Buitenland
Zwarte organisaties
verwerpen referendum
Leider doodseskaders
El Salvador overleden
Minister: Milities Krajina
onder gezag van federatie
Krant: Parlement grijpt
in als Jeltsin faalt
Ministers eens over
bestand in Karabach
Grote problemen voor
Russische dagbladen
VN moeten reageren
op terreur in Irak
Meesterzet De Klerk misschien toch paniekvoetbal
Vrijdag *21 februari 1992
Redactie 023-150225 RONALD FRJSART (chef ONNO HA VERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vo»mgevtng: ESTHER NYPELS
DE INDIASE CONGRESPARTU heeft de verkiezin
gen in de deelstaat Punjab gewonnen Het ging om
de eerste parlementsverkiezingen sinds 1985 Door
de dreigementen van militante Sikhs kwamen slechts
3,2 van de 13 miljoen kiezers opdagen De Congres
partij behaalde meer dan de helft van de 117 parle
mentszetels.
NIEUWSLIJN
In een apenonder-
zoekscentrum in het
Amerikaanse Atlan
ta is gisteren Gam
ma overleden. Vol
gens onderzoekers
was zij met haar 59
jaar de oudste aap
ter wereld, fotoap
FRANK KIERNAN
'Tchad schendt mensenrechten'
De Internationale Federatie voor de Mensenrechten heeft Tchad
er gisteren van beschuldigd op grote schaal de mensenrechten
te schenden. In 1985 en 1986 zouden zeker 569 politieke gedeti
neerden in Tchadische gevangenissen zijn omgekomen. De in
ternationale mensenrechtenorganisatie publiceerde het rapport
vier dagen na de moord op Joseph Behidi, de vice-voorzitter van
de Tchadische liga voor de mensenrechten.
Twee doden bij aanslag Istanbul
Een bomaanslag op de Kamer van Koophandel in het Turkse Is
tanbul heeft gisteren aan zeker twee mensen het leven gekost
Volgens het persbureau Anatolia zijn zeker 20 mensen gewond
geraakt. Vooralsnog heeft niemand de verantwoordelijkheid
voor de aanslag opgeëist.
Erotisch affiche mag niet in metro
Een affiche met een foto van de Italiaanse pornoster en parle
mentariër Cicciolina in bed met echtgenoot-artiest Jeff Koons
mag niet worden opgehangen in de Londense metro. Met het af
fiche werd de opening aangekondigd van een tentoonstelling
van moderne kunst in de Hayward Gallery in Londen. Te ero
tisch vonden de heren van de metro.
Extra militairen VN-macht Cambodja
De Nederlandse regering stelt aan de VN extra militairen be
schikbaar voor de vredesmacht in Cambodja. Het gaat om een
bataljon van 6 tot 800 man, voornameHjk mariniers. Ook me
disch personeel van de marinevloot is echter aangezegd zich be
schikbaar te houden. Eerder besloot het kabinet 27 explosieven-
experts van marine, land- en luchtmacht naar Cambodja te stu-
Chinese krijgt boete voor bevalling
Buitenechtelijke kinderen worden in China gewoonlijk op last
van de overheid geaborteerd. Een 18-jarige moeder uit Peking
weigerde echter zich bij deze praktijk neer te leggen. Ze is in
middels bevallen en is daarvoor zwaar gestraft. Ze moest een
geldboete betalen van 3.500 yuan, wat overeenkomt met een ge
middeld salaris van twee jaar.
Erewacht graf Tito legt werk neer
Een eenheid gardisten van het federale leger heeft geweigerd als
erewacht te fungeren bij het graf van maarschalk Tito, de op
richter van Joegoslavië. De gardisten protesteerden met hun ac
tie tegen de burgeroorlog in Joegoslavië. Tito was een Kroaat.
Duitse boer-vindt container Indiërs
Een boer in het Duitse Soltau heeft een container op zijn land
gevonden met daarin 34 Indiërs die op die manier illegaal naar
de VS wilden reizen. De container was dinsdag door onbeken
den op het land van de boer neergezet. Gistermorgen zag de
boer de eerste Indiërs uit de container kruipen.
'Bedenker Salvadoraanse democratie
SAN SALVADOR
Roberto d'Aubuisson, de recht
se leider in El Salvador die er
van wordt beschuldigd de gees
telijke vader te zijn van de be
ruchte doodseskaders, is van
nacht op 48-jarige leeftijd over
leden. Volgens zijn arts maakte
een hartaanval een einde aan
d'Aubuissons leven. Sinds april
1991 leed hij aan een ongenees
lijke vorm van keelkanker.
De burgemeester van de
hoofdstad San Salvador en
voorzitter van de door d'Aubi-
u^son opgerichte ARENA-partij,
Calderon Sol, noemde d'Au
buisson ,,een groot patriot" en
de ..bedenker van de Sal
vadoraanse democratie en vre
de".
D'Aubuisson was majoor bij
de legerinlichtingendienst toen
hervormingsgezinde officieren
in 1979 een coup pleegden in
een mislukte poging een einde
aan de burgeroorlog te maken.
Daarna ontsloegen de coupple
gers d'Aubuisson vanwege zijn
enorme haat tegen alles wat
links is en omdat hij plannen
gemaakt zou hebben om met
medestanders uit rechtse kring
een tegencoup uit te voeren.
Fr restte d'Aubuisson niets
anders dan in de politiek te
gaan Hij bracht meer dan twee
jaar als balling door in Guate
mala en Argentinië, waar hij on
der bescherming stond van de
rechtse militaire heersers van
die landen.
Daarna richtte hij in El Sal
vador de ARENA-partij op. eqn
D'Aubuisson in september vorig
jaar. foto ap
stap die samenviel met het op
treden van rechtse doodseska
ders. Het duurde dan ook niet
lang voordat daartussen ver
banden werden gelegd en d'Au
buisson ervan werd beschuldgd
dat hij de moordcampagne te
gen linkse oppositieleiders had
uitgebroed.
Veel diplomaten en gematig
de politici beschouwden ARE
NA destijds als niet meer dan de
legale tak van de doodseska
ders. De voormalige Ameri
kaanse ambassadeur in El Sal
vador, Robert White, omschreef
d'Aubuisson eens als een
thologische moordenaarlose
Napoleon Duarte. die d'Aubuis
son bij de presidentsverkiezin
gen van 1984 versloeg, beschul
digde hem ervan de moord op
de kritische aartsbisschop Ro
mero te hebben bevolen.
De Klerk wil mening blanke kiezers peilen
Anti-apartheidsorganisaties in Zuid-Afrika hebben het
plan van president De Klerk om een referendum onder
de blanke kiezers te houden, verworpen. De Klerk wil via
de volkstemming te weten komen wat de blanken van
zijn hervormingsbeleid vinden. De president kondigde
het referendum gisteren aan, een dag na de verpletteren
de nederlaag van zijn Nationale Partij (NP) tijdens een
tussentijdse verkiezing in Potchefstroom. De NP verloor
daar haar zetel aan de extreem-rechtse Konservatieve
Partij (KP).
De president zei dat hij had
besloten tot een referendum
om voor eens en altijd de waag
te beantwoorden wie de blanke
kiezers vertegenwoordigt: De
NP of de KP. Tevens wil hij een
einde maken aan de discussie
of hij nu wel of geen mandaat
heeft om met de zwarte opposi
tiebeweging ANC te onderhan-
Het referendum zal waarschijn
lijk eind volgende maand
plaatsvinden. Wanneer de kie
zers de hervormingen verwer
pen, zullen De Klerk en zijn re
gering aftreden en nieuwe ver
kiezingen voor het blanke parle
ment uitschrijven.
delen over de deling van de
macht.
In een gezamenlijke verkla
ring hebben het ANC en zijn
bondgenoten, de communisti
sche partij en de vakbond Cosa-
tu. het referendum verworpen.
„Een racistisch voornemen, dat
de blanken een veto geeft over
de toekomst van ons land", al
dus de verklaring. Ook het mili
tante Pan Afrikaans Congres
(PAC) verwerpt de volksstem
ming. „De Klerk en zijn partij
genoten zijn blanke calvinisten
die denken dat onze maat
schappij in een democratie kan
worden veranderd als de blan
ken dat goedkeuren.
De KP is blij met het referen
dum. KP-parlementariër Uys zei
dat hij „vertrouwen heeft in het
oordeel van de blanke Zuidafri-
Bij gevechten in diverse zwarte woonoorden in Zuid-Afrika zijn gisteren 6 doden en 16 gewonden gevallen. Een conflict tussen rivaliserende zwarte
taxibedrijven kostte in de woonoorden bij Kaapstad drie mensen het leven. In de woonoorden Vosloorus en Soweto (waar de foto werd genomen)
kwamen bij gevechten tussen aanhangers van het ANC en de Zulu-beweging Inkatha eveneens drie mensen om. foto epa
BELGRADO AFP-Rtr
Struikelblok voor VN-macht weg
woensdag de Servische vrijwilli
gers in het gebied opdracht ge
geven zich onder het comman
do van de federale strijdkrach
ten te plaatsen.
Martic zei te hopen dat daar
mee de in Krajina heersende
weerstand tegen de komst van
een VN-vredesmacht uit de weg
wordt geruimd.
Martics uitlatingen zijn opval
lend. De president van het au
tonome gebied. Babic, heeft
herhaaldelijk verklaard tegen de
komst van „VN-blauwhelmen"
te zijn.
Leiders van de gewapende een
heden in Krajina, de grootste
Servische enclave in Kroatië,
zijn bereid hun manschappen
onder het gezag van het Joego
slavische leger te brengen. Dat
meldde het persbureau Tan jug
gisteren.
De maatregel is een stap op
weg naar uitvoering van het
VN-vredesplan voor Joegosla
vië.
Minister Martic (binnenland
se zaken) van Krajina heeft
?e&dtn«n 'e6en
De krant berichtte ook over
een nieuw geschil tussen Jeltsin
en vice-president Roetskoj. die
verbolgen is over het feit dat hij
niet genoeg bevoegdheden
heeft gekregen om hervormin
gen in de landbouw door te
voeren. Roetskoj werd eerder
deze maand belast met de her
vorming van de landbouw.
Roetskoj is de afgelopen weken
steeds kritischer gewordpn ten
aanzien van Jeltsins nervor-
mingsbeleid.
Hij is vooral fel tegen het vrij
laten van de prijzen.
De economische hervormingen
van de Russische president Jelt
sin moeten in april vruchten
hebben afgeworpen, anders zal
het parlement Jeltsin beroven
van een gedeelte van diens be
voegdheden. Dat herfi de In
vloedrijke krant Nezavisiniaja
Gazeta gisteren geschreven.
De krant zei in een commen
taar dat als de economische si
tuatie niet is verbeterd op 6
april, wanneer het Russische
Congres van Volksafgevaardig
den in een speciale zitting bij
eenkomt, de parlementariërs in
kaan". Ook de liberale Demo
cratische Partij steunt De Klerks
voorstel.
Politieke commentatoren
hebben zich onmiddellijk op
voorspellingen over de uitslag
gestort.
Volgens commentator Simp
son zullen de blanken zich uit
spreken voor voortzetting van
het hervormingsbeleid. Simp
son staat in zijn voorspelling
echter alleen. Andere com men
tatoren verwachten niet dat De
Klerk van ue blanke kiezers een
mandaat zal krijgen om de on
derhandelingen met het ANC
voort te zetten. Zij zijn van me
ning dat de uitslag een morele
plicht inhoudt tot net uitschrij
ven van nieuwe verkiezingen,
die De Klerk vervolgens niet zal
Jitschak Shamir (rechts op de foto) is gisteravond onbedreigd herko
zen als leider van de Israëlische Likud. Hij zal het op 23 juni in de
parlementsverkiezingen moeten opnemen tegen de nieuwe leider
van Arbeid (de voormalige Arbeiderspartij). Jitschak Rabin. Nadat op
de bijeenkomst van de Likud-partijraad in Tel Avtv de helft van de
stemmen was geteld, stond Shamir op 48 procent. Zijn twee nvalen,
minister van buitenlandse zaken Levy (midden) en minister van
volkshuisvesting Sharon (links), hadden in dat stadium respectieve
lijk 30 en 22 procent van de stemmen. foto afp
MOSKOU «Rtr-A
De ministers van buitenlandse
zaken van de voormalige Sov
jetrepublieken Armenië en
Azerbajdzjan hebben gisteren
opgeroepen tot een onmiddel
lijk staakt-het-vu ren in de om
streden enclave Nagomo-Kara-
bach. Dit staat in een gezamen
lijke verklaring die de twee mi
nisters. Hovanisian en Sadi-
chov. met hun Russische colle
ga Kozyrev overeenkwamen.
De twee partijen zullen
Icrachtens de verklaring de
„vreedzame inspanningen van
de CVSE (Conferentie voor Vei
ligheid en Samenwerking in Eu
ropa) en de VN om het conflict
te regelen" aanvaarden. De
twee bewindslieden riepen te
vens op de blokkades in het ge
bied op te heffen en bovenal het
geven van humanitaire hulp in
Nagorno-Karabach mogelijk te
maken. De afgelopen vier jaar
zijn meer dan 1000 mensen om
het leven gekomen in het con
flict tussen Azeri's en Arme
niërs.
De verklaring volgde na uren
lange onderhandelingen onder
auspiciën van Rusland. Daarin
is ook het initiatief genoemd
van het Russische ministerie
van buitenlandse zaken voor
een werkgroep die het onder
handelingsproces op gang moet
brengen en de onderhandelaars
aanwijst. De punten waarover
de ministers het eens werden,
moeten nog worden goedge
keurd door de presidenten en
parlementen van de twee repu
blieken. De Armeense president
Ter Petroslan zal daar wellicht
in de komende dagen met zijn
Azerbajdzjaanse collega Moeta
libov over praten.
MOSKOU»
De twee grootste kranten in
Rusland, Tnui en Komsomols-
kaja Pravdti, zitten diep in de
problemen door de economi
sche hervormingen van de af
gelopen anderhalve maand.
Woensdag is Komsomolskaja
Pravda (3,8 miljoen abonnees)
niet verschenen. Gisteren
moesten ook de 4,3 miljoen
abonnees van Trud het zonder
hun krant stellen.
Het grootste probleem zJJn
de hoge drukkosten. Sinds het
vrijgeven van de prijzen op 2
januari kost In Rusland het la
ten drukken van een krant tien
keer zo veel als daarvoor. Ook
de dlstributiekosten zijn sterk
gestegen.
Van der. Stoel in rapport mensenrechten:
GENEVE-IONDEN
De speciale rapporteur voor de
mensenrechten in Irak. Max
van der Stoel, heeft gisteren
voorgesteld zo snel mogelijk
tiHi tune wmwiti naai MA
te sturen om een einde te ma
ken aan de schending van men
senrechten. Als dat niet lukt. zo
zei de ex-minister van buiten
landse zaken, mort de Veilig
heidsraad van de VN actie on
dernemen. Van der Stoel pre
senteerde gisteren het verslag
van zijn onderzoek in Iran aan
de VN-mensenrechte!
misschien wel miljoenen bur
gers. Behalve marteling regi
strerrrie ,m der M... I .1 ••m
sa-executies en omstreden ar
De Iraakse vertegen woo rdi
gcr. Mohammad al Doun, heeft
M r.ippnrt onmfckMAJk
worpen „Wij zetten vraagte
kens bij de waarachtigheid, oh
jectiviteit en neutraliteit van het
anport
De Bri
In het rapport wordt Irak be
schuldigd van de ernstigste
schendingen van de mensen
rechten sinds nazi Duitsland.
Hij beschuldigt Irak van syste
matische schendingen van de
rechten van honderdduizenden.
De Britse minister van hui
tenlandse zaken, Douglas Hurd.
heeft gisteren verklaard dat de
anti Irak coalitie niet „passief
zal tor-kijken" als president Sad
dam Hussein doorgaal met het
onderdrukken van ae bevolking
en het ontduiken van VN-reso
luties. Hurd hield een toespraak
tot de Bnts-Egyptische Vcrrni
ging in l/mdcn. Saddam moet
inzien dat hij niet kan winnen
aldus Hurd.
Paus vraagt
Afrika slavernij
te vergeven
DAKAR/ZIGUINCHOR Pf A-AFë-CIC
Paus lohannes Paulus II heeft
aan het begin van zijn reis naar
Senegal, Gambia en Guinee
aangekondigd dat hij de Afrika
nen namens de gehele mens
heid vergeving zal vragen voor
de slavernij.
Zijn bezoek aan het 'Huis van
de Slaven' op het Senegalese ei
landje Goree. morgen, is voor
de paus een van de hoogtepun
ten van zijn achtste Afrika-reis.
Hij zal er tot boetedoening en
verzoening oproepen, liet hij
journalisten al vast doorsche
meren. Tijdens de eerste dag
van zijn oezoek aan Senegal,
waar 85 procent van de mensen
moslim is. riep de paus op tot
een dialoog tussen islam en
christendom. De christelijke
missie staat deze ontmoeting
tussen de godsdiensten geens
zins in de weg.
JOHANNESBURG
CORRESPONDENT
De Zuidafrikaanse president De Klerk is er opnieuw in
geslaagd vriend en vijand te verrassen. Een dag nadat
de ultra-rechtse Konservatieve Partij (KP) zijn Natio
nale Partij^NP) bij de tussentijdse verkiezing in Pot
chefstroom een zware slag had toegebracht, heeft hij
het initiatief weer naar zich toe weten te trekken. Zoals
bij eerdere gelegenheden, de legalisering van het ANC",
de vrijlating van ANC-leider Mandela en de afschaffing
van de apartheidswetten. toonde hij zich ook gisteren
weer de meester van de verrassingsmanoeuvre
Zijn aankondiging om binnen enkele weken een re
ferendum onder de blanke kiezers te houden over zijn
hervormingsbeleid, lijkt echter op een berekende gok.
die voor het zelfde geld verkeerd kan uitpakken.
Sinds De Klerk twee jaar geleden zijn hervormingen
in gang zette, heeft hij veel terrein verloren aan de KP.
De nederlaag in Potchefstroom was het voorlopige
sluitstuk van een ontwikkeling die zijn machtsbasis
onder de blanke kiezers gaandeweg heeft ondermijnd
De KP mag dan geen realistisch alternatief voor het
beleid van De Klerk hebben, de partij weet wel munt
te slaan uit de onvrede en onzekerheid onder een
groot aantal blanken. De Klerks hervormt, terwijl de
economie een diepe crisis doormaakt, geweld en mis
daad hand over hand toenemen en een verwoestende
droogte de boeren bedreigt.
De president had gehoopt dat Potchefstroom een
einde zou maken aan de erosie van het vertrouwen
van de blanke kiezer in zijn beleid. Daarom had hij de
verkiezingen in dit conservatieve bolwerk uitgeroepen
tot de 'barometer van zijn steun onder de blanken".
Maar nu de kiezers overweldigend voor de partij van
het verleden hebben gekozen, zijn drastische maatre
gelen geboden.
Via net referendum kan De Klerk de blanke kiezer
voor de simpele keus stellen: voor of tegen de hervor
mingen. voor de kans op een vreedzame toekomst of
voor een beleid dal onheROtpdp z.il lelden H- h.i< 18
en een bloedige confrontatie met de zwarte meerder
heid. De proteststem die de tussentijdse verkiezingen
tol nog toe beheerst, zou in een referendum een on
dergeschikte rol spelen.
Fiet is maar de vraag of deze redenering opgaat. Het
is met /ei..er of de UhRIOW u|f \srken IIKM R 10
ren dan nu. terwijl thema's als de beroerde economie
en de toenemende misdaad niet plotseling zullen ver
dwijnen. De president zal daarom veel zendingswerk
onder zijn benarde achterban moeten verrichten
Zijn aankondiging dat hij aftreedt als hij het referen
dum verliest, moet in dit verhand de kiezers met de
neus op de feiten drukken. Zij zullen zich wel driemaal
bedenken voor ze de man weg sturen die hen uit orn
isolement van jaren heeft verlost, en hun lot in handen
geven van een partij die de klok wil terug draaien naar
een systeem, de apartheid, dat in werkelijkheid nooit
heeft gefunctioneerd. De Klerk kan alleen maar hopen
dat zij zo redelijk zullen zijn
Hij neemt grote risico's Ex hoeft maar ien blank ge
zin te woorden vermoord, en die kans isbij de huidige
misdaadexplosie niet denkbeeldig, of het ANC. maakt
een onhandige opmerking over de economie, even
min denkbeeldig, en zijn hele scenario kan in de vuil
nisbak.
Is het voorstd nu een staaltje paniekvoetbal, zoals
de KP zegt. of de meesterzet die De Klerks aanhangers
vermoeden? Wie De Klerks staat van dienst in ogen
schouw neemt, is geneigd het op de tweede mogelijk
heid te houden. De president is niet iemand die Dij te
genslag zijn hoofd verliest en zich in dneste avonturen
MM
Toch is het niet geheel uitgesloten dat hij de situatie
onjuist beoordeelt. Dat hij de verkiezingen in Potchef
stroom uitriep tot een mini referendum over ziin her
vormingen, is op zijn minst een ernstige misrekening
gebleken En hoewel deskundigen ook nu nog van me
ning blijven dat hij het referendum kan winnen, durf
ik (1,mi Drijnpld m op ie MH
