Economie
Lloyd's zwanezang
'GATT dreigt
te mislukken'
De Amerikaanse economie is
niet ziek, maar wel gammel
Boris Tromsov pioniert als privé-boer
Dinsdag 3 maart 1992
Redactie: 023-150224 JANINE BOSMA Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
DE TREUHANDANSTALT. de Duitse
overheidsinstelling die de privatisering van
de staatsondernemingen van de voormali
ge DDR onder handen heeft, heeft de
helft van de haar toevertrouwde bednjven
weten te slijten. Op 31 januari waren er
5 584 bednjven verkocht.
BÜHRMANN-TETTERODE (grafisch pa
pier, verpakkingen en kantoorsystemen),
heeft de nettowinst vorig jaar met 60 pro
cent zien teruglopen tot 103,1 miljoen
gulden. De daling is onder meer het ge
volg van 'herstructureringsmaatregelen',
aldus de directe.
NIEUWSLIJN
Kabel vergroot aantal telefoontjes
Het aantal telefoongesprekken dat gelijktijdig kan worden ge
voerd tussen de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Ko
ninkrijk, Frankrijk en Spanje, is sinds gisteren verdubbeld dank
zij het in gebruik nemen van een nieuwe glasvezelkabel. De bij
na 9.000 kilometer lange kabel loopt onder de Atlantische Oce
aan door en kan tegelijkertijd 80.000 telefoongesprekken door
geven. Dat heeft het Amerikaanse communicatiebedrijf AT T
meegedeeld. De kabel is gefinancierd door AT T, Britisch Tele
com, Telefonica of Spain en France Telecom, Teleglobe Canada
en 34 andere investeerders.
BRUSSEL GPD
De onderhandelingen over libe
ralisering van de wereldhandel
in de GATT (Algemene Over
eenkomst Inzake Handel en Ta
rieven) dreigt te mislukken door
de dwarsliggerij van een groot
aantal EG-landen. Dat heeft
staatssecretaris Van Rooy van
buitenlandse handel gisteren
gezegd in Brussel na afloop van
een vergadering van de minis
ters van handel van de EG-lid-
staten. Die bijeenkomst liep
voor de zoveelste keer uit op
onenigheid over de vraag hoe
de EG zich precies moet opstel
len in de onderhandelingen met
de VS, die eisen dat de EG haar
landbouwsubsidies drastisch te
rugschroeft.
Volgende maand worden de
GATT-onderhandelingen afge
rond, maar volgens Van Rooy
beseft een aantal EG-landen
niet dat de tijd begint te drin
gen. „Ik ben bezorgd. Er zijn
heel wat collega's die onvol
doende beseffen dat we in de
laatste weken zitten, en dat we
niet meer van alles kunnen ver
anderen aan de compromis
voorstellen. "Het vastlopen van
de onderhandelingen zou vol
gens Van Rooy een „explosie
van protectionisme" kunnen
ontketenen, en tal van „sluime
rende handelsconfiicten" aan
wakkeren. Volgens de bewinds
vrouw is dat wel „het laatste
waar we behoefte aan hebben
in een wereld die op de rand
staat van een recessie"..
Britse hoop in bange dagen dreigt kopje onder te gaan
Dat Robert Maxwell een oplichter bleek, verbaasde eind
vorig jaar slechts weinigen. Maar dat Lloyd's (of London)
niet in de haak zou zijn? Was dat niet die wereldvermaar
de vereniging van assuradeuren in Londen, de exclusieve
club van hoogmogende en schatrijke heren waar Marlè-
ne Dietrich ooit haar benen liet verzekeren?
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Wès ja. Het grootste deel van
deze eeuw ging Lloyd's inder
daad door het leven als een on
neembare veste van fatsoen in
een wereld vol financiële dui
zendkunstenaars. Anno 1992 is
de moraal bij de verzekeraar ge
zonken tot „die van een Liba
nees casino". Dat zegt in ieder
geval Jonathan Mande, auteur
van het boek For Whom The
Bell Tplls: The Sinking of Lloyd's
of London' dat in juni ver
schijnt. Als ergens ter wereld
een schip vergaat, wordt bij
Lloyd's de scheepsbel geluid.
Nu kan de verzekeraar echter de
bel voor zichzelf luiden.
Bij het vermaarde verzeke
ringsconcern is de deksel on
langs van de beerput geknald.
Verbazing alom, want nog maar
kort voor kerstmis spraJk pre
mier Major de volgende volzin
nen: „Nu de concurrentie in Eu
ropa toeneemt, hebben we in
dit land een onbetaalbare voor
sprong op onze Europese con-
En die onbetaalbare
voorsprong, die we nooit moe
ten versmaden of verliezen, is
de internationale faam en repu
tatie van Lloyd's of London."
Majors prijzende woorden
waren nog niet weggestorven of
Lloyd's vToegere topman Ian
Hay Davison profeteerde: „Ik
denk dat Lloyd's gaat sterven.
Het zou beter zijn de maat
schappij direct failliet te verkla
ren. Nu zouden de investeer
ders er misschien nog hun geld
uit kunnen krijgen." Op de
vraag of hij soms geestig wilde
zijn, antwoordde Davison:
„Geestig? Is het soms leuk om
het werk waar je je hele leven
aan hebt gewijd, te gronde te
zien gaan?"
Gigant
Vroeger was Lloyd's een gigant.
In het jaar 1900 had de maat
schappij de helft van de
mondiale verzekeringsmarkt
(levensverzekeringen uitgeslo
ten), nu slechts 2 procent.
Lloyds is echter nog altijd groot.
Het concern heeft eenvijfde van
de scheep- en luchtvaartmarkt
in handen en is de belangrijkste
verzekeraar van Europa.
Maar hoe lang nog? Eind ja
nuari voltrok zich in het Britse
Lagerhuis een hoogst ongebrui
kelijk tafereeltje: Conservatieve
leden lieten een geheim docu
ment uitlekken naar hun socia
listische opponenten, die het
vervolgens openbaar maakten.
De reden was dat de vijftig Con
servatieve Lagerhuisleden in
kwestie zelf moeilijk de parle
mentaire vragen konden stellen
- zij hadden persoonlijk hun
spaargelden belegd bij Lloyd's.
Met zo'n 20.000 andere vermo
gende individuen behoren de
Lagerhuisleden tot de 'names'
van Lloyd's, de investeerders.
Nu zijn er twee soorten 'na-
mes', de zogenaamde insiders
en de outsiders. De insiders zijn
in de traditie van jaren her
steenrijke Lloyd's-employé's.
Behalve geld hebben ze dus ook
nog verstand van verzekeren.
De outsiders zijn alleen maar
steenrijk. Tot die groep behoren
de Lagerhuisleden.
Wie in Engeland door het le
ven wil gaan als 'name', moet
over een kapitaaltje van mini
maal 250.000 pond (ruim acht
ton) beschikken. In totaal zijn er
ruim 20.000 'names' die een be
drag van vele miljarden ponden
in Lloyd's hebben gestoken in
de hoop daar lekker op te ver
dienen.
Tot aan het einde van de jaren
tachtig was er geen vuiltje aan
de lucht. Maar toen verging in
korte tijd het boorplatform Pi-
per Alpha in de Noordzee, stak
in Amerika de orkaan Hugo op,
raasden over de Britse eilanden
ongenadige stormen en sloegen
olietankers lek. Lloyd's betaalde
zich blauw aan schadevergoe
dingen. En alsof dat nog niët ge
noeg was begonnen rechters in
Amerika krankzinnige schade
vergoedingen toe te kennen.
Nabestaanden van de slachtof
fers van een brand in een res
taurant in Alaska eisten bijvoor
beeld een vergoeding van
300.000 dollar. Toen Lloyd's
weigerde te betalen, werd de
Londense maatschappij veroor
deeld tot de betaling van een
nog groter som geld: 60 miljoen
dollar.
Donkere wolken pakten zich
samen boven de verzekerings
wereld. In Amerika gingen in
korte tijd 285 verzekeraars fail
liet. Ook Lloyd's, hoe groot ook.
ontsprong de dans niet. Het
concern, dat jaarcijfers met een
vertraging van drie jaar publi
ceert. maakte vorig jaar bekend
in 1988 500 miljoen pond (1,65
miljard gulden) verlies te heb
ben geleiden. De verwachting is
dat het verlies voor 1989 1.3
miljard pond (4.3 miljard gul
den) zal bedragen, voor 1990 1.1
miljard pond (3.6 miljard gul
den) en voor 1991 800 miljoen
pond (2,6 miljard gulden). Die
Brand aan boord van het olieplatform Piper Alpha In 1988. De rampzali
ge explosie aan boord van het booreiland voor de Schotse kust was eèn
van de grote rampen in het eind van de jaren tachtig, waarvoor Lloyd's
miljoenen ponden moest uitkeren. foto ar dave caulkin
de insiders ervan hun geld op
slinkse wijze in de meest risico
volle sectoren te hebben geïn
vesteerd.
De verliezen die vorig jaar be
kend werden gemaakt, verjoe
gen reeds vele names Zij ver
lieten het zinkende schip. Van
de overblijvers hebben velen
een rechtszaak tegen Lloyd's
aangespannen. Zij willen voor
komen dat hun gelden naar de
cliënten vloeien die bij Lloyd's
een verzekering hadden afge
sloten.
Een van hen zei vorige week:
„Lloyd's blijft proberen geld los
te krijgen van ons, maar steeds
meer names weigeren te beta
len. In enkele weken tijd. zo
voorspel ik. zal Lloyd's moeten
aankloppen bij de Bank of Eng
land."
verliezen betekenen dat de ruim
22.000 names' hun geld in rook
zien opgaan. Gemiddeld zullen
zij over de periode 1988-1991
elk een vermogen armer wor
den.
Schandaal
En daar begint het Uoyd's-
schandaal. Want uit het uitge
lekte document blijkt dat de
verliezen niet eerlijk zijn ver
deeld. De outsiders raakten in
het jaar 1988 gemiddeld 10.300
pond (34.000 gulden kwijt) per
persoon IkWg, de insiders
slechts 4.000 pond (13 000 gul
den).
De outsiders hebben zich in
middels in een aantal machtige
actiegroepen verenigd en eisen
gerechtigheid. Zij beschuldigen
brieken (General Motors. Ford
en Chrysler) gaat het buitenge
woon beroerd. Alleen al General
Motors draaide vorig jaar met
het onvoorstelbaar grote verlies
van 4,5 miljard dollar en zal zijn
personeelsbestand met 74.000
arbeidsplaatsen moeten terug
brengen.
Het is een lijstje dat zich naar
believen laat uitbreiden. )r
hoeft de krant maar open te
slaan om nieuwe, shockerende
berichten uit de eredivisie van
het Amerikaanse bedrijfsleven
n lm DM moet inkrimpen,
's werelds grootste warenhuis
Macy's is in grote moeilijkhe
den. etcetera, etcetera. Al die
berichten ondermijnen het zelf
vertrouwen van de consument,
en daarmee zijn bereidheid geld
uit te geven
Beter
Zijn er dus alleen maar inkt
zwarte onweerswolken? Nee. zo
CVS is hei ook weer niet Uit \<r
schillende cijfers blijkt dat de
Amerikaanse economie in de
tweede helft van dit jaar vrijwel
zeker wat beter zal gaan draai
en. Daarvoor zijn twee goede
redenen. Om te beginnen is dat
de lage rente. Het disconto
de rente die banken elkaar voor
kortlopende leningen bereke
nen is nu 3,5 procent, het
laagste peil sinds 1964 Dat be
tekent da» over de hele linie de
rente laag is
F.n dus zijn bedrijven en par
ticulieren nu versneld hun
schulden aan het afbetalen.
Veel huiseigenaren hebben ver
der hun oude hypotheken ver
vangen door een hypotheek
met een lagere rente. Dat bete
kent dus dat bedrijven en parti
culieren meer geld beginnen
over te houden.
Verder is het een verkie-
7ings|.i.ir, en ondanks veel gr
bakkelei tussen het Witte Huis
en het Congres zullen de kiezers
de komende maanden ongr
twijfekJ met belastingveriagin
gen en andere kadootjes van de
overheid worden gepaaid Dat
is eigenlijk niet verantwoord,
maar leven op de kone termijn
voor iedereen wat extra be
steed baar inkomen op
De eerste tekenen zijn te zien
Vanaf eind januari zijn de auto
verkopen weer wat omhoog gr
gaan De huizenmarkt trekt
weer iets aan. Een deel van de
middenstand ziet de klanten
weer terugkomen. Het econo
misch herstel komt er dit jaar.
daarover zijn vrijwel alle experts
het eens. Maar of het breed,
diep en vooral langdung zai
zijn. dat blijft de vraag
het ziekbed, maar is nog altijd
gammel en kan door elk ver
koudheidje opnieuw worden
geveld.
Ook voor de langere termijn
zijn de vooruitzichten met gun
stig. De Amerikanen hebben de
afgelopen jaren vr. 1 H v.emig
geïnvesteerd in modernisering
en onderwijs, en dat kan op den
duur alleen maar wTange en
dorre vruchten voortbrengen.
Vertrouwen
Dat besef begint nu langzaam
maar zeker tot de gewone Ame
rikanen door te dringen. Het is
een van de redenen w aarom het
vertrouwen van de consument
in de economie nu lager is dan
sinds 1974 het geval is geweest
Er zijn meer redenen. De be
langrijkste is, dat heel veel Ame
rikanen werkelijk panisch zijn
dat zij hun baan zullen verlie
zen. Wie zijn baan kwijt is. kan
letterlijk alles kwijtraken. Het is
hier nu eenmaal geen sociaal
paradijs.
Dat die angst zo groot is,
komt mede omdat hij de huidi
ge recessie en periode van hele
trage groei voor hei MM ook
veel witte-boorden banen (voor
kantoorwerkers) verloren gaan.
Eerdere recessies troffen bi|na
exclusief blauwe boorden ba
nen (voor industriewerkers)
Bovendien zijn het een aantal
vlaggedragers van het Ameri
kaanse bedrijfsleven die harder
getroffen zijn dan wie dan ook.
De eens trotse viiegmaat
schappij PanAm bestaat niet
meer Met de drie grote autofa-
Als je alleen naar de grote cijfers
kijkt, dan valt het nog wel mee
met de Amerikaanse economie.
Van een echte recessie is bij
voorbeeld sinds ruim een half
jaar aJ geen sprake meer, omdat
het Bruto Nationaal Produkt
(BNP) niet meer daalt.
De werkloosheid bedraagt 7
procent. Dat is weinig vergele
ken met de vorige recessie, toen
bijna 11 procent van de Ameri
kanen zonder werk zat. De ren
te is sinds jaren niet zo laag ge
weest, en de inflatie bedraagt
nog maar 3 procent. Maar daar
mee is het beeld niet compleet.
Om te beginnen lijdt de econo
mie van de VS al sinds begin
1989 aan bloedarmoede. Van de
lente van dat jaar tot de zomer
van 1990 bedroeg de groei op
jaarbasis niet meer dan een ma
gere 1 procent.
Toen begon de recessie.
Daaraan kwam vorig jaar zomer
een einde. Sindsdien is de groei
van de economie echter beperkt
gebleven tot nog geen procent.
Dat is niet het normale patroon
van een recessie. Normaal volgt
daarna een periode volgt met
forse groei, gauw 4 tot 5 pro
cent. Dat gebeurde na de reces
sie van 1973-74 en 1981-82,
maar is deze keer nog uitgeble-
De reden daarvoor is, dat het
onderliggende economische
beeld nu veel somberder is dan
bij voorgaande recessies. Bij de
eerdere recessies had Amerika
niet de grote federale schuld,
die nu als een enorm gewicht
alle bewegingen bemoeilijkt.
Die schuld is voor het grootste
deel te wijten aan het onverant
woord vriendelijke belastingre
gime van de regeringen Reagan
en Bush en de niet minder on
verantwoord hoge defensie-uit
gaven onder Reagan. De schuld
zal dit jaar de grens van 4000
miljard dollar overschrijden.
Dat kost de Amerilcaanse re
gering alleen al aan rentebeta
lingen 300 miljard dollar per
jaar. En de bedragen worden al
leen maar hoger, want dit jaar
zal het gat op de begroting naar
verwachting 400 miljard dollar
groot zijn, een nieuw en triest
record.
Door de grote schuldenlast is
de regering Bush tot nu toe niet
in staat geweest de wapens te
hanteren die normaal worden
gebruikt om de economie uit
een recessie te tillen: grote over
heidsprojecten en aanzienlijke
belastingverlaging, die beide de
bMMdtafn aanwakkeren.
Kortom: de Amerikaanse eco
nomic ligt dan missi hu n nn i m
Hevige contrasten in het economisch nog steeds wankelende Amerika.
Op Thanksgiving Day 1991 deelde een organisatie voor daklozen war
me maaltijden uit aan zwervers en daklozen De plaats was strategisch
gekozen: het grasveld voor het Capltool In Washington, het onderko
men van de Amerikaanse volksvertegenwoordiging.
foto afp robert (mm
THE INDEPENDENT
Boris Tromsov is een van de duizend Oek-
raïners die onder de nieuwe Oekraïnse wet
geving op het gebied van de landbouw bre
ken met het collectivisme. Traditioneel
zorgde de Oekraïnse 'graanschuur' voor een
kwart van de landbouwprodukten van de
voormalige Sovjetunie.
„De mensen zouden waar
schijnlijk minder geschokt zijn
geweest wanneer ik was gaan Tnpti ik in
drinken", zegt Tromsov, die
voorzitter was van een collec- ttlijfl Vtije tijd
tieve boerderij in het centrale
district Vasilkova. Zijn schoon- OOgSttC, K€€K
zoon, oieg Sveridov, helpt met men anders
het bouwen van een onderko
men voor de 660 varkens op de nCUlf me
zestig hectare land. Er stroomt
een beek om vissen in te kwe-
ken en er is vruchtbare zwarte
grond voor de suikerbietproduktie.
„Sinds 1985 heb ik geprobeerd op de col
lectieve boerderij de perestrojka te introdu
ceren. Ik heb geprobeerd coöperaties van
de grond te krijgen, verhuurmaatschappijen
voor landbouwmachines...maar het lukte
niet", aldus Tromsov. En zijn schoonzoon
voegt daaraan toe: „Hij heeft het stil gehou
den, maar dit is 25 jaar lang zijn droom ge
weest."
Tromsov verliet onlangs de kolchoz om
de varkensstal te bouwden. Hij hoopt dat
de graanschuur en het woongedeelte van
zijn boerderij tegen de zomer in gebruik
kan worden genomen. Relaties hebben ge
regeld dat Tromsov in vijf jaar 100.000 ton
vlees kwijt kan aan het Kievse bedrijf Elec-
troset in ruil voor de 100.000 roebels die
naar schatting nodig zijn voor de bouw, ar
beidskrachten en materialen voor de boer
derij. Een tractor en jeep staan al klaar in de
garage. Raamkozijnen liggen te wachten in
de voederbakken het project voor deze
maand is Kiev af te
stropen voor ruiten
die daar in passen.
„Toen ik dit land
huurde, deed ik het
meeste werk op mijn
vrije dagen. Ik pro
beerde het zo te doen
dat de mensen het
niet zouden zien-
...Toen ik de kolchoz
leidde en mijn vakan
ties doorbracht aan
de Zwarte Zee, vond
iedereen dat normaal. Maar to<
vrije tijd gebruikte om te oogsten, keken de
mensen toch anders naar rhij", aldus
Tromsov.
De voorzichtige wetgeving, waaronder de
verkoop van stukken Tand nog was verbo
den. maar wel stukken landbouwgrond tot
50 hectare mochten worden doorgegeven
binnen de familie, werd vorige maand ge
deeltelijk ingehaald toen het Oekraïnse par
lement het privébezit van land vastlegde in
de grondwet.
Niet dat het nu opeens eenvoudig is om
een eigen boerderij te beginnen. In januari
Ik heb gezien
dat land werd
afgenomen,
en nu moeten
we terugge\'en
ik mijn
liet de burgemeester van Tromsovs dorp,
Barachty, weten dat hij de boerderij niet
kon registreren. Hij legde de schuld daar
voor bij de bureaucratie. Niettemin is
Tromsov vol vertrouwen dat hij het land dat
hij huurt, zal kunnen kopen. De burge-,
meester, Vladimir Martinenko, zegt: „De
cirkel is rond...Ik heb meegemaakt dat
het land afnamen en nu moeten
we het teruggeven...Het enige
verschil is dat we toen in meters
telden en nu in hectaren."
In Tromsovs ruime huis heeft
een foto van zijn vader, die tot
borsthoogte in een korenveld
staat, een prominente plaats.
Hij heeft in 1933 de grote hon
gersnood onder Stalin, waarbij
bijna een kwart van de 3.000 i
woners van het dorp om het le
ven kwam, overleefd. Tromsovs
grootvader, een kleine boer,
stierf na deportatie als koelak
(of rijke boer) in Siberië tijdens de gedwon
gen collectivisatie in de jaren dertig. „Toen
zij hem meenamen, lieten ze niets achter,
nog geen theelepeltje", zegt Tromsov.
Het heeft voor dorpen als Barachty zestig
jaar geduurd om in het reine te komen met
hun stalinistische verleden. Tromsov vd
spelt dat het nog vijftig jaar zal duren v
privéondememingen in de landbouw wor
tel schieten.
Wuivende korenhalmen. Als het aan Boris Tromsov ligt wordt dat weer het beeld van het Oekraïnse platteland, de graanschuur van de voormalige
Sovjetunie. united phows de boer
