Leiden
is
ia
'Alles wordt hier
direct platgegooid'
Tandarts woedend op gemeente
Noordwijk naar rechter
als Mens zijn
pand niet verkoopt
Woensdag 12 februan 1992
Redactie: 071-161418 KAREL BERKHOUT JANET VAN DUK EMIEL FANGMANN ROY KLOPPER LOMAN LEEFMANS ERNA STRAATSMA GERT VISSER WIM WEGMAN Eindredactie: NIEK FAAS Vormgeving: PIET KOOREMAN
15
Boek over Leidse fabrieken in de maak
Daan Sloos en Koos Barendse, de mannen achter de
Club van Boze Buurtverenigingen (CBB), gaan een boek
samenstellen over het leven in de oude Leidse fabrieken.
'Leiden, fabrieksstad toen...' is de voorlopige werktitel
van het boek, dat de ervaringen moet gaan vertellen van
de werkers en werksters in de fabrieken gedurende de
vooroorlogse tijd, de oorlog en kort daarna. „Maar ook
over de vuile rotstreken die toen met de arbeiders wer
den uitgehaald", aldus de auteurs.
LEIDEN
MEDEWERKER
Het is niet toevallig dat juist
Sloos en Barendse zich op dit
onderwerp hebben gestort. Hun
CBB organiseert tal van activi
teiten die te maken hebben met
het behoud van oude Leidse
stadscultuur, zoals onder meer
een project voor jongeren waar
in gepeild wordt hoe ze tegen
de stad aankijken. De bekendste
actie van de club was wel het
samenstellen van een zwart
boek over de gemeente. In dat
zwartboek, dat in december aan
de gemeente werd aangeboden,
spuiden 31 buurtverenigingen
hun kritiek op de omstreden
bouwplannen in hun wijk. Ook
voor het samenstellen van het
nieuwe boek zullen Sloos en
Barendse nauw met de buurt
verenigingen samenwerken.
Het boek 'Leiden, fabrieks
stad toen...' zal gaan over de ou
de Leidse fabrieken, maar voor
al over de mensen die er in
werkten. Sloos: „Het moet een
boek worden met een lach en
een traan, waarin de arbeiders
zelf vertellen over hun ervarin
gen in de fabriek. We willen al
les weten: Hoe waren de werk
omstandigheden? Hoe was de
huisvesting? Wat verdienden ze?
Hele buurten zaten vroeger bo
nen te doppen voor fabrieken
als Tieleman en Dros of Nieu-
wenhuizen. De verhalen van die
mensen willen we graag horen.
Ook zijn we benieuwd naar de
verhalen van kroegbazen uit die
tijd, want de cafeetjes hadden
voor de arbeiders een belangrij
ke sociale functie."
Aanklacht
Hoewel het niet de bedoeling is,
kan het boek wel gezien worden
als een aanklacht tegen de poli
tiek. „We vinden dat Leiden
zich te weinig aantrekt van ou
de gebruiken en gewoontes in
de stad", zegt Sloos. „Dat blijkt
wel uit de manier waarop de ge
meente met de oude fabrieken
is omgesprongen. Bijna alle ou
de panden zijn uit de binnen
stad verdwenen. In Frankrijk
bijvoorbeeld is het de normaal
ste zaak van de wereld dat nieu
we bedrijven zich vestigen in
historische fabrieksgebouwen,
maar hier kijkt men alleen naar
het prijskaartje. 'Economie!'
roept de gemeente, ze gooit de
boel plat en zet er iets modems
In Leiden zijn in de loop der jaren tal v
Wijk en Co aan de Herengracht.
met vier lagen voor in de plaats.
Wij vinden dat Leiden behoort
aan de arbeiders. Dit boek zou
je kunnen zien als een homma
ge aan die mensen."
De lezers zullen in het boek
weinig van deze kritiek merken.
Het werk moet vooral een pret
tig 'bladerboek' worden, vol
grappige en ontroerende verha
len van oude arbeiders. De sa
menstellers willen aan al deze
anekdotes komen door 'aan
leeggekomen fabriekspanden verdwenen; ook dit magazijn
draadjes te trekken'. Koos
Barendse legt uit: „Via mijn fa
milie ken ik een aantal mensen
die in oude fabrieken gewerkt
hebben. Deze mensen kennen
op hun beurt weer oude arbei
ders en zo brengen we de bal
aan het rollen."
Voor foto's en documentatie
kunnen de auteurs voor een
groot deel putten uit hun eigen
archief, maar ook het gemeen-
tarchief zal worden doorgespit.
Daarnaast hopen Sloos en
Barendse veel materiaal van be
trokkenen te kunnen gebruiken.
Het boek zal in juli dit jaar
klaar moeten zijn. Sloos: „We
weten niet zeker of we dat ha
len, maar tijdens het samenstel
len van het zwartboek hebben
we gemerkt dat we zo'n datum
moeten plannen als extra stok
achter de deur. Als het werk is
afgerond, willen we een soort
reünie organiseren voor alle
mensen die hebben meege
werkt. Dat zou best eens een
emotioneel weerzien kunnen
worden."
(Mensen die ooit in een oude
Leidse fabriek hebben gewerkt
of die oude arbeiders kennen,
kunnen contact opnemen met
Koos Barendse, telefoon 071-
220972.)
Al bijna twee maanden duren de werkzaamheden die van de Haven een passantenhaven moeten maken
Langs twee zijkanten worden 24 insteekplaatsen voor middelgrote jachten gemaakt, die met twee loop
steigers te bereiken zijn. De haven, die meer vaarlustigen naar Leiden moet lokken, wordt dit voorjaar in
gebruik genomen. foto holvast
DEN HAAG/LEIDEN CERBERUS
PERSBUREAU
De Leidse tandarts R. van der
Grijp heeft gisteren bij de Raad
van State wethouder Tesselaar
verweten dat deze ondanks af
spraken collega tandarts Hame
link heeft bevoordeeld. Van der
Grijp vroeg vernietiging van de
bouwvergunning, die de ge
meente Hamelink in 1988 ver
leende voor een huis met prak
tijkruimte aan de Clara Kok van
Alphenstraat in Vlek 18 in de
Stevenshofjespolder.
Tandarts Van der Grijp is woe
dend op de gemeente en met
name op wethouder Tesselaar.
„Die heeft handjeklap gedaan
met de projectontwikkelaar Van
der Vorm Bouw bv uit Papend-
recht", aldus de tandarts. Vol
gens Van der Grijp heeft Tesse
laar tegen allerlei afspraken in
er aan meegewerkt dat de zoon
(Hamelink) van een directeur
van Van der Vorm zich als tand
arts in de wijk Stevenshof kon
vestigen. Van der Vorm ontwik
kelde het rond de 200 woningen
tellende project 'Vlek 18'.
Van der Grijp is al jaren ge
vestigd in een noodgebouw aan
de Petronella Moensweg. Hij
zegt het noodgebouw in het
verleden voor eigen rekening
(„voor tonnen") te hebben
neergezet; echter pas na de toe
zegging van de gemeente dat er
op den duur een gezond-
heidheidscentrum zou komen
nabij het winkelcentrum Ste-
vensbloem, waarvoor Van der
Grijp het aanspreekpunt zou
worden. In het gezondheids
zouden onder meer
ook een fysiotherapeut en een
apotheek komen. De gemeente
zou de toezegging hebben ge
daan dat er met geen andere
tandarts gepraat zou worden
over vestiging in de wijk dan
met Van der Grijp. Als er tand
artsen bij zouden komen, zou
dat via hem lopen.
Van der Grijp was dan ook
verbijsterd toen tandarts Hame
link een bouwvergunning kreeg
voor de woning met praktijk
ruimte aan de Clara Kok van
Alphenstraat. Enige tijd daar
voor was Van der Grijp een
bouwvergunning geweigerd
voor een vergelijkbaar huis in
die buurt. Van der Grijp, die
buiten Leiden woont, zou on
voldoende hebben aangetoond
een economische binding te
hebben met de stad. Hamelink
kwam ook van buiten en had
nog niets, terwijl Van der Grijp
met zijn praktijk al in de nood
behuizing zat.
Gemeentewoordvoerdster
Schramm gaf tijdens de zitting
bij de Raad van State toe dat het
allemaal 'niet fraai' is gelopen.
Maar volgens haar wordt in de
procedure bij de Raad van State
slechts gekeken of Hamelink de
bouwvergunning op grond van
het bestemmingsplan kon krij
gen. Dat is volgens haar zo. Als
er daarnaast afspraken zijn ge
schonden, die Van der Grijp
met de gemeente maakte, moet
Van der Grijp maar in een ande
re procedure een schadevergoe
ding eisen van de gemeente,
vindt Schram.
Over enige weken doet de
Raad van State uitspraak in de
bouwvergunningszaak.
IJj Het ach en wee
I was niet van de
lucht vorige
week. Een elfjarige meisje uit de
Verenigde Staten, Robin, lijdt
aan een mysterieuze ziekte.
Haar spieren veranderen op
raadselachtige wijze in bot. „We
hebben nog nooit zoiets
gezien", roepen haar artsen in
koor. Dat kan kloppen, maar
uniek is het verschijnsel niet.
Tot 1912 leefde in het AZLeen
man die in de volksmond
'Stenen Dorus' werd genoemd.
In werkelijkheid heette hij heel
anders. Adrianus Doedeyns,
zoals zijn echte naam luidde,
werd in 1857 geboren in 's-
Gravendeel.
Stenen Dorus
Het begon al niet al te goed met
Dorus. Bij zijn geboorte'stond
de linkerschouder stijf. Die el
lende breidde zich pijlsnel uit
naar andere lichaamsdelen als
armen en benen. Toen hij op de
middelbare school zat liep hij
krom als een oude man. Dat
was te wijten aan stijve heupen
en knieën. Hij kreeg dan ook al
snel de bijnaam 'De Duikelaar'.
De jonge knaap kon niet veel
meer uitrichten. Hij werkte nog
even bij zijn vader als boeren
knecht, maar dat was te zwaar.
Zittende beroepen als naaier en
schoenmaker boden na een
uitkomst:
Vorige week verscheen in
deze krant een bericht
over een Amerikaans
meisje van wie het
lichaam deels versteend
is. Uniek, volgens haar
artsen. Helemaal niet
waar, want Leiden kende
rond de eeuwwisseling
ook zo iemand: Stenen
Dorus.
de pijn werd te groot. Eén maz
zeltje had-ie: Dorus werd vrijge
steld van militaire dienst. De
uitdrukking 'Twaalf ambachten,
dertien ongelukken' was zeker
van toepassing op Dorus. Be
roepen als schaapsherder en
koewachter bleken evenmin
aan hem besteed.
Stijve Dorus
De gezondheidstoestand werd
er niet beter op. Dorus kreeg te
kampen met stijve hand-, elle
boog-, knie- en voetgewrichten.
Maar het ergste moest nog ko
men: op een avond zat hij lek
ker een pijpje te roken toen hij
een paar flinke pijnscheuten in
zijn kaak voelde. De boel ging
enorm zwellen. Dat trok later
wel weer bij, maar zijn kaken
kon hij niet meer van elkaar
krijgen. In eerste instantie bleef
hij thuis wonen, ondanks het
feit dat een gezellige babbel niet
meer mogelijk was. Zijn leefom
geving bestond uit een stoel
waarvan hij onmogelijk zelf
standig kon loskomen. Eten was
vanzelfsprekend ook een pro
bleem. Met een stokje bracht hij
veelal vloeibaar voedsel naar
een opening tussen zijn tanden.
Op die manier zoog hij de maal
tijden naar binnen.
In 1894 was de toestand thuis in
's-Gravendeel onhoudbaar.
Dorus werd dan ook naar het
Academisch Ziekenhuis in Lei-
Stenen Dorus werd geregeld naar collegezalen gesleept zodat aanko
mende artsen zich aan hem konden vergapen. De rest van de tijd bracht
hij c
i ligstoel in het AZL.
den gebracht. Daar achter de
Morschpoort werd hij een ui
terst beroemd plaatsgenoot. Ie
dereen kon Dorus zien zitten
achter een raam. Op een stoel,
foto gemeentearchief
bijna bewegingsloos. Keihard
was-le geworden van al dat bot.
Nou gaat anno 1992 nog steeds
het verhaal dat je beter niet in
het AZL kunt liggen. Je hebt dan
constant een leger co-assisten-
ten om je heen dat zich ver
gaapt aan je ontstoken blinde
darm. In de tijd van Stenen
Dorus was het nog erger: de pa
tiënt diende als dankbaar stu
die-object voor aankomend art
sen. Keer op keer werd hij de
college-zaal ingesleept en
mochten studenten zich aan
hem vergapen. Heel wat medici
hebben een proefschrift over de
arme Dorus geschreven. Maar
niemand heeft ooit een oplos
sing aangedragen voor zijn
ziekte.
Dorust
Dorus probeerde er maar het
beste van te maken. Dank zij
een redelijk functionerende
rechterhand kon hij zelf nog
brood eten. Met ander voedsel
werd de man gehopen. Hij had
zelfs nog een hobby: mondhar
monica spelen. Hij bevestigde
het instrument aan een speciaal
stokje, waardoor hij het naar
zijn mond kon brengen. En zo
blies hij zijn verveling weg. Nor
maal gesproken in een leunstoel
achter het raam, maar hij gaf
ook graag een showtje weg als
hij de collegezaal werd binnen
gedragen. In 1912 blies Dorus
zijn laatste adem uit. Zijn li
chaam werd overgebracht naar
het laboratorium voor patholo
gie waar het uitgebreid is on
derzocht. Een deel van het ske
let, dat zeer groot is omdat alle
spierweefsel bot was geworden,
is sindsdien bewaard. En nog
altijd is dit skelet te zien. De
botten van Stenen Dorus staan
nog steeds in het laboratorium,
dat overigens niet toegankelijk
is voor publiek. Stenen Doms
heeft eindelijk rust.
REDACTIE ROY KLOPPER EN
LOMAN LEEFMANS. TEL:
161418.
NOORDWIJK PAUL DE VLIEGER
Harry Mens krijgt een rechts
zaak van de gemeente Noord
wijk aan zijn broek. Tot vrijdag
krijgt de Lissese makelaar de
gelegenheid zijn handtekening
te zetten onder het koopcon
tract dat hem verplicht Maison
Meier (De Grent 14) aan de
gemeente over te doen. Daar
na wordt de rechter ingescha
keld om Mens tot levering te
dwingen. De gemeenteraad
van Noordwijk stemde gister
avond unaniem in met het
VOOIStel van B en W om deze
stappen te ondernemen.
Noordwijk heeft met Northsi-
de Investments, een bv van
Mens, verschil van mening
over het al dan niet bestaan
van een koopovereenkomst
voor de voormalige kunsthan
del Meier aan De Grent. On
derhandelingen tussen Noord
wijk en Mens leidden er in ja
nuari van het vorig toe dat de
gemeente een optie op het
pand kreeg. Tot uiterlijk 1 sep
tember 1991 kon Noordwijk
beslissen het pand dat be
stemd is om discotheek De
Bob van de Van Speykstraat
naar De Grent te kunnen laten
verhuizen te kopen voor de
prijs van 1 miljoen gulden.
Eind augustus liet Noord
wijk Mens weten dat zij van
haar optierecht gebruik maak-
li- ViilRi-ns ili- Ri-mn-nli- is
daarmee de koopovereen
komst met de Northside In
vestments een feit en ook de
gemeente-advocaat van
Noordwijk, mr. Geelkerken uit
Leiden, is die mening toege
daan. Mens denkt daar anders
over. Hij weigert dan ook de
definitieve koopovereenkomst
van zijn handtekening te voor-
De makelaar uit Lisse wil
Meier wel aan Noordwijk ver
kopen. maar verbindt aan de
levering van het pand een
aantal extra voorwaarden. De
belangrijkste is medewerking
van Noordwijk om de omge
ving van het door hem te bou
wen Palaceproject op het Gat
van Palace te reconstrueren.
Hij wil een parkeerkelder aan
leggen onder het Palaceplein,
naast het Gat van Palace, en
het plein zelf verbouwen tot
een evenementenplein met
beeldhouwwerken en fontei-
Hoewel deze plannen van
Mens niet direct op grote
weerstand van de gemeente
stuiten, weigert Noordwijk ze
te verbinden aan de koopover
eenkomst voor Meier.
Eerst dit afhandelen, dan
pralen we verder, luidt de visie
van Noordwijk. En omdat ad
vocaat Geelkerken heeft laten
weten dat Noordwijk in zijn
ogen juridisch sterk staat in
deze zaak. gaat Noordwijk een
rechtszaak aan om de make
laar te dwingen de verplichtin
gen die hij in de ogen van de
gemeente is aangegaan na te
komen.
Verdachte van
moord Bosrode
blijft ontkennen
De 31-jarige Leidenaar die
maandag werd gearresteerd op
verdenking van de moord op de
Bosrode op 12 oktober vorig
jaar. ontkent in alle toonaarden
iets met de moord te maken te
hebben gehad. De politie ver
moedt dat de man kort voor de
moord contact heeft gehad met
het slachtoffer Willem Comelis-
se. Daarmee is hij een van de
vijf mannen die volgens de poli
tie de moord gepleegd kunnen
hebben. De man is inmiddels
een aantal keren verhoord. Van
daag nog wordt besloten of er
voldoende bewijsmateriaal is
om de man langer vast te kun
nen houden.
Gestolen auto
terug gevonden
De politie heeft gisteren de auto
terug gevonden van twee Duit
sers die vorig jaar op 2 oktober
werd gestolen. De Duitsers wer
den toen in hun auto op de Ka
naalweg door twee onbekende
mannen klem gereden. Er vie
len enkele klappen met een
honkbalknuppel waarna de au
to van de slachtoffers werd
meegenomén.
Deze auto werd gisteren terug
gevonden in de Buitenrust-
straat. Eerder al werd de auto
van de twee daders gevonden.
Die bleek gestolen te zijn in Uit -
hoorn. De politie verkeert nog
in het duister wat de reden van
de vechtpartij en de diefstal kan
zijn geweest. Bekend is alleen
dat de twee Duitsers in Leiden
waren om verdovende midde
len te kopen.
VRUE TUD
Musical
Het musical-gezelschap OTIS
uit Leiden/Voorschoten brengt
vrijdag 14 en zaterdag 15 de
musical Calamity lane. De voor
stellingen beginnen om 20.15
uur in het Rijnlands Lyceum te
Oegstgeest. Kaarten kosten
17,50 gulden en zijn verkrijg
baar aan de zaal en bij de Ixid-
se VW aan het Stationsplein.
Kindermiddag
In café De Spons (Korte Mare 4)
wordt zaterdag 15 februari een
kindermiddag gehouden. Er is
onder meer een show met ko
misch goochelen en kinderen
worden geschminkt. Aanvang
14.00 uur.
Vrije Lijn
De Vrije Lijn. de zieken
van het AZL, maakt zondag 16
februari radio- en tv-opnamen
in Antonius Clubhuis. Aan hel
programma werken Marina
Metz, Crazy Henry en De Boe
merang mee. Publiek kan de
opnamen bijwonen, vanaf 13.45
uur. De toegangsprijs bedraagt
drie gulden.
AGENDA
WOENSDAG 12 FEBRUARI
informatiepunt Gemeenschappen
Wonen. Gerestraat 20. van 20 00 tc
21 00 uur
Klaver]asavond, org. Noordwi^
teltenmsver TOV mhunciu
bouw aan de Nieuwe Zeeweg.
vang 20 00 uur
Oegstgeest
Bridge drive in 'Hotel het Witu
aanvang 19.45 uur
DONDERDAG 13 FEBRUARI
{eiegenheid met ais onderwerp d
reeiancer. Evertsenstraat 99. aa
*a"g 20 00 uur
^na Boogaards draagt voor uit e
een fysiotherapeut in de v et/aa
Sportschool Goedcraad Raarthun
laan 43. van 16 00 tot 17 00 uur
