Scheurtjes
in het dak
van Europa
'N:
ZATERDAGS BIJVOEGSEL
eindredactie: willem schrama margot klompmaker
ZATERDAG 29 FEBRUARI 1992
VORMGEVING: FRED VAN GELDEREN MARCO KROES RUUD VOGELESANO
Wintersport, een half
miljoen Nederlanders
staan er elk jaar weer voor
in de startblokken. Maar
de grenzen van het
sneeuwplezier komen
steeds meer in zicht. Het
dak van Europa dreigt te
bezwijken Onder
milieuvervuilingen
massatoerisme. Onlangs
meldden onderzoekers van
het Wereld Natuurfonds
zelfs dat skiën in de Alpen
in 2050 niet meer mogelijk
zal zijn. Niettemin zijn ze
de komende week weer
volledig 'uitverkocht'. Een
reportage uit
Salzburgerland in
Oostenrijk.
-■
r
m
Voor de aanleg van nieuwe skipisten zijn in de jaren zestig en zeventig in de Alpen tal van bossen gekapt. De gevolgen bleven niet uit erosie op de berghellingen en daardoor ook n
de voet van de Matterhom bij Zermatt. Om verdere erosie van de Alpen te voorkomen, is het kappen van bossen nu aan banden gelegd.
Alpen kreunen onder
massatoerisme en milieuvervuiling
ee, daar kan ik niets
zeggen. Dan moet u
echt Herr Direktor hebben,
maar die is er niet." De medewerkster van de
lokale VW van het witte paradijsje Grossari,
zo'n honderd kilometer onder Salzburg,
schrikt als de thema's milieuvervuiling en
massatoerisme ter sprake komen. Graag ver
haalt ze over de fraaie pistes en de meer dan
uitstekende hotels. Maar kaalslag en files?
Daarover zwijgt ze liever. Trouwens. Grossari
is erg blij met al die aardige Nederlanders.
Kan dat nog in het artikel?
Een paar kilometer verderop, in Sankt Jo-
hann im Pongau, is de schrik bijkans nog
groter. Dat is niet zo vreemd. Want waar
Grossari met enige moeite kan volhouden
een gezellig dorp in het Salzburgerland te
zijn waar het 's winters toevallig leuk skieen
is. daar heeft Sankt Johann zich reeds lang
geleden overgeleverd aan de grillen van het
'Alpendorf heet toepasselijk de foeilelijke
concentratie van duizend hotelbedden, iets
buiten het dorp Mies is er mogelijk Skienen
langlaufen natuurlijk, maar ook rodelen,
schaatsen, zwemmen, kegelen en een ritje
i met de arreslee.
Ook in Sankt Johann zijn de uitwassen van
de moderne wintersport als gespreksthema
voorbehouden aan de directeur van de VW.
Alleen is het hier Frau Direktor en is ze niet
weg, maar ziek. De sneeuwsituatie is uitste
kend, dat wil de VW-medewerkster nog wel
kwijt. Vorig jaar ook, trouwens. Eigenlijk is de
sneeuwsituatie in Sankt Johann im Pongau
altijd uitstekend. Dit gebied, bekend als Salz-
burger Sportwelt Amadé, beschikt bovendien
overeen batterij 'sneeuwkanonnen'.
Aanslag
Elk zichzelf respecterend groot wintersport-
centrum in de Alpen kan eigenlijk niet meer
zonder die sneeuwkanonnen.
Het gaat hier om sproei-installa-
ties die water oppompen en dat
met behulp van veel energie als
sneeuwkristallen weer eruit spui
ten Fraai oogt het niet. met z'n
kilometers lange kabels en lei
dingen. maar je kunt je gasten
wel van begin december tot na
Pasen sneeuw beloven Dat doet
Sankt fohann in zijn folder dan
ook, en dat brengt geld in het
laatje.
Het sneeuwkanon is.de milieu
groeperingen in Oostenrijk een
doorn in het oog. Onderzoekers maken nog
steeds ruzie over de vraag of kunstsneeuw nu
juist wel of niet goed is voor de Alpen-vegeta
tie. maar duidelijk is dat er een zware wissel
wordt getrokken op water- en energiebron
nen. „Het gebruik van die dingen moet zo
snel mogelijk door de overheid worden be-
Kaprun: een lange en dikke rij wachtenden voor transport n
perkt," meent Gerhold Benedikter van de Al-
penverein in Innsbruck. De Alpenvereniging
roept al jaren dat er een eind moet komen
aan het vernielen van het regionale natuur
schoon. En de laatste tijd, zo verzekert Bene
dikter, met steeds meer succes.
Koel vertaalt hij de aanslag op de Alpen in
cijfers. Het jaarlijkse aantal overnachtingen
in de Alpen bedraagt 250 miljoen. Voor de
sneeuwliefhebbers
zijn 45.000 skipistes
aangelegd, waarvan
ongeveer de helft in
Oostenrijk. Voorts
'Ondernemers
beseffen
ook wel dat de
groei
niet langer kan'
gene
i al dit fraais z
zijn er
duizend skiliften en
gondelbanen, dui
zenden
sneeuwschuivers,
tienduizenden ap
partementen. hotels,
restaurants en cafés,
alsmede een net
werk van (snel)we-
snel mogelijk te be rei-
Zo'n honderd miljoen bezoekers beleven
er jaarlijks veel plezier aan. maar de Alpen
hebben een zware tol moeten betalen. Bij de
explosieve groei van de wintersport in de ja
ren zestig en zeventig is de nat
schade toegebracht. Hele bossen werden ge
kapt en hele gebieden werden 'geëgaliseerd',
om maar steeds meer pistes te kunnen aan
leggen.
Woestenij
Door het verdwijnen van de natuurlijke vege
tatie is op grote schaal erosie ontstaan. De
plantengroei die het nog wél volhoudt, ver
dwijnt vaak op den
duur door het enor-
me machinaal sa
mengeperste
sneeuwdek. De
grond wordt zodanig
in elkaar geduwd dat
planten en dieren
sterven. Een flinke
regenbui in de zo
mer spoelt het reste
rende leven met ge
mak weg. Wat rest is
een woestenij. Ooit
moest in Zwitserland
al eens een dorp ontruimd worden, omdat de
erosie de kans op grondverschuivingen en
een vernietigende lawine sterk had vergroot.
Op dit moment moeten honderden dorpen
in het Alpen-gebied met dat risico leven.
Die ontwikkeling wordt verergerd door de
milieuproblemen. Want niet alleen het mas-
'In de zomer zie
je de schade van
de winter
pas goed'
erspoelt de Alpen, ook de zure
regen doet dat De voornaamste bron van el
lende in dit verband is het verkeer het toeris
tische verkeer, maar vooral het vrachtverkeer.
Voeg daarbij een voorspelde wereldwijde stij
ging van de temperatuur, en skiën in de Al
pen zal in de tweede helft van de volgende
eeuw niet meer mogelijk zijn. Zelfs het veel-
bezongen Edelweisz gaat eraan, aldus het
alarmerende onderzoek van het Wereld Na
tuurfonds.
Amo Gasteicher. plaatsvervangend hoofd
toerisme van de deelregenng in Salzburg,
kent de gegevens. Er zijn dan ook al maatre
gelen genomen, zo verzekert hij. „We zaten
in deze regio tien jaar geleden op ongeveer
204.000 bedden. Nu zijn het nog steeds
204.000 bedden. Het zijn natuurlijk alleen
maar cijfers, maar het toont aan dat het bij
ons afgelopen is met de ongebreidelde
„Voor grote investeringen zoals nieuwe ho
tels. appartementen en nieuwe pistes, moet
eerst door de overheid toestemming worden
gegeven. En grote centra als Zeil am See of
Saalbach kunnen het dan wel vergeten Die
zijn al volgebouwd
„Daarnaast proberen we. in overleg met de
gemeentebesturen, het autogebruik tenig te
dringen. Dat gaat heel goed. er zijn al dorpen
waar je alleen per bus binnen mag komen.
Verder kun je hier een voordeelpas krijgen als
je niet met de auto maar met de bus of trein
komt. Dat geeft leuke kortingen op musea en
zo. De actie is een groot succes. Net zoals de
trein, die we in de weekends uit Salzburg
naar de skigebieden laten rijden Die heeft
het autogebruik duidelijk verminderd
Het is niet eenvoudig om maatregelen ie
nemen die het voor Oostenrijk zo belangrijke
indammen, erkent Gasteicher Ie
bent immers al snel een dief van
je eigen portemonnee „Toch
valt het wel mee. We beginnen
het punt te naderen dat de
milieu schade meer kost dan het
toerisme opbrengt. Dat weten de
wintersport ondernemers ook
wel. We worden door hen ge
steund. Ze beseffen dat een ver
dere groei niet meer mogelijk is
Althans niet in de volgebouwde
gebieden."
Albertville
Korting op een museum bezoek
voor de wintersporter die de auto laat staan.
Gerhold Benedikter van de milieu -organisa
tie Alpenverein vindt zoiets duideli|k veel te
lief. De overlast van het massatoerisme met
z'n afvalhopen en vele files toepasselijk
Blechlawine genoemd moet volgens hem
hard worden aangepakt Benedikter. „Het
ziet er hier nu. in de winter, prachtig uit
Maar u moet eens in de zomer terugkomen.!
dan zie je pas goed wal voor schade er 's win I
ters wordt aangericht. Daarom moet de groei
van het toerisme worden stopgezet. Nu <11 -j
reet. en voor altijd
„De roep daarom wordt hier in Ooienrijk,
steeds sterker, want steeds meer mensen zijn
het zat." vervolgt hij. „Nu wil Oostenrijk op
eens weer de Olympische Winterspelen van
2002 organiseren, in Innsbruck. Omdat we zo
veel medailles hebben gewonnen in Albert
ville. Als ze nu een enquête houden met de
vraag of Oostenrijk die Spelen mort hebben,
dan zegt misschien een meerderheid van dc
bevolking ja. Maar als ze het over een jaa
nog eens vragen, dan zegt de meerderheid
nee. Dat weet ik zeker Dan zijn ze die 21 me
dailies vergeten. Maar dan weten ze nojjj we
hoe de natuur in Albertville is vernietigd
Benedikter beseft dat hij met zijn uitiatin
gen niet populair is bij de wintersport-lndu
sirie. „Daarom zie ik mik maar eén oplossing
Dat de loensten straks thuisblijven omdat n
genoeg hebben van die drukke, vervuildej
wintersport-centra Dan zullen de ondeme
mers zich pas echt zorgen gaan maken en
maat regelen nemen.
Het op den duur wegblijven van toeristen
is niet ondenkbeeldig Uit recent onderzoek
onder Duitse wintersport-toeristen blijkt dut
deze in toenemende male de dnikke en ver
vuilde Alpen mijden. In fiet rustieke plaatsje
Abtenau komen de Nederlanders die hun
buik vol hebben van massale winlersportcen
tra als Kitzbühel. Ftachau of Wagrain. Zoals
het echtpaar Van laak uit Dedemsvaart. „We
zijn gek op Abtenau. het is hier lekker rustig,
verklaren ze. „We zijn ook eens in Bad Gas
teln geweest, maar daar hadden we het snel
gezien Enorm lang wachten en dan met
tachtig man zo'n gondel in. nee. dat is niks
voor ons. Dan maar niet skiën, dan gaan
wel in het zonnetje zitten."
Industriegebied
„We zijn milieubewuste mensen. Dan schrik
je tor h wel van al die slechte berichten over
het milieu in de Alpen Cioed. we zijn met de
auto naar Oostenrijk gekomen, maar verder
proberen we hier zo veel mogelijk op het
milieu te letten, langlaufen doe je in de na
tuur. skiën oierde natuur, zeggen we altijd
In Kannthié komen de Van laaks niet
meer. „Negen jaar geleden zijn we er ge
weost Een prachtig grbied. we hebben er
heerlijk gewandeld Eén skibaantje was er.
meer niet. Afgelopen zomer zijn we er weer
geweest en het was verschrikkelijk. Ewaren
hele steden met appartementen uit de grond
gestampt En dan al die kale plekken met
buizen en leidingrn. Het leek wel een Indus
tnegebied. Déir gaan we nooit meer heen."
