misérables'.
Het programma wordt aan el
kaar gepraat met korte confé
rences. Bloemen doet dat op
een soms heerlijke platte, maar
zorgvuldig gedoseerde manier,
zoals we wel kennen van Bette
Midler. Het is een act die uitste
kend past bij haar rondborstige
natuur.
Meest op dreef is Bloemen als
ze haar zangkwaliteiten kan
combineren met haar kwaliteit
als comediëne. Of dat nu is met
een licht ironische toets in een,
in het Nederlands vertaald
nummer van Nina Hagen
met een stem van een door
Karin Bloemen bezingt als Russin het 'Russisch carnaval'.
drank en nicotine aangedane
Billie Holiday of als Russin in
het nummer 'Russisch carna
val'; het is Bloemen op haar
best.
Vast staat dat Karin Bloemen,
bijgestaan door de talentvolle
Marjolijn Touw (met een prach
tig gezongen Natural Woman)
en Arthur Schlemper, een ui
terst veelzijdige, muzikale show
bréngt met een zeer hoog ni
veau. In die veelzijdigheid
schuilt ook de enige zwakte van
het programma. Volgens het
programma(boekje) vertelt 'Ka
rin in concert' het verhaal van
een vrouw wier leven heel an
ders uitpakte dan zij had ge
pland. In liefde, carrière en in
vriendschap. Maar juist die rode
draad is niet voldoende te vol
gen. De verschillende onderde
len staan soms zo los van elkaar
FOTO JORIS VAN BENNEKOM
dat nogal eens van de hak op de
tak wordt gesprongen. Het
noodzakelijke aaneenpraten
haalt dan de vaart uit het pro
gramma.
Het neemt niet weg dat een
avondje met Karin Bloemen
volop genieten is.
Confrontatie vriend Reve met Jolian Polak
Hanneke Eggels, de directrice van de Stichting Literaire
Salon had zaterdagmiddag in de Leidse Bibliotheek een
gesprek met Johan Polak. Het onderwerp was het leven
en werk van de Franse schrijfster Marguerite Yourcenar,
maar de discussie had een dubbele lading. De voormali
ge uitgever Polak staat immers volop in de belangstelling,
nu de intieme brieven die hij aan Gerard Reve heeft ge
schreven, binnenkort worden geveild.
leiden conny van der zande
Vlak voor de literaire conversa
tie plaatsvond had Polak nog
gesproken met de zaakwaarne
mer en vriend van Reve, joop
Schafthuizen, in het Leidse vei
linghuis Burgersdijk Nier
mans. De ontmoeting was voor
Polak een complete verrassing
met een onaangenaam karak
ter: ,,Ik ben uitgescholden voor
rat en paardekop, en dat geeft
niet, want dat ben ik ook. Maar
de vertoning op zich was zo gê
nant, ik schaamde me diep."
Van zijn innerlijke roerselen
was tijdens het gesprek - met
Hanneke Eggels niets te mer
ken. Polak toonde zich een
charmant en uiterst onderhou
dend causeur. Met talrijke
anekdotes illustreerde hij dat hij
de Franse schrijfster, vertaalster
en hoogleraar literatuur bijzon
der goed heeft gekend. „Ik ont
moette haar voor het eerst toen
zij met haar schip op het IJ lag
aangemeerd. Ze zat in het voor
onder en ik moest letterlijk over
een drempel heen om bij haar
te komen. Ik struikelde en viel
voor haar. Dat heeft ze altijd
onthouden en ik wist: hier hoor
ik, aan haar voeten."
Polak gaf haar werk uit en
schreef haar talloze brieven.
Met enige terughoudendheid
sprak hij over het onlangs ver
schenen boek over haar leven.
,,Ik vind dat de biografe nogal
wat openbaar heeft gemaakt, je
moet daarmee voorzichtig zijn,
omdat je er derden mee kunt
-kwetsen."
Impliciet verwees Polak hier
mee naar zijn penibele situatie,
maar van verbittering was ver
der niets te merken. In een ver
gelijking van de Franse met de
Nederlandse literatuur prees hij
Reve zelfs. „Flaubert heeft eens
gezegd dat een goed schrijver
niet terug te vinden is in zijn
werk. In Nederland heeft ieder
boek elementen van het leven
van de schrijver in zich. Dat le
vert vaak wat schrale literatuur
op. Er zijn wel enkele uitzonde
ringen, neem nou Reve. Zijn
werk is zeer persoonlijk, hij le
vert meesterlijke boeken af. Re
ve is een groot genie."
De Nederlandse literatuur
mag dan wat schraal zijn, toch
had Polak zeer lovende woor-
den over voor Ida Gerhardt en
Christine d'Haen. Beide dichte
ressen lijken in hun eigenzinige
manier van schrijven op Your
cenar. „De getemde hartstocht
en het klassisistisch beheersen
van de emoties vormen de
grondtoon van hun werken. En
alle drie zijn ze tegen enige dog
matiek, ze trekken zich weinig
aan van de populaire stro
ming."
Polak verluchtigde de conver
satie met prachtige voorbeelden
uit de huiselijke sfeer; hij kwam
.immers bij zowel Yourcenar als
de beide dichteressen thuis.
Goedgemutst spotte hij met zijn
verteldrift: „Ouderdom maakt
breedsprakig, men blijft niet
meer bij de les." Maar juist door
zijn scherts was het eerste deel
van de middag het luisteren
waard.
Voor na de pauze was een an
der kopstuk uitgenodigd: Theo
van Gogh. Tegendraads als hij
is, verklaarde de Filmer, intervie
wer en columnist het lovend
besproken boekenweek ge
schenk van A.F.Th, van der
Heijden slecht te vinden. „Al
leen de titel al. Wist u wat een
weerborstel is? Na het open
slaan van tientallen dialect
woordenboeken bleek het een
kruintje te zijn."
Het vraaggesprek dat Van
Gogh met Eggels had, ontpopte
zich als een vrolijk voortkabbe
lende babbel over de liefde voor
het geschreven woord. Enige
bezorgdheid was er over een re
cent onderzoek van het Cen
traal Planbureau waaruit bleek
dat vrijetijdsbesteding vooral
z'n beslag krijgt in tv kijken. Ten
koste van het lezen van boeken.
Er worden nog wel boeken ge
kocht, maar ze worden niet
meer gelezen. „Lezen we over
twintig jaar nog wel?" vroeg Van
Gogh zich af. Wat Eggels betreft
wel: „Ik vecht terug, met het or
ganiseren van cursussen letter
kunde en literaire bijeenkom
sten als deze."
SIMONE KLEINSMA
Dansers Pink Niessen en Phil Hill in 'Space'.
FOTO BEN VAN DUIN
i (cello). Gehoord: 15/3, Stadsge-
Haydn wordt soms beschouwd
als het opstapje naar Mozart en
Beethoven, schrijver van aardi
ge milziek, maar meer ook niet.
Dit Haydn-programma was zeer
geschikt om met die misvatting
af te rekenen: onbekommerde
en zelfs uitgelaten muziek maar
zeker nfet oppervlakkig, be
knopt en met vaart geschreven.
Kleine details en grapjes die de
luisteraar op het verkeerde been
zetten, zorgen ervoor dat spe
lers en toehoorders voortdu
rend op scherp moeten staan.
Het Arion Kamerorkest, dat in
bezetting aardig overeen komt
met de groote van Haydn's ei
gen orkest, liet al die kwaliteiten
van Haydn's muziek in een
sprankelende uitvoering horen.
Precisie en speelvreugde waren
de voornaamste ingrediënten in
de haast concertante symfonie
Le Matin met voortreffelijk soli,
en de symfonie l'Ours. Hoe klei
ner de bezetting, hoe hoger de
eisen aan de individuele spelers,
en aan het samenspel, leder ra
feltje wordt hinderlijk hoorbaar,
maar dit kamerorkest speelt
'gaaf in de ouderwetse beteke
nis van het woord.
Steven Mayer speelde het pia
noconcert no.4 in G in een in
tieme sfeer, met een virtuositeit
die zich niet opdrong maar on
derhuids aanwezig bleef. In het
celloconcert in D treedt het vir
tuoze element veel duidelijker
aan de dag, maar ook de ex
pressieve mogelijkheden zijn
groter. In Godfried Hoogeveen's
spel verenigden beide aspecten
zich tot een glanzende uitvoe
ring, al waren solist en orkest
met name in het laatste deel
niet helemaal in balans. Het
Adagio met zijn lang uitgespon
nen cantilene was een onbe
twist hoogtepunt in expressivi
teit. Het grote enthousiasme
van de zaal voor solisten en or
kest was meer dan terecht.
vanaf 9 april
CONGRESGEBOUW
dageli)ks 2015 uur
RESERVEREN:
Kassa 070-354 80 00
Landeli|ke Reserveerliin
070-361 77 10 (dag 10-22 uur)
Bespr bur Haagsche Courant
070-365 68 06
duktie. Gezien 14/3. LAKtheater. Leiden
In de voorstellingen van Dans-
produktie ligt de nadruk op de
totaliteit. Behalve aan de dans
wordt veel zorg besteed aan de
cor, kostuums en muziek (vaak
in opdracht gecomponeerd). De
tweedelige choreografie 'Color-
/Space' zet deze traditie voort.
In deel 1, 'Color' van artistiek
leidster Bianca van Dillen, werd
de dansvloer aan drie zijden
omgeven door een prachtig gor
dijn met allerlei schakeringen
rood. Op muziek van Bartók,
het vijfde strijkkwartet, voerden
de zes dansers hun expressieve
bewegingen uit. Duetten vorm
den het belangrijkste bestand
deel. Een duet voor twee heren,
waarin moeilijk balanceerwerk
tot houdingen met een circus
achtige allure leidde, bevatte
helaas ook onduidelijke bewe
gingen, waardoor de indruk
ontstond dat er nogal werd ge
zwoegd. Het daaropvolgende
duet voor twee danseressen was
erg braaf en bracht te weinig
verrassing. Wel aardig was dat
die braafheid even verdween op
het moment dat ze dicht bij el
kaar kwamen en een hoogharti
ge nijd uitstraalden
Ver boven de andere passages
stond het duet dat gedanst werd
door Philip Hill en Pink Nies
sen. Zij vielen niet alleen op
door hun trefzekere techniek,
maar ook doordat ze veel meer
dramatische uitstraling hadden
dan de andere dansers. Er zat
iets van een verhaaltje in hun
dans: de man volgt voorzichtig
de vrouw omdat hij met haar
dans wil meedoen, zij schudt
hem van zich af, hij trekt zich
terug. E§n eenvoudig verhaal,
met humor en eenvoud uitge
beeld.
Deel 2, 'Space' is een choreo
grafie van Guido Severien. Op
vallend was, dat in deze ruimte
compositie kleuren een mis
schien wel grotere rol speelden
dan in 'Color'. Deze kleuren
contrasteerden sterk. Ook in de
dans waren veel contrasten ver
werkt, met vaart en humor. Ter
wijl twee danseressen verdiept
waren in verstilde poses maakte
i derde, in fel rood gekleed,
bewegin
gen.
De muziek, speciaal voor de
ze voorstelling gecomponeerd,
was spannend, dynamisch en
zeer voedend voor de dans. Ook
in 'Space' kwam veel acrobatiek
voor, zij het dat deze scherp
contrasteetdc met andere be
wegingen. Dit was waarneem
baar in de afwisseling van een
trio, waarin vallen en opvangen
een grote rol speelde, en een
duet dat meer gericht was op de
hoogte en waarin springen en
optillen de hoofdtendensen
vormden. In dit duet excelleer
den opnieuw HUI en Niessen.
Indrukwekkend was de superi-
eure uitstraling van dit tweetal
tijdons de moeilijkste poses.
De voorstelling als geheel
overtuigde niet echt. De bewe
gingen verrasten onvoldoende
en er was te weinig eenheid,
wat vooral tot uiting kwam in
ongelijkheden in groepspassa
f;es. Jammer dat in een voorstel-
ing waarvan ieder aspect zo
verzorgd is, de dans eigenlijk de
minst afgewerkte indruk achter -
I...U
Freek de Jonge
viert triomfen
in Zuid-Afrika
JOHANNESBURG
PETER VAN NUUSENBURG
Freek de Jonge laat Zuid-Afrika
zien wat het gemist heeft door
de culturele boycot. Nu het land
niet langer verboden gebied is,
neemt ae cabaretier er samen
met o.a. theatergroep DNA en
de schrijver Bert Sch ierbeek
deel aan een klein Holland Fes
tival. Dat wordt met Financiële
steun van Den Haag georgani
seerd door het Afrikaner Vrije
Weekblad en het Kommitee
Zuidelijk Afrika (KZA). Motto
vtm het festival: 'Breek af die
De Jonge houdt zijn confe
rence in het Engels en even
vreesde ik dat dat zijn mogelijk
heden zou beperken. Hij jong
leerde inderdaad minder met
de taal dan hij waarschijnlijk in
Nederland zou hebben gedaan,
maar dat kwam de show mis
schien wel ten goede.
Aan grappen over de toestand
in Zuid-Afrika valt natuurlijk
niet te ontkomen en deze wor
den moeiteloos uit de mouw
geschud. Zijn dochtertje wil
voor haar verjaardag een pop.
Als bewust levende, moderne
ouders, geven De Jonge en zijn
vrouw haar een zwarte pop. De
ze wordt Winnie (naar de om
streden vrouw van ANC-leider
Nelson Mandela, red.) gedoopt,
waarna de pop spontaan in tra
nen uitbarst.
Morgen wordt het referen
dum gehouden over de toe
komst van Zuid-Afrika. De Jon
ge waarschuwt de eventuele
nee-stemmers in de zaal: zij
spelen met vuur, als zij het her
vormingsbeleid van president
De Klerk verwerpen, zullen ze in
elk geval nooit meer om hem.
Freek, kunnen lachen. Na het
zien van dit weergaloze pro
gramma van deze grootmeester
zullen ze dat wel uit hun hoofd
laten.
Uitdaging voor
hoorn, vuurwerk
voor de piano
RECENSIE UDY VAN DER SPEK
Recital boor Paii van Zelm (hoorn) en Jo
ke van Zdm (piano) Gehoord 15/3.
Streekmuoekschool. Alphen aan den RJpi
In het concertseizoen 1991-92
organiseerde de 'Stichting Alp
hen Muziek' drie concerten
waarin telkens een blaasinstru
ment centraal stond. Gisteren
werd deze serie afgesloten met
een recital voor hoorn en piano.
Paul van Zelm begon met de
natuurhoorn (pedagogisch juist,
lijkt mij). Deze hoorn bezit geen
ventielen en heeft in principe
een bereik van 15 tonen. Door
de hand in de hoorn te houden
kan men deze reeks een halve
toon verlagen, zodat er 15 tonen
bijkomen. Beethoven heeft hier
aardig gebruik van gemaakt in
zijn Sonate in F gr.t. voor hoorn
en forte-piano.
Hoewel loke van Zelm de mo
deme vleugel bespeelde werd
ook in deze bezetting het karak
ter geen geweld aangedaan, zij
speelde overtuigend, met niet al
te veel pedaal en met gevoel
voor dynamiek en timing.
Waarbij Paul van Zelm zijn na
tuurhoom subtiel en. zoveel als
mogelijk is. 'zuiver' bespeelde.
De rest van het recital sjw-elde
hij op de moderne (wald(hoorn
met kleppen, die meer moge
lijkheden biedt en veel zuiver
der klinkt. Met een warm geluid
en gevoel voor detail en sfeer
'bezong' hij het Zweedse land
schap in 'Canto Serioao' van
Carl Nielsen.
Heel vaak wordt het 'Adagio
en Allegro' opus 70 van Robert
Schumann gespeeld voor piano
en hobo. Toen Van Zelm de eer
ste lang aangehouden noot zo
schitterend en voluit liet weer
klinken, werd het overduidelijk
dat Schumann dit stuk toch
echt voor hoorn heeft geschre
ven. Het is zelfs een hoogtepunt
te noemen in de hoorn litera
tuur, niet alleen qua schoon
heid. maar ook wat moeilijk
heidsgraad betreft. Beide Van
/elms speelden hier virtiKxis en
gepavsioneerd.
Iets heel anders volgde: een
zeer modem stuk van zes minu
ten, Hans Georg Pfliiger's 'Im-
peto' (1986) wat niets meer dan
'heftig' betekent. Schrille botte
fortissimo gespeelde dissonan
ten naast kleine lyrische bijna
weemoedige 'minimal art' mo
tieven. waar doorheen de zeer
donkere klanken van de hoorn
zich een weg baanden. Vuur
werk voor de piano cn een ware
uitdaging voor de hoom, waarin
Van Zelm liet horen hoe won
dermooi het lage register op zijn
Instrument kan 'zingen'.
