Feiten
Kashmir al 45 jaar twistappel
Niet elke 'verkrachter' is een verkrachter
'Na een jaar Unpo al drie
minderheden VN-lid'
Donderdag 13februari 1992 Redactie: 023-150225 JANJNE BOSMA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS JOLANDA OUKES JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
2
EN MENINGEN
WIM STEVENHAGEN
Voor die feministen die geloven
dat alle mannen potentiële ver
krachters zijn, moet daaruit vol
gen dat alle mannen die worden
beschuldigd van verkrachting
ook schuldig zijn. Ie hoeft geen
militante feministe te zijn om te
geloven dat waar rook is ook
Het gehuil van teleurstelling
over de uitkomst van het proces
tegen William Kennedy Smith
was aan beide zijden van de At
lantische Oceaan te horen. Met
zijn dunne lippen, onbetrouw
bare ogen en veel te veel privile
ges was hii duidelijk zo schuldig
als wat...of niet soms? Maar met
een uitgavi^/an twee miljoen
dollar aan rechtshulp is hij er
onderuitgekomen. Althans vol
gens de feministische wijsheid.
Tot een jaar of tien geleden zou
het omgekeerde zijn aangeno
men: een man die werd be
schuldigd van verkrachting was
waarschijnlijk het slachtoffer
van een berekenende, rancu
neuze sloerie die handelde uit
eigenbelang. De houding van de
politie tegenover een vrouw die
zei te zijn verkracht, had als uit
gangspunt dat de vrouw liegt.
We lopen nu het risico het te
genovergestelde, maar even
seksistische, vooroordeel te
hanteren als wij beweren dat al
le vrouwen onschuldig zijn.
Er zijn vele redenen waarom
een vrouw een man valselijk
kan beschuldigen van verkrach
ting. Sommige vrouwen, met
name de eenzame of onvolwas
sen, zijn zelfzuchtige exhibitio
nisten die alles doen om de
aandacht op zich gericht te krij
gen. Twee jaar geleden beschul
digde een vrouw een zakenman
ervan haar te hebben verkracht
om de verslappende aandacht
van haar man nieuw leven in te
blazen. De man die zij beschul
digde, raakte zijn baan en zijn
vrouw kwijt. De beschuldigster
moest haar excuses aanbieden.
En is het niet heerlijk spannend
om mee te spelen in een ver
krachtingsproces, tegenover een
man te staan die beroemd is of
rijk of knap of belangrijk, om op
televisie te komen op het tijd
stip dat er het meest wordt ge
keken, omringd door verslagge1
vers en microfoons die zich ver
dringen om een uitspraak. Dit
zijn meer dan genoeg redenen
voor een bepaald soort onaan
gepaste vrouwen om 'verkrach
ting' te roepen.
Afgewezen vrouw
Dan is er de eeuwenoude woe
de van de afgewezen vrouw, die
wraak neemt op een man door
hem van verkrachting te be
schuldigen. Hij hoeft niet meer
te hebben gedaan dan niet in
gaan op haar geflirt, of tegen
haar zin hun verhouding heb
ben beëindigd. Welke manier
van straffen is meer openbaar
en bevredigend dan de beschul
diging van verkrachting? Het is
haar woord tegenover het ziine
en in het huidige ideologische-
en rechtsklimaat, met ouder
wetse rechters die kritisch wor
den gevolgd na een serie seksis
tische oordelen en ongepaste
vonnissen, zal het publiek ver
onderstellen dat haar onrecht is
aangedaan en dat zij de waar
heid spreekt en hij de wrede
aanvaller is.
In voorbije dagen, toen zwan
gerschap een ramp was die het
leven, en zeker de reputatie, van
een jonge vrouw kon ruïneren,
zou zij liever zeggen dat ze was
verkracht dan dat zij haar aan
deel in de verantwoordelijkheid
voor haar toestand zou beken
nen. Er zijn tegenwoordig nog
ouders en gemeenschappen die
liever denken dat een vrouw is
verkracht dan dat zij vrijwilig
haar maagdelijkheid is kwijtge
raakt.
Tenslotte zijn er, ongelukkig ge
noeg, jonge vrouwen die ge
stoord zijn. Voor hen zijn de
grenzen vervaagd tussen waar
heid en leugen, fantasie en wer
kelijkheid, verantwoordelijkheid
en onverschilligheid. Dergelijke
Vrouwen zijn gevaarlijk: met na
me voor knappe, aardige en ar
geloze mannen. En daar zit een
verhaal aan vast...
Ik heb een vriend die ik al jaren
ken; een zachtaardige reus van
een man. bijna twee meter lang
met het bijbehorende gewicht,
maar niet in staat tot geweld. Ik
noem hem even Peter. Hij do
ceert aan een van de bekendste
Britse universiteiten en treedt
op als een soort vaderfiguur en
van een 18-jarige deelneemster aan een miss-verkiezing. Voor de publieke opinie stond toen al lang vast dat
hij 'het had gedain'. foto epa
r verschillende
studenten. Een eerstejaars, een
tactloze, nogal overbeschermde
vrouw van 19, volgde bij hem
college. Noem haar maar Joan-
Gedurende haar eerste jaar ver
trouwde zij Peter heel wat toe,
terwijl zij urenlang zat te praten
in zijn werkkamer. Hij was te
aardig om erop te wijzen dat hij
nog moest werken en zij te
egoïstisch om zich daar wat van
aan te trekken. Zij vertelde hem
dat zij eenzaam was, dat de an
dere studenten haar voor de gek
hielden en haar meden. Zij ver
trouwde hem zelfs nadat hij
geheimhouding had moeten
zweren haar trieste geheim
toe: zij leed aan een zeldzame
maar ongeneeslijke ziekte. Zij
wilde heel graag, legde ze uit,
worden behandeld als 'een nor
male student'. Daarom liet zij
hem beloven aan niemand iets
te vertellen. Peter zette de ziekte,
zelfs niet in haar vertrouwelijke
dossier. Naar later bleek, had hij
dat wel moeten doen.
Doodsbang
Ergens vorig jaar zocht Joanna
plotseling in hysterische toe
stand het faculteitsbestuur op
en beschuldigde Peter van een
zeer gewelddadige en beestach
tige verkrachting. Het was, zei
ze, acht maanden eerder ge
beurd, maar tot nu toe was ze
doodsbang geweest om iets te
zeggen. Geconfronteerd met
deze zeer gespannen maar
klaarblijkelijk moedige jonge
vrouw die gedetailleerde en
specifieke beschuldigingen uitte
tegenover een man die twee
keer zo oud, twee keer zo groot
en twee keer zo zwaar was als
zij en die toegaf dat hij veel tijd
alleen met haar had doorge
bracht, schorste het bestuur Pe
ter gedurende het onderzoek.
Dat was een paar maanden ge
leden. Peter is niet officieel in
staat van beschuldiging gesteld,
noch is hij terug op zijn post als
docent. In de tussentijd heeft
een andere universiteit, die hem
had gevraagd voor een betere
baan. op mysterieuze wijze haar
belangstelling verloren. De druk
op Peters vrouw en kinderen
was enorm. Hij ziet er gejaagd
uit, angstig, uitgeput, onzeker.
Toch is hij volkomen onschul
dig en de jonge vrouw is een
dwangmatige fantast. Hij weet
dit. Zijn vrouw en vrienden we
ten het maar u, lezer, met
name wanneer u vrouw bent.
zult er waarschijnlijk aan twijfe
len. Had hij aantekeningen ge
maakt over haar zogenaamde
slechte gezondheidstoestand
(ook pure verzinsels), dan zou
hij ten minste bewijs hebben
gehad dat zij eerder had gelo
gen om aandacht te trekken en
sympathie te oogsten. Maar hij
hield zich aan zijn belofte haar
geheim te bewaren, en wie zou
hem nu geloven?
Zelfs wanneer de zaak voor het
gerecht komt (wat niet het geval
hoeft te zijn wegens gebrek aan
bewijs) zal Peter jarenlang wor
den achtervolgd door dit stig
ma. Een rechtsvervolging zou
hem handenvol geld kosten. En
zelfs als haar zaak wordt gese
poneerd, wie zal dan geloven
dat Joanna ieder woord van de
beschuldigingen tegen hem
heeft verzonnen? Peter kan
nooit meer onschuldig zijn. Het
stempel van beschuldigd zijn
van verkrachting verdwijnt
nooit helemaal.
Het geloof dat alle vrouwen de
waarheid spreken en alle man
nen verkrachters zijn maakt van
ons geen goede feministen. Eer
der het tegendeel. Het zet ons te
kijk als net zo bevooroordeeld,
bekrompen en fanatiek als de
eerste de beste racist.
India is belofte over referendum nooit nagekomen
DEN HAAG JAN VAN KOOL)
Atlasmakers worden er moede
loos van: de wereldkaart veran
dert sinds de val van de Berlijn-
se Muur bijna maandelijks. „We
proberen het bij te houden",
zegt directeur Michiel van Walt
van Praag (40) van de Unpo, de
organisatie van niet in de Vere
nigde Naties vertegenwoordig
de landen en volken, „maar on
ze organisatie is nog zo klein
dat het niet meevalt".
Een jaar geleden kwam de Un
po tot stand, na een halfjaar
waren Unpo-leden Estland en
Letland zelfstandig en lid van de
VN. Binnenkort volgt Armenië.
„Toen we drie jaar geleden met
de voorbereidingen van de UN
PO begonnen, had niemand dit
kunnen voorzien."
Van Walt was even in Den
Haag, maar Genève wachtte. De
mensenrechten-commissie is
weer bijeen en de meestal in
Zwitserland wonende specialist
internationaal recht en juridisch
adviseur van de Dalai Lama (de
geestelijk leider van Tibet) is in
het VN-gebouw, weer volop in
de weer. Namens de 'alternatie
ve Verenigde Naties' zoals de
UNPO wel wordt aangeduid.
„Ik ben er diplomaat zonder di
plomatieke status", legt de on
bezoldigde lobbyist van Tibeta-
nen, Kurden, West-Papua's en
andere minderheden uit. „Een
formele relatie met de VN heb
ben we niet, maar dat komt wel.
De meeste regeringen die we tot
nu toe hebben gesproken, heb
ben heel positief gereageerd. Ik
had meer problemen verwacht,
want de meeste landen kennen
wel een minderheid."
Doorgaans wappert er een vlag
aan de gevel van het Unpo-ge-
bouw aan de Haagse Javastraat.
De vrijwilligers, bijna allen af
komstig uit één van de 26 min
derheden die de Unpo opricht
ten, hebben er voldoende vlag
gen en een gedetailleerde ka
lender voor. De leden mochten
elk vier .nationale feestdagen
opgeven en zodoende hangt er
nogal eens een opmerkelijke
dundoek aan de vlaggestok.
„Voor veel van die volken is dat
heel belangrijk", weet Van Walt.
Als verboden symbool van de
vrijheid. Als Tibetanen hun vlag
in Tibet dragen, worden ze
neergeschoten."
Bijna 200 staten zijn er, maar
wel 5.000 volken, die onmoge
lijk allemaal een eigen woonge
bied kunnen hebben. Maar het
vrijheidsstreven van de Sovjet
republieken, het uiteenvallen
van Joegoslavië en de verschrik
kingen van Kurden hebben heel
wat volken bewust gemaakt van
hun eigen onderdrukte status.
Het Unpo-standpunt is dat alle
volken recht op zelfbeschikking
hebben en zelf hun status moe-
Van Walt van Praag poseert bij de vlaggen van inheemse volkeren. Er
hangt nogal eens een opmerkelijke dundoek aan de vlaggestok van het
Unpo-gebouw in Den Haag. foto roland de bruin
ten kunnen kiezen. De meeste
streven volgens de Unpo-direc-
teur naar een vorm van culture
le of politieke autonomie bin
nen een staat.
„De meeste willen geen onaf
hankelijkheid, maar een vorm
van zelfbestuur zoals de Inuit in
Canada dat in december heb
ben bereikt. Dat is een schitte
rend voorbeeld, waar wij als
Unpo heel tevreden over zijn".
Vijftien jaar hebben de Canade
se regering en de eskimo's uit
het gebied dat als Northwest
Territories bekend staat, erover
onderhandeld.
„Het resultaat was een nieuwe
politieke eenheid voor de
17.500 Inuit of eskimo's: bijna
eenvijfde deel van Canada zal
voortaan Nunavut heten en
Inuit-land zijn. De oorspronke
lijke bewoners van dit gedeelte
van Canada, ongeveer ter groot
te van Duitsland, verbreken de
banden met.Canada niet, maar
worden bestuurlijk Zelfstandig."
Helpt lobbyen voor minderhe
den bij VN-delegaties in Genè
ve? Van Walt is optimistisch ge
stemd. „Het heeft soms wel ef
fect", zegt hij voorzichtig. De
Unpo hanteert met succes ook
andere methoden om de aan
dacht van de wereld op de veel
vuldige schending van mensen
rechten van juist minderheden
te vestigen.
„Morele druk op de publieke
opinie", zegt de directeur.
„Daar zijn staten gevoelig
Als de mensenrechtencom
sie van de VN vergadert, is er al
drie jaar telkens weer een hon
gerstaking van Tibetanen.
Meestal zie je er ook demon
straties van Kurden."
De Unpo gaat uit van in totaal
50 tot 70 miljoen mannen en
vrouwen, wier stem niet bij de
Verenigde Naties te horen is.
Via de Unpo wisselen ze erva
ringen en ideeën uit. Voor velen
is het de eerste keer dat ze van
het bestaan van lotgenoten ho-
Van Walt verwacht, dat ook de
komende jaren nog heel wat
landsgrenzen anders worden.
„Ik denk dan vooral aan een
aantal grote imperia, Rusland
bijvoorbeeld. Ook China zal
moeten veranderen en in Indo
nesië worden de verhoudingen
tussen de verschillende volke
ren zeker anders."
Met spanning kijken Van Walt
en zijn medewerkers vooral
naar 1992 en 1993. „Dit jaar zal
door de viering van 500 jaar
ontdekking van Amerika heel
wat aandacht op de problemen
van inheemse volkeren worden
gevestigd en 1993 is door de VN
uitgeroepen tot het jaar van de
inheemse volkeren. We mogen
dus wat meer hoop hebben dat
hun rechtspositie toch een keer
zal veranderen."
Het tussen India en Pakis
tan opgedeelde Kashmir
bepaalt de toch al proble
matische relatie tussen In
dia en Pakistan al jaren.
Geheel volgens de traditie
loopt ook begin dit jaar de
spanning weer hoog op
tussen New Delhi en Isla
mabad. Het lijkt echter on
waarschijnlijk dat het tus
sen beide landen tot een
derde oorlog om Kashmir
komt.
UTRECHT «KEES VAN DAM
Eind januari trokken Indiase
hindu-fundamentaliaten in een
karavaan van tweehonderd au
to's naar de door moslims gedo
mineerde deelstaat Jammu-
Kashmir, om daar ter gelegen
heid van de Dag van de Repu
bliek in de hoofdstad Srinagar
als teken van hindustaanse su
prematie de Indiase vlag te hij
sen. Botsingen tussen hindu's
en moslims kostten tientallen
mensen het leven.
Pakistaanse Kashmiri proberen
thans de bestandslijn tussen
beide landen over te trekken.
Dit als teken van solidariteit
met hun militante broeders, die
in Jammu-Kashmir strijden
voor onafhankelijkheid of aan
sluiting van het gebied bij het
Pakistaanse deel van Kasnmir.
Ruzie
Het conflict over Kashmir kent
een lange en bloedige geschie
denis. De ruzie begon in 1947
toen na het vertrek van de Brit
ten uit Brits-Indië twee nieuwe
staten ontstonden: het overwe
gend hindustaanse India en het
islamitische Pakistan. Beide
landen meenden evenveel recht
te hebben op Kashmir, maar
New Delhi dwong het gebied tot
aansluiting bij India.
Een gewapend conflict brak uit,
met Indiase troepen aan de ene
kant en een coalitie van
Kashmiri-strijders en het Pakis
taanse leger aan de andere. In
januari 1948 kwam het na inter
ventie van de Verenigde Naties
tot een staakt-het-vuren en een
bestandslijn. India kreeg het
leeuwedeel van het gebied tij
delijk toegewezen, maar moest
beloven dat de bevolking van
dat deel zich via een referen
dum zou kunnen uitspreken
over de toekomst van hun land.
Die volksraadpleging vond ech
ter nooit plaats. Pakistan kreeg
van de VN de westelijke strook
toegewezen, Azart (Vrij)
Kashmir, dat over een beperkte
mate van autonomie beschikt.
Oorlog
Begin 1957 werd het door New
Delhi bezette deel, mede op
verzoek van de regerende ma-
haradja, officieel een van de In
diase deelstaten, een besluit dat
door Islamabad nooit is erkend.
In augustus 1965 leidde het me
ningsverschil tot een nieuwe
oorlog, nadat 5000 militante
Pakistaanse Kashmiri's de be
standslijn overtrokken. Ook eer
der dat jaar waren er al gevech
ten geweest. De strijd eindigde
na bemiddeling van de Sovjetu
nie met een in Tasjkent gete
kende wapenstilstand. New
Delhi behaalde bij die onder
handelingen een diplomatiek
succes door te weigeren te pra
ten over Kashmir, een binnen
lands probleem'.
De situatie is altijd gespannen
gebleven. De laatste jaren esca
leerde het conflift omdat aan
hangers van het Bevrijdings-
front Jammu en Kashmir (JKLF)
hun verlangen naar onafhanke
lijkheid kracht probeerden bij te
zetten met een serie aanslagen
op Indiase (lees: hindustaanse)
regeringsfunctionarissen. New
Delhi werd de jihad verklaard,
de heilige oorlog. De separatis
ten kregen bij hun acties steun
uit Pakistan, zo beweerde New
Delhi, in de vorm van wapens
en training van de guerrillastrij
ders.
Opstand
Wat was begonnen als een ta
melijk kleinschalige opstand,
groeide de afgelopen twee jaar
uit tot een van de bloedigste
burgeroorlogen van dit mo
ment. Maar liefst zesduizend
mensen kwamen om het leven
tijdens botsingen tussen de se
paratisten en het Indiase leger.
Volgens de mensenrechtenor
ganisatie Asia Watch is de In
diase regering verantwoordelijk
voor de escalatie. De organisatie
publiceerde vorig jaar een rap
port waarin staat dat speciale
veiligheidstroepen op grote
schaal de mensenrechten
schenden. Het leger mishandelt
en executeert ongewapende
burgers en steekt huizen in
brand als collectieve straf voor
vermeende steun aan de sepa
ratisten, aldus dit rapport.
De rebellen op hun beurt ma
ken zich schuldihg aan het ple
gen van bomaanslagen op bur
gerdoelen en intimidatie van
buitenlandse journalisten en
zakenlieden. New Delhi heeft
zo'n 200.000 soldaten gelegerd
in Jammu-Kashmir, maar zij
slagen er geen moment in de
rust te herstellen.
De bekentenis van de Pakis
taanse minister van buitenland
se zaken vorige week dat zijn
land nu net als aartsrivaal India
over een kernbom beschikt,
werpt een bijzonder licht op de
kwestie-Kashmir. Maar dat het
tot een (nucleair) treffen komt
tussen beide landen lijkt on
waarschijnlijk. New Delhi en Is
lamabad kunnen het zich van
wege hun belabberde economi
sche situatie simpelweg niet
veroorloven ten strijde te trek
ken.
Desondanks zit bij de Verenigde
Staten de schrik er goed in. De
directeur van het Amerikaanse
ontwapeningsbureau (ACDA),
Ronald Lehman, bezocht vorige
week New Delhi. Hij sprak zich
uit voor een nucleair bestand
tussen India en Pakistan omdat
de twee landen blijven weigeren
het non-proliferatie verdrag te
ondertekenen, ter voorkoming
van de verspreiding van kem-
India lijkt daar vooralsnog bitter
weinig voor te voelen. In tegen
stelling tot Pakistan dat enige
maanden geleden samen met
de VS het voorstel deed een
conferentie te beleggen om van
Zuidoost-Azië een kernwapen-
vrije zone te maken. China en
Rusland hebben inmiddels hun
deelname aan zo'n conferentie
toegezegd, India nog altijd niet.
