Economie
Spectaculaire stijging
export rundvlees EG
Stakingen leggen Bangladesh lam
Australië hard op
weg naar status
ontwikkelingsland
Recordverlies General Motors
Tarievenoorlog dwingt Smit
sleepdiensten tot sanering
Dinsdag 25 februari 1992
nieuwslijn
Vliegtuig voor 600 passagiers
Het Europese vliegtuigbouwconsortium Airbus Industrie is van
plan een vliegtuig voor ten minste zeshonderd passagiers te
bouwen. Dat heeft topman Jacques Plenier van de Franse vlieg
tuigbouwer Aerospatiale gisteren in Singapore verklaard. Mo
menteel is het grootste toestel de Boeing 747, die vierhonderd
passagiers kan vervoeren. De nieuwe Airbus kan op zijn vroegst
in 1996 klaar zijn, aldus Plenier. Het voorgenomen project gaat
het consortium zo n vijf a zes miljard dollar kosten. Plenier ver
wacht dat er grote belangstelling voor het toestel zal zijn omdat
de kosten om het in de lucht te houden relatief lager zullen zijn
dan die van de Boeing 747.
'Duitse banken wassen drugsgeld wit'
Volgens het Duitse blad Der Spiegel is Duitsland een belangrijk
centrum geworden voor het witwassen van miljarden aan drugs
geld. Justitiële autoriteiten vrezen dat drugskartels al grote som
men geld hebben geïnvesteerd in grote Duitse concerns. Ameri
kaanse onderzoekers hebben bij de meeste grote Duitse banken
rekeningen ontdekt die verband houden met Latijnsamerikaan-
se drugskartels, aldus Der Spiegel. Duitsland is volgens het blad
aantrekkelijk voor het witwassen van door criminele activiteiten
verkregen financiën, omdat Duitse banken niet hoeven te mel
den wanneer rekeninghouders grote sommen geld storten of op-
Maxwell-krant naar wapenhandelaar
De Israëlische wapenhandelaar Yaacov Nimrodi koopt de Israë
lische krant Maariv, een van de dagbladen van de vorig jaar no
vember verdronken mediamagnaat Robert Maxwell. Het gaat
om een belang van 87 procent in Maariv Modiin Publishing
House, zo heeft het accountantskantoor Arthur Anderson giste
ren bekendgemaakt. Anderson beheert momenteel de particu
liere bezittingen van de familie Maxwell in Israël. Het resterende
belang van dertien procent in Maariv is in handen van Maariv-
directeur Shimon Hefetz (acht procent) en hoofdredacteur Dov
Judkowski (vijf procent). Behalve de krant Maariv vallen ook een
platen- en videomaatschappij, een drukkerij en een kabeltv-sta-
tion onder de transactie.
Vickers (Rolls-Royce) in rode cijfers
Het Britse Vickers-concem, onder meer eigenaar van autopro
ducent Rolls-Royce, heeft vorig jaar een verlies geleden van 12,4
miljoen pond sterling (40,2 fniljoen gulden) na een winst voor
belastingen van 96,5 miljoen pond in 1990. Voor Rolls-Royce af
zonderlijk werden geen resultaten bekendgemaakt. Vickers
maakt vooral auto's en defensie-apparatuur. Op de autoproduk-
tie, inclusief die van Bentleys, leed het concern een verlies van
17,4 miljoen pond (40,8 miljoen gulden). In 1990 behaalde Vic
kers op dit terrein nog een winst voor belastingen van 41,2 mil
joen pond. Vickers verkocht in Groot-Brittannië vorig jaar 513
nieuwe luxe wagens, de helft van de 1.007 van 1990. Ook op het
Europese vasteland en in de Verenigde Staten, waar de meeste
Rolls-Royces worden verkocht, is de verkoop sterk gedaald.
SYDNEY KAUNGA SENEVIRATNE/IPS
Zuchtend onder de ernstigste
economische crisis in 60 jaar,
vragen 16 miljoen Australiërs
zich af of ze in een geïndustria
liseerd, eerste wereldland wo
nen of in een arm ontwikke
lingsland. De afgelopen tien jaar
steeg de buitenlandse schuld
van 6,4 miljard dollar naar 99,7
miljard dollar. In 1991 beliep
het tekort op de handelsbalans
11,3 miljard dollar. Verwacht
wordt dat het werkloosheids
percentage dit jaar de 11 pro
cent zal halen.
De eens zo bloeiende land
bouwsector verliest jaarlijks 757
miljoen dollar. Meer dan 1000
Australische graanboeren heb
ben de regering gevraagd om
hulp bij het sluiten van hun
agrarische bedrijf.
Vorige week kwamen in Mel
bourne economen bijeen om de
economische situatie te bespre
ken. De kritiek op het „econo
misch rationalisme" van de pas
gekozen premier Paul Keating,
was ondubbelzinnig en onge
zouten. De Australiërs zien Kea
ting als „de architect van de re
cessie".
Onder de voormalige regering
van Bob Hawke was Keating
minister van financiën. Onder
zijn leiding werd de economie
geliberaliseerd en gederegu
leerd. De afschaffing van de
subsidies voor industrie en
landbouw en de deregulering
van de financiële markten wor
den alom gezien als de oorzaak
van de hoge werkloosheid.
Zowel vakbonden als de in
dustriesector willen dat de rege
ring een einde maakt aan de de
regulering en liberalisatie. Met
algemene verkiezingen over
veertien maanden staat Keating
onder grote druk. Hij zou bin
nen niet al te lange termijn wel
eens een politieke ommezwaai
kunnen maken.
Veel economen maken zich
grote zorgen over het groeiende
tekort op de handelsbalans.
„Jaarlijks verliezen wij 11 tot 15
miljard dollar", zegt econoom
Phil Riven. Het probleem is dat
de Australiërs niet hebben ge
spaard. „Jaren geleden spaar
den wij nog 13 tot 15 procent
van ons inkomen. Dat doen we
al lang niet meer, het percenta
ge ligt nu op hoogstens 4 5
procent", aldus Riven.
Eenzijdig
Ondanks Australiës eerste we
reld-status heeft het land zijn
export-economie, in tegenstel
ling tot andere westerse landen,
nooit veelzijdiger gemaakt. De
export bestaat nog steeds
hoofdzakelijk uit grondstoffen
en landbouwproducten. Austra
lië is het enige ontwikkelde land
dat de afgelopen vijftien jaar
geen toename te zien heeft ge
geven in de export van techno
logie en informatie, zoals com
puters en financiële dienstverle
ning.
Volgens het Australische eco
nomische weekblad The Bulle
tin verschilt deze recessie van
eerdere recessies. Vroeger wa
ren de gevolgen vooral merk
baar voor ongeschoolde arbei
ders, immigranten en seizoen
werkers. Deze keer is het an
ders. De klap valt vooral onder
geschoold personeel, zelfs over
heidsambtenaren zijn niet lan
ger zeker van hun baan.
Verschillende vakbonden
hebben voor deze week demon
straties aangekondigd. Zij eisen
een einde aan de bezuinigingen
en bescherming van de natio
nale industrie. Daarnaast willen
de vakbonden inkomenszeker
heid en werkgelegenheidspro
jecten.
Het Amerikaanse automobielconcern General
Motors (GM) heeft gisteren geschiedenis ge
maakt. GM rapporteerde een verlies over 1991
van maar liefst 4,45 miljard dollar (8,27 miljard
gulden). Dat is het grootste verlies dat ooit door
een bedrijf is geleden. In het voorgaande boekjaar
noteerde GM qua omzet het grootste bedrijf in
de VS een verlies van 1,98 miljard dollar.
Hiermee is nog eens onderstreept dat de Ame
rikaanse automobielindustrie in een diepe crisis
verkeert. Al eerder maakten Ford en Chrysler ver
liezen over 1991 bekend van respectievelijk 2.3
miljard dollar en 795 miljoen dollar. De drie grote
Amerikaanse autofabrikanten kwamen samen
dus op een negatief saldo van ongeveer 7,5 mil
jard dollar, het grootste verlies dat zij ooit moes
ten incasseren.
Door de tegenvallende autoverkopen in Ameri
ka en een sterke concurrentiedruk moet GM de
broekriem aantrekken. Via het inkrimpen van de
produktiecapacitcit probeert GM „zich aan te
passen aan de algemene vraag". Vooral de verko
pen in het belangrijkste afzetgebied van GM. de
Verenigde Staten, pngen sterk achteruil. Op de
thuismarkt kon GM nog maar 3.69 miljoen auto's
verkopen tegenover 4,23 miljoen in 1990 GM
moest vooral terrein prijs geven aan Japanse fa
brikanten. Amenka's grootste autoproducent
heeft nu ruim 35 procent van de binnenlandse
markt in handen, maar de verwachting is dat het
concern rond 1995 nog maar 30 procent zal heb
ben. In het buitenland daarentegen ging de ver
koop omhoog van 2,44 miljoen naar 2.47 miljoen
auto's. Vooral de Duitse GM-dochter Opel zag de
resultaten en verkopen stijgen, in het bijzonder
dankzij de nieuwe Opel Astra
Het Zweedse Saab, voor de helft eigendom van
GM. deed het relatief goed. Het verlies daalde vo
rig jaar met 31 procent De autoverkoop nam met
zes procent af tol 87 500 stuks, maar de waarde
daarvan steeg met twee procent tot vijftien mil
jard kroon (4.65 miljard gulden).
Smit Havensleepdiensten in
Rotterdam wil met een perso-
neelssanering het oplopende
verlies vorig jaar 2 miljoen
gulden en dit jaar 15 miljoen
gulden proberen te stoppen.
De maatregelen moeten ook
voorkomen dat Smit wordt
overgenomen. Voor een goede
bedrijfsvoering met een mini
maal rendement en ruimte voor
investeringen (de bouw van
nieuwe sleepboten) is volgens
de directie tenminste een jaar
winst van 10 mil|oen gulden no
dig. In 1990 werd nog 14 mil
joen gulden winst geboekt.
De sanering onder de ruim
750 man varend personeel en
de enkele tientallen medewer
kers van de walorganisatie zal in
elk geval zonder collectief ont
slag worden doorgevoerd. I)e
directie sluit niet uit dat in een
enkel geval gedwongen ontsla
gen nodig zijn. Hoeveel arbeids
plaatsen moeten vervallen, is
nog niet duidelijk. Vorig jaar
vreesden de bonden dat Smit
honderd tot driehonderd banen
wil schrappen.
Vakbonden en onderne
mingsraad zijn gisteren over de
situatie ingelicht. In overleg met
hen wil de directie vóór 1 mei
een sanenngsplan klaar heb
ben. Daarin zullen afspraken
moeten worden gemaakt over
het vertrek van oudere werkne
mers, 01 er hulp bij het zoeken
naar werk bij andere onderne
mingen en over herplaatsing
binnen Smit Internationale,
waarvan Smit Havenslcepdicn-
sten een divisie is.
De sanering is onontkoom
baar. Smit heeft ongeveer 80
procent van het Rotterdamse
navensleepwerk. maar geruime
tijd al worden tariefkortingen
gegeven van zo'n 30 procent.
De tarieven die de rederijen
voor het sloopwerk moeten oe-
talen. zijn lager dan ooit. Het
vérlies loopt aaardoor op en dat
kan uitsluitend worden terugge
schroefd door de kosten te
drukken. En die kosten bestaan
voor 70 procent uit perv>
neelslasten. Het is dus simpel:
minder arbeidsplaatsen, hoe
dan ook.
In het proces van de groeien
de verliezen is naar cie vaste
overtuiging van hoofddirecteur
MA Buskef van Smit Interna
tionale de boosdoener Sleep
dienst Adriaan Kooren, even
eens gevestigd in Rotterdam:
„Daar is het allemaal aan te
danken. Door de komst van
Kooren gebeurde er iets raars in
een toen al krapper wordende
sleepvaartmarkt. Ik heb niets te
gen concurrentie, maar wél als
een bedrijf door allerlei handig
heden andere arbeidsomstan
digheden weet te scheppen.
Ons bedrijf staat borg voor kvva
liteit en service, maar het wordt
op een oneerlijke manier in een
verliesgevende positie gedrukt.
Wij hebben 23 man nodig voor
een boot die het hek* jaar door,
elke dag, beschikbaar is. Kooren
dort hg met 8 m.in
Kooren is, naar Buskers zeg
gen. met fikse kortingen op de
slecptarieven begonnen En
Smit móest mee, als contracten
moesten worden vernieuwd.
Beide sleepdiensten hebben el
kaar de afgelopen paar jaar op
het vlak van de tanevrn niet
kunnen vinden. Praten leverde
absoluut niets op. „Bovendien
mogen afspraken niet van de
EG'legt Busker uit „Kartelvor
ming of iets wat daar op lijkt, is
verboden".
Busker kent slechts één op
lossing en dat is dat de kosten
van Smit m lijn HM» djB DM
die van Kooren. Want pas dan ts
sprake van enigr gelijkwaardig
heid en kan Smit gaan bouwen
aan winstgevendheid: nodig
ook om te kunnen investeren in
nieuwe, acht tot tien miljoen
gulden kostende sleepboten
Dank zij de landbouwsubsidies heeft de Europese Ge
meenschap vorig jaar Australië van de troon gestoten als
's werelds grootste exporteur van rundvlees. Dat staat in
een gisteren gepubliceerd rapport van de GATT (Algeme
ne Overeenkomst inzake Tarieven en Handel). Volgens
Australië toont het rapport eens te meer aan dat de EG in
het lopende wereldhandelsoverleg akkoord moet gaan
met een drastische subsidievermindering.
CENEVE-OTTAWA-STUTTGART Rtr-DPA
De export van rundvlees van de
EG is vorig jaar met 48 procent
toegenomen tot 1,16 miljoen
ton, terwijl die van Australië
met 15 procent afnam tot een
miljoen ton. Australië heeft zich
met 13 andere landen die land-
bouwproduktcn exporteren
(onder meer Canada, Thailand,
Hongarije, Argentinië, Brazilië)
verzameld in de Cairns-groep.
Deze groep wil af van de han-
delsverstorende landbouwsub
sidies van vooral de EG. omdat
die de markt voor hun eigen
produkten bederven.
De Caims-groep heeft in hel
bestoken van de EG de steun
van de Verenigde Staten. Vooral
omdat de VS en de EG het niet
eens worden over de verminde
ring van de landbouwsteun, is
een succesvolle afsluiting van
het lopende wereldhandels-
overleg al meer dan een jaar
over tijd. De Duitse minister
van economische zaken. Jürgen
Möllemann, heeft zondag her
haald dat de EG zijn exportsub
sidies moet verlagen. De meeste
EG-landen voelen echter niets
voor een fikse verlaging.
In Canada zijn vrijdag 30.000
boeren de straat op gegaan om
te protesteren tegen een vrije
handel in landbouwprodukten.*
Zij willen graag de bescherming
verlengen, die hun zuivel, eie
ren en kippen nu génietcn Mi
chael Wilson, de Canadese mi
nister van handel, heeft afgelo
pen week in Europa overlegd
over de voortzetting van de be
scherm erende maatregelen
Volgens tie Canadese radio
kreeg hij weinig positieve reac
ties.
Economie profiteert nog niet van herstel democratie
De Europese Gemeenschap voert momenteel het meeste rundvlees uit Op de foto een slachthuis in Rome. ror v
Australië dank zij subsidies van eerste plaats verdrongen
DHAKA YUU ISMARTONO/IPS
Er gaat bijna geen dag voorbij
of de steden Dhaka en Chit-
tagong worden lamgelegd door
stakingen of studentendemon
straties. Al maandenlang
wordt Bangladesh geplaagd
door werkonderbrekingen in
alle sectoren van de economie.
Het herstel van de democratie
heeft nog geen einde gemaakt
aan de diepe economische cri
sis waarin het land verkeert.
Een jaar geleden maakten de
verkiezingen een einde aan de
dictatuur van generaal Hus-
sain Mohammed Ershad. De
gekozen regering van Khaleda
Zia herstelde naast de demo
cratie tevens het stakingsrecht.
Maar van dit recht wordt inmid
dels zo veelvuldig gebruik ge
maakt dat het economische
herstel van Bangladesh er ern
stig door wordt belemmerd.
Bangladesh is een van de arm
ste landen ter wereld, het bruto
nationaal produkt (BNP) ligt
rond de 170 dollar (Nederland
16.010 dollar).
De autoritaire regeringen van
landen als Zuid-Korea en
Singapore wier economieën de
laatste jaren een enorme groei
hebben doorgemaakt, worden
vaak als voorbeeld gezien. Maar
de pas gekozen regering van
Bangladesh durft dit ondemo
cratische model (nog) niet
openlijk te steunen.
De regering staat onder zware
druk van onder meer de We
reldbank en de internationale
donors. Zij willen dat de rege-
ring-Zia een einde maakt aan
het subsidiëren van de staatsbe
drijven en de belastingen ver
hoogt. Een groot deel van de
jaarlijkse begroting is bestemd
voor de overheidssector. De
Wereldbank wil dat dit geld
wordt gebruikt voor investerin
gen ter verbetering van de infra
structuur en de landbouw. Maar
liefst 95 procent van de jaarlijk
se begroting voor ontwikkeling
is afkomstig uit het buitenland.
kam
Premier Zia ondervindt grote
moeilijkheden bij het doorvoe
ren van een economisch her-
Overvolle treinen in Bangladesh als gevolg van een staking van particuliere busondernemingen en transportbedrijven. foto afp
stel-programma. De tegenstand
komt vooral van de oppositie in
het parlement en de politiek
zeer machtige 'Skramik Karma-
chari Oikya Parishad' (SKOP),
een overkoepelende werkne
mersorganisatie waarin achttien
landelijke vakbonden zijn verte
genwoordigd.
De zo broodnodige economi
sche en politieke beslissingen
worden of uit de weg gegaan of
op de lange baan geschoven. De
regering moet verantwoorde
lijkheid afleggen tegenover het
parlement. Uit angst door de
mondige oppositie van van alles
en nog wat te worden beschul
digd. zien kabinetsleden liever
af van het nemen van belangrij
ke beslissingen. Als gevolg daar
van ligt het politieke proces in
Bangladesh al maandenlang
stil.
Economen hebben berekend
dat de stakingen en werkonder
brekingen in de textielsector de
laatste achttien jaar al een ver
lies hebben opgeleverd van
meer dan 360 miljoen dollar.
„De politieke onrust heeft
niet alleen gevolgen voor de
produktiviteit", klaagt een ban
kier uit Dhaka, „het stoot ook
buitenlandse investeerders af."
Kortgeleden staakten de bus- en
transportbedrijven om hun eis4
voor verlaging van de brand
stofprijzen kracht bij te zetten.
Het gevolg was dat werknemers
hun werk niet konden bereiken
en dat verse produkten zoals
fruit en vlees wegrotten omdat
zij niet konden worden ver
voerd.
Tegelijkertijd staakte het on
derwijzend personeel voor ho
gere salarissen. De eindexa
mens op de middelbare scholen
werden afgelast. In een land
waar 70 procent van de 114 mil
joen zielen tellende bevolking
analfabeet is, heeft onderwijs
topprioriteit van de regering.
Waarnemers zijn van mening
dat Bangladesh alleen uit het
economische dal kan worden
gelrokken wanneer nu eindelijk
eens spijkers met koppen wor
den geslagen. Er bestaan goede
mogelijkheden binnen de tex
tielindustrie. Bangladesh kan
voordeel halen uit de stijgende
lonen in de andere Zuid-
oostaziatische landen.
Geldzendingen
Sinds het einde van de Golfoor
log ontvangt Bangladesh weer
geldzendingen van Bengaalse
gastarbeiders uit het Midden-
Oosten. Deze overboekingen
zijn goed voor jaarlijks 700 mil
joen dollar. Het is de tweede
oron van buitenlandse inkom
sten van Bangladesh
Wat we nu nodig hebben, is
een evenwicht tussen stabiliteit
en politieke vrijheid zodat de
economie kan worden losge
trokken". zegt Said Mahfuz
Anam van het dagblad de Daily
Star.
