1,-
De houseparty van de rijken
yy
ZATERDAGS
IJ VOEGSEL
IRENE NIEUENHUUSE
k wil er gewoon mooi uitzien
en geen alledaagse jurk dragen
die iedereen kan kopen. Het is
toch leuk om iets bijzonders aan te trekken.
Dat maakt me zeker. Daar geniet ik van Het
hoort een beetje bij mijn persoonlijkheid."
Debutante Aemelie Deelder, Haagse en 17
jaar, is leerling van een meisjesinternaat in
Antwerpen. Zij is één van de deelnemers aan
het debutantenbal 1992 en is van plan er iets
'speciaals' van te maken. De witte zijden stof
is uitgezocht, de coupeur besproken en de
modebladen zijn bekeken. „Uit de tijd? Wel
nee, het is mijn derde grote bal al. Het is voor
mij daarom ook geen hoogtepunt, ik vind het
gewoon heel aardig er aan mee te doen."
Huwelijksmarkt
Debutantenbals waren ten tijde van de glorie
dagen van het Habsburgse Rijk de legale hu
welijksmarkten van de adel en de gegoede
burgerij. De moeders van huwbare dochters
hadden er een dagtaak aan hun vrouwelijke
nakomelingen te binden aan een goede part
ner. Favoriete kandidaten waren mannen die
hoog op de maatschappelijke ladder vertoef
den. Vooral graven en baronnen waren een
geliefde partij. Om die te krijgen werden meis
jes tussen hun twaalfde en achttiende jaar
grondig voorbereid op dit feestje. Alleen dan
kon de dochter op haar achttiende de aller
mooiste, de stralendste en zo het begerens
waardigste schepsel van dit romantisch
'schuifwerk' worden.
„Dit bal heeft niets meer te maken met een
huwelijksmarkt", meent Uta van der Steen-
straten, lid van de organiserende stichting.
„Maar er zijn wel huwelijken uit deze bals
voortgekomen. De jongeren treffen er elkaar
en dat heeft vaak gevolgen voor de vrienden
kring. We hoeven ook niets aan werving te
doen, een bepaalde groep meisjes en jongens
wil er graag aan meedoen. Er is niemand die
vandaag nog gaat omdat papa of mama het
zo graag willen. Sommige deelnemers weige-
i ren bijvoorbeeld het adres van hun ouders te
i geven, wanneer wij hen willen benaderen."
Over het debuut van haar eigen dochter,
enige jaren geleden, zegt ze: „Wat is er mooier
dan zo'n stralend jong kind?"
Kinderdorpen
Het debutantenbal-nieuwe-stijl is dit jaar in
Huis ter Duin in Noordwijk. Sinds 25 jaar wor
den deze bals onder meer gehouden in de
Stadsgehoorzaal in Leiden, het Haagse Kur-
haus en het Amsterdamse Concertgebouw.
De Stichting Het Oostenrijks Bal, een onder
deel van de Vereniging Nederland-Oostenrijk,
is de organisator van dit feestje. Voor 225 gul
den per persoon kan men zich via telefoon
nummer 01890-14480 nog opgeven. De op
brengst van het bal gaat naar de Stichting
SOS-kinderdorpen.
Het Ball der Oesterreicher' wordt dit jaar
voor het eerst financieel ondersteund.
Hoofdsponsors zijn Triumph International en
Swarovski Kristal en Optiek. Op het hoogte
punt van het bal zullen enige mannequins,
onder wie Miss Holland, kleding en accessoi
res showen, waarop de kostbare kleinoden
van de een van de sponsor zijn verwerkt.
Uta van der Steenstraten is van oorsprong
een Oostenrijkse.-Toen ze in 1958 in Neder
land kwam wonen, is ze lid geworden van de
vereniging. De club die 300 leden telt, wil de
culturele, wetenschappelijke en maatschap
pelijke banden tussen Nederland en Oosten
rijk vasthouden en verstevigen. De vereniging
is in 1923 opgericht Oostenrijkse kinderen
kwamen na de Eerste Wereldoorlog naar Ne
derland om hier aan te sterken. Zij legden de
basis voor de vereniging, die na de Tweede
Wereldoorlog een injectie kreeg toen er op
nieuw kinderen uit Oostenrijk naar Nederland
werden gehaald. „Er zijn destijds vriend
schappen voor het leven gesloten." Maar ook
in het bedrijfsleven zijn indertijd contacten
gelegd. „Politiek lag alles nogal gevoelig, maar
familiair en bedrijfsmatig heeft onze vereni
ging een zeer gunstig effect gehad op de on
derlinge betrekkingen."
Normvervaging
De danspartner van Aemelie Deelder is Carel
van Vredenburcht, 23 jaar en student werk
tuigbouwkunde in Delft. Hij geeft als reden
voor zijn aanwezigheid op 14 maart: „Ik hou
van dansen en Aemelie en ik passen qua leng
te goed bij elkaar. Daarnaast spreekt stijl me
aan. Ik erger me aan de normvervaging die ik
overal om me heen zie. Veel mensen weten
niet meer waar ze aan toe zijn. De vaste rol
lenpatronen zijn weg."
De student heeft de volgende voorstelling
van het bal. „Ik denk dan aan de Sissi-füms.
Niet voor niets gingen daar veel mensen naar
toe." De romantiek droop van het doek in de
films over de mooie Oostenrijkse keizerin, die
zich omringd wist door de adel. Zo elitair zijn
de tegenwoordige bals niet meer. Althans niet
volgens Van Vredenburcht. „Welnee. Tegen
woordig gaat toch iederèen met iedereen om.
Mensen zijn niet meer in hokjes te plaatsen.
In een vriendenkring kunnen de dochter van
de melkboer en Zijne Koninklijke Hoogheid
zich samen thuis voelen. De schifting voor dit
soort bals is geheel anders. Er zijn nu eenmaal
mannen die het vreselijk vinden om in een
rok rond te lopen. Zo'n man heeft een hekel
aan dit gedoe Maar dat kan net zo goed een
Een overzichtsfoto van één van de vorige debutantenbals in de Stadsgehoorzaal in Leiden.
FO TO JAN HOL VAST
Strauss als 'sociale
drug' op het
debutantenbal
nieuwe stijl
Op 14 maart is het bal.
Onder de kroonluchters
van het vernieuwde Huis
ter Duin zullen op de
muziek van Strauss en Co.
vierenzestig 'debutanten'
een andere wereld in
zweven. De overige
zevenhonderd balgasten
kunnen zich voor een
zacht prijsje vergapen aan
dit verschijnsel uit voorbije
tijden. Zesendertig
Jungdamen en evenzovele
Jungherren zullen hun
ingestudeerde passen van
Polka, Quadrille en
Kaiserwalzer uitvoeren.
Daarna kunnen alle
aanwezigen zich in het
dansgewoel storten.
Tegenstanders
bestempelen dit 'Ball der
Oesterreicher' tot quasi-
elite gedrag. „Het is net of
een indianenstam een
verbasterde mis opdraagt,
terwijl de missionarissen al
eeuwenlang zijn
weggetrokken.
Kleermaker Robert Kramer uit Den Haag legt de laatste hand aan de jurk van debutant Aemelie Deelder.
fOTO OK.K HOGiWONING
Opera
Een klein stukje geschiedenis. Aan het einde
van de achttiende en het begin van de negen
tiende eeuw, deed de Romantiek haar intrede.
Een reactie op het rationele wereldbeeld, dat
daarvoor in Europa heerste. Bij de romantiek
pxit het volgens sociaal-filosoof K. Bert els uit
Leiden om drie dingen: hoe ziet de werkelijk
heid er uit. wat zijn de wegen om er in binnen
te dringen en welke produkten levert zij op.
Voor romantici heeft de werkelijkheid vaak
een misleidende buitenkant met daarachter
een verborgen binnenkant.
Een culturele elite gaf volgens BerteLs vorm
aan de romantiek. ,.T e moeilijk voor de gewo
ne man. Er onstonden allerlei slappe aftreksels
van de echte romantische produkten. De ro
manticus was immers de eerste die door de
weerbarstige buitenkant kon dringen De be
weging heeft nooit kunnen winnen Ze is later
weer overspoeld door weer andere rationele
stromingen. In dit kader geeft hij de volgende
mening over het debutantenbal „Dit bal zoals
het straks in Huis ter Duin wordt gehouden, is
niet zozeer oen illusie, maar eigenlijk een
beetje nep. Het is een demonstratieve con
sumptieshow. Meer vertoning dan vertoon
Iets vreemds dat eigenlijk niet past in deze
tijd, net als een indianenstam die een vei bas
terde mis opdraagt terwijl de missionarissen
al eeuwenlang zijn vertrokken."
„De deelnemers", zo vervolgt de Leidse
hoogleraar, „vertonen tussen de commercie
door een gedrag waarvan de zin verdwenen is
achter de muur van de tijd. Ze weten eigenlijk
niet goed waar ze echt mee bezig zijn. Het is
iets uit een verleden tijd: quasi elite gedrag
waar niet cultuur maar tweehonderd piek de
toegang geeft. Het is een nostalgische stap te
rug en een vorm van sociaal zelfbedrog
Toch ziet Benels wel interessante aspecten
aan dit soon vertoningen met hoge entreegel
den. „De huidige maatschappij is een oer
woud. waarin te veel mensen voortdurend bo
ven hun macht moeten presteren Zonder
surrogaten kunnen weinigen overeind blijven.
Deze bals zijn net als disco's een soort burger -
methadon. Een house-party met Strauss als
'asperine'. Maar ze doen maar. deze 'Doe-
Maar-Clubs' van de rijken", betoogt Bertels.
Echt en vals
Maar het verschil tussen valse en echte ro
mantiek is soms moeili|k aan te geven. Al
thans, dat stelt W.C.L van Hoom. hoogleraar
in Amsterdam vast. Ware romantiek staat vol
gens hem voor zuivere en eerlijke gevoelens.
Valse romantiek heeft te maken met 'verdor
ven' zaken zoals geld. seks en macht Op de
vroegere debutantenbals probeerden ouders
van huwbare dochters hun land te koppelen
aan een goede partij. Valse romantiek, meent
Van Hoom. De deelnemers aan de huidige
debutantenbals hebben daarentegen een
emancipatiegolf over zich heen gehad en he
dendaagse Jungdamen en Jungherren laten
zich niet meer uithuwelijken, is zijn versie
De gevoelens ten tijde van de debutanten
bals van de Habsburgers werden naar de mi
ning van Van Hoom behoorlijk opgeklopt en
waren daardoor zo 'vals' als wat. „De meisjes
droegen witte jurken die hun maagdelijke on
schuld moesten symboliseren en daardoor,
maar ook door de omgeving en de muziek
werd verhevenheid gesuggereerd. In feite ging
het er alleen maar om een zo goed mogelijke
partij aan de haak te slaan. De echte romanti
cus daarentegen is alleen geïnteresseerd in de
ware motieven van de geliefde. Hij schrijft al
les met een hoofdletter. De Geliefde. De
Mooiste, de Enige."
„De debutantenbals in de huidige vorm zijn
eigenlijk veel eerlijker en oprechter vervolgt
Van Hoom. „Meisjes van deze leeftijd weten
precies hoe de wereld in elkaar zit /.ij door
zién het spel rond deze baLs en kunnen mede
daardoor veel eerlijker hun gevoelens uiten
Debutant Christiaan Kits Nieuvvenkamp (21
jaar en student Hotelschool Wageningen)
houdt er een iets andere mening op na. „Het
is leuk om met dit soort mensen contacten te
leggen, hoewel ik nog met zeker weet of ik
hier eindeloos mee door ga Ik denk wel dal
de deelnemers een bredere blik op de wereld
hebben dan anderen, omdat er op eet» be
paalde manier toch wordt geselecteerd Er zijn
natuurlijk al genoeg gala's waar iedereen naar
toe kan. Maar om nu te zeggen dat dit elitair
is. dat geloof ik niet. De sfeer op het bal zal
wel anders zijn dan elders. Dai komt vooral
omdat-wij debuteren en verschillende dansen
uitvoeren. Uiteraard krijg je dan een speciale
sfeer."
Rillingen
Voor dansleraar E.L Kuijper i ..zelfs mijn
sportclub weet mijn leeftijd niet zijn deze
hals het 'summum'. Als dansleraar v an mem
ge Oranje-telg, leert hij de 64 debutanten in
negen weken ieder pasje en buiginkje* van de
verplichte figuren Op een oefenmiddag in
een duistere zaal van de internationale school
in Den Haag klinkt het dan ook Buiging,
wacht. stap. stap. ja. ja en van te één. twee.
drie; één. twee. drie" Weense muziek klinkt
uit de luidsprekers. „Dit is mijn vak. maar ie
dere keer als ik deze muziek hoor, lopen de
rillingen weer over mijn rug De Weense or
kesten zijn het meest bedreven in de psycho
logie van de muziek. Zij brengen een dreun
die geen enkel orkest ter wereld kan brengen
„De Oostenrijkers hebben schwung Ik weet
zeker dat ik bij de Wedden-Dot Show de tro
fee zal halen als de weddenschap zou bestaan
uit het herkennen van spelende orkesten. Ik
hoor absoluut het verschil tussen het spel van
Oostenrijkers en van andere nationaliteiten.
Kuijper is dan ook vol lof om de orkesten
die tijdens het bal tn Noordwijk zullen sprk-n.
het Ween* Ballorkester onder leiding van prof
dr Macku. en de ensembles Vindo Bona en
Sunny Six.
„Dit is eigenlijk het enige sociale feest in
Nederland met een uitgesproken stijl. Het
komt bijna niet meer voor. omdat dit soort
bals voor veel mensen niet meer te betalen
zijn.", zegt Kuijper die daarbij niet alleen op
de toegangsprijs, maar ook doelt op de kosten
van de kleding en de oefen dagen
Over het leven na 14 maart zegt hij: Het
leven is dan veel minder aangenaam AU de
oefenrruddagen. de repetitie en het grote bal
voorbij zijn. val ik eik jaar weer in een diep
gat
