Vrije tijd
Met Columbus op weg naar Amerika
Mooi geheel
Kruiden wijzers
Bio-box
Keep in touch
Vloerverwarming
werkt op
zwakstroom
f zaterdag* 7 maart 1992
ie:4023-150263 HENRI ETTE VAN DER HOEVEN INEKE VAN DER MEER Vormgeving: JAKEUEN PAULUS
.33
DINGEN
Een mooi geheel vormen dit overhemd en deze das, uitgevoerd in
donkerblauw met wit. De zijden das is van Michaelis en kost
69,95. Het overhemd uit de collectie van Signum is uitgevoerd in
100% katoen en kost 149,95. Gezien bij Balt Herenmode, Amster
dam, tel. 020 - 6441485. united photos de boer
De Festo vlakschuurmachine RS 3E schuurt letterlijk
tot in de puntjes! dank zij de verlengde, buiten de ma
chine uit stekende zool met een v-vormige punt. Dit
deel is voorzien van zes afzuiggaten zodat ook van
hieruit het stof goed wordt afgezogen. Voor het v-vor
mige deel zijn afzonderlijke schuurvellen te koop. De
machine heeft een elektronische snelheidsregeling van
4000 tot 10.000 t.p.m., (8000 tot 20.000 schuurbewegin-
gen per minuut). De prijs ligt iets boven de 800 gulden.
Meer informatie: Festo, Delft, 015-699754.
Als je een kruidentuintje aanlegt is het handig als je weet welk kruid
- je waar hebt gezaaid. Daarvoor zijn deze kruidenwijzers, die je na
het inzaaien bij het 'bed' plaatst. Twaalf wijzers op een houten blok
kosten 95,90. De wijzers zijn ook los te koop voor 7,50. Meer in
formatie Inspiration, Katwijk 01718 - 2 33 34. foto wim dijkman
Afval moet je tegenwoordig al in de keuken
scheiden. Voor het bewaren van kleine hoe
veelheden organisch afval (van ondermeer
groente, fruit en tuin) brengt Curver de bio-
box (30,5x19x29 cm), met een inhoud van 9
liter. De goed afsluitende deksel zorgt er
voor dat geen onaangename geurtjes ont
snappen. In de box kunnen vochtbestendi
ge papieren zakken worden geplaatst. Er
wordt een ophangelement bij geleverd, dat
met behulp van 2 schroefjes in een keuken
kastje of aan de zijkant van het aanrecht-
blok kan worden bevestigd. De prijs:
14,95. Meer informatie 076- 78 08 88.
Met 35 nieuwe Swatch-modellen en 16 fleurige POP-
Swatches zal het voor de liefhebbers van dit modieu
ze Zwitserse horloge nog moeilijk kiezen worden.
Maar wie echt wil inspelen op de actualiteit koopt
natuurlijk iets uit de Thermas-lijn. Dit zijn twee hor
loges met een knipoog naar de Griekse oudheid en
de Olympische Spelen. En de POP-Swatch is er bij
voorbeeld met speelkaart-symbolen, voor bridgers en
klaverjassers. Meer informatie: Ed Maassen, tel 043 -
25 25 50.
DOE-HET-ZELF
Een opmerkelijke toevoeging op het gebied
van vloerverwarmingssystemen komt uit
Noorwegen en heet Thermoplast. Dit sys
teem werkt op zwakstroom (24 Volt) en be
staat uit afzonderlijke (roostervormige) ele
menten (34 cm breed en op elke gewenste
lengte leverbaar), die van koolstof en po
lyethyleen vervaardigd worden. Ze zijn flin
terdun: 1,2 mm. In de lengtestroken zijn
aan beide zijden koperdraadjes 'ingebed'
die via een transformator de stroom toevoe-
Omdat koolstof van nature elektrisch gelei
dend is verdeelt de opgewekte warmte zich
over het gehele element. De opwarmtijd na
inschakeling is opmerkelijk kort. Het Ther
moplast systeem kan als bij- of als hoofd-
verwarming toegepast worden. Dat is een
voudig een kwestie van het aantal elemen
ten aan die keuze aanpassen. De elementen
kunnen zowel op hout- als betonvioeren
aangebracht worden. Ze worden daarop ge
lijmd en over het hele oppervlak wordt dan
een waterdichte afdeklaag aangebracht.
Vervolgens kan elke gewenste vloerbedek
king worden gelegd. De totale dikte van het
systeem (element plus lijm en afdeklaag) is
3 tot 5 mm.
Aan het installeren komt geen breekwerk te
pas, er zijn geen zichtbare of hinderlijke lei
dingen (slechts een snoer dat naar de trans
formator voert) en storingen zijn uitgeslo
ten omdat er geen sprake is van mechani
sche componenten.
Thermoplast kan ook zonder bezwaar in de
badkamer worden toegepast. Het springt
zuinig om met energie, want zodra de eind-
temperatuur bereikt is neemt het stroom
verbruik automatisch af. De begrenzing van
het vermogen sluit het risico van overver
hitting of doorbranden volledig uit.
Tot dusver wordt Thermoplast door de Ne
derlandse importeur of door hiervoor geïn
strueerde installateurs gemonteerd. Inclu
sief dit montagewerk komt de prijs van de
elektrische vloerverwarming op ong. 125
gulden per vierkante meter als het om bij
verwarming gaat, en op ong. 175 gulden
voor hoofdverwarming.
Wellicht wordt het in de toekomst mogelijk
het systeem als 'dhz-pakket' aan te schaf
fen, hetgeen een stuk op de kosten kan be
sparen. Het zou dan een kwestie van 'zelf
een vloerverwarming lijmen' worden.
Meer Informatie: E P. Vloerverwarming, Rot
terdam, 010-4159656.
NIEUWE CD'S
Bijdragen: Wim Koevoet Willem Schrama Ken Vos Paul Korenhof SPELLETJES
Jolanda Oukes
POP
Phil Carmen - 'Drive' (Metrono
me)
De in Montreal geboren zanger-
/gitarist Phil Carmen trok jaren
lang door de VS om inspiratie
op te doen voor maar liefst ze
ven albums, maar keerde altijd
weer terug naar zijn geliefde
Zwitserland waar hij opgroejde
en muziek studeerde. Daar, in
zijn eigen studio in Stein am
Rhein, zag onder de titel 'Drive'
onlangs ook zijn achtste en tot
nu toe beste album het licht.
Het melodiewerk op deze cd is
\yat je noemt 'catchy' en ruim
telijk van toon, hoewel niet ge
speend van (ditmaal overwe
gend) Britse invoeden. In feite
pasticheert hij een bont palet
van stijlen die moeiteloos zijn
terug te voeren naar Gerrry Raf-
ferty, Phil Collins, Dave Ed
munds en Chris Isaak. Maar
nergens klinkt deze Phil Car
men ongeloofwaardig. Vermoe
delijk om drie redenen: zijn
aangename, maar niet al te na
drukkelijke stemgeluid 'houdt'
het in elke stijlvariant; hij heeft
een neus voor pakkende melo
dielijnen en verwerkt die in rus
tige, doordachte arrangemen
ten; en bovenal is hij een ver
bluffend goeie gitarist die alle
poptechnieken feilloos be
heerst. Een hele goede plaat.
(WS)
PIL 'That's what is not' (Virgin)
Een heel venijnig schijfje van
lohn 'Rotten' Lydon's Public
Image Ltd (PIL). Lydon trekt de
stijgende lijn in zijn teksten
krachtig door. Nog altijd trapt
hij a la The Sex Pistols wild om
zich heen, maar op 'That's what
is not' ontmoeten we ook een
beschouwende Lydon ('Em-
peror') en blijkt hij zelfs aan
dingen te kunnen twijfelen
('God'). De verschillende ge
moedstoestanden werken door
in zijn zang, die gevarieerder is
dan ooit tevoren. Niet langer
klinkt hij alleen maar als een
schor, krijsend speenvarken.
Wel is er sprake van muzikale
stagnatie. Zo sprankelend als op
'Album' uit 1986, waarop o.a.
gitarist Steve Vai en toetsenman
Ryuichi Sakomoto meededen,
wordt het waarschijnlijk nooit
meer. (WK)
Rollins Band 'The end of silen
ce' (BMG)
Het moet worden ontraden om
deze cd van vijf kwartier in één
keer af te luisteren. De orgie van
gitaren, knetterende bassen en
de oerschreeuwen van zanger
Rollins leent zich namelijk niet
voor langdurige passieve parti
cipatie. Elke dag een nummer
tje, dat is de aan te raden dosis.
'The end of silence' bevat tien
zeer elektrificerende rock-state-
ments waarin het wemelt van
verwijzingen naar The Doors.
De helft ervan duurt tussen de
acht en elf minuten. Zware kost
dus, maar zeer aangrijpend.
Muziek uit het hart, geen dub
bele bodems, grappen en grol
len, en verbijsterend oprecht.
(WK)
Robby Valentine idem (Poly-
dor)
Valentine uit Heusden heeft
heel veel in zijn mars. Dat is na
deze debuut-cd zonneklaar. De
Toto- en Queen-georiënteerde
rock die hij met Nederlandse en
buitenlandse topmuzikanten
heeft gefrabiceerd en waarmee
hij de luisteraar een uur gevan
gen probeert te houden, klinkt
zo gelikt dat het moeilijk is te
geloven dat dit zijn eersteling is.
Toch 'houdt' een Valentine-
song op de radio veel beter dan
zijn hele cd in de speler. Hij
mag dan een bekwaam koord
danser zijn op de lijn die loopt
tussen pompeus en majestueus,
die nuances verdwijnen na
twee, drie nummers achter el
kaar toch wel. De ergernis over
zo veel plastic, zo veel drukte
om zo weinig inhoudelijks en
het ernstige tekort aan rock
roll wint het dan van alle andere
emoties die deze cd losmaakt:
dit is geen muziek, maar marke
ting. (WK)
JAZZ
Monty Waters (altsax, 1938),
met zijn scherpe rauwe toon,
kan niet bepaald tot de grote
békenden van de jazz gerekend
worden. Zijn vroegere bazen
waren o.a. B.B. King, T-Bone
Walker, Pharoah Sanders, Art
Blakey en Elvin Jones. In 1979
speelde hij ook op een geslaag
de lp ('Trance') van de leider
van deze sessie, Marty Cook. Al
sinds jaar en dag is de technisch
zeer vaardige tromobinst Cook
sterk beïnvloed door Ornette
Coleman, maar heeft daarbij al
tijd de traditionelere jazz in het
oog gehouden. Deze laatste cd
neigt vooral naar de main
stream, vooral omdat de com
posities van Cook een kruising
lijken tussen ingewikkelde bob
stukken en de vroege free jazz.
De andere groepsleden, pianist
Paul Grabowski, bassist Ed
Schuller en drummer Art Lewis
zijn eveneens muzikanten met
een duidelijk eigen geluid. Zeer
goeden swingend. Bijna zo
spannend als het eerder ge
noemde 'Trance'. (KV)
Ellis Marsalis - 'Heart of Gold'
(Columbia)
Ellis Marsalis, de vader van
Branford, Wynton en Delfeayo
en nog een andere getalenteer
de zoon, Jason, die hier in één
stuk voor het eerst op drums te
horen is, maakte al plaatopna
men in de jqren zestig. Hij was
in New Orleans vooral bekend
als leraar, hoewel hij regelmatig
optrad. Die jarenlange ervaring
klinkt duidelijk door in zijn in
terpretaties van een aantal stan
dards op deze cd, aangevuld
met enkele eigen stukken bij die
het daarbij niet helemaal halen.
De pianist fraseert ingetogen en
spectaculair op de grotendeels
medium- en slow tempo-stuk
ken, en valt op door zijn conser
vatieve en fijngevoelige benade
ring van melodielijn. Perfect ge
speeld solo- en triomateriaal,
maar iets te introvert gebracht.
(KV)
KLASSIEK
Mahler Symfonie nr. 3 in d. Jard
van Nes (alt), Emst-Senff-Chor,
TölzerKnabenchor, Berliner Phil-
harmonikero.l.v. Bernard Haitink
(Philips)
Misschien meer nog dan diens
Tweede Symfonie kan Mahlers
Derde Symfonie gelden als Hai-
tinks visitekaartje, en tot de
waarlijk onvergetelijke uitvoe
ringen ervan behoort vooral die
van de Kerstmatinee 1983, een
van de indrukwekkendste eve
nementen die ooit in het Con
certgebouw hebben plaatsge
vonden. Zoals alle waarlijk grote
dirigenten lijkt opk Haitink
zichzelf van jaar tot jaar te over
treffen en steeds dieper door te
dringen in muziek waarvan we
allemaal dachten dat het al bij
na niet beter meer kon. Een
nieuw bewijs daarvan vormt de
opname van de Derde die hij
vorig jaar maakte in Berlijn. Een
uitvoering die in alle opzichten
het predikaat 'monumentaal'
verdient. Alles klinkt daarbij
vertrouwd, en toch is er door
talloze kleine nuanceringen
niets voorspelbaar, alsof Haitink
de muziek ter plekke opnieuw
vorm geeft. De Berliner Philhar-
moniker lijkt hij daarbij onder
een ongekende spanning te zet
ten, die de vele climaxen in de
ze gigantische partituur (de uit
voering duurt bijna zeven kwr-
tier!) steeds opnieuw een adem
benemend effect verleent, cul
minerend in een 26 minuten
durend slotdeel (en toch lijken
zijn tempi niet extreem lang
zaam) als de kroon op deze
grootse uitvoering. De Berlijnse
musici spelen de sterren van de
hemel en lijken met alle geweld
hun Amsterdamse collega's in
dit repertoire te willen overtref
fen. Jard van Nes en de beide
koren zijn in grote vorm en de
opname klinkt voorbeeldig.
Aanbevolen! (PK)
Een speciaal spel voor een speciaal jaar
Het kon natuurlijk niet uitblijven. Dit
Columbus-jaar miste eigenlijk nog
maar één ding: een spel waarmee de
reis van Columbus kan worden nage
speeld. Spellenfabrikant Selecta rea
geerde alert en kwam onlangs met
COLUMBUS op de markt. Een tac
tisch dobbelsteenspel waarbij ook
een flink portie geluk komt kijken.
De reis begint vanuit de Zuidspaanse ha
venstad Palos op 3 augustus 1492. Na drie
maanden ontberingen, in de kiem ge
smoorde muiterijen, stormen en windstiltes
bereikt zeevaarder Columbus Terre Nova
(de nieuwe wereld), Amerika. Tot aan zijn
dood is Columbus blijven geloven dat hij
een nieuwe vaarroute naar Indië had ont
dekt. De stakker.
Het doel van het spel ligt voor de hand: de
speler die als eerste een bewoond eiland
ontdekt en met dit bericht zo spoedig mo
gelijk terugkeert naar Spanje, heeft gewon
nen.
In de doos zit een speelbord, 5 schepen, 15
zeilen (die op de schepen moeten worden
gezet), 4 symbool-dobbelstenen, 2 wervel
winden, 13 riffen, 2 eilanden met palmbo
men, 1 verrekijker, 15 verrekijkerglazen, 39
gebeurteniskaarten, 40 vaten proviand, 1
draaipijl en 1 vel stickers.
Het speelbord is de Atlantische Oceaan. De
kust van het Iberisch schiereiland is te zien,
maar het nieuwe land niet. Het bord is ver
deeld in zes gebieden, in de kleuren don
ker- en lichtblauw. De lichtblauwe gebie
den markeren de plaatsen waar het windstil
is (zogenaamde flauwtes). Het is dus zaak
deze gebieden letterlijk en figuurlijk te om
zeilen.
De vier dobbelstenen hebben vijf symbolen.
Met de windroos (2 x per steen) mag de
speler zijn schip een veld in iedere ge
wenste richting verplaatsen. Met het zeil-
symbool mag het schip ook worden ver
plaatst maar tevens kan de speler daarmee
de hoofdmast repareren en een flauwte ver
laten. De wervelwind kan worden verplaatst
in elke gewenste richting. Met het storm-
symbool kan de speler een storm laten los
barsten in een van de gebieden. Door het
draaien van de pijl van de windroos wordt
de windrichting aangegeven. De verrekijker
heeft diverse betekenissen: Ligt een speler
met zijn schip bij een van de eilanden met
palmboom dan kan hij voor iedere gegooi
de verrekijker een vat proviand inslaan. In
plaats hiervan kan de speler ook een Ge-
oeurteniskaart nemen of op de beide weste
lijke rijen met de verrekijker op ontdekking
naar Amerika gaan.
Proviand is van essentieel belang om een
zeereis tot een succes te maken. Proviand
krijgt men op de volgende manieren: als
Columbus, een tactisch dobbelstezenspel
basisuitrusting aan het begin van het spel (3
vaten), in de buurt van een eiland met een
verrekijker-symbool, vrijwillig een beurt
overslaan, de 'goede' gebeurteniskaarten
pakken en door het openleggen van bepaal
de verrekijkerglazen. Een speler mag echter
niet meer dan 8 vaten hebben.
Als een schip op een rif, het vaste land, een
eiland of een ander schip stoot of door een
wervelwind wordt gegrepen, loopt het averij
op. In het spel Columbus betekent dat au
tomatisch dat het schip de hoofdmast kwijt
is. Averij is alleen te verhelpen door met de
dobbelsteen een zeil-symbool te gooien. Als
een schip in een gebied ligt waar absoluut
geen briesie is, dan mag hij alleen verder
aren als ae speler een zeil gooit. De andere
symbolen gelden dan niet.
Voor elke gegooide verrekijkerkaart kan de
speler een gebeurteniskaart pakken. De
kaarten met een sterretje moeten direct
hardop worden voorgelezen terwijl de an
dere kunnen worden opgespaard. Een spe
ler mag per beurt maar een kaart uitspelen.
Als een speler op een veld in de rijen op het
westelijk deel van het speelbord staat, mag
hij per verrekijker-symoool een glaasje be
kijken. Een glaasje met zee en zonder ei
land betekent pech. Je hebt niets ontdekt.
Een glaasje met eiland maar zonder bewo
ners betekent extra proviand. Voor elk
palmboompje krijgt je een vat. Het glaasje
met eiland en bewoners is Amerika. Je legt
dit glaasje open voor je neer en begint zo
snel mogelijk aan de terugreis. Pas als het
schip weer op het startveld staat, de haven
Palos, ben je de v
Columbus is een tactisch spel waar behoor
lijk veel geluk bij komt ki|km I In is h«
langrijk hoe de vier dobbelstenen vallen. De
spelregels staan duidelijk omschreven maar
moeten er behoorlijk lang worden bijge
houden. Niet omdat het spel zo vreselijke
moeilijk is maar omdat er veel regels zijn.
De voorbereiding van het spel vergt wel
enige tijd: ronde stickers aan de binnenkant
van de verrekijkerglazen plakken, de mas
ten van de vlaggen voorzien en in het schip
steken, de riffen, eilanden en wervelwinden
op het speelbord plaatsen en de wijzer van
de windroos door het speelbord drukken.
Columbus is wat spel betreft weinig origi
neel. Echt een spel dat voor dit «penale jaar
is uitgebracht, maar meer ook niet. Het spel
s echter gedegen en gedetailleerd l
voerd Maar als jc de rampzalige gevolgen
a Columbus reis voor de oorspronkelijke
bevolking van Amerika in gedachfen houdt,
hoop jc natuurlijk dat niemand bef spel
wint en dat de scheepjes doelloos over de
Atlantische Oceaan blijven dobberen. Het
spel is geschikt voor 2 tot 5 spelers vanaf 10
jaar.
Columbus'van Selecta. Speiduur 45 minuten.
Richtprijs; 65 gulden.
