Buitenland
Spanningen
in Bosnië
groeien snel
Weer stakingsacties
aan Spaanse grenzen
Mogelijk nieuw Iers
abortus-referendum
Honeckers dagen in
Moskou lijken geteld
Geavanceerde wapens in eeuwenoude oorlog
Rode Khmers doden
vier commandanten
ss; 69,-
Jean-Luc Dehaene: Brabants trekpaard
Zaterdag 7 maart 1992
023-150225 RONALD FR1SART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES
HBUN-',A LUUTJE NIEMANTSVERDRIFT Vormgeving: JAKEUEN PAUL OS
NIEUWSLIJN
Dierentuin in Londen blijft toch open
De London Zoo, de beroemde dierentuin in de Engelse hoofd
stad, blijft toch open, zo meldde gisteren de BBC-tv. De Zoo is
voorlopig gered door particuliere donaties en inzamelingen, die
samen ruim zes miljoen gulden opbrachten. Daarnaast worden
de kosten gedrukt door een kwart van het dierenbestand aan an
dere dierentuinen en instellingen over te doen en een derde van
het personeel te laten afvloeien. Vorig jaar werd de sluiting van
de Zoo aangekondigd omdat er geen geld meer was. Er was toen
zelfs sprake van het afmaken van een groot aantal dieren, omdat
niemand alle 'bewoners' zou willen overnemen.
Bierschuim is voortaan gratis
De Britse regering komt met een nieuwe wet tegemoet aan de
sinds mensenheugenis bestaande klachten over schuimkragen
op de in pubs getapte biertjes. Wie een pint (0,57 liter) bier be
stelt, zal vanaf 1 april 1994 ook daadwerkelijk een pint krijgen.
De nieuwe wet betekent geen verbod op schuim, maar zorgt er
voor dat bierdrinkers de hoeveelheid vocht krijgen waarvoor zij
betalen, en dat het schuim niet langer wordt meegerekend. Uit
onderzoek is gebleken dat gemiddeld vijf procent van een pint
tapbier bestaat uit schuim. In een aantal gevallen was dat zelfs
17,5 procent.
NOB Wegtransport: Weinig problemen
BARCELONA RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
De Nederlandse ambassade in
Madrid raadf vrachtwagen
chauffeurs en transportbedrij
ven aan om de komende dagen
Spanje en Portugal te mijden.
Met name vrachtvervoer met
bederfelijke waar en levende
dieren moet er rekening mee
houden dat de Frans-Spaanse
en de Spaans^Portugese gren
zen maandag, dinsdag en
woensdag geheel zullen zijn af
gesloten vanwege een staking
van de douane-agenten. Dat
zijn particuliere ondernemers
die voor de transportbedrijven
op de douaneposten de in- en
uitklaringsformaliteiten vervul
len.
Deze expediteurs protesteren
tegen de openstelling van de
Europese binnengrenzen met
ingang van 1 januari 1993. De
Spaanse douane-agenten vre
zen dat dat 4.000 banen gaat
kosten.
Drie weken geleden legden de
Spaanse expediteurs het weg
transport tussen Frankrijk en
Spanje al voor drie dagen stil.
Slechts personenauto's kregen
toestemming om de grens te
passeren. Aan beide kanten van
de grens vormden zich lange fi
les van vrachtwagens. De Fran
se politie trad een keer met
traangas en wapenstok op tegen
Spaanse expediteurs die pro
beerden ook het overige grens
verkeer onmogelijk te maken.
Anders dan drie weken gele
den geldt de staking van de
Spaanse in- en uitklaarders bij
de grensposten nu voor het hele
Spaanse grondgebied. De doua-
neagenten aan Portugese kant
hebben zich solidair verklaard,
evenals de Franse collega's.
NOB Wegtransport, de groot
ste Nederlandse werkgeverorga
nisatie voor transport, verwacht
niet al te veel problemen voor
Nederlandse vervoerders. Een
rit naar Spanje en Portugal
duurt twee tot drie dagen. Te
gen de tijd dat Nederlandse
vrachtwagens de grenzen berei
ken, zijn de acties al bijna of he
lemaal voorbij.
De Ierse regering sluit niet uit
dat er een nieuw referendum
komt over abortus. Dat heeft
minister van justitie Padraig
Flynn gisteren gezegd.
Een nieuwe volksstemming is
wellicht nodig nu'het hoogge
rechtshof een 14-jarig door ver
krachting zwanger geraakt
meisje toestemming heeft gege
ven naar Groot-Brittannië te
reizen om een abortus te onder
gaan.
Premier Reynolds heeft eer
der gezegd dat hij hoopte een
nieuw referendum te kunnen
VN vragen Nederland officieel troepen
In de Joegoslavische republiek Bosnië-Hercegovina is de
spanning gisteren hoog opgelopen. Uit protest tegen de
komst van de uit Servische reservisten bestaande troepen
van het federale leger blokkeerden Kroaten bij de plaats
Capaljina, ten zuiden van Mostar, het treinverkeer.
BELGRADO/DEN H
De Kroaten eisen de onmiddel
lijke terugtrekking van de Servi
sche militairen uit het gebied.
De commandant van het fede
rale leger in Bosnië heeft echter
gezegd dat zijn manschappen
onder alle omstandigheden zul
len blijven. Volgens generaal-
majoor Milutin Kukanjac is het
„waanzin" de tienduizenden
manschappen te verwijderen,
omdat dit het risico van een
oorlog tussen de sterk verdeelde
Serviërs, Kroaten en moslims in
Bosnië ernstig vergroot.
De belangrijkste moslimpartij
van Bosnië, waartoe de Bosni
sche president Izetbegovic be
hoort, beschuldigt het federale
leger ervan juist uit te zijn op
oorlog. Het leger zou de Servi
sche minderheid in de repu
bliek steunen in haar streven
„de macht te veroveren en Bos
nië-Hercegovina op etnische
gronden te verdelen".
De gezant van de Verenigde
vermijden, omdat hij bang is
voor een herhaling van de emo
tionele toestanden van 1983.
Toen spraken de Ieren zich in
een referendum uit voor het op
nemen van een verbod op abor
tus in de grondwet.
Het hooggerechtshof gaf het
meisje vorige week toestem
ming naar Groot-Brittannië te
gaan, nadat een lagere recht
bank haar had verboden gedu
rende haar zwangerschap het
land te verlaten. Intussen heeft
de abortus in Engeland plaats
gevonden, zo werd gisteren in
Ierse politiekringen vernomen.
Naties, Cyrus Vance, heeft giste
ren bekend gemaakt dat de sta
tionering van de 14.000 man
vredestroepen in Kroatië op 15
april zal zijn voltooid. Het Rus
sische parlement besloot een
infanteriebataljon bij te dragen,
bestaande uit 900 vrijwilligers.
En Frankrijk maakte bekend dat
het 2.000 militairen aan de vre
desmacht zal leveren. Daarmee
levert Parijs het grootste contin
gent.
Intussen hebben de Verenig
de Naties ook Nederland offi
cieel gevraagd manschappen
naar Joegoslavië te sturen. De
dienstplichtigen die zich daar
voor vrijwillig melden bij hun
compagnonscommandant,
wordt gevraagd een „voorlopige
bereidwilligheidsverklaring" te
tekenen. Dan vindt een eerste
selectie plaats op grond van
technische geschiktheid, licha
melijke gezondheid en het
functioneren, aldus het ministe
rie van defensie.
Russen en Chilenen gepikeerd
BERLIJN HANS
CORRESPONDENT
De kans dat de vroegere Oost-
duitse staats- en partijleider
Erich Honecker binnenkort de
Chileense ambassade in Mos
kou moet verlaten en aan Duits
land wordt uitgeleverd, is groter
geworden.
De Russen en Chilenen zijn
woedend, omdat ^s gebleken
dat Honeckers gezondheid lang
niet zo slecht is als de 79-jarige
en zijn vrouw Margot steeds
hebben beweerd. De woord
voerder van het Duitse ministe
rie van buitenlandse zaken zei
gisteren, dat de Russische mi
nister van justitie Fjodorow
heeft verzekerd dat Honecker
na het verlaten van de ambas
sade direct zal worden uitgewe-
Fjodorow heeft Chili officieel
gevraagd Honecker niet langer
te onttrekken aan de greep van
de Russische autoriteiten. De
handelwijze van de Chileense
ambassadeur noemde Fjo-
.dorow, althans volgens Bonn,
een „uitgesproken onvriendelij
ke daad".
De Duitse ambassadeur in
Santiago heeft gistermiddag een
boodschap van zijn regering
aan de Chileense minister van
buitenlandse zaken overhan
digd, waarin wordt geëist dat
Chili Honecker uitwijst. Honec
ker zocht eind vorig jaar uit
angst voor een uitwijzing naar
Duitsland zijn toevlucht tot zijn
vriend de Chileense ambassa
deur in Moskou, Almeyda, die
ooit politiek asiel genoot in de
DDR.
De Duitse boodschap is dui
delijk: Bonn eist dat Chili niet
langer een juridische vervolging
verhindert van Honecker, die is
aangeklaagd wegens het aan
zetten tot doodslag in minstens
vier gevallen.
OPSLAG/MILIEU
CONTAINERS
VERKOOP/VERHUUR
MOSKOU PETER PRINGLE
THE INDEPENDENT
Het lijkt erop dat de Armeniërs,
die het een half jaar geleden
nog moesten afleggen tegen
hun Azerbajdzjaanse vijanden
in de oorlog in Nagomo Kara-
bach, de rollen hebben omge
draaid.
Een paar steden in de omstre
den, door Armeniërs gedomi
neerde enclave in Azerbajdzjan
zouden 'in handen zijn geval
len' van de gewapende bendes
van Armeense guerrillastrijders.
De Azeri's beweren dat een ze
ker duizend mensen zijn afge
slacht, toen de losgeslagen Ar
meniërs de voornamelijk Azer
bajdzjaanse stad Kocali 'ver
overden'.
Het probleem met deze be
richten is dat de verlatenheid
van deze geïsoleerde steden en
dorpen in het bergachtige ge
bied, de beoordeling van wie er
wint net zo ondoorzichtig
maakt als de dikke mist die zich
vaak plotseling ontwikkelt op de
hoogvlakten waar de strijd
wordt gevoerd. Daarbij is het
vanwege de geblokkeerde we
gen en communicatie moeilijk
om door het gebied te reizen en
wordt er intensief gebruik ge
maakt van propaganda.
Wel duidelijk is dat het wa
pentuig dat beide tegenstanders
in hun bezit hebben kwalitatief
een grote sprong vooruit heeft
gemaakt. De gevechtshelikop
ters en de nieuwe systemen, in
clusief luchtafweergeschut en
meervoudige raketlanceerin-
stallaties, komen uit de arsena
len van het vertrekkende voor
malige Rode Leger en lijken
voornamelijk in handen te zijn
gekomen van Azeri's.
Ook de politiek van de strijd
is, net als de militaire omstan
digheden, veranderd. Een jaar
geleden was Azerbajdzjan een
van de grootste aanhangers van
de visie van de toenmalige pre
sident, Michail Gorbatsjov, op
een vernieuwde Sovjetunie. Ar
menië daarentegen, volgde
vastbesloten de strikt legale wpg
naar onafhankelijkheid tot
grote irritatie van Gorbatsjov.
Op advies van zijn militaire
commandanten deed Gor
batsjov een poging tot een 'mili
tair antwoord' op de kwestie
Nagorno Karabach door te pro
beren een soort 'niemandsland'
in te stellen tussen de Armeense
grens en de enclave, een strook
land die op het smalste punt
slechts tien kilometer breed is.
In een militaire actie, die sa
men met het Azerbajdzjaanse
ministerie van binnenlandse za
ken op touw was gezet, werkten
Sovjet-troepen mee aan de ge
dwongen en soms bloedige eva
cuatie van Armeniërs uit hun
dorpen naar Armenië. De Ar
meense leiding in Jerevan ver
bond deze militaire strategie
aan een politieke om de onaf
hankelijkheidsbeweging te on
derdrukken.
Nu lijkt het erop dat die be
weging opnieuw actief is en veel
beter bewapend dan daarvoor.
Bovendien geven Armeniërs
over de hele wereld grote poli
tieke, en misschien ook wel mi
litaire steun a'an de republiek.
Er zijn onbevestigde berichten
over militaire bijstand van ben
den gewapende Armeniërs uit
Libanon en Iran, die wraak wil
len nemen voor wat zij zien als
weer een 'pogrom' tegen de Ar
meniërs en een die net zo de
sastreus kan zijn als de massa
moord door de Turken waaron
der de Armeense natie tijdens
de Eerste Wereldoorlog te lijden
heeft gehad.
De berichten van de afgelo
pen paar dagen lijken erop te
duiden dat het die kant op gaat.
Vorige maand heeft Armenië
erin toegestemd zijn strijd
krachten onder toezicht te stel
len van het Gemenebest van
Onafhankelijke Staten, in ieder
geval voor de duur van een
overgangsperiode. Maar nu
roept de Armeense president,
Levon Ter-Petrosjan, om een ei
gen leger voor zijn republiek.
Beide tegenstanders hebben
blijkbaar de voormalige Sovjet
arsenalen geplunderd op hun
respectievelijke grondgebied.
Volgens de Azeri's hebben de
Armeniërs grote hoeveelheden
wapens gevlogen naar Stepana
kert, de hoofdstad van de encla-
Tenzij de verschillende po
gingen om vrede te bereiken
vrucht afwerpen, bestaat er een
duidelijk risico van een snelle
escalatie van militaire activitei-
VERTAUNG: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Op 17 maart mogen de blanken in Zuid-Afrika zich per referendum uitspreken over de hervormingsvoorstellen van president De Klerk. De Kon-
servatieve Partij verzet zich hevig tegen die hervormingen en wil daarvoor wel uitkomen ook. Een zwarte arbeider brengt In Johannesburg de
KP-opvatting aan op een muur De Konservatieve Partij (in het Engels afgekort als CP, maar in het Afrikaans als KP) wil terug naar de apartheid.
FOTO REU TTR JUDA NQWENYA
Pools kabinet
blijft zitten
na nederlaag
Mogelijk gevaar voor VN-vredestroepen
De Poolse regering treedt niet
af, hoewel het parlement de
voorgestelde versoepeling van
de economische hervormingen
heeft weggestemd. Dat heeft
premier Jan Olszewski gisteren
bekend gemaakt na afloop van
een twee uur durend spoedbe
raad van het kabinet.
Olszewski zei dat de regering
niet wil aftreden maar van zins
is aan haar „constitutionele
plicht" te voldoen. Het parle
ment kan zo spoedig mogelijk
een begrotingsvoorstel tege
moet zien. Bij de stemming
over de begroting zou volgens
de premier duidelijk moeten
worden of de regering nog het
vertrouwen van het parlement
geniet.
ODDAR MEANCHEY
Strijders van de Cambodjaanse
guerrillabeweging Rode Khmer
hebben de afgelopen maanden
zeker vier van hun comman
danten om het leven gebracht
omdat ze corrupt zouden zijn.
Volgens de ontevreden strij
ders verrijken hun leiders zich
met allerlei handeltjes, terwijl
de soldaten zelf weinig te eten
hebben en al maanden geen
soldij meer hebben gekregen.
Binnen de gelederen van de
Rode Khmer is revolte zeer on
gebruikelijk. Hoewel de orga
nisatie zich in het verleden
schuldig maakte aan massale
moordpartijen, werd ze wel als
zeer gedisciplineerd be
schouwd. Daarin onder
scheidde de Rode Khmer zich
zterk van de andere guerrilla
groepen in Cambodja.
Westerse diplomaten noe
men het verlies van de contro
le van de leiders van de Rode
Khmer over hun strijders in de
afgelopen maanden een alar
merend vooruitzicht voor de
vredesmacht van de Verenigde
Naties die binnenkort in Cam
bodja aankomt De vredes
macht moet op grond van het
vorig jaar gesloten vredesak
koord volgende maand begin
nen met het demilitariseren
van het land. Ze moeten onder
meer de guerrillagroepen ont
wapenen.
PARKET-LAMINAAT-
KURKHANDELAREN
EN PARTICULIEREN
orxtefUaq en ketfurie laUaeg
Maswet eiken rtroken 22 mm
Eiken lamellen, kant en klaar
Massief mozaïek B mm kant en I
020 - 6381720
020 - 6200787
l van der Laan Parket
Tussenpaus gaat Belgische regering leiden
BRUSSEL HANS DE BRUUN
Aan zelfkennis heeft Jean-Luc
Dehaene geen gebrek. ,,Ik weet
dat ik geen charisma heb", zei
hij eens in een interview. Dat
'gemis' weerhield hem er in
1988 van om minister-president
te worden van de rooms-rode
coalitie die hij toen na honderd
dagen noeste arbeid in elkaar
had getimmerd.
Wilfried Martens deed het
destijds wel. Maar aan diens
tijdperk is nu een einde geko
men. En het moet al gek gaan,
wil Dehaene, vanmiddag niet
worden benoemd tot minister
president van het 35ste naoor
logse kabinet van België. In dat
kabinet komt Martens trouwens
niet op Buitenlandse Zaken,
zoals hij had gewild. Die post
gaat naar de oudgediende soci
alist Willy Claes.
Het premierschap is niet
waarnaar Dehaene met alle
macht heeft gestreefd, en ook
niet wat heel wat oud-gedien-
den in de Wetstraat, het Brus
selse Binnenhof, graag zien.
Naar verluidt zou ook 'het Hof
ook niet zo gek op hem zijn.
Dehaene heeft niet de gepolijste
manieren die koning Boudewijn
op prijs stelt. Hij is letterlijk
rondborstig, heeft blozende
wangen, is wat boers met en
een (te) luide stem. En hij
draagt recht voor zijn raap zijn
politieke opvattingen uit.
Niet iemand voor diplomatie
ke onderonsjes met wereldlei
ders als Bush of Mitterrand dus.
„Ik ben een Brabants trek
paard", zei hij eens. Iemand die
blijft zwoegen, niet fraai maar
effectief.
De 51-jarige Westvlaamse
christen-democraat is een pro
bleemoplosser bij uitstek. Het is
ironisch dat juist Dehaene nu
Wilfned Mariens opwilgi Hun
politieke carrières liepen im
mers gelijk op. Al vanaf de stu-
diebanken waren de Bruggeling
Dehaene en de Gentenaar Mar
tens boezemvrienden en poli
tiek" actief in de jongerenorgani
satie van de Vlaamse Christelij
ke Volkspartij. En onafscheide
lijk bleven ze.
In 1979 werd de oud-vak
bondsman Dehaene kabinets
chef van de toen net voor het
eerst benoemde premier Mar
tens. Hun nauwe vriendschap
heeft zeker een rol gespeeld
toen de koning (ook Boudewijn
en Mariens zijn twee handen op
een buik) Dehaene in 1988 twee
keer aanzocht om de vastgelo
pen formatie los te trekken Het
trekpaard 'ontmijnde' de Voerk-
wcstic en kwam met zeer inge
wikkelde. maar voor iedereen te
slikken formules voor de staats
hervorming. Van dat laatste
werd overigens maar een deel
uitgevoerd
Dehaene had toen al premier
kunnen worden als hij echt had
gewild. Maar hij kende zijn be
perkingen. Mariens was. naast
de koning, de enige 'nationale
figuur' van het land. Alleen
Mariens was in staat leiding te
geven aan het federaliserings
proces zonder België totaal uit
een te laten vallen
Ook bij de formatie van 1992
werd Dehaene weer te hulp ge
roepen toen anderen hadden
gefaald. Hij kwam al gauw uit
op de 'oplossing' van een nood
kabinet met een beperkte op
dracht, omdat verdergaande co
alities - met een tweederde
meerderheid, nodig voor verdc
re staatshervorming - niet haal
baar bleken.
Op grond daarvan is hij nu
dus de logische kandidaat voor
het premierschap Dehaene
heeft niets te verliezen en is
hooguit een overgangsfiguur
met genoeg gewicht om een
aantal van de belangrijke beslis
singen waarvoor bet verdeelde
België staat, door het parlement
te jagen. Als de federate rust is
weergekeerd, kan hij weer ach
ter de schermen veto wijnen.