Economie
Industrie kan order
Taiwan niet missen
PTT houdt vast aan één
snoertje telecommunicatie
En de lasten stijgen, stijgen en stijgen
Japan spint garen bij
ruzie VS en Europa
Donderdag 13februan 1992
NIEUWSLIJN
Verlies voor Delft Instruments
Delft Instruments (medische apparatuur, defensiesystemen)
heeft vorig jaar ongeveer 50 miljoen gulden verlies geleden, 16
miljoen gulden meer dan in september werd verwacht. Volgens
de Raad van Bestuur van Delft Instruments is het verlies te wij
ten aan de Amerikaanse overheidsmaatregelen die vorig jaar te
gen de onderneming werden getroffen nadat het bedrijf illegaal
nachtkijkers aan Irak had geleverd. De VS stelden een boycot te
gen Delft Instruments in, die pas op 20 november vorig jaar
werd opgeheven. Door de boycot zal Delft Instruments zich ge
dwongen een reorganisatie door te voeren. Het concern is licht
optimistisch over de resultaten voor dit jaar. Er wordt een stij
ging van de omzet verwacht, die de rode cijfers moet helpen
wegwerken.
Gedwongen ontslagen bij Hydro Agri
Bij kunstmestfabriek Hydro Agri in Vlaardingen worden 200 van
de 450 banen geschrapt. De fabriek heeft de afgelopen twee jaar
een verlies geleden van ruim 33 miljoen gulden, als gevolg van
de ingezakte markt voor kunstmest. Volgens de directie zijn ge
dwongen ontslagen onvermijdelijk. Wel wil het bedrijf in samen
werking met de bonden een poging wagen personeel elders te
herplaatsen. De industriebonden FNV en CNV hebben in een re
actie verklaard dat ze geschokt zijn door het forse aantal ar
beidsplaatsen dat verdwijnen moet.
Clowes krijgt tien jaar voor fraude
De Britse Financier Peter Clowes is dinsdag door een rechtbank
in Londen veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf wegens dief
stal en fraude. Clowes, eigenaar van financieringsmaatschappij
Barlow Clowes heeft 614 miljoen gulden verduisterd. De onge
veer 18.000 mensen die hem hun geld toevertrouwden gingen
ervan uit dat hij in staatsobligaties belegde. In plaats daarvan gaf
hij het geld onder meer üit aan een luxe jacht en een kasteel in
Frankrijk. Clowes' financieringsmaatschappij ging in 1988 over
de kop.
Goodyear uit de rode cijfers
Het Amerikaanse bandenconcem Goodyear heeft vorig jaar een
winst van 96,6 miljoen dollar geboekt, tegen een verlies van 38,3
miljoen dollar in 1990. De omzet daalde van 11,2 miljard dollar
tot 10,9 miljard dollar. Dat heeft Goodyear dinsdag bekendge
maakt. De winststijging is volgens topman Stanley Gault onder
meer het gevolg van kostenbeheersing en lagere kosten voor
grondstoffen.
DE TREUHANDANSTALT. de Duitse
overheidsinstelling die het bedrijfsle
ven in de ex-DDR privatiseert, heeft
in twee jaar tijd 563 top-functionaris-
sen ontslagen wegens hun banden
met de communistische partij en de
veiligheidsdienst Stasi
FNV bezorgd over houding parlement
De Nederlandse industrie dreigt voor miljarden guldens
aan civiele orders mis te lopen, als de regering geen toe
stemming geeft voor de bouw van onderzeeboten voor
Taiwan. Dat voorspelt de Industriebond FNV.
FNV is deze beslissing niet al
leen rampzalig voor de Rotter
damse werf RDM, die de onder
zeeërs wil bouwen, maar voor
de gehele Nederlandse indu
strie. .Taiwan heeft de komen
de zes jaar voor zeshonderd
miljard gulden aan civiele or
ders te vergeven. Daar moeten
wij ook een graantje van mee
pikken. Als we die duikboten
niet leveren, ligt het voor de
hand dat Taiwan ons voor die
andere orders ook niet ziet
staan. Voor wat hoort wat, ten
slotte", aldus FNV-bestuurder
Dinsdag bleek in de Tweede Ka
mer dat het kabinet geen mede
werking zal verlenen aan wa
penleveranties aan Taiwan. In
plaats daarvan wordt gemikt op
intensievere economische sa
menwerking met China. Het
moet daarbij zowel gaan om
meer handel als om Chinese in
vesteringen in Nederland. Ach
ter de schermen wordt getracht
daarvoor garanties van de
Volksrepubliek te krijgen.
Volgens de Industriebond
A. Antonis. Volgens hem behelst
de Taiwan-order in eerste in
stantie de levering van vier
duikboten met een optie op de
levering van nog eens zes boten,
waardoor de totale waarde van
de order zou kunnen oplopen
tot bijna zeven miljard gulden.
Volgens berekeningen van de
FNV zou de bouw van duikbo
ten voor Taiwan Nederland een
directe werkgelegenheid van
minimaal tienduizend en maxi
maal dertigduizend manjaren
opleveren. Samen met de In
dustriebond CNV vindt de FNV
dat het kabinet groen licht moet
geven aan de werven RDM en
Wilton-Fijenoord voor de bouw
en levering van de onderzeeërs.
De kabinetsbeslissing wordt
vrijdag verwacht.
DEN HAAG STELLA LEENDERS
LUUK SENGERS GPD
In uw woonkamer steken
waarschijnlijk twee snoertjes
uit de wand: één van de PTT
voor de telefoon en één van de
kabel voor de tv. Het zou na
tuurlijk handiger zijn als deze
twee door één snoertje worden
vervangen. Technisch is dat
geen probleem. Maar wie moet
daar voor zorgen: de PTT of de
kabelexploitanten?
Laat ze het maar samen doen,
dacht het ministerie van Ver
keer en Waterstaat drie jaar ge
leden. Laat PTT Telecom maar
samenwerken met de kabelex
ploitanten, zowel bij de integra
tie van hun netwerken als bij de
ontwikkeling van nieuwe dien
sten. Deze droom werd vorige
week wreed verstoord, door de
aankondiging van PTT Telecom
en de vereniging van exploitan
ten en machtiginghouders van
centrale antenne-inrichtingen
(VECAI), dat zij uit elkaar gaan.
Ze zijn het niet eens gewor
den over de integratie van hun
netwerken. Terwijl de PTT voor
stander blijft van een geïnte
greerd lokaal glasvezelnet voor
zowel kabeltelevisie als andere
diensten (één snoertje), wil de
VECAJ lokale netten blijven ex
ploiteren.
„Het lijkt op het verhaal van
David en Goliath", zegt mr. H.
Eenhoorn, voorzitter van de VE
CAI. Als we met de PTT waren
verder gegaan, zouden de ex
ploitanten onder de wielen zijn
gekomen. De PTT kan de condi
ties voor de samenwerking dic
teren, want lokale kabelexploi
tanten zijn niet opgewassen te
gen het gewicht van de PTT."
In plaats van samen te wer
ken, gaat de VECAI de concur
rentie met de PTT aan. PTT Te
lecom wil het aanbod van tv-
beelden uitbreiden. Dit wordt
eenvoudiger zodra het digitale
netwerk ('Integrated Services
Digital Network') van PTT Tele
com gereed is. In 1995 zullen'de
meeste 'oude' kabels (van ko
per) vervangen zijn door glasve
zel, dat transport van digitale
informatie mogelijk maakt.
De kabelexploitanten, die het
transport van beeld en geluid
naar tv- en radiotoestel verzor
gen, willen via dezelfde kabel
ook digitale informatie verzen
den. Sommigen willen in de
toekomst zelfs hel lokale tele
foonverkeer gaan verzorgen. Nu
heeft PTT Telecom het monop
olie op telefoonverkeer, in ruil
voor een aantal plichten, zoals
de verplichting om ook in dun
bevolkte gebieden telefoonlij
nen te exploiteren.
De VECAI gaat ervan uit dat
deze concessie aan PTT Tele
com in de toekomst zal worden
ingetrokken, waardoor ook an
dere aanbieders van telefoonlij
nen een kans krijgen. Voor het
pas verzelfstandigde PTT Tele
com is het echter onaanvaard
baar als lokale maatschappijtjes
wel dezelfde rechten, maar niet
dezelfde plichten zouden krij
gen.
De VECAI en de PTT betwis
ten elkaar dus de zeggenschap
over oude en nieuwe kabeldien
sten. Over één ding zijn ze het
wel eens: het belang van de
glasvezelkabel. Dat is het enige
dat hen bindt. Eenhoorn: „De
lokale kabelexploitanten zullen
ongetwijfeld gebruik gaan ma-
kên van het glasvezelnet van
PTT Telecom, door een stukje
van de kabel te huren. Want dat
glasvezel de toekomst heeft,
staat buiten kijf'.
Behoorlijke winst
Nederland telt 120 kabelexploi
tanten. Hun omvang is verschil
lend. Sommigen zijn regionaal,
anderen hebben één gemeente
als werkgebied. In Leiden zijn
zelfs twee kabelexploitanten ac
tief. Ook hun resultaten ver
schillen sterk. Er zijn gemeen
ten die de tarieven altijd zo laag
mogelijk hebben gehouden.
Daar is het gewin gering. Elders
wordt een behoorlijke winst be
haald op het doorgeven van tv-
beelden en radiogeluid naar de
huiskamers.
Om PTT Telecom op den
duur slagvaardig tegemoet te
kunnen treden, moet het aantal
exploitanten terug van 120 naar
ongeveer 20, vindt Eenhoorn.
Maar zelfs als de kabelexploi
tanten hun krachten bundelen,
houdt PTT Telecom grote in
vloed op het beleid van hun be
langenvereniging, de VECAI.
PIT Telecom heeft een meer
derheidsbelang in Casema in
Rijswijk, de grootste en invloed
rijkste kabelexploitant in de VE
CAI.
PTT Telecom streeft onder
tussen onbekommerd naar het
ideale: één snoertje. Ze blijft op
het standpunt dat integratie van
alle netwerken op den duur de
beste basis is voor 'een hoog
waardige telecommunicatie-in-
frastructuur'. De VECAI, op haar
beurt, geeft lokale exploitanten
de ruimte om vrijwillig met PTT
Telecom in zee te gaan. Kanel-
exploilanten en PTT lijken tot
elkaar veroordeeld.
Met gezwinde spoed fietst een medewerker van Bloemenveiling Aalsmeer met een bloemenkar door de hal. In verband met Vatentijnsdag, mor
gen, kent de veiling een topdrukte. De grote vraag naar tulpen en rode rozen drijft dé prijs van de bloemen omhoog. De belangrijkste afnemers zijn
Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, waar Valentijnsdag erg populair is. foto anp koen suyk
DEN HAAG CAREL GOSELING
Zoals voor vrijwel elk moeilijk
woord in politiek-Den Haag, is
ook vöor dit geval een afkorting
bedacht: cld, ofwel collectieve
lastendruk. Simpel gesteld gaat
het om belastingen, sociale pre-
:s. milieuheffingen en nog
andere, onontkoombare
aanslagen op de portemonnee.
Het beestje zo bij de naam noe
men, vinden ze in Den Haag
waarschijnlijk te onvriendelijk,
dus wordt gekozen voor het
neutrale cld. Dan weet buiten
Den Haag toch niemand waar
het over gaat.
De cld speelt onder het huidi
ge kabinet een belangrijke rol.
In het regeerakkoord werd over
eengekomen dat die in 1994
nog steeds 53,6 procent van het
nationaal inkomen (het bedrag
dat Wij netto allemaal samen
verdienen) zou bedragen, het
eau van 1989. l.ater werd on
der druk van de Kamer zelfs be
loofd dat de lastendruk jaarlijks
niei boven de grens van 53,6
procent uit zou komen.
Achteraf berekend, was de cld
eind 1989 geen 53,6 procent
maar 51,8 procent. Wie echter
dacht dat het kabinet met ter
rugwerkende kracht dit lagere
cijfer als uitgangspunt zou ne
men (men zat er immers naast
bij de start), komt bedrogen uit.
Irr 1990 ging de lastendruk om
hoog naar 52,2 procent, gevolgd
door een verdere stijging naar
52,9 procent vorig jaar. Voor dit
jaar stond 53,4 procent in de
Miljoenennota 1992. Een half
procent hoger, bijna het pla
fond, maar nog nét niet hele
maal.
Belastingmeevaller
Inmiddels is er een kink in de
kabel gekomen in de vorm van
een belastingmeevaller voor mi
nister Kok van financiën van
zon twee miljard gulden in
1991. Dat is leuk voor de schat
kist, maar niet voor de lasten
druk. Als er meer belastinggeld
binnenkomt, gaat immers de
cld omhoog, want er is meer be
taald.
Door de meevaller voor Kok
werd de lastendruk vorig jaar
geen 52,9 procent maar 53,4
procent.Met de reeds voor dit
jaar voorspelde verhoging van
de lastendruk met een half pro
cent zitten we boven het pla
fond op 53,9 procent. De lasten
moeten dus omlaag. Maar dat
gebeurt niet omdat het kabinet
de belastingmeevaller als 'een
malig' aanmerkt. Anders ge
zegd: de lastenverhoging die in
1991 optrad zal in 1992 niet
meer voorkomen. De cld kan
dus op 53,4 procent blijven
staan. Op papier tenminste.
Er zitten echter nog andere
adders onder het gras. Toen de
hoogte van de lastendruk voor
dit jaar op Prinsjesdag werd be
paald, stonden de sociale pre
mies nog hiet vast. Er was wel
een schatting, maar die bleek
rond 1 januari niet te kloppen.
Werd er in de Miljoenennota
nog rekening gehouden met
een ziekenfondspremie van 0,1
procent (was 2,85 procent in
1991), met ingang van 1992
werd die premie 1,2 procent.
Daarnaast werd de vaste jaar
premie in guldens (nominale
premie) geen 108 gulden per
persoon zoals gedacht, maar
133 gulden.
Daar tegenover staan enkele
voordeeltjes. De awbz-premie
ging niet van 5,7 naar 8,3 pro
cent zoals voorzien, maar bleef
op 7,3 procent steken. Daar
naast kon de nominale premie
ziekenfonds dalen van 225 gul
den per persoon naar 198 gul
den. Desalniettemin wegen de
voordeeltjes niet op tegen de
nadelen van een geringere pre
mieverlaging ziekenfonds en de
hogere nominale premie.
Kwartje van Kok
Dat de verhoging van de benzi
neaccijns met een kwartje niet
geleid heeft tot een mindere
toename van het autogebruik, is
nog zo'n addertje. In de reken
modellen van het kabinet wordt
immers rekening gehouden met
een halvering van de groei van
het autoverkeer. Jakkert Neder
land gewoon door, dan verdub
belen zich de baten voor de
schatkist en stijgt de cld weer
met zo'n 0,1 procent.
Zoals al eerder vermeld,
wordt de cld berekend aan de
hand van het nationaal inko
men. Dat groeide de laatste ja
ren onstuimig. Met 4,4 procent
in 1989, een jaar later met 4.6
procent en vorig jaar met 2,25
procent. Voor dit jaar wordt
hoogstens 1 procent groei voor
zien. Een sterkere groéi van het
nationaal inkomen dan van de
cld, doet de lastendruk op pa
pier dalen. Stijgt de cld echter
terwijl het nationaal inkomen
niet of nauwelijks toeneemt,
dan stijgt de cld als het ware
'extra'.
Kok en het ka
binet breken zo problematische
tijden aan. Tenzij een plotselin
ge economische opleving nog
voor enige extra groei van het
nationaal inkomen zorgt. Al
hoewel: meer groei levert waar
schijnlijk ook meer belasting
geld op. En dus een nog hogere
cld. Dus maar het plafond van
53,6 procent loslaten? Desnoods
maar voor een jaar? In PvdA-
kring zijn al eerder dit soort ge
luiden gehoord. Coalitiegenoot
CDA wil daar echter niets van
weten.
Er is eigenlijk maar één uit
weg: een echte lastenverlichting
zonder compenserende maatre
gelen die de burgers weer op
een andere manier pakken.
Zoals het afstoten van rijkstaken
naar provincies en gemeenten
inclusief de financiën. Dan kan
de collectieve lastendruk om
laag. Dat de burger vervolgens
via de eigen provincie of ge
meenten weer wordt aangesla
gen is dan ineens een ander
verhaal. Dat is dan immers niet
meer 'collectief.
Een kant-en-klare onderzeeër voor Taiwan, vervaardigd door Wilton Feijenoord, ligt in 1986 klaar voor ver
trek in Rotterdam.
Volgens Antonis heeft China
inmiddels aangetoond onbe-
trouwbaar te zijn. „Wij zien
niets in toezeggingen van de
Chinezen, want die hebben ze
in het verleden ook niet waarge
maakt. De uitvoer naar China
heeft een kleine opleving gehad
in 1985, maar is nu weer terug
op het oude niveau van drie
honderd miljoen gulden. De
uitvoer naar Taiwan is jaarlijks
nog steeds goed voor een mil
jard gulden", aldus Antonis.
RDM-directeur ir. H. den
Duik toont zich eveneens be
zorgd over de jongste politieke
ontwikkelingen. „Het lijkt erop
dat het inderdaad niet de goede
kant op gaat." Den Duik zal
geen gelegenheid onbenut laten
om de zaak toch nog te beïn
vloeden. Hij houdt nog reke
ning met de mogelijkheid dat
zijn bedrijf wel toestemming
krijgt om kennis aan Taiwan te
leveren, zodat het land in staat
wordt gesteld de schepen zelf te
bouwen.
Ook voor Toky o ligt landbouw erg gevoelig
Tomaten en rijst nemen de rol
over van kernraketten als cru
ciale factoren in de verhoudin
gen tussen wereldmachten. Dat
toekomstscenario schetste de
Amerikaanse vice-president
Quayle afgelopen maandag tij
dens zijn bezoek aan Duitsland.
De vice-president ziet zo'n
donkere toekomst al vrij snel
opdoemen als de GATT-onder-
handelingen over verdere libe
ralisering van de wereldhandel
niet tot een succesvol einde
worden gebracht. Quayle doel
de natuurlijk in de eerste plaats
op de Europeanen. Amerika's
partners in het bolwerk tegen
het communisme liggen vol
gens Washington in de GATT
(Algemene Overeenkomst inza
ke Handel en Tarieven) behoor
lijk dwars, met name op het ge
bied van de landbouw.
Maar ook lapan kan de waar
schuwingen van de Amerikaan
se vice-president maar beter ter
harte nemen. Tussen de VS en
Japan bestaat een rijk scala aan
potentiële oorzaken voor een
serieuze handelsruzie, zo niet
handelsoorlog.
In de GATT komt de animosi
teit tussen Tokyo en Washing
ton echter niet zo aan bod. Ze
wordt geheel overschaduwd
door de tegenstelling tussen de
VS en Europa.
Toch toont Japan zich even
min erg inschikkelijk, met name
op het gevoelige gebied van de
landbouw. Uit een rapport van
de Oeso (Organisatie voor Eco
nomische Samenwerking en
Ontwikkeling) blijkt dat Japanse
boeren tot de meest bescherm
de ter wereld behoren, /ij zijn
voor meer dan 70 procent van
hun inkomen afhankelijk van
subsidies.
Dure rijst
Het schrijnendste voorbeeld
van Japans landbouwbeleid is
wel de rijstbouw. De markt voor
rijst is volstrekt afgeschermd,
met als officiële reden dat Japan
zelfvoorzienend wil blijven in
haar basisvoedsel.
De strenge handhaving van
de ban op de import van rijst
heeft een politieke achtergrond.
De lapanse regeringspartij, de
LDP, heeft haar sterkste en
trouwste achterban onder de
boeren, in mil natuurlijk voor
een ijzersterke garantie voor de
handhaving van de huidige be
voorrechte positie. De rekening
daarvoor betaalt de Japanse
consument. Een kilo rijst kost in
Japan acht gulden, ruim vijf
keer zoveel als de prijs op de
wereldmarkt.
Japan heeft zich bereid ge
toond tarieven te overwegen
voor een aantal andere land-
bouwprodukten, zoals zuivel en
meelprodukten. Maar wat rijst
betreft stelt Japan zich absoluut
onbuigzaam op. In plaats van
met de achterban een politieke
discussie aan te gaan, stuurt
Tokyo gezanten de wereld in
die met name in Genève en
Washington begrip proberen te
kweken voor Japans unieke si
tuatie, in de hoop een uitzonde
ringspositie voor Japan er uit te
slepen.
Japan vergeet echter dat de
GATT in de eerste plaats be
stemd is voor het instand hou
den van het systeem van vrije
handel in de wereld. Japan is
een van de landen die hier het
meest van heeft geprofiteerd en
Tokyo is er dan ook bij uitstek
gebaat bij een succesvolle
afrqnding van het overleg.
Het besef dat Japan zich daar
voor wellicht een opoffering
moet getroosten, lijkt echter in
Tokyo nog niet te zijn doorge
drongen, Japan is eerder ge
neigd zichzelf te zien als het
slachtoffer van een dreigende
invasie van Amerikaanse rijst
Tokyo spint daarom garen bij
de onenigheid tussen de VS en
Europa over landbouw Zolang
die ruzie voorduurt. blijft Japan
buiten schot.
Rijstverbouwende boeren demonstreren In de Immense Budokan-hal in
Tokyo voor verboging van de rijstprijs.
