Binnenland
Brinkman sust ruzie
over senator Kaland
Als u niet van dat geijkte houdt...
Delors presenteert de rekening van Maastricht
stDutenbeeh
Hoofdofficier bood
inbreker 'deal' aan
Deetman vrijuit voor
misrekening bij Londo
Kabinet twijfelt
over Taiwan-order
Duitsland leverde
ook aan Taiwan
uiaoncentrum
Donderdag 13februari 1992
e: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: AART KOK
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Condoom blijft impopulair
De vrij-veiligeampagnes hebben slechts ten dele succes. Jonge
ren weten steeds beter dat het veilig moet, maar voegen de daad
niet bij het woord. Volgens de SOA Stichting (bestrijding van
seksueel overdraagbare aandoeningen) loopt nog altijd één op
de zes jongeren een geslachtsziekte op voor zijn 25ste. Hoeveel
jongeren besmet zijn met het aids-virus, is niet bekend. De SOA
begint daarom vandaag een nieuwe campagne bij landelijk ge
organiseerde discoshows, die jaarlijks 300.000 bezoekers trek
ken. Daarbij zullen onder meer gratis condooms worden uitge
deeld.
Eis 9 jaar na dodelijke roof
Tegen een 23-jarige man uit Teteringen is gisteren negen jaar cel
geëist omdat hij een pistool, munitie en twee stel handboeien
heeft geleverd aan één van de drie mannen die vorig jaar okto
ber een echtpaar in Baarle-Nassau hebben doodgeschoten. De
handboeien zijn gebruikt om de slachtoffers aan een CV-buis
vast te ketenen. Met het pistool is alleen gedreigd. De man en de
vrouw zijn met andere wapens om het leven gebracht. De ver
dachte zei dat hij niet wist dat de spullen zouden worden ge
bruikt voor een dubbele moord.
Psychiatrisch onderzoek dood baby
De Asser rechtbank wil een echtpaar uit Hardegarijp dat een
zestien weken oude baby heeft laten sterven door een psychiater
laten onderzoeken. Twee weken geleden eiste de officier zowel
tegen de 41-jarige moeder als tegen de 47-jarige vader anderhalf
jaar gevangenisstraf. Na lijkschouwing bleek dat het kind een
aangeboren afwijking had die tot ontstekingen in de urinewegen
en nierbekken leidde. De baby was ernstig ondervoed, uitge
droogd en woog 450 gram minder dan bij de geboorte. Uit gods
dienstige overwegingen hadden de ouders geen arts laten ko-
Geheime opname verhoor afgespeeld
De Alkmaarse hoofdofficier van
justitie Josephus Jitta heeft in
1990 een nu 45-jarige inbreker
gratie beloofd in ruil voor een
getuigenis tegen twee andere
criminelen uit Den Helder. On
danks fel verzet van de hoofdof
ficier werd de deal gisteren
openbaar gemaakt in de straf
zaak tegen de man.
Josephys Jitta trachtte de
ayond voor de rechtszitting de
openbaarmaking van een bij
een verhoor gemaakte geluids
opname te voorkomen door de
inbreker en diens advocaat
Boone strafvervolging wegens
laster in het vooruitzicht te stel
len. Voor de rechtbank zei hij
gisteren dat de band „absoluut
niet relevant" was omdat de
man nu voor andere delicten te
rechtstond dan in de periode
waarin de geluidsopname werd
gemaakt. De rechtbank besloot
echter anders.
Op de dertig minuten duren
de band tracht een adjudant het
vertrouwen van een insluiper en
politie-informant te herwinnen.
■Hij was door twee broers bena
derd om deel te nemen aan een
overval. De politieman zegt dat
„,de smaakmaker" Josephus Jit
ta zeer gebrand is op de arresta
tie van de gewelddadige broers
en dat er in ruil voor informatie
over de komende overvallen
met de hoofdofficier „altijd een
regeling te treffen valt over gra-
Ook heeft de officier in een
brief de man aangeboden hem
voor een aantal misdrijven niet
te vervólgen, voor andere mis
drijven hooguit vijf jaar celstraf
te eisen en „geen bezwaar te
hebben" tegen een mild regime
bij zij celstraf. Om chantage
door de inbreker te voorkomen
mocht hij het voorstel wel lezen,
maar kreeg hij geen afschrift.
In ruil voor informatie bleken
twee rechercheurs bereid de be
kentenis van de man over een
gewapende, nachtelijke overval
op een alleenwonende oudere
vrouw in Amsterdam niet ter
vervolging door te zenden. Vol
gens de rechercheurs deden ze
dat aanbod op instructie van Jo
sephus Jitta.
Voorwaarde voor de milde
behandeling was wel dat hij met
name tegen zijn advocaat zou
zwijgen („want dan is er niks en
weet ik van niks", aldus de ad
judant) en zou meewerken aan
sluitend bewijs tegen de broers.
Gisteren behandelde de
rechtbank de gewapende over
val op de bejaarde vrouw, ver
boden wapenbezit en drie in
braken. Josephus Jitta, die stel
de dat zijn optreden binnen de
regels van de procureurs-gene
raal vallen, eiste daarvoor vier
jaar cel. Raadsman Boone vroeg
de officier in „dit bizarre, grijze
en doodgriezelige afglijden van
de rechtsstaat" niet ontvanke
lijk te verklaren.
Vonnis op 26 februari.
Oud-minister Deetman van on
derwijs en de oud-staatssecreta
rissen Ginjaar-Maas en Van
Leijenhorst ontspringen toch de
dans in de ruzie over de finan
ciële tegenvallers bij het Londo-
stelsel. Zij zouden de grote kos-
tenoverschrijdingen na de in
voering van deze nieuwe finan
ciering voor het basisonderwijs
voor hun opvolgers hebben ver
zwegen.
Het CDA nam gisteren na
drukkelijk de huidige kamer
voorzitter in bescherming tegen
de PvdA. In de Kamer zwaaide
de PvdA opnieuw met het on
derzoek van de Rekenkamer
van vorig jaar, dat de zwarte
piet bij Deetman en zijn staats
secretarissen legt. Maar ook de
PvdA wil niet 'dat er alsnog poli
tieke consequenties worden ge
trokken.
Aanleiding voor het debat
vormden de financiële tegenval
lers bij het Londo-stelsel van
rond de 600 miljoen gulden, die
pas in de loop van 1990 aan de
Kamer werden gemeld door het
PvdA-duo Ritzen en Wallage.
Dat bedrag loopt nog steeds op.
CDA-woordvoerder Reitsma
noemde de conclusies van de
Rekenkamer „te eenvoudig" en
CDA-voorman vindt dat kabinet 'niet moet doormodderen
CDA-fractievoorzitter Brinkman heeft gisteren afstand
genomen van de uitspraken van zijn CDA-collega in de
Eerste Kamer Kaland dat het kabinet „beter kan opstap
pen als het op voortmodderen uitdraait". Brinkman
„blijft erop vertrouwen dat het kabinet erin slaagt ook in
zwaar weer zijn werk af te maken", liet hij weten. PvdA-
fractieleider Wöltgens had geëist dat het CDA zich zou
distantiëren van de uitspraken van Kaland. Hij zei van
morgen tevreden te zijn met de reactie van Brinkman en
dat het conflict wat hem betreft uit de wereld is.
DEN HAAG GPD
In het NCW-blad De Werkgever
zei Kaland onder meer: „Ik zie
zoveel discussiepunten waar
PvdA en CDA wezenlijk anders
over denken, dat het zo niet kan
doorgaan. Als er twee proble
men zouden zijn, zouden die in
relatie met elkaar kunnen wor
den opgelost. Zo ligt het in deze
coalitie niet. Er is een veelheid
aan problemen."
De CDA'er zegt verder: „Ik
zou het op zichzelf niet j?oed
vinden als het kabinet de rit niet
zou uitzitten. Anderszins is
doormodderen ook slecht. Als
het op doormodderen uitdraait,
kan het kabinet beter stoppen.
Dit kabinet zou er verstandig
aan doen om nuchter en zake
lijk te regeren en vooral om
keuzen te maken. Keuzen waar
uit blijkt dat het ernst is met het
terugtreden van de overheid."
In het weekblad Elsevier laat
minister De Vries van sociale
zaken zich juist positief uit. „We
hebben vorig jaar heel veel din
gen in gang gezet. Die moeten
we afin aken, willen we in 1994
met opgeheven hoofd naar de
kiezer kunnen gaan. Als de
CDA-PvdA-coalitie tussentijds
breekt, is dat een ramp voor het
land. Dan valt alles plat waar
mee wij zijn begonnen".
De Vries meent dat de onder
grond van het kabinet veel ste
viger is dan velen
„Het zit het veel hechter in el
kaar dan veel mensen denken".
De minister noemt het „onver
antwoord" om aan vervroegde
verkiezingen te denken. Over de
gedachte aan andere coalities
zegt hij: „Laat maar zitten".
De Vries erkent wel dat het
kabinet vooral behoefte heeft
aan resultaten. Dit jaar zullen
de vorig jaar bij de Tussenba
lans gevallen besluiten nader
moeten worden uitgewerkt.
Datzelfde geldt voor zaken als
de wao, Ziektewet, decentralisa
tie en grotere efficiëntie bij de
overheid. De Vries: „In die zin is
1992 een jaar van werken en
1993 het jaar waarin de oogst
moet worden binnengehaald".
De poort van RDM vanmorgen. FNV en CNV deelden pamfletten uit c
nogmaals aan te dringen op de levering van de onderzeeboten aan Tai
DEN HAAG GPD
Onder druk van de betrokken
bedrijven en de bonden twijfelt
kabinet opnieuw over de vraag
of RDM en Wilton-Feijenoord
Taiwan onderzeeboten mogen
leveren. Tot gisteren was het ka
binet van mening dat dat niet
moest. Er werd voorrang gege
ven aan goede betrekkingen
met de Volksrepubliek China.
„De race is nog niet gelopen",
aldus een direct betrokkene gis
teren. „het wordt nu veel meer
een discussie over de vraag hoe
de BV Nederland er niet armer
van kan worden".
De ministers Van den Broek
van buitenlandse zaken en An-
driessen van economische za
ken gaven dinsdag aan dat het
kabinet de levering zou verbie
den. Vervolgens groeide de druk
om de Taiwanese miljardenor
der toch goed te keuren. Van
morgen deelden FNV en CNV
pamfletten uit bij de RDM
waarin ze nogmaals benadruk
ten dat wat hen betreft de order
doorgang moet kunnen vinden.
Ook binnen CDA en PvdA gaan
daartoe stemmen op. In Peking
heerst immers een ondemocra
tisch bewind en de handel met
China is de laatste acht jaar te
ruggelopen.
Bovendien is er een grote
kans dat Nederland indirect
toch betrokken raakt bij leve
ranties aan Taiwan via de Hol
landse Signaal Apparaten. Het
defensiebedrijf is eigendom van
de Franse wapenfabrikant
Thomsen, dat in eigen land
geen enkele probleem onder
vindt bij leveranties aan Tai-
Mocht HSA bij de zaak be
trokken raken, dan zal het kabi
net daar geen stokje voor ste
ken. Voor de export van de be
trokken apparatuur is geen ex
portvergunning nodig aange
zien Frankrijk een Navo-land is
en dat land ook als eindbestem
ming van de spullen geldt
nenjagers. De schepen zijn ge
bouwd bij de Duitse werf Abe-
king Rasmussen.
De Taiwanese minister van
defensie Chen Li-an heeft in de
loop van vorig jaar in het Ame
rikaanse vaktijdschrift al toege
geven dat zijn land de vloot mij-
nenjagers moderniseert. Abe-
king Rasmussen ontkent in
hetzelfde tijdschrift niet dat de
offshore-schepen kunnen wor
den omgebouwd tot mijnenja
gers. De schepen worden, aldu:
Met vereende krachten trachten
vier agenten van de Rotterdamse
politie een politiebusje weer over
eind te krijgen. Het busje slipte op
vier inzittenden raakte daarbij
zwaargewond. •foto anp
ROTTERDAM GPD
Behalve Frankrijk heeft ook
Duitsland marineschepen aan
Taiwan geleverd. Het gaat om
een serie van vier mijnenjagers
die als bevoorrradingschepen
voor de offshore aan de Chinese
Petroleum Company in Taiwan
is overgedragen. Het eerste
schip is begin vorig jaar gele
verd.
Dat blijkt uit Jane's Fighting
Ship 1991/1992, een internatio
nale uitgave waarin de levering N jane's Defence Weekly, buiten
van de offshore-schepen is ver- Europa voorzien van wapens
meld met een verwijzing naar (20 en 40 mm geschut) en een
het gebruik van boten als mij- mijn-detectie sonarsysteem.
als onderbouwing voor harde
politieke oordelen „geweldig
zwak". PvdA-woordvoerder De
Jong bevestigde 'dat de Reken
kamer niet aantoont dat het
drietal bewust informatie heeft
achtergehouden. „De rechten
van het parlement zijn door de
toenmalige bewindslieden
geëerbiedigd", aldus De Jong.
Een conclusie die volgens
hem vooral van belang is voor
de huidige functie van Deetman
als voorzitter van de Tweede
Kamer. Van Leijenhorst en Gin
jaar-Maas zijn momenteel ka
merlid voor respectievelijk CDA
en WD.
Vrijwel alle woordvoerders
wezen erop dat de politiek en
de ambtenaren van meet af aan
te optimistisch waren over het
slagen van Londo. De druk om
een nieuw bekostigingsstelsel in
te voeren na de samenvoeging
vah het kleuter- en lager onder
wijs tot het basisonderwijs was
groot.
De vraag of het Londo-stelsel
wel beheersbaar was, werd te
weinig gesteld. Kritische gelui
den in hqt ambtelijk apparaat
smoorden voortijdig, al of niet
na een stammenoorlog tussen
de betrokken afdelingen op het
STRAATSBURG
CORRESPONDENT
Jacques Delors noemde 1992 gisteren
het begin van een nieuw tijdperk, 'het
tijdperk van Maastricht'. Direct daarna
presenteerde hij de EG-landen de reke
ning: veertig miljard gulden.
In Maastricht is immers afgesproken
de steun aan de arme Zuideuropese lid
staten te verdubbelen en om meer geld
uit te trekken voor hulp aan de landen in
Oost-Europa, Rusland, het Middelland-
se-Zeëgebied en de Derde Wereld. Bo
vendien stijgen de landbouwuitgaven
nog altijd en moeten ook de dagelijkse
EG-lasten worden betaald. Een simpele
optelsom leidt dan volgens Delors van
zelf tot dat enorme bedrag.
De EG-begroting zal de komende vijf
jaar stijgen van 152 miljard gulden dit
jaar tot 201 miljard in 1997. Nederland
neemt van die stijging ruim vijf procent
voor zijn rekening, waardoor wij in 1997
twee miljard per jaar meer aan de EG
kwijt zijn dan nu. Nederland schaart zich
daarmee voor het eerst in het rijtje lan
den (Duitsland, Engeland en Frankrijk)
die meer aan de EG betalen dan zij ont
vangen.
Sommige van die landen hebben ge
prikkeld gereageerd op de hoogte van de
rekening. Ook van Nederlandse kant was
de reactie aan de zuinige kant Maar
Delors maakte in Straatsburg duidelijk
dat de rijke lidstaten er niet met minder
vanaf zullen komen. De Europese een
wording kost nu eenmaal geld en we zul
len daarvoor diep in de buidel moeten
Dat moet ook weer niet worden over
dreven: het totale EG-budget voor 1992
bedraagt nog altijd minder dan dat van
een land als België. Als we de Nederland
se contributie aan de EG verrekenen met
wat ons land nu uit de EG-pot ontvangt,
dan kost de Gemeenschap de Neder
landse burger niets. En zelfs als Delors'
voorstellen uitgevoerd worden, gaat het
om hooguit enkele tientjes per persoon
per jaar.
Toch heeft minister Kok van financiën
het moeilijk met het vooruitzicht dat uit
zijn schatkist in 1997 twee miljard meer
voor de EG moet worden opgehoest dan
nu. De voordelen van het EG-lidmaat-
schap vloeien nu eenmaal niet direct in
diezelfde schatkist. Landbouwsubsidies
gaan direct naar de boeren en de EG-
steun voor werkgelegenheidsprojekten
wordt geïncasseerd door de lagere over
heden of het bedrijfsleven.
Maar indirect profiteert de Nederland
se samenleving daar natuurlijk ook van,
zeker als op 1 januari de Europese bin
nengrenzen wegvallen. Als handelsland
bij uitstek zal Nederland meer dan welk
land ook verdienen aan de vrije markt.
Maar die rekening kan pas op de langere
termijn en indirect worden opgemaakt,
terwijl minister Kok zijn begrotingsprp-
blemen nu moet zien op te lossen.
Toch kan Nederland zich niet te hard
verzetten tegen de voorstellen van Del
ors. Als een van de rijkere EG-landen kan
Nederland het niet laten afweten, nu een
beroep wordt gedaan op onze solidariteit
met de arme landen en op onze bereid
heid de economische en politieke her
vormingen in Oost-Europa met veel geld
De boeren zullen de voorstellen van
Delors nog het minst leuk vinden. Zij
zullen immers het meest moeten bloed
en voor onze Europese ambities. De ho
gere EG-begroting is alleen betaalbaar
als de aanslag daarop door de land
bouwsubsidies drastisch wordt vermin
derd. Nu slokt de landbouw 54 procent
van het budget op (81 miljard gulden), in
1997 moet dat minder dan de helft zijn
(nog altijd 91 miljard).
De uitvoering van het plan-Delors
staat en valt dan ook het de uitkomst van
het EG-overleg over de vermindering
van de landbouwuitgaven. Maar dat
overleg zit nu al maandenlang muurvast.
Hoe meer het mes gaat in de land
bouwuitgaven, hoe makkelijker het
wordt om de voorstellen van Delors te fi
nancieren. Er staat in het landbouwover-
leg dus heel wat meer op het spel dan de
prijs van vlees, boter en brood.
Kabinet: Geen
extra onderzoek
Oost-Timor
DEN HAAG GPD
Stoutenbeek, fascinerend creatief.
De Stoutenbeek collectie omvat o.a. deSede, Rolt Benz, Leolux, Interlübke, Hulsta. Parade, Gelderland. Montis en H-Fstyie.
Bij Stoutenbeek in Beverwi|k en in Leiderdorp vindt u
een uitgebreide collectie exclusieve meubelen en
woningtextiel, van chique klassiek tot zéér modem,
Stoutenbeek staat ook al |aren voor een uistekende
service, degelgke informatie en topkwaliteit
Zoekt u een markante aanwinst voor uw interieur, dan is
de Wizard, de pngste creatie die de ontwerpers van
Leolux uit de hoed hebben getoverd, wellicht iets voor u.
Ot één van onze vele andere modetien.
Beverwijk Parallelweg 10.02510-29033
Leiderdorp Meubelpiem 1,071-899323
Minister Van den Broek van
buitenlandse zaken voelt voor
lopig weinig voor een interna
tionaal onderzoek naar de
moordpartij in Oost-Timor. De
regeringsfracties van CDA en
PvdA steunen de bewindsman
in zijn afwachtende houding.
Direct na de slachting medio
november drong de voltallige
Tweede kamer nog aan op een
onafhankelijk onderzoek onder
leiding van de Verenigde Naties.
Maar die noodzaak wordt door
sommige fracties minder scherp
gevoeld, nu de Indonesische re
gering zelf een onderzoek heeft
ingesteld. Ondertussen zijn
twee betrokken generaals ont
slagen. „Dit is echt een door
braak vanuit Indonesisch en
Aziatisch perspectief', aldus het
D66-kamerlid Tommei. Ook an
dere fracties concludeerden dat
de internationale druk op Indo
nesië goed heeft gewerkt.
Flen speciale vertegenwoordi
ger van de secretaris-generaal
van de Verenigde Naties, Wako,
is momenteel in Indonesië. Hij
praat daar vooral met de onder
zoekers die door de Indonesi
sche regering zijn aangesteld
om de toedracht van het bloed
bad te achterhalen. „Maar dat is
inderdaad niet het internatio
nale onderzoek waar de Tweede
Kamer om had gevraagd", er
kende Van den Broek gisteren
tijdens een overleg met het par
lement. Of dat nog nodig is, laat
Van den Broek afhangen van
diens rapport afhangen.
Minister Pronk van ontwikke
lingssamenwerking verwacht
begin april de ontwikkelingssa
menwerking met Indonesië
weer te kunnen hervatten. Di
rect na het bloedbad besloot
Pronk geen nieuwe projecten
meer te starten.
