Leiden
WBL stevig op
vingers getikt
Studenten bewaken
leegstaande kantoren
Leidse hoeren gingen ten onder aan 'illegalen'
Man steekt met klewang
De Block breidt uit in
voormalige zaak Marca
Derde jaarboek Dirk Van Eck-stichting
Oudste man
overleden
LEIDEN ERNA STRAATSMA
Het voormalige faculteitsge
bouw aan het Stationsplein
wordt gedeeltelijk bewoond
door studenten. Na twee jaar
leegstand zijn drie etages van de
elf verdiepingen tellende flat
provisorisch als woonruimte in
gericht. Zodat krakers de boel
niet bezetten. Eigenaar van het
gebouw, Philips Pensioenfonds,
wil over enkele jaren de boel
opknappen. Serieuze huurders
zijn er tot die tijd niet te vinden.
Tot 1989 zat een groot gedeel
te van de faculteit der sociale
wetenschappen in de torenflat
tegenover het station. De we
tenschappers vertrokken bijna
twee jaar geleden naar de oude
polikliniek van het AZL. Dat
kwam vrij door nieuwbouw vlak
achter het station.
Het is Philips Pensioenfonds
daarna niet meer gelukt de flat
aan het Stationsplein te vullen
met nieuwe huurders. Eind vo
rig jaar sloot de eigenaar van
het gebouw een overeenkomst
met de Haagse stichting Adhoc
Beheer. Deze organisatie is ge
specialiseerd in het tijdelijk ver
huren van kantoren als woon
ruimte.
B. Geerts, woordvoerder van
Philips, zegt dat het nog onbe
kend is wanneer het gebouw
wordt gerenoveerd. ,,Het ge
bouw is aan renovatie toe, maar
zolang we de nieuwe bestem
ming niet weten is het moeilijk
om het pand op te knappen".
Het pensioenfonds heeft daar
om een afspraak met Adhoc Be
heer voor onbepaalde tijd. De
bewoners van Stationsplein 8
en 10 zijn blij met hun tijdelijke
onderdak. Weliswaar is de oude
faculteit helemaal niet berekend
op bewoning, maar er mag van
de stichting Adhoc naar belie
ven getimmerd en gesleuteld
worden. Als het interieur later
maar weer in de oiide staat kan
worden teruggebracht.
„Een douche per etage is wel
een beetje weinig voor dertien
mensen", zegt Chris Kloeze
(eerstejaars student rechten).
Hij was eind vorig jaar een van
de eerste bewoners. „Dat gaf al
snel problemen. De stichting
heeft een douche aangelegd; als
we er meer nodig hebben moe
ten we die zelf aanleggen. Zo
hebben we dus ook maar één
kraan met warm water, ook een
beetje weinig".
Goedkoop
Daar staat tegenover dat de prij
zen voor de anti-kraakbewoners
bijzonder laag zijn. Kloeze be
taalt voor twee ruime kamers
een bedrag van 275 gulden per
maand. „Echt waanzinning
goedkoop is het nou ook weer
niet, want je moet dus zelf veel
aanleggen. De telefoonaanslui-
tingenhebben we zelf ook hele
maal moeten regelen". Hij wijst
op een wirwar van draden die
aan het plafond in de gang ben
gelt. De wc er naast ligt vol met
planken.
In veel kamers ligt het zwarte
linoleum dat herinnert aan de
kantoortijd. Ze zijn zo groot dat
de, in veel gevallen, beperkte
huisraad enigszins verloren in
de ruimte staat. Op de derde
etage is het oude bedrijfsrestau
rant. Een grote lege ruimte met
op de deur een briefje: 'maaltij
den mogen niet meegenomen
worden'. Daarachter het trap
penhuis dat op deze hoogte is
dichtgetimmerd. De vierde tot
en met de elfde verdieping zijn
verboden terrein voor de tijde
lijke bewoners.
Nadelen aan cie goedkope
woonruimte op 'topdocatie' zijn
er wel. „Je zit hier natuurlijk in
een sick building", zegt Kloeze.
„De verwarming is twee jaar uit
geweest, dus die deed het in het
begin niet goed. Er zat enorm
veel lucht in en we moesten de
installatie doorsmeren met olie.
De lucht in het gebouw was de
eerste maanden zo droog dat
iedereen last van z'n strot
kreeg".
En dan het voortdurende ge
hei aan de overkant, waar de ISIS
druk bezig is met een groot
scheepse verbouwing van het
station. „Het is een top locatie,
maar je zit wel in de herrie".
De stichting Adhoc-beheer
beschikt inmiddels over een
wachtlijst van nieuwe bewo
ners. „De eerste verdieping zat
zo vol. Toen gingen ze naar de
tweede verdieping. Pas zijn er
een paar meisjes op de derde
verdieping bijgekomen. Maar
verder gaat het zeker niet. Er
komen hier niet meer dan 24
mensen in. Op de hoger gelegen
etages zit een alarm".
Maandag 10 februari 1992
Gemeentelijke dwang bij Dobbegaarde
Woningbouwvereniging Leiden (WBL) is door de ge
meente zeer stevig op de vingers getikt. De verhuurder
weigert op eigen kosten iets te doen aan de gladde gale
rijen in het bejaardencomplex de Dobbegaarde (Stevens-
hof)- De gemeente heeft inmiddels een zelden gebruikt
dwangmiddel in de strijd geworpen; ze liet een aanschrij
ving bezorgen bij de WBL, een soort dwangbevel om de
zaak te verbeteren.
lEIDEN ROY KLOPPER
De galerijen van het bejaarden
complex zijn met nat weer
spekglad. Bewoners, niet allen
even goed ter been, glijden er
geregeld uit. Inmiddels zijn en
kelen al in het ziekenhuis te
rechtgekomen, onder meer met
een beenbreuk. De klachten zijn
al zo oud als het complex, dat
eind 1989 werd opgeleverd.
Sterker nog, er is een rapport
opgedoken van de aannemer
die voor de oplevering al waar
schuwde voor te gladde loop-
vlakken.
De bewoners kaartten het
probleem verscheidene malen
aan bij de woningbouwvereni
ging. Die weigerde er op eigen
kosten iets aan te doen. Als de
galerijen worden opgeruwd,
moet dat via een huurverhoging
worden terugbetaald. De WBL
stelt zich op het standpunt dat
de galerijen voldoen aan de
wettelijk eisen. Voorts wijst de
WBL op de aanwezigheid van
leuningen. „Daardoor is geen
gevaar aanwezig voor de veilig
heid".
De gemeente vindt dat de
WBL zich wat minder formeel
moet opstellen en ervoor moet
Enigen zijn al
in het ziekenhuis
terechtgekomen
zorgen dat de mensen veilig
hun woning kunnen bereiken.
Namens wethouder T. van Rij
(volkshuisvesting) kreeg de
WBL een zogenaamde aan
schrijving om iets aan de glad
heid te doen. Ze beroept zich
hierbij onder meer op een be
paling in de bouwverordening
waarin staat dat de verhuurder
er voor moet zorgen dat de
mensen veilig bij hun woning
moeten kunnen komen.
Beroep
De woningbouw is in beroep
gegaan tegen deze aanschrij
ving. Ze blijft erbij dat aan alle
eisen is voldaan en dat bewo-
•ners 6 gulden per maand moe
ten betalen voor het opruwen
van de betonplaten. Het beroep
wordt binnenkort behandeld in
de commissie beroep en be
zwaar. Eventueel kan de ver
huurder de dwang van de ge
meente tot aan de Raad van
State aanvechten. Overigens
zijn gemeente en WBL nog al
tijd in gesprek over de kwestie.
De belangenvereniging van
bewoners in de Dobbegaarde is
erg blij met de houdiijg van de
gemeente. Zij hebben diverse
malen tevergeefs op eigen gele
genheid geprobeerdj.de zaak te
geregelen. De gemeente kan
mogelijk wat meer gewicht in
de schaal leggen. „Wij bekijken
de discussie nu ahn de zijlijn,
als het mis gaat kunnen we al
tijd nog vlaggen'- voor buiten
spel", aldus voorzitter J. Bekke
ring.
Omdat nieuwe huurders niet zijn te vinden, en krakers altijd op de loer
liggen, heeft het Philips Pensioenfonds het voormalige faculteitsge
bouw aan het Stationsplein verhuurd aan studenten.
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
NIEUWSLIJN
Fotocamera gestolen tijdens Indoor
Een tas met een fotocamera, vijf lenzen, een flitser en andere fo
tospullen is gistermiddag ontvreemd uit de Groenoordhallen,
waar het paardenevenement Indoor Leiden werd gehouden. De
tas is eigendom van een 31-jarige Sassenheimer. De man was in
de Groenoordhallen om foto's te maken voor zijn werkgever, die
sponsor is van Indoor Leiden '92.
Twee gewonden bij valpartij
Twee Haarlemmers zijn gistermiddag gewond geraakt bij een
valpartij. Het tweetal reed op een motor op de Plesmanlaan in
de richting van Den Haag. In de bocht van de oprit van de rijks
weg wilde de 25-jarige bestuurder schakelen. Zijn voet schoot
echter van het versnellingspedaal waardoor de motorfiets on
deruit gleed. Bij de val brak de bestuurder zijn pols. Hij liep ook
diverse schaafwonden op, net als de 24-jarige vrouw die achter
op zat. Beiden zijn overgebracht naar het AZL.
Een 29-jarige Leidenaar heeft
vrijdagavond in zijn woning een
28-jarige plaatsgenoot toegeta
keld met een klewang. De man
haalde het kapmes tevoorschijn
tijdens een flinke ruzie met de
bezoeker, die na een cafébezoek
was meegegaan naar zijn huis.
De 29-jarige man wilde met
het wapen eerst zijn 24-jarige
vrouw te lijf gaan, maar dank zij
het ingrijpen van de bezoeker
kon de echtgenote de woning
ontvluchten. Vervolgens hakte
de 29-jarige met de klewang op
de bezoeker in. Hij zette het
mes zelfs op de keel van de
man, die echter kon voorkomen
dat zijn hals werd doorboord.
Wel werd zijn hand geraakt: een
pees werd doorgesneden en al/
zijn vingers werden openge
haald.
r
De bewoner bedreigde evön
daarop ook twee politieman
nen. Nadat zij hun dienstwqjj^n
hadden getrokken, gaf de man
zich over. Hij is ingesloten^ op
het politiebureau. De bezoéker
werd voor behandeling ovérge-
bracht naar het AZL.
den aangekleed volgens ons
nieuwe concept, en'we zullen
ons assortiment förs kunnen
uitbreiden. Het zal de grootste
De Block-vestiging; in Neder
land worden".
Met de huidige vestiging is
het sinds de afsluiting van de
Breestraat bergafwaarts gegaan.
Alleen voor fietsers en voetgan
gers bleef de winkel bereikbaar,
terwijl met koelkasten en televi
sies over straat gezeuld moest
worden naar de dichtstbijzijnde
parkeerplaats. „Wie zijn auto
voor de deur parkeerde om de
spullen in te laden, had voor hij
het wist een bekeuring aan zijn
broek", aldus De Block.
De parkeerproblemen zijn in
de toekomst verleden tijd. In
het nieuwe pand heeft De Block
een parkeergarage pal boven
het hoofd. Tegenover de win
kelruimte zijn eveneens par
keerplaatsen aanwezig, zodat
het over straat zeulen met ap
paraten niet meer nodig zal
Elektronica-winkel De Block, nu
nog gevestigd op het eerste ge
deelte van de Hogewoerd, gaat
binnenkort verhuizen naar het
voormalige Marca-pand onder
de parkeergarage aan de Hooi
gracht. Volgens De Block moet
er nog heel wat gebeuren voor
dat de verhuizing een feit is,
maar in de loop van april hoopt
de winkel haar nieuwe vestiging
te openen.
De Block, een elektronica-keten
met twintig vestigingen ver
spreid over de Randstad, is al
ruim vier jaar op zoek naar
nieuwe winkelruimte in Leiden.
„Het pand aan de Hogewoerd
was al jaren te klein voor ons
assortiment", vertelt Peter de
Block, één van de vijf broers
achter de elektronica-zaak. „De
ruimte aan de Hooigracht is
met zijn 1000 vierkante meter
ruim twee keer zo groot als het
pand op de Hogewoerd. Dé
winkel zal direct wor
De Lange Agnietenstraat in de wijk De Camp, een buurt waar eind vorige e
zijn.
Het derde jaarboek van de Dirk van Eck-
stichting is uit. In het boekje staan vier verhalen
over onderwerpen uit de economische
geschiedenis van Leiden. De Dirk van Eck-
stichting is in 1987 opgericht. In 1989 verscheen
het eerste jaarboek.
Ir. J. Zuurdeeg geeft in het boekje een korte
reconstructie van de geschiedenis van
dekenfabriek 'De Blauwe klok'. Dit Leidse
bedrijf was tot 1933 gehuisvest aan de Oude
Singel. De auteurs P.A.J. Otgaar en J.F.J.G.
Schaik deden onderzoek naar Leidse
bordeelhouders in de vorige eeuw. J. Slangen
beschrijft de omstandigheden waaronder de
naamgever van de stichting burgemeester van
Boskoop was. A. Görtz schetst de positie van de
Leidse slagers tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het jaarboek kost 25 gulden en is te bestellen
bij de stichting (giro 356642, tel. 225144). Op
deze pagina een voorproefje van het verhaal
over bordeelhouders in de negentiende eeuw.
LEIDEN ERNA STRAATSMA
Het rosse leven van Leiden is
niet meer wat het is geweest.
Eind vorige eeuw was het nog
een bloeiende bedrijfstak. De
legale prostitutie bereikte tus
sen 1875 en 1890 een hoogte
punt. Daarna nam het aantal
wettige huizen van plezier snel
af. De clandestiene hoererij
groeide na 1890 op spectaculai
re wijze en deed de erkende
'madames' de das om. Stonden
er in 1890 nog acht bordeel
houdsters ingeschreven, tien
jaar later was dat aantal gehal
veerd. In 1904 moesten de
laatste drie huizen op last van
de gemeente hun deuren slui
ten.
Om de uitwassen in de prostitu
tie te bestrijden nam de ge
meenteraad in 1853 een veror
dening aan bestaande uit 25 ar
tikelen. Daarin werden de gren
zen van wel en niet toelaatbare
ontucht scherp afgebakend. Zo
doende ontstond er een 'legaal'
en illegaal' circuit.
Publieke vrouwen die volgens
de regels van de gemeente ope
reerden, moesten zich vanaf die
tijd laten registreren. De onder
zoekers P.A.I. Otgaar en J.RJ.G.
Schaik hebben uit dit bestand
26 namen gehaald, 24 vrouwen
en twee mannen. Ze hebben ze
in hun verhaal onderverdeeld in
vier categorieën: voorloopsters,
wegbereidsters, matrones en
dynastiebouwsters.
De Ruïne
Onder de categorie 'voorloop
sters' verstaan de onderzoekers
vrouwen die in de jaren dertig
en veertig van de vorige eeuw
een bordeel dreven en kort na
de aanleg van het register met
hun werkzaamheden zijn ge
stopt of gestorven. Tot deze
groep behoorden slechts drie
geboren en getogen Leidse
vrouwen: Geertruida Elisabeth
van der Mark, Theodora Johan
na van der Ven en Maria Web
bers.
In de periode van de voor
loopsters, zo tussen 1835 en
1860, had je nog niet zoiets als
een rosse buurt. Wel was er een
aantal kleine concentraties bor
delen. Maar de ware hoerenlo
per kon overal in de stad te
recht. Zo waren er op en rond
de Langebrug vijf bordelen met
een niet onaanzienlijke uitloper
rond de Pieterskerk. Een tweede
cluster bevond zich in de wijk
De Camp. Er zaten verder bor
delen in de Vrouwensteeg, Kod-
desteeg, Barbarasteeg, Manden-
makerssteeg, op de Doelen -
gracht, de Apothekersdijk en de
Houtmarkt. Wie daaraan niet
genoeg had kon ook nog zijn
toevlucht nemen tot de hoeren
die zich in een koetsje naar de
omgeving van de stadspoorten
lieten meenemen. De bekend
ste tippelzone was de Ruïne, het
huidige Van der Werfpark.
Hoewel er in de jaren vijftig
van die eeuw veel 'adresjes' wa
ren, was de prostitutie klein
schalig van opzet. Bordelen tel
den in de regel niet meer dan
drie vier meisjes.
Echt Leids
De tweede onderzochte catego
rie, die van de 'wegbereidsters'
is wel voor het merendeel 'echt'
Leids. Van de acht namen uit
deze groep zijn er zeven in Lei
den geboren, onder wie Wilhel-
mina Overduin, Elisabeth Maria
Paradijs en Elisabeth Christina
Prillewetz. Deze vrouwen kon
den zich meer dan hun voor
gangsters bordeelhoudster noe-
Wilhelmina Overduin was
volgens Otgaar en Van Schaik
ook de eerste matrone in het
rosse leven van Leiden. Daaron
der verstaan ze de groep oudere
getrouwde vrouwen die 'met
harde hand een stevig in de
maatschappij verankerde hoe
renkast' runden. Haar - minder
succesvolle - collega's waren
Carolina van den Ende, Antje
Schenk en Wilhelmina Elisabeth
van Bemmel. Vrouwen die allen
zo'n dertig a veertig jaar in het
vak zaten. Een van de bordelen
in die tijd was De Likkepot
(Lange Vrouwenkerksteeg 10).
Rond 1840 veranderde de si
tuatie door de komst van de
Haarlemse familie Winkeler, die
zo'n 35 jaar een groot gedeelte
van de legale prostitutie in Lei
den in haar macht heeft gehad.
De onderzoekers geven overi
gens niet aan waarom de Haar
lemse hoeren op een gegeven
moment in groten getale naar
Leiden zijn getrokken. Feit is
wel dat het met Leidse prostitu
tie tussen 1866 en 1870 heel
slecht ging. Cornelia Hermans
vestigde zich als eerste telg van
de Winkeler-dynastie in Leiden
en heeft wellicht een aantal col
lega's overgehaald ook te ver
huizen. In 1871 zaten er ineens
vijftien geregistreerde Haarlem
se madames in Leiden.
Cornelia Hermans blies de
Leidse prostitutie nieuw leven
in. Ze werkte zelf nooit als hoer
maar beheerde binnen korte
tijd vijf bordelen. Het aantal er
kende huizen groeide vanaf
1875 gestaag, door toedoen van
de familie Winkeler. Alle borde
len van de Haarlemse clan be
vonden zich in de wijk De
Camp, waar de prostitutie zich
na 1860 begon te concentreren.
Olivetti Office
vandaag dicht
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
De 23 overgebleven werkne
mers van het Leidse bedrijf
Olivetti Office hebben van
daag niet gewerkt: het pand
is gesloten. Het personeel
van het in moeilijkheden ver
kerende bedrijf is op een on
bekende plaats aan het ver
gaderen over de toekomst
van Olivetti Office. De 48 an
dere personeelsleden die dit
weekeinde te horen hebben
gekregen dat er voor hen
geen werk meer is, zitten
thuis.
Vrijdagmiddag al stonden
er verhuiswagens voor de
deur bij Olivetti. Die middag
kreeg een aantal werknemers
in Holiday Inn te horen dal
ze op straat kwamen te
staan. Bijna dertig mensen
weigerden dat gesprek en
gingen na overleg met de
vakbond Unie BLHP naar
huis.
Volgens interim-manager
N. van Batenburg is vrijdag
een begin gemaakt met een
interne verhuizing in het
kantoorpand aan de Ver-
beekstraat. „Vandaag gaan
ze daarmee verder. De men
sen die achterblijven, krijgen
andere kamers."
Vanmorgen vroeg stonden
enkele 'overtollige' werkne
mers voor een gesloten deur.
Zij wilden gewoon aan het
werk maar konden niet naar
binnen. Van Batenburg: „Wij
hebben iedereen laten weten
waaraan ze toe zijn, schrifte
lijk of in een persoonlijk ge
sprek vrijdagmiddag. Deze
week worden de gesprekken
gevoerd met het outplace
ment-bureau."
De vakbonden zijn het niet
eens met het sociaal plan en
willen verder praten met het
interim-management. Van
Batenburg: „Wij hebben
geen overleg meer met de
bonden, daar is geen reden
toe. Er ligt een goed sociaal
plan."
LODEN
Een van de twee oudste man
nen van Leiden, J. Ciere, is op
103-jarige leeftijd overleden.
Ciere was vroeger werkzaam als
machinist en werkte geruime
tijd in het slachthuis. Tot aan
zijn dood woonde hij zelfstan
dig in een woning aan de De
Sitterlaan.
