Zaken
KLM maakt
nu een pas
op de plaats
p.8.
ff
Schiphol teleurgesteld,
vakbonden zeer opgelucht
'Het is nog te vroeg voor een fusie'
KLM winnaar na blufpoker met Britten
NIJMAN
Vrijdag 28 februari 1992
Redactie: 023-150275 COR BOOS JAAP SLUIS Eindredactie: LEON KLEIN SCHIPHORST Vormgeving: JAKEUEN PAULUS
9
STAND VAN
J I AAI ML; VMIV
Directeur Internationaal Instituut voor Lucht- en ruimterecht
AMSTERDAM FRED V
Het afketsen van de fusie tussen
de KLM en British Airways
wordt in luchtvaartkringen 'niet
verrassend' en 'verstandig' ge
noemd.
..Het zat er in", zegt P. Men-
des de Leon, directeur van het
Internationaal Instituut voor
Lucht- en ruimterecht van de
Universiteit van Leiden. „Het
was nog te vroeg om helderheid
te scheppen in de eigendoms
verhoudingen"
Volgens Mendes is de tijd
voor een fusie tussen twee
maatschappijen van verschil
lende nationaliteit pas rijp zo
dra politieke afspraken over
landingsrechten zijn gemaakt.
„Je moet één nationaliteit heb
ben om te kunnen opereren. En
twee nationaliteiten is geen na
tionaliteit' Voor de KLM lijkt
het hem nuttig,nu eerst maar
eens rustig orde op zaken te
stellen. „Bovendien hebben ze
greep op Amerika via Northwest
Airlines (NWA). Misschien dat
NWA en KLM samen een realis
tische optie is. Niet in de vorm
van een fusie, maar wel op het
gebied van samenwerking".
Mendes sluit een fusie op ter
mijn tussen KLM en British Air
ways niet uit. „Dan denk ik aan
een termijn van een jaar of drie.
Beide partijen zullen nu eerst de
kat uit de boom willen kijken".
.Absoluut geen ramp, zelfs
verstandig vindt prof. drs. J. de
Wit het besluit van KLM en BA.
Volgens De Wit is het „nog
vroeg genoeg" voor de KLM om
in alle rust een fusiepartner te
zoeken. Hoewel de KLM er op
termijn niet aan zal ontkomen
te fuseren, hoeft dat niet op stel
en sprong, meent hij. De Wit is
hoofd van de afdeling luchtha
veneconomie en strategische
research bij de Rijks Luchtvaart
dienst (RLD). Daarnaast doceert
hij Verkeers- en vervoersecono-
mie aan de Universiteit van
Amsterdam.
De Wit voorspelde het falen
van het overleg tussen KLM en
BA al eerder deze week en hij
ontraadde zelfs de fusie 'op dit
moment'. Volgens De Wit zijn
beide maatschappijen in de
niet-uitgekristalliseerde Eu
ropese verhoudingen met on
uitgewerkte afspraken over lan
dingsrechten nog 'te kwetsbaar'
om al met elkaar in zee te gaan.
Daarom is het volgens hem ver
standig de ontwikkelingen af te
wachten en daar nog twee tot
drie voor uit te trekken. „Nu een
noodsprong maken en uitver
koop houden is onverstandig.
In Europa zijn de luchtvaart
maatschappijen nog te veel
land-gebonden. Bij sommige,
zoals Air France, stopt de over
heid veel geld orti het bedrijf
overeind te houden. In volle
concurrentie zou die maat
schappij kapot gaan".
A. Knuvers, secretaris van Air
Transport Association of the
Netherlands (ATAN). de over
koepelende organisatie van
luchttransportvervoerders,
toont zich teleurgesteld. „Een
krachtige nieuwe maatschappij
zou een waardevolle aanvulling
geweest zijn: een versterkt net
werk met Nederland als thuis
basis zou welkom zijn".
De luchthaven Schiphol had
samen met de KLM in het toe
nemend vrachtvervoer een be
langrijke rol kunnen spelen.
Knuvers zegt niet te kunnen be
cijferen hoeveel luchtvracht de
vervoerders door het uitblijven
van de fusie straks mislopen.
„Voor de ene vervoerder zou
dat mogelijk juist minder zijn
en voor de ander weer veel
meer. Maar ik sluit op termijn
een fusie tussen de KLM en een
andere maatschappij niet uit.
KLM is in de luchtvaartwereld
een belangrijke onderneming".
Met opgeheven hoofd en vol zelfvertrouwen staat de KLM-directie de pers te woord.
foto united photos df boer babitte stapel
Pieter Bouw optimitisch over toekomst
De KLM gaat niet overhaast op zoek naar een nieuwe
partner nu de gesprekken met British Airways (BA) zijn
mislukt. „We maken pas op de plaats. Rust in eigen huis
is nu het belangrijkste. Bovendien zijn de ontwikkelingen
in Europa nog maar net aan de gang. De meeste lucht
vaartmaatschappijen zijn zich nu nog aan het oriënte
ren' aldus Pieter Bouw, president-directeur van de KLM
gistermiddag op een persconferentie.
De KLM-topman ontkende dat
de maatschappij een defensieve
houding inneemt. „We hebben
het laatste jaar gemerkt dat op
eigen kracht veel mogelijk is",
wees Bouw op de verrassend
snelle verbetering van het fi
nanciële resultaat van de Ko
ninklijke. „Vergaande samen
werking op korte termijn is niet
acuut, wel op lange termijn.
Maar dan wel een samenwer
king die recht doet aan de posi
tie van de KLM. Het afbreken
van de onderhandelingen met
BA betekent niet dat wij onze
strategie hebben verlaten. BA is
niet de enige optie. Op dit mo
ment is er zo veel in beweging
dat het onverstandig is om te
zeggen wat we doen."
Een van de mogelijkheden is
een samenwerking met de Qua
lity Alliance, een samenwerking
tussen SAS, Swissair en Austrian
Airlines. De KLM denkt dat pas
over vijf tot tien jaar de samen
werkingen in de Europese
luchwaart vaste vorm krijgen.
Sinds september 1991 praatte
de KLM met BA, op verzoek
overigens van de Engelsen.
Toen de gesprekken begonnen
verkeerde de KLM nog in de
veronderstelling enige jaren no
dig te hebben om weer winstge
vend te zijn. De laatste cijfers
tonen echter een veel sneller
herstel. Bouw repte dan ook van
data- «'ii lelecomiiiuiiicaties
zijn van die zaken die om
Nijman Elektrotechniek
vragen.
Vraagde uitgebreide brochure aan
Nijman Wektroieehnirk. Oudrweg 145.
1'oMhu» 9570.20031.N Haarlem
Telefoon (123 319309. fax «23-314939.
een 'sterk zelfvertrouwen' bin
nen de KLM. „Wij vinden dat de
KLM financieel door BA niet
goed is ingeschat", aldus Bouw
die weigerde in te gaan op de
precieze cijfers. De KLM heeft
wel veel geleerd van de gesprek
ken met BA en Northwest Airli
nes, de vierde Amerikaanse
luchtvaartmaatschappij waarin
de Nederlanders een belang
hebben. „Wij zijn er achterge
komen dat onze ideeën over de
internationalisering van de
luchtvaart, het ontstaan van
global airlines, worden ge
deeld", aldus KLM-directeur L.
van Wijk.
„Bovendien", zo vult Bouw hem
aan, „hebben we veel geleerd
over de juridische aspecten van
zo'n samenwerking. We weten
nu ook wat de randvoorwaar
den zijn om de voordelen van
de samenwerking volledig te
benutten. En we zijn er ook
achtergekomen wat de proble
men zijn bij een vergaande sa
menwerking."
President-directeur van de KLM Pieter Bouw blijft lachen, ondanks het niet doorgaan van de fusie met BA.
Het gaat financieel stukken beter met de Nederlandse luchtvaartmaatschappij en er zijn nog mogelijkheden
genoeg voor samenwerking met derden. foto united photos de boer babette stapel
ACHTERGROND
AMSTELVEEN PETER SLUIS
i><-
ELEKTROTECHNIEK
rnthousi&«U' experts
Met opgeheven hoofd maakte president-di
recteur Pieter Bouw gisteren bekend dat het
voorgenomen huwelijk met de Britten niet
doorgaat. De Koninklijke, drie keer kleiner
dan British Airways, voelt er niets voor om
de tweede viool te spelen in een nieuw op
te richten Global Airlines System.
Codenaam Sahara. Onder die misleidende
werktitel begon de KLM in september het
overleg met British Airways. Als de naam
werd gekozen om de concurrentie of de
media zand in de ogen te strooien, dan is
deze opzet jammerlijk mislukt. De geheim
zinnigheid en het langdurig stilzwijgen
waarin de gesprekspartners zich hulden de
den meer kwaad tot goed en leidden tot al
lerlei geruchten en indianenverhalen.
Ook tijdens de uitgebreide persconferentie
die president-directeur Bouw gisteren gaf,
trok het rookgordijn niet op. Bouw putte
zich uit in loftuitingen aan het adres van de
Britten waar hij zo bijkans met tranen in de
ogen afscheid van moet hebben genomen.
We zijn aLs vrienden uit elkaar gegaan, zei
Bouw. die tegelijk liet weten dat een nieuwe
flirt met British Airways in de toekomst ze
ker tot de mogelijkheden behoort. De vraag
waarom de 'constructieve besprekingen' na
al die maanden toch nog spaakliepen, ont
week hij handig met de dooddoener dat
men het niet eens kon worden over de zeg-
De KLM wordt overgenomen door Bri
tish Airways. Deze paniekkreet slaakte
een klein half jaar geleden de vervoers-
bond FNV nadat de eerste gesprekken
tussen de beide luchtvaartmaatschappij
en uitlekten. Gisteren bleek nog eens
hoe erg de vakbond de plank indertijd
missloeg.
genschap in de nieuwe joint-venture.
Het moge duidelijk zijn dat er aan de ge
sprekstafel niet alleen zaken werden ge
daan. maar dat er ook flink is geblufpokerd.
Over de belangrijke zaken, zoals over de
structuur van de nieuwe onderneming en
het te voeren commercieel beleid, werden
de partijen het redelijk snel eens.
De speelkaarten moesten er aan te pas ko
men om uit te maken wie het voor het zeg
gen zou krijgen in de nieuwe onderneming.
Het veel grotere British Airways zette in op
een belang voor zichzelf van tachtig pro
cent en van twintig procent voor de KLM.
De KLM hield, zo klein als ze is. vast aan
een verhouding zestig-veertig. Met troeven
als een eersteklas luchthaven Schiphol en
de Amerikaanse partner Northwest Airlines
achter de hand, meende de KLM-onder-
handelaars dat er van overbieden geen
sprake was. Het tegenbod van de Britten
om de KLM geen twintig maar dertig pro
cent te gunnen werd daarom even vriende
lijk als verontwaardigd van de hand gewe-
Ook nadat de Britten het verloop van het
spel via de eigen media hadden laten uit
lekken hield de KLM de poot stijf. Ze werd
daarbij gesteund door de Nederlandse rege
ring die met een belang van 38,2 procent
grootaandeelhouder in de Koninklijke is. En
door de financiële resultaten die. na een
dramatisch verlies van 630 miljoen gulden
in het eerste boekjaar van dit decennium, al
dit jaar weer dik in de plus uitkomen.
Toen er zich een voor het pokerspcl zeer
ongebruikelijke patstelling aftekende, gaf de
KLM zich uiteindelijk gewonnen. Dat dit
met opgeheven hoofd en zonder een
zweem van spijt gebeurde, wekt misschien
verbazing maar is niet onlogisch. Zelfverze
kerd liet Bouw weten dat er geen man over
boord is en dat er nog vele aantrekkelijke
huwelijkskandidaten in Europa rondvlie
gen. Het spel met British Airways mag dan
zijn verloren, de KLM beschouwi zich niet
ten onrechte als de morele overwinnaar.
Wie in de toekomst zaken met de maat
schappij wil doen weet dat hij met een forse
bruidschat op de proppen moet komen.
Wisselende reacties op afbreken besprekingen KLM-BA
HOOFDDORP HENNYV
De directie van de NV Luchtha
ven Schiphol betreurt het dat de
onderhandelingen tussen de
KLM en British Airways zijn
stukgelopen. Als de fusie was
doorgegaan dan was er voor de
nationale luchthaven een be
langrijke rol weggelegd, omdat
Heathrow, de thuisbasis van de
Britten, met grote capacileits-
probelemen kampt.
Volgens een woordvoerster
van de luchthaven biedt samen
werking met British Airways de
grootste kansen voor Schiphol
om zich te ontwikkelen tot
mainport van Europa. Die kan
sen liggen aanzienlijk lager als
de KLM in zee gaat met andere
maatschappijen die minder
klein behuisd zijn. De directie
van Schiphol liet verder weten
'grote waarde te hechten aan
uitbreiding van de internationa
le samenwerking tussen de
KLM en andere luchtvaartmaat
schappijen.'
Northwest Airlines, de Ameri
kaanse partner van de KLM,
weigert elk commentaar op het
afbreken van de besprekingen
tussen de Nederlandse lucht
vaartmaatschappij en British
Airways. Een woordvoerder van
het noodlijdende Northwest,
dat hoopte op een financiële in
jectie van BA als de fusie rond
zou komen, zegt in een sum
miere reactie: „Er is over dit on
derwerp al zo veel gespecu
leerd. Wij doen daar niet aan
mee.
Ook bij British Airways zelf
valt het niet mee een reactie te
krijgen. De Britse maatschappij,
die tot nu toe niet eens had toe
gegeven in onderhandeling te
zijn met de Nederlanders, be
perkt zich tot de mededeling
dat de gesprekken in onderling
overleg zijn beëindigd. „British
Airways gaat verder waarmee
het bezig is: een van de meest
winstgevende luchtvaartmaat
schappijen ter wereld te zijn.
Wij blijven streven naar samen-
wefking. Elke week staat hier
wel een maatschappij op de
stoep die met ons samen wil
British Airways:
Wij blijven
streven naar
samenwerking.
werken", zo zegt een woord
voerder.
Minister Maij-Weggen rea
geerde gisteren berustend op
net afbreken van de onderhan
delingen. JUevef pm overeen-
komst dan een slechte", aldus
Maij. Ze was op de hoogte van
de laatste ontwikkelingen, maar
heeft zich als grootaandeelhou
der niet met het verloop van de
besprekingen bemoeid. Politie
ke partijen reageerden met te
leurstelling en spraken de hoop
uit dat de KLM en BA mogelijk
in de toekomst toch weer verder
praten.
Hopen politieke partijen dat
BA en de KI.M ooit nog verder
onderhandelen, de FNV vreest
het. zo laat woordvoerster I.
Smeets weten. Zij is. evenals de
I line BLHP en hel I NIO|I0B
lucht dat de onderhandelingen
zijn afgebroken. „Een fusie zou
grote consequenties voor de
werkgelegenheid hebben gehad
en voor ae arbeidsvoorwaarden
die in Engeland heel wat min
der zijn", aldus Smeets. die an
dere samenwerkingen, zoals
met de Quality Alliance (SAS,
Swissair, Austrian Airlines), niet
vreest. „Dat gaat op een heel
andere basis. Er is dan geen
sprake van een fusie of overna
me, maar van daadwerkelijke
samenwerking. En dat heeft
veel minder consequenties voor
het personeel."
De Vervoersbond CNV pleit in
zijn reactie voor een sterkere
portie vu de H M In Iuropa
De Koninklijke zou sneller moe
ten uitbreiden in Europa, vindt
Ixrstuurder F. longsma Volgens
hem kan de KLM op eigen be
nen overleven als de positie in
een verenigd Europa wordt ver
stok* 'J OM hu rich ver
zekerd van een ijzersterke posi
tie in de vluchten op de Ver
enigde Staten en Azië. Met een
uitbreiding van het Europese
net zie ik de toekomst redelijk
zonnig in. De KIM is na de re
organisatie verbazend snel uit
het dal gekropen. Die veer
kracht biedt voldoende vertrou
wen". aldus longsma.
De Unie BLHP is eveneens op
gelucht. maar onderschrijft de
noodzaak tot internationale sa
menwerking. De unie twi|felt
wel over de positie van North
west Airlines en het financiële
belang van de KIM in de Ame
rikaanse maatschappij.
M
N
Terence Wilkinson
financieel redacteur
van The Independent
'De KLM
was het
op de taart,
De aandelen van Rri
WH tish Airways stonden
X hoog op 276p. totdat
gisteren de dreun
kwam toen Ix-kendgemaakt u<erd
dat de fusiebesprekingen met de
KLM waren afgebroken. Zij sloten
lip lager. Het niet doorgaan van
de geplande fusie is teleurstellend,
maar geen ramp.
Hoewel samenwerking met de
KLM de aanwezigheid ran BA in
Europa en Amenba rou hebhen SUlkerglOZUUr
versterkt door de verbintenis met
Northwest Airlines, urn de prijs
die BA in deze typische veiling op
afslag moest beialen eenvoudig te
hoog.
Aandeelhouders mogen niet gelukkig zijn ge
weest met het nieuws van gisteren, maar zi] zou
den een nog onplezieriger schok hebben gekregen,
wanneer BA had toegestemd in een aandeel voor
KIM van veertig procent in de nieuwe luchtvaart
maatschappij, met alle gciolgen voor de winst per
aandeel.
De drijvende kracht achter de vaste prijs van de
aandelen van BA in de afgelopen vijf maanden is
de opmerkelijk sterke xtsitie van ae luchtvaart
maatschappij, ondanks de recessie in de Verenigde
Stalen en het Verenigd Koninkrijk. Daarbij komt
dat tot dusverre de opschepperige concurrentie
van Amerikaanse reuzenvliegtuigen op de transat
lantische routes nog niet heeft geleid tot minder
de onderliggende kracht i
zoals wordt bewezen door de
honderd miljoen pond (330 mil
joen gulden) winst voor belastin
gen in het derde kunrtaaL
Dat gezegd zijnde, moet RA nieu-
ur internationale bnndgenoot-
schapffcn sluiten Ondanks alle
luchtvaartmaatschappijen die bij
ypen, raakt zij snel
Het vooruitzicht van een overeenkomst met de
KIM was altijd het glazuur op de taart. Die kan
zijn ueggesmohen. maar dat is niet het geval met
haar aanklop/ten,
door de geuhikte jMirtnrrs heen
Nu al in tuee gevallen de verbin
tenis met ren jxtrtner op het nas
teland van F. uropa is mislukt, is
er alleen nog de keus tussen drie
maatschappijen in staatsbezit
\ir France. Lufthansa en Alitalia
Geen iwn dnren past erhl bij HA.
noch filosofisch noch commercieel.
De keuze in de Verenigde Staten wordt ook zeer
beperkt. Tuee beoogde partners. United en Ameri
can, zijn bij voorixuit uitgesloten omdat zij met BA
concurreren op de transatlantische routes North
west, waarin de KIM een aandeel heeft van twin
tig procent, is ook uitgeslotrn
Maar de cijfrrs over het derrie kwartaal, opge
dreven ais ze waren door een voordelige daling in
de energiekosten, tonen aan dat BA in staat is ho
gere winst te holen uit slecht matcriaaL Verhoging
ran de prixlultu ,h it COWÊjWtttWt op ja/irlwis
hogere loonstijgingen. terwijl de mnatscfiapptj de
het vrachtvervoer en de ophrrngst uit
passagiersvervoer verhoogt. Fr is nog
voldoende doorrijhoogte voor de aan
delen.
