Rtv
show
Suite 215: drama
van hoge kwaliteit
'Een vals gebaar en je
gelooft er niet meer in
Documentaire toont
geschiedenis radio
Tv-documentaire over
gehandicapte jongeren
Nederland 3 cultureel opgewaardeerd
HILVERSUM GPD
De NOS gaat vanaf oktober een
nieuwe serie van 'Suite 215' uit
zenden. De NOS en de produ
cer John van de Rest zijn een
nieuwe serie van 12 afleverin
gen overeengekomen. Net als
de eerste serie zullen de verha
len los van elkaar op dezelfde
hotelkamer plaatsvinden. Er
zijn al drie scenario's, die van
de eerste serie overbleven, ge
reed. Voor de overige negen
worden voornamelijk jonge
schrijvers benaderd.
Net als voor de eerste serie
wordt een soort competitie ge
houden. Rients Slippens, hoofd
cultuur van de NOS: „Er zijn
toen ruim 60 verhaalideeën bij
ons binnen gekomen. Daarvan
hebben we 20 opdrachten doen
uitgaan, waarvan er 15 zijn
goedgekeurd."
Slippens ziet een duidelijke
groei in het scenarioschrijven in
Nederland. „De basis verbreedt
zich. Voor tv werken is niet lan
ger minderwaardig. Het Neder
landse scenario stelde nog niet
zo lang geleden weinig voor.
Dat verandert. We zijn er nog
niet helemaal, maar het komt er
aan."
Slippens denkt met produk-
ties als Suite 215 van het derde
net een breder bekeken zender
te creëren. „Voor velen is Ne
derland 3 nu nog een cultureel
getto, dat willen we veranderen
door de programmering aan
trekkelijker te maken. Met kwa
litatief hoogstaand drama."
„Nu de Olympische Spelen
zijn afgelopen 'herstarten' we
de zender", aldus Slippens. On
langs is een begin gemaakt met
de serie 'Recht voor z'n Raab';
de 'Mankementenshow' en de
BBC-serie 'Heren' gingen giste
ren voor het eerst de ether in.
Verder starten we zondag met
een serie Poolse speelfilms. Al
die produkties worden op 'pri
me time' geprogrammeerd. Dat
is de tijd die nog een eigen ge
zicht behoeft. Na tien uur is het
net al van een eigen profiel
voorzien met de vijf kwartier in
formatie in Journaal, Studio
Sportjournaal en NOS-Laat en
'tussen zes en zeven hebben we
al een uitgebreid jeugdblok. De
programma's voor de andere
groeperingen moeten op ande
re tijdstippen uitgezonden wor
den."
Wedden op het verkeerde paard
Het gaat niet zo goed
met de Staatsloterij,
in toenemende ma
te ondervindt deze van oudsher
door de overheid georganiseer
de loterij hinder van (buiten
landse) concurrentie. Liever
dan de staatskas te spekken ge
ven mensen er de voorkeur aan
te gokken op de geringe kans
om in één klap miljonair te wor
den in een Duitse loterij. En dus
gooit de Staatsloterij het over
een andere boeg. Na eerst het
aantal trekkingen te hebben op
gevoerd naar negenendertig per
jaar, probeert onze nationale
goktrots nu de mensen via de
televisie aan zich te binden. De
Staatsloterijshow is geboren.
Het is de overtreffende trap van
het appeleren aan de hebzucht
van mensen. In een mengeling
van show, amusement en uit
andere programma's overgeno
men spelletjes heeft eens per
maand de trekking van de
hoofdprijzen plaats. Tussen alle
bedrijven door maken de deel
nemers aan het spektakel kans
op dure auto's, reizen naar ver
re, zonnige oorden of het ope
nen van een kluis met daarin
100.000 gulden. Wie droomt
daar niet van?
Mensen die eigenlijk niet zijn
gediend van dit soort vermaak
worden toch in de verleiding
gebracht om té kijken of ze met
hun lot in de prijzen zijn geval
len. Slechts weinigen kunnen
het geduld opbrengen om te
wacnten tot de krant van de vol
gende dag er is om dan de win
nende nummers te bekijken.
Een bekende, vlotte quizmaster
en succes lijkt verzekerd. Vero
nica en de makelaar in populai
re spelprogramma's John de
Mol hebben gekozen voor Mare
Klein Essink, die sinds hij als
arts op non-actief is gesteld in
Medisch Centrum West, vol
doende tijd lijkt te hebben voor
wat andere klussen.
Toegegeven: Klein Essink doet
het niet slecht, al straalt de ner
vositeit, ook bij de presentatie
van de tweede spelshow, nog
steeds van hem af. Wellicht een
nawee van de eerste show in ja
nuari, want daar maakte de
quizmaster diverse blunders.
Maar goed, een beetje clemen
tie moet je de eerste keer heb
ben. En over die uitglijders en
'doorgestoken kaarten' is in de
media genoeg te doen geweest.
Hij heeft zich die kritiek blijk
baar goed in de oren geknoopt.
De aflevering van afgelopen
maandag verliep vrijwel vlekke
loos.
En dan het publiek in de zaal.
Van te voren worden ze uitge
breid geïnstrueerd, hoe zich te
gedragen, hetgeen overigens bij
dergelijke programma's altijd
het geval is. De spelshow begint
om half tien. maar zo rond
kwart over acht worden de
mensen al naar hun plaatsen
geloodst en mogen ze de zaal
niet meer verlaten, vooraleer
het programma is afgelopen.
Ook niet voor een sanitaire
stop. Vervolgens krijgen ze nog
drie aanwijzingen mee: hoe te
handelen tijdens de show. Een
volwassen kind dat zich mis
draagt als cheerleader toont de
lenteUap, dat zoveel betekent
als zachtjes aan. Dan is de
herfstklap aan de beurt en moe
ten de handen even steviger op
elkaar gemept worden. Gaat de
cheerleader in een hoekje sprin
gen, dan moet het publick jui-
Marc Klein Essink, de quizmaster van de Staatsloterijshow blundert
steeds minder. foto anp
chen, stampvoeten, kortom
herrie maken. Als makke scha
pen gehoorzamen de mensen.
De kandidaten in de spelshow
worden van te voren gescreen-
ed op enthousiasme, lenigheid,
durf en onbenulligheid. Voor
het spelonderdeel, de draaiende
centrifuge, is durf en lenigheid
inderdaad nodig. De kandida
ten moeten zoveel mogelijk
pakjes door de centrifuge van
de ene naar de kant brengen.
Uitgedost met helm, knie- en
elleboogbeschermcrs. worden
ze door Klein Essink gewaar
schuwd niet in de centrifuge te
duiken, maar op de rug erin te
kruipen. Het tegendeel is het
geval. Met in het achterhoofd
de hoofdprijs van een ton ver
liezen de kandidaten kennelijk
elk gevoel voor gevaar en dui
ken zij hebzuchtig in het draai--
ende ding.
En dan Anita Witzier op locatie
in Diemen. Een ouder echtpaar
is uitverkoren. Zij dingen even
eens mee naar het klapstuk van
de show, de 100.000 gulden in
de kluis. Tijdens het program
ma moeten ze tweehonderd
mensen op de been zien te krij
gen; als ze maar wel een mu
ziekinstrument meenemen, an
ders telt het niet. Het lukt ze om
ruim tweehonderd 'muzikan
ten' uit hun huis te halen. Dus
dat zit goed. Nu nog het over
blijvende paar in de spelshow,
die ervoor moet zorgen de code
van de kluis in handen te krij
gen. Het stel heeft inmiddels al
een auto te pakken. Als hoogte
punt van de show moeten zij
aan de hand van aanwijzingen
uit 32 mannen op de tribune
degene kiezen die de juiste code
voor de kluis heeft. Uiteindelijk
blijven er vier mannen over.
Helaas, de kandidaten wedden
op het verkeerde paard. De
kluis blijft dicht en de code ge
heim. En u raadt het al: de te
leurstelling is groot bij het echt
paar uit Diemen, dat 100.000
gulden aan zijn neus voorbij
ziet gaan.
Voor de meeste deelnemers is
de Staatsloterij nu eenmaal een
loterij met nieten. Maar niet
voor de straks geprivatiseerde
Staatsloterij en producent John
de Mol.
Vrijdag 28 februari 1992
Jeroen Lopes Cardozo leert acteurs vechten
erst wordt er verbaal geweld gebruikt,
I daarna valle er harde klappen. Te-
1 4 ringwijP. Het volgende moment rollen
twee vrouwen, zusters van elkaar, over het ta
pijt in de huiskamer. In het toneelstuk 'Brutale
wintcrbckentenlssen' van Paul Haenen gaan ac
trices Ingeborg Elzevier en Ann Hasekamp el
kaar te lijf. De confrontatie eindigt achter de
vierzitsbank, en dat zal zich nog zo'n kleine
honderd voorstellingen herhalen.
Het mag er spontaan uitzien, een dergelijke
worsteling wordt tot in de kleinste beweging
voorbereid en gerepeteerd. Verantwoordelijk voor
dit handgemeen en voor vele andere gevechten in
toneel-, film- en televisieprodukties is Jeroen Lo
pes Cardozo (36). Hij noemt zich gevechts-cho-
reograaf en is een van de weinigen aie een officië
le opleiding tot gevechtsexpert hebben genoten.
In Londen natuurlijk, want daar hebben ze voor
ieder specialisme op theatergebied een apart in
stituut.
Lope<» Cardozo vertrok in 1978 naar de Engelse
hoofdstad, in eerste instantie om daar te worden
opgeleid tot regisseur. Als enthousiast sportscher-
mer had hij zijn schermspullen meegenomen en
sportte vaak. „Een schermleraar bracht me in
contact met de Society of British Fight Directors,
een soort belangenvereniging van alle grote En
gelse gevechtsregisseurs. Ze gaven een blaadje uit
en spraken tarieven met elkaar af. Een paar leden
begonnen toen een nieuwe opleiding in gevechts
technieken en -choreografie. Een Canadese jon
gen en ik mochten als eersten die cursus volgen.
Aan het eind ontvingen we een officieel diploma
en kregen toen meteen te horen dat de opleiding
opgeheven werd, omdat de instructeurs beseften
dat ze hiermee hun eigen concurrentie kweek-
Technieken
Hij leerde alle technieken en trucs die nodig zijn
bij zwaard- en degenvechten, heel belangrijk in
Engeland met zijn grote Shakespeare-traditie, en
vooral ook de hand-tot-handgevechten met de
onderdelen slaan, schoppen, haren uittrekken en
klappen in het gezicht. Daaromheen bestond nog
een bonte verzameling van bijvakken als karate-
en samoeraigevechten. Hij heeft ze allemaal
'doorstaan'.
Overigens is een gevechtschoreograaf iets an
ders dan een stuntman, die behalve gevechten al
lerlei stunts uitvoert en als stand-in de acteur
daarbij vervangt. Voorop staat dat een gevecht
moet passen in het betreffende stuk, vindt Jeroen
Lopes Cardozo. Hij overlegt met de regisseur in
welke stijl gewerkt moet worden, realistisch of ge
stileerd. En hij verdiept zich ook in de persona
ges, want een wild iemand vecht heel anders dan
een ingetogen en verlegen persoon. Een gevecht
gaat uit van een choreografie, een van tevoren
bepaald bewegingspatroon. De vechtende Ann
Hasekamp en Ingeborg Elzevier bijvoorbeeld
moeten op het podium steeds hetzelfde traject af
leggen; van voor- naar achtergrond, totdat ze
achter de bank belanden.
Waar het Jeroen Lopes Cardozo het meest om
gaat, is dat het publiek in het gevecht kan geloven
en erdoor wordt meegesleept. Iedereen kan wel
een schermgevecht op het podium zetten, maar
dan heb je nog geen theater, vindt hij. „Niks is
saaier dan zo'n gevecht waarbij de regels scherm-
technisch perfect kloppen. Je moet ervoor zorgen
dat mensen het begrijpen. Voor de tekst geldt dat
toch ook?"
Neem het duel tussen acteurs Roeland Radier
en Pierre Bokma in Henry IV, een van de stukken
uit het driedelige Shakespeareproject van vorig
jaar. Dat gevecht begon heel langzaam met de
dreiging van die twee hele grote, zware zwaarden.
In de eerste fase liet de gevechtschoreograaf de
twee heel rustig een aanval en een wering (het
pareren) uitvoeren en die figuur een keer herha
len.
Spannend
Lopes Cardozo: „Dan haal je een truc uit door de
acteurs opeens heel snel een val, sprong of slag te
laten maken. Misschien kan de toeschouwer die
handeling niet precies volgen, maar hij ziet wel
dat er opeens heel veel gebeurt, waardoor het
spannend wordt. Daama moet je het gevecht
weer ietsje terugnemen, zodat het niet te veel wa
pengekletter wordt, want het publiek gelooft het
dan verder wel. Je moet dus steeds een opbouw-
tje en een piekje malcen, zodat je het publiek ver
plicht erbij te blijven. Het gaat natuurlijk om de
pieken. Als die ene trap in het kruis of die ene
steek van het zwaard er niet geloofwaardig uit
ziet, dan heb ik mijn werk niet goed gedaan. Eén
vals gebaar en je gelooft er niet meer in."
Dat zijn streven naar levensechtheid ook ave
rechts kan werken, overkwam Jeroen Lopes Car
dozo bij Klassestrijd, een theaterproduktie op lo-
katie in Rotterdam. 'Rake klappen in toneelstuk',
loeiden de recensies. Lopes Cardozo: „Mensen
zijn gillend weggelopen, omdat ze het zo naar
vonden dat die jongeren elkaar zoveel pijn deden.
Alles was nep, natuurlijk, inclusief het bloed. Ik
dacht toen verdomme, niemand heeft gesnapt
dat die gevechten speciaal ontworpen waren en
tot in het oneindige zijn gerepeteerd. Maar ik be
sefte tegelijkertijd dat dat een compliment was."
Veiligheidsmarges inbouwen en het vertrou
wen winnen van de acteurs behoren tot het vaste
takenpakket. Gaat er dan toch nog iets fout, dan
gebeurt dat meestal ongeveer twee weken voor
een première, is zijn ervaring. „Vaak gaat het zo:
Jeroen doe even het gevecht, maar niet te lang,
want we moeten ook nog even het licht doorne
men. Vervolgens komt er een technicus het podi
um op, die wil dat we even stoppen omdat hij iets
„Als die ene trap in het kruis of die ene steek van het zwaard er niet geloofwaardig uitziet dan heb ik mijn
werk niet goed gedaan." foto lex van rossen
moet verplaatsen. Dan kan het gebeuren dat de
ene acteur denkt: ik maak die trap nog even af,
terwijl zijn gevechtspartner al op commando is
gestopt. Ik heb mezelf geleerd om op die momen
ten heel streng te zijn en te zorgen voor een opti
male werksituatie." Die strengheid komt hem ook
van pas bij televisie- en filmprodukties, waar alles
nog sneller tot stand moet komen, is zijn kritische
oordeel. „Het zijn aantrekkelijke projecten om te
doen, maar soms lijkt het wel of mensen denken
dat jij een kant-en-klare koffer met klappen en
trucs meebrengt."
Zijn laatste gevecht heeft hij net afgeleverd voor
een 'pilot' van de nieuwe AVRO-televisieserie
'Het Pleidooi'. Daarin moest hij een gevecht ma
ken en dat vervolgens weer kopiëren, waarbij
weer eens bleek hoe leerzaam de praktijk is.
„Twee jongens overvallen een pieisje. Dat meisje
trekt in paniek een pistool en doodt een van de
overvallers. De advocaten die zich met de zaak
bezighouden, proberen die gebeurtenis te recon
strueren. Het tweede gevecht moest dus precies
op het eerste lijken. Dat bleek heel moeilijk. Ik
had het bij het eerste gevecht rekening gehouden
met de lichaamslengte van de overvallers en het
belaagde meisje. Bij het instuderen van het twee
de gevecht had ik natuurlijk met andere lengtes te
maken. De vrouwelijke advocate bijvoorbeeld
was veel kleiner dan het eerste meisje, waardoor
de gevechtshandelingen niet meer klopten. Dat
verplicht kopiëren van mijn eigen gevecht was
nieuw voor me. Ik heb ervan geleerd dat ik in zo'n
geval eerst naar beide groepen mensen moet kij
ken."
HILVERSUM GPD
De commerciële radio-stations
hebben stevig aan het Hilver-
sumse fundament geknabbeld.
Toch is het nog niet gedaan met
de radio, meent Fritz de Wit,
maker van de documentaire
'Voor wie niet horen wil'. Hij
ziet de toekomst van het medi
um tamelijk optimistisch tege
moet. In de documentaire, die
vanavond op Nederland 1
word' uitgezonden, schetst De
Wit de geschiedenis van de ra
dio. Tegelijkertijd poogt hij pro
gramma- en beleidsmakers
dusdanig te prikkelen dat zij de
radio niet op een dood spoor la
ten belanden.
De Wit begint zijn documen
taire met een als polemiek be
doelde, sombere kijk op de toe
komst van het medium Plech
tige muziek. Het is donker. Een
begrafenisstoet trekt door de
straten. In de koets bevindt zich
een open kist. De radio wordt
ten grave gedragen. Maar niet
dan, nadat nog eenmaal uitge
breid aandacht is besteed aan
leven en werk van de 'overlede-
In stemmig zwartwit 'eischen'
de leden van de AVRO meer
zendtijd voor hun omroep, ge
ven de aanhangers van de VARA
zich met verve over aan de och
tendgymnastiek en proberen de
medewerkers van Radio Oranje
de luisteraars in het door de
Duitsers bezette Nederland een
hart onder de riem te steken. En
de toehoorders waren enthou
siast en dankbaar. Hele families
bleven thuis om hun favoriete
uitzendingen niet te missen.
De neergang van de Hilver-
sumse radio begon in de jaren
zestig. Meer dan de helft van al
le Nederlanders luisterde 's
avonds na zeven uur niet meer
naar de radio. Van degenen die
wel luisterden had een groot ge
deelte het toestel afgestemd op
Radio Veronica, die vanaf een
veilige plek net buiten de terri
toriale wateren van Nederland
de strijd aanbond met het Hil-
versumse bestel. Ook de tegen
zeeziekte bestendige discjoc
key's van Radio Noordzee de
den hun best om de collega's op
het vaste land de stuipen op het
lijf te jagen.
Hilversum 3 moest soelaas
bieden. Helaas zond het Hilver-
sumse wonderkind uit op de
FM en waren de piraten, die
hun opruiende boodschappen
via de middengolf verspreidden,
veel beter te ontvangen.
De documentaire gunt de kij
ker ook een korte blik op de
nieuwe radio-stations die als
paddestoelen uit de grond
schieten. Sky-Radio, Power FM
en Radio 10 hebben, sinds ze
hun intrede deden in de Neder
landse huiskamers, heel wat
procenten weggesnoept in de
luisterstatistieken. Toch komen
de Hilversumse programmama
kers niet verder dan een paar
losse kreten als ze gevraagd
worden hoe ze die bedreiging
tegemoet willen treden.
Het is jammer dat De Wit niet
meer tijd heeft uitgetrokken
voor de toekomst van de radio.
„Als ik dat had willen doen, had
ik wel een uur of langer moeten
uittrekken voor de film."
(Vanavond om 22.03 uur op
Nederland 1)
CLOSE UP
BOLLEBOOM
BOES
Liever dwars dan lazy bij IKON-t\'
HILVERSUM
De IKON zendt op 29 februari
en 7 maart van 19 uur tot
19.28 uur) de tweedelige docu
mentaire Liever dwars dan lazy
uit.
Centraal hierin staan vier ge
handicapte jongeren, die geen
genoegen nemen met een twee
derangspositie in de maat
schappij. Want, zo vragen ze
zich terecht af, doen jongeren
met een lichamelijke handicap
onder voor andere jongeren?
Zijn hun mogelijkheden beperkt
en wordt hun door de omgeving
afgeraden de idealen al te hoog
te stellen? En als ze gaan sa
menwonen, gaan ze dan alsnog
van alles ondernemen en hun
grenzen verleggen?
Volgens Eric, een van de jon
geren uit de tweedelige docu
mentaire Liever dwars dan lazy,
ligt dat gewoon aan je eigen ka
rakter. Een chagrijn komt e>r im
mers ook niet.
Toch zijn niet alle gehandi
capte jongeren even eigenzin
nig en ondernemend. Doordat
ze dikwijls langer over de mid
delbare school doen en als ge
volg van hun persoonlijke om
standigheden nogal terugge
trokken zijn, zijn ze allang blij
als hun zelfstandige woonruim
te wordt toegewezen.
De jongeren uit de tweedelige
documentaire stellen zich hier
mee niet tevreden. Al vindt de
buitenwacht het misschien on
verantwoord, omdat de een een
dwarsleasie heeft en de ander
blind is, ze doen precies datge
ne waar ze zelf zin in hebben.
Eveline wil medicijnen gaan
studeren en Li-Ming bedrijfs
kunde. Op zijn beurt stapt F.ric
naar de wethouder van sociale
zaken om een baan te krijgen
en Miquèl traint zijn eigen voet
balteam.
In het weekend gaan ze net
zo vaak naar de disco als hun
leeftijdgenoten. Ze sporten ook,
en dat hoeft niet noodzakelij
kerwijs rolstoelbasketbal te zijn.
Li-Ming werkt zelfs als vrijwilli
ger in een jongerencentrum,
hoewel hij blind is.
Zielig? Miquèls beste vriend
zegt: „Zelf vindt ie het ook niet
erg meer dat ie in die rolstoel
zit. Dus waarom zou ik het erg
vinden?"
STRIPS
