Strijd Karabach luwt na bestand i, Oekrainë draagt schulden Parlementaire enquête naar DDR-dictatuur Buitenland Fouten bij bediening remmen Zweedse tram Aanhangers Gamsachoerdia dreigen gijzelaars te doden Pujol blijft voorman Catalonië Pravda voor het laatst van persen Rainbow Warrior op weg naar Moruroa ZATERDAG 14 MAART 1992 Amerikaanse marine rukt op in Golf Washington Een vliegdekschip van de Amerikaanse marine rukt op in de Golf als een „duidelijk signaal" aan Irak dat het moet meewerken aan de ontmanteling van wapens voor mas- savemietiging. Dat heeft een woordvoerder tan de Amerikaan se marine gisteren bekendgemaakt. De woordvoerder wilde niet ingaan op een bericht van het televisiestation CNN dat het Amerikaanse ministerie van defensie een lijst heeft opgesteld van nucleaire, ballistische en chemische en biologische doelen in Irak. Pub stelt lijfstraf op politiek chepstow De Britse verkiezingskoorts zal, als het aan de pub eigenaar ligt, aan de café-bezoekers in Chestow (Wales) geheel voorbijgaan. De kroegbaas heeft zijn uitspanning uitgeroepen tot „verkiezingsvrije zone", en eenieder die dit gebod over treedt wordt buiten de deur in een schandblok gezet. In de middeleeuwen werden ijiisdadigers zo aan de enkels of polsen vastgeklemd en door voorbijgangers met eieren en verrot fruit bekogeld. Politiek hoort in de pub niet thuis", vindt de kroeg baas. Medisch onderzoek koning Boudewijn brussel Het gaat niet goed met koning Boudewijn van België. Wegens ademhalingsproblemen bij inspanningen zal hij extra medisch onderzoek ondergaan. Hoe erg het met de Belgische vorst is, valt niet op te maken uit de korte mededeling die het paleis gisteren verspreidde. Daarin staat dat het „ongemak" geen verband houdt met de operatie die de koning vorig jaar augustus onderging. Boudewijn (61) werd toen geopereerd aan zijn prostaat. Treinongeluk Regensburg: 29 gewonden regensburg Bij een frontale botsing tussen twee treinen nabij het Zuidduitse Regensburg zijn gisteren 29 mensen gewond geraakt, sommige van hen ernstig. Volgens de politie botste bij een lokale forensentrein rond 13.40 uur met een passagierstrein. Een woordvoerder van de Bundesbahn zei een technische fout uit te sluiten. De foren sentrein zou volgens de woordvoerder hebben moeten wach ten op het station Sinzing totdat de andere trein zou zijn ge passeerd. Beide treinen hadden op het moment van de botsing een geringe snelheid. Rusland tegen referendum Tatarstan moskou De Russische Hoge Raad heeft het voor 21 maart ge plande referendum over de soevereiniteit van Tatarstan on grondwettig verklaard. De 3,5 miljoen inwoners vai me deelrepubliek hebben voor de helft een islamitische achter grond en zijn voor 42 procent Russisch. Volgens het persbu reau Itar-Tass ziet het gerechtshof in het referendum, waarmee de republiek volkenrechterlijk gelijkgesteld wordt met de Rus sische federatie, een eenzijdige verandering van de staatsop- bouw van de Russische Federatie. VN sturen Cyrus Vance als bemiddelaar Turkije heeft de EG gisteren opgeroepen te bemiddelen in het geschil tussen Azerbajdzjan en Armenie om de en clave Nagomo-Karabach. De Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) wil een internatio nale bijeenkomst over de onrust in het gebied. VN-ge- zant Cyrus Vance, die onlangs met succes bemiddelde in Joegoslavië, vertrekt maandag naar de Kaukasus voor een missie van enkele dagen. lissabon-new york-jerevan ap-dpa-afp De twee voormalige Sovjet-re publieken ondernamen gisteren ook zelf diplomatieke actie, waarbij de Azerbajdzjaanse on derminister van binnenlandse zaken Natik Talibov naar Na- gorno-Karabach afreisde voor overleg met de Armeniërs. Azerbajdzjan en Armenië zei den dat ze een tijdelijk staakt- het-vuren in acht nemen. Hoe wel in Nagomo-Karabach ook gisteren nog werd geschoten, zouden geen grote offensieven meer plaatsvinden. Ook volgens de laatste berichten zouden de gevechten gisteravond zijn afge nomen. Details over het overleg dat Talibov gaat voeren werden niet gegeven. De Turkse minister van bui tenlandse zaken Hikmet Cetin zei in Lissabon dat de EG een grotere rol zou moeten spelen in de diplomatieke pogingen om het conflict te beeindigen. Zijn Portugese ambtgenoot Joao de Deus Pinheiro zei dat de EG alle initiatieven zal steunen, Fouten bij de bediening van het remsysteem zijn de oorzaak ge weest van de ramp met een Zweedse tram, die donderdag aan dertien mensen het leven heeft gekost. Dat is gisteren be kendgemaakt door een com missie die de toedracht van de ramp heeft onderzocht. De hoofdbestuurder had don derdag van buiten de mechani sche remmen van tie tram ont koppeld nadat de tram door een stroomstoring boven op een heuvel stil was komen te staan. Hij realiseerde zich niet dat de bestuurder daardoor geen an dere mogelijkheden meer had om te remmen, aldus leider Hans Gullberg van de commis sie. Gullberg uitte zijn twijfels over het remsysteem. Volgens hem is het te ingewikkeld als blijkt dat zelfs een „zeer capa bele en ervaren" medewerker de werking ervan niet begrijpt. De bestuurder van de die een heuvel in de stad Göte- borg afdenderde en op zijn weg talloze mensen meesleepte, is vrijdag door de politie onder vraagd. De hoofdbestuurder is onder psychiatrische behande ling en kon nog niet worden ge hoord. Een dag na de ramp be vonden zich nog 22 gewonden in het ziekenhuis. Vier van hen waren er ernstig aan toe. TBIUSI-MOSKOU AFP-DPA Aanhangers van de verdreven president van Georgië Zviad Gamsachoerdia hebben giste ren gedreigd 52 gegijzelde na tionale gardisten te doden. Hun leven wordt gespaard indien Gamsachoerdia weer in zijn ou de functie wordt hersteld, zo heeft de regerende Staatsraad van Georgië in Tbilisi meege deeld. Aanhangers van het afgezette staatshoofd hebben in Zoegdidi, in het westen van Georgië, het hoofd van de Nationale Garde en de voormalige Georgische minister van buitenlandse za ken Abessalom Koetateladze ge vangen genomen. Zij zaten in een helikoptervdie door de op standelingen tot landen werd gedwongen. De Staatsraad heeft minister van binnenlandse zaken Roman Grimadze, alsmede helikopters met versterkingen, naar de stad gestuurd om met de opstande lingen over de vrijlating van de gijzelaars te onderhandelen. Oekrai'ne is bereid om met de andere GOS-republieken geza menlijk de schuldenlast te dra gen van de voormalige Sovjetu nie. Met die mededeling heeft de Oekraïnse premier Fokin volgens persberichten gezorgd voor een „sensatie" tijdens het besloten beraad dat de leiders van de Gemenebestlanden gis teren in Moskou voerden. Tot voor kort wilde Oekraïne alleen verantwoordelijkheid aanvaarden voor de eigen por tie van de buitenlandse schuld, die het heeft becijferd op 16,3 procent van de naar schatting 89 miljard dollar totale schuld. De rest zou voor rekening moe ten komen van Rusland en de andere GOS-staten. Rusland nam in december ruim 60 pro cent van de schuld op zich. Daaraan werd wel de de verbonden dat de diamant reserve in Russische handen moet komen. Het besluit van Oekraïne om thans de collectieve verant woordelijkheid voor de schuld op zich te nemen kan de repu bliek de begeerde miljoenen opleveren die de westerse lan den tot nu toe hebben vastge houden. Fokin zei tijdens een perscon ferentie na afloop van het be raad dat de G-7 groep van geïn dustrialiseerde landen groten deels verantwoordelijk was voor de standpuntwijziging van Oek raïne. „We kunnen het belang rijke aandeel van de G-7 niet uitvlakken. Hun advies heeft ons dichter bij een oplossing van deze kwestie gebracht", zei Fokin. De G-7 - Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië, BERLUN HANS HOOGENDUK CORRESPONDENT Sinds het Duitse parlement eind vorig jaar de wet op de Stasi-documenten aannam, kunnen miljoenen Oostduitsers zelf bekijken wie hen heeft verraden en welke maatregelen de Stasi daarna on dernam. Moeizaam verzamelen ze klei ne, persoonlijke stukjes van de giganti sche puzzel genaamd 40 jaar SED-dicta- Compleet wordt de puzzel daardoor na tuurlijk nooit en daarom heeft de Duitse Bondsdag donderdag besloten dat er een parlementaire enquête-commissie komt. De opdracht voor de uit zestien afge vaardigden en negen deskundigen be staande commissie is het onderzoek naar de geschiedenis en de gevolgen van de SED-dictatuur. Voorzitter wordt de CDU-parlementariër en dominee Rainer Eppelmann. Als vrij wel geen andere afgevaardigde uit de voormalige DDR heeft hij geleden onder de communistische heerschappij. Nog in de herfst van 1989, toen de Muur al wan kelde. ontdekte hij in zijn huis afluister apparatuur van de Stasi. Dat zelfs in de top van de evangelische kerk verraders zijn doen en laten rappor teerden aan de Stasi van Erich Mielke. las hij onlangs in zijn dossiers. Makkelijk was Eppelman nooit. Voor vriend noch vijand. In de oude DDR weigerde hij dienst, maar vertikte het ook als 'bouwsoldaat' zonder wapens aan te tre den. Dat leverde hem acht maanden cel Als dominee maakte hij van zijn kerk in Oost-Berlijn, ook tot ergernis van vele leidende functionarissen in de evangeli sche kerk, een vrijplaats voor andersden kenden. Na de val van de Muur richtte hij de radicaal-christelijke partij Demo cratische Doorbraak op. die later werd opgeslokt door de CDU. En ook daar hield hij zijn mond niet. Hij eiste bijvoorbeeld politieke uitslui ting van alle christen-democraten die - eens in de DDR-CDU met de commu nisten hadden gecollaboreerd. Dat deze ongemakkelijke, maar radicale en strikt eerlijke man de parlementscommissie gaat leiden, is een goed teken. Bij het debat in het parlement maakte hij al gelijk duidelijk dat de verwerking van het DDR-verleden een zaak voor alle 80 miljoen Duitsers is. En passant plaatste hij enige kritische kanttekeningen bij de houding van veel Westduitse politici, die naar zijn overtuiging al te vriendelijk zijn omgegaan met het regime-Honecker. Oud-kanselier en ere voorzitter van de SPD Willy Brandt sloot niet uit dat er in zijn Oost-politiek, die later is voortgezet door de regering Kohl, fouten zijn ge maakt. „Maar niemand twijfelde er toch eigenlijk aan dat er nog heel lang twee Duitse staten zouden blijven bestaan." De oude sociaal-democraat waarschuw de de besser-wessies ervoor zich niet als morele rechters op te werpen en sprak zich uit voor een absoluut open omgang met het verleden door het hele volk. Dat was Gerd Poppe, de vele jaren door de Stasi getiranniseerde afgevaardigde van Bondgenootschap 90. uit het hart gegre pen. „Onverdraaglijk is het dat helpers van het regime zich nu als slachtoffers presenteren en dat Stasi-daders als kroongetuigen worden opgeroepen. maar wees er op dat Nagomo- Karabach niet vergeleken moet worden met Joegoslavië. Azerbajdzjaanse en Armeense gezanten die gisteren in Helsin ki het CVSE-overleg bijwoon den, zeiden het een goed idee te vinden om waarnemers naar de enclave te sturen om toe te zien op het bestand dat in Nagorno- Karabach zou gelden. Het be stand werd gemeld door de Turkse premier Suleyman De- mirel, die zei via zijn ambassa deur in de Azerbajdzjaanse hoofdstad Bakoe op de hoogte te zijn gesteld. De CVSE riep op tot spoedberaad over het con flict en zal de huidige voorzitter, de Tsjechoslowaakse minister van buitenlandse zaken Jiri Dienstbier, naar het gebied af vaardigen. In een telegram aan Dienst bier maakte VN-chef Boutros Boutros-Ghali bekend dat hij de voormalige Amerikaanse minis- Hoewel de gevechten na het staakt-het-vuren van gistermid dag enigszins zijn geluwd, is er nog geen uitzicht op het einde van ter van buitenlandse zaken Cy rus Vance naar het onrustge- bied stuurt. De secretaris-gene raal gaat daarmee in op verzoe ken om bemiddeling van floer- de strijd in Nagomo-Karabach. In het Azerbajdzjaanse stadje Agdam staan de lijkkisten hoopopgesta- peld in afwachting van meer bajdzjan en Armenie. Vance zei dat hij in de eerste plaats naar Nagomo-Karabach gaat om in formatie in te winnen en niet om de stationering van VN- slachtoffers. De afgelopen dagen zijn bij Armeense beschietingen tientallen inwoners van het stadje omgekomen. fOW ap troepen voor te berriden. Bi- halve Nagomo-Karabach zal Vance ook H.ikm- en V meense hoofdstad Jerevan be zoeken. Opnieuw grote verkiezingswinst verwacht voor president Duitsland, Frankrijk, Italië en Japan - heeft vorig jaar met de voormalige Sovjetunie een col lectieve afbetalingsregeling ge troffen en geweigerd Oekraïne kredieten te verlenen voor het de overeenkomst had getekend. Alleen Canada, dat veel Oek raïnse immigranten onder zijn burgers telt, heeft eerder dit jaar een kredietlijn van 41,9 miljoen dollar naar Oekraïne geopend. Russische functionarissen zeiden dat Oekraine „om" was gegaan tijdens onderhandelin gen eerder deze week tussen Fokin en de Russische vice-pre mier Gennadi Boerboelis. Jegor Gaidar, een andere vice-pre mier van Rusland, sprak van een „zeer belangrijke gebeurte nis voor onze buitenlandse eco nomische betrekJdngen en voor de hele financiële gemeenschap van de wereld". waarbij ze al naar gelang de zaak, men sen kunnen belasten of vrijpleiten." De communistische afgevaardigde Uwe lens I leuer had de grootste moeite bo ven de protesterende parlementariërs uit te komen, toen hij positieve elementen van de DDR probeerde te vermelden. Volgons hem voert de 1)1 J SIeen wraakzuchtige kruistocht tegen „ieder een die zich met de, ook door de oude Bondsrepubliek als soevereine staat er kende, DDR verbonden voelde". Heuer wil dat de enquête commissie zich ook bezig houdt met de vraag waar om het niet is gelukt om de eerste socia listische staat op Duits grondgebied te vestigen. De liberaal Jurgen Schmude uit de ex-DDR keerde die vraag om. „Hoe lukte het de SED rond 16,5 miljoen men sen te bewegen mee te doen of in ieder geval dit zwijgend te dulden? En waar haalden de enkelen de kracht vandaan om uitwegen te zoeken en uiteindelijk een heel volk te activeren?" Vragen waaraan de zestien parlements leden en negen experts hun handen meer dan vol zullen hebben. HAARLEM HANS JACOBS Catalonië is net als het Litou- Slovenië een natie. Waarom kunnen we Spanje niet vergelijken met Joegoslavië of de Sovjetunie? Met die woorden deed Jordi Pujol, de president van de Catalaanse Generalital de Spaanse politiek vorig jaar september op zijn grondvesten schudden. Het was echter een verbale uitbarsting die voornamelijk was bedoeld voor interne con sumptie. Als Madrid, waar de centrale regering is gehuisvest, maar genoeg bewegingsvrijheid (lees: geld) geeft aan Barcelona, waar Pujol de autonome deelre- gering nu al twaalf jaar aan voert, dan hoeft voor een al of niet gewelddadig uiteenvallen van Spanje voorlopig niet ge vreesd te worden. Catalonië geniet op dit mo ment in feite alle voordelen van een onafhankelijke staat met onder andere autonoom onder wijs (met Ijet Catalaans steeds meer als eerste taal), eigen me dia, en een bloeiende economie terwijl een groot deel van de lasten (defensie bijvoorbeeld) wordt opgehoest door 'Madrid'. De opmerkingen van Pujol (62) brachten de discussie over een deling van de macht tussen Madrid en de autonome regio's in een stroomversnelling. Er is nu sprake van dat ook de socia le voorzieningen tot de compe tentie van de deelregeringen zullen gaan behoren, een be langrijke wens van de Catalaan se president. Morgen gaan de Catalanen De voormalige partijkrant Pravda zal na vandaag voorlo pig niet meer uitkomen omdat de krant de druk- en papierkos- ten niet meer kan betalen nu door de hervormingen de prij zen zijn gestegen naar marktni- veau. De hoofdredacteur beschul digde de Russische regering er van kranten die het beleid van president Boris Jeltsin steunen te bevoordelen en de Pravda opzettelijk ten onder te laten gaan aan de vooravond van een betoging van othodoxe commu nisten. volgende week. Adjunct-hoofdredacteur Linik zei dat de krant met banken on derhandelde over een lening om de schulden af te kunnen betalen en hij toonde zich opti mistisch dat de krant ooit weer zou verschijnen. Maar hij zei dat de onderhandelingen moei zaam verliepen en dat de publi- catiestop voor onbepaalde tijd was. Het laatste exemplaar ver schijnt in een beperkte editie van 100 000 exemplaren die al leen in de Moskou en omgeving verkrijgbaar zal zijn. In de jarrn '70 en '80 had tie Pravda nog een oplage van 13 miljoen exemplaren en werden de kos ten voor drukken, papier en transport door de overheid ge subsidieerd. naar de stembus om volgens verwachting Pujols Conirrgvn- cia i Unió (CiU) voor de vierde achtereenvolgende keer een ab solute meerderheid te geven in het parlement. Pujol rekent op 71 ut 72 zetels van de 135. Ili| heeft er nu al 69. Madrid heeft daarom ook alle reden om reke ning te houden met de wensen van Pujol. Die heeft na strubbelingen met de centrale regering in zijn eerste regeringsjaren nu een goede werkverhouding met de socialistische premier Felipe Gonzalez. Dat werd onlangs nog eens gedemonstreerd toen Gonzalez bij zijn bezoek aan Catalonië wèl aan tafel aan schoof met Pujol, maar niet langs ging bij de leider van de Catalaanse socialisten, Rafael Obiols. De socialistische PSC, met |2 zetels de tweede partij van Catalonië, staat dan ook op verlies. Gonzalez heeft Pujols steun nodig wanneer hij. zoals wordt verwacht, bij de algemene Spouw ven lezingen volgend jaar de absolute meerderheid vallest i i' i heeft 18 zetels in de Cortes (het parlement fri Madrid) en kan Gonzalez daar mee weer aan het bewind hou den. Pujol en zijn fractieleider en rechterhand Miquel Roca hebben Gonzalez die steun al toegezegd. Het zal de macht van Pujol alleen maar vergro- De Catalanen hebben weinig moeite met de positie van de al omvertegenwoordigde en fana tiek campagne voerende presi dent, die zich ook buiten Cata- lonif graag laat fêteren als staatshoofd. De 'revolutie' in Catalonië is in de jaren na de dood v.m du .Hor I r.uu o. die ei kc vorm van eigen expressie Van onder anderen (Catalanen en Basken verbood, onder Pujols leiding geruisloos en democra tteth writlMP, ..Mi|n opmer king over Litouwen is uit zijn verband gerukt. De situatie is niet alle opzichten vergelijk baar". aldus Pujol eerder deze week in een vraaggesprek met het Spaanse dagblad El Pais. Hij doelde op de vreedzame evolutie, die ook de komende jaren verder moet gaan. Al was hel «Baan mwom de H ntflo- nalistische Esquerra Republica- na. die directe en volledige on afhankelijkheid voor Catalonië wil, de wind uit de zeilen te houden. r O VllMv«td b r J bfl-.-u "V - - "i oafeori *V0iC'V K°'~ C—u) DIMw O - /-4ÉÏ? ««2 -- --- i*r- .^.^2 Br.ufc In 8™*'" uiaoic LAGUNE To„fl2 2 -41- J l Oiont MORUROA (Frgn$ Pol,-n4%.t> Op het atol Moruroa 2iin door Frankrijk in de afgelopen 25 jaar meer dan 120 ondergrondse kemproeven genomen. SYDNEY KAIINGA Het actieschip Rainbow Warrior van de milieuorganisatie Green peace is vandaag vertrokken van Tahiti naar het Franse atol Moruroa in de Stille Zuidzee. De milieuorganisatie wil protes teren tegen de Franse onder grondse kemproeven die daar worden Behouden. Met deze nieuwe expeditie wil Greenpeace de enorme uit gaven aan kernwapens aan de kaak stellen, alsmede de ver woesting van het milieu dat het gevolg is van de proeven. In oen open bnef aan de vier oscrblij- vende landen die kemproeven uitvoeren Frankrijk. Groot- Brittannie, de Verenigde Staten en China riep Greenpeace de staatshoofden op zich te scha ren achter het moratorium Op kemproeven dat het Gemene best van Onafhankelijke Staten in 1991 afkondigde. Sinds 1966 heeft Frankrijk op de atols Moruroa en Fangataufa 44 bovengrondse kernproeven uitgevoerd en meer dan 120 on dergrondse. Vorig jaar werden er zes gehouden op het eens zo prat htige palmstrand van Mururoa. dat in de plaatselijk»- taal de 'plaats van het grote ge heim' heet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1992 | | pagina 7