3S8
Kunst
99
89
99
62*
Koek opent expositie Konstam
Marlies Helder keert
barpubliek rug toe
UIEN
Muziek- en dans in Warenar
Eieren en geel werk gezocht
Antieken
herleven
in Alphen
Eis tegen Van Gogh:
3.000 gulden boete
'Ik wil niet meer
in een doos leven'
Gouden keeltjes van Zoeterwoude
Maandag 10 februari 1992 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOELINGA Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving: PIET KOOREMAN
0VEKVWSE
WITTE
OUOttWETS LEKKERE
PAP
SESAM-
BOUEN
6 STUKS
ELDERS trtf BIJ ONS
SOORTEN
HAVERMOUT
G0RTE-. RUSTE
Of GR1ESMEEIPAP
HALVE UUR
ELDERS MfBUONS
GROTE BAAI
4 POND
ELDERS tWBU ONS
SPEK
LAPJES
MET ZWOERD
HEEL KILO
Na zon slordige 3000 jaar
heeft de antieke mythologie nog
steeds niet aan kracht ingeboet.
De symboliek van de Griekse
godenwereld blijft boeien en
vormt ook in deze jachtige
eeuw van techniek en vernuft
de inspiratiebron voor veel kun
stenaars. Zo ook voor Jeanne
Lendfers en Lia van Rijn.
Lendfers is vooral gegrepen
door de Minoïsche cultuur van
het oude Kreta. Op verschillen
de van haar linoleumsneden is
een labyrint te zien. De mythe
wil dat koning Minos dit dool
hof liet bouwen voor de Mino-
taurus, een mensenverslindend
monster, half mens. half stier.
De Atheense held Perseus wist
het creatuur te doden met be
hulp van koning Minos dochter.
Ariadne.
ling'. De Minotaurus vervaagt in
het cirkelvormige labyrint, wat
aan lijkt te geven hoe verborgen
en tegelijkertijd alomtegen
woordig hij daar aanwezig is.
Een liggende vrouw, Ariadne,
lijkt af te wachten. En in het
ne Cantorij van de Hervormde
Dorpskerk, onder leiding van
Cor Graafland zong zijn ver
trouwde repertoire. Gewend
aan de stilte en luisterbereid
heid in de kerk moest Graafland
met zijn Cantorij wel wennen
aan schuivende koffiekopjes en
fluisterend commentaar vanuit
de zaal. Eenvoudig maar mooi
meerstemmig werd er gezongen
uit de bundel "Voor de kinderen
van Korach'. samengesteld door
Karei Deurloo, Sytze de Vries en
Willem Vogel. Na de pauze lie
ten zij horen dat ze zich ook in
teresseren voor oude Engelse
madrigalen. Het r.k. Sint Caeci-
liakoor. onder leiding van Frans
Wesselingh, zong voor de pauze
twee delen uit een Caecilia-mis
van J.F. Turner. Hoewel Tumer,
een Canadees, nog leeft is zijn
muziek harmonisch en traditio
neel geschreven en zeker her
kenbaar voor de gelovigen. Na
de pauze werd de luisteraar ver
gast op twee grappige num
mers, 'O Pepita' en de 'Kikker-
cantate' waarin de kiJckers mijns
inziens wel wat te langdradig
kwaakten.
'Iduna', genoemd naar de go
din van de jeugd, bracht eigen
tijdse religieuze muziek, met
liederen van Huub Oosterhuis
en Antoine Oomen, op een zeer
overtuigende en echt vrolijke
manier, begeleid door een klein
combo. En aJs hoogtepunt volg
de het Muziekensemble 'Mo-
zaiëk' onder leiding van Her-
.man Roelvink. Een enthousiast
koor met weinig mannen, maar
met een ijzersterk programma.
Met een klein wervelend reper
toire van internationale
folksongs besloten zij onder
donderend applaus de eerste
Cestivalavond.
De blauw-groenige, ruw gevormde vazen alsof ze lang in zee hebben gelegen lopen naar onder toe uit
in een punt en steunen op driehoekige schragen als antieke amphora's in een driepootje. foto pr
centrum is een figuurtje te zien.
Mogelijk Perseus die het mon
ster zal doden.
Vaak heeft Lendfers haar my
thische figuren trapsgewijs, in
lagen boven elkaar uitgebeeld,
zonder enige dieptewerking.
Haar werk lijkt daardoor op de
mooie Minoïsche fresco's die
een gelijke opbouw vertonen.
De primitieve kracht van de
hoogdruktechniek versterkt die
indruk, evenals het gebruik van
warme terrakleuren.
In tegenstelling tot Lendfers
belicht Van Rijn verschillende
periodes van de antieke cultuur,
van heel primitief tot en met de
bloeiperiode ervan. En vooral
de zee neemt een belangrijke
plaats binnen haar werk in. Vis
sen en schelpen sieren haar ob
jecten van keramiek. Zo is de
kleine troon die de zeegod Po
seidon waardig zou kunnen
zijn, getiteld Viszetel, afgezet
met vissen aan leuningen en
poten. En in de etalage ligt een
zandbank die dezelfde naam
draagt. Hij is bezaaid met echte
schelpen.
Niet al het werk van Van Rijn
is even geslaagd. Sommige ob
jecten doen wat kitscherig aan
door een overdaad aan vismo-
tief en de kleurstelling. Het
zandgeel met lichtblauw, dat
voor de voorwerpen in de etala
ge is gebruikt, is niet bepaald
oogstrelend.
Daarentegen is een aantal bo
kalen prachtig van vorm en
kleur. De blauw-groenige, ruw
gevormde vazen alsof ze lang
in zee hebben gelegen lopen
naar onder toe uit in een punt
en steunen op driehoekige
schragen als antieke amphora's
in een driepootje. De meeste
van deze antieke kruiken in een
modem jasje zijn zelfs al ver
kocht. Kwaliteit verloochent
zich niet.
WASSENAAR
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
Zoeterwouds Korenfestival Georganiseerd
door de Stichting Muziekcentrum Zoeter
woude Gehoord 8 februan in het Mu
ziekcentrum.
Zoeterwoude
De Stichting Vrienden van de jeugd Alijah organiseert op vrijdag 15
februari een muziek-en dansavond in het Wassenaarse Cultureel
Centrum Warenar. Het evenement is bedoeld om geld in te zame
len voor het in financiële nood verkerende Israëlische jeugddorp
Hodayot.
Op het programma staat een uitvoering van Debussy's 'Lindara-
ja' door Nico de Rooij en Rolf Rottenberg. Beide pianisten voeren
daarnaast werken van Mozart en Milhaud uit. Verder worden er
door Lija Hirsch een aantal Jiddische liederen gezongen. Ze wordt
daarbij op de piano begeleid door Joost van der Meent. In de pauze
is er een optreden van het 'Heelkunde Combo' dat geheel is sa-*
mengesteld uit artsen van het Academisch Ziekenhuis Leiden. De
presentatie is in handen van Jules van Hessen.
De Israëlische ambassadeur M. Bawlv zal de bijeenkomst aan de
Wassenaarse Kerkstraat om 20.00 uur openen.
WARMOND
Het Warmondse Oude Raad
huis is op zoek naar werken in
ae kleur geel voor de paasten-
toonstelling van 5 tot en met 23
april. Ook makers van (kunstig
gemaakte) paaseieren kunnen
deze voor de tentoonstelling be
schikbaar stellen.
Nigel Konstam, Gary Schwarz en Jetteke Bolten-Rempt: Rembrandt als kunstenaar voorbeeld voor velen. foto henk bouwman
LEIDEN ANNEMIEK RUYGROK
De Britse beeldhouwer Nigel
Konstam moet nauwelijks het
gevoel hebben gehad dat het
zijn tentoonstelling was die
wethouder H. Koek (cultuur)
zaterdag in het gebouw van het
Leidse schilder- en tekenge
nootschap Ars Aemula Naturae
opende. Zij begon haar ope
ningsrede met de woorden: „Ik
zal mijn toespraak kort en in het
Nederlands houden." Konstam
knikte -niet begrijpend. t
De tentoonstelling bij Ars
toont onder meer maquettes
die Konstam maakte naar het
voorbeeld van tekeningen van
Rembrandt. Met die maquettes
wil de beeldhouwer aantonen
dat Rembrandt nooit zonder
voorbeeld (model) werkte, een
mening die het Rembrandt Re
search project niet met hem
deelt.
De opening van de tentoon
stelling was onderdeel van een
studiedag over Rembrandt, ge
organiseerd door de Stichting
Rembrandt. Eerder op de dag
was bij de Leidse Universiteit
een forumdiscussie gehouden
waaraan behalve Konstam ook
de Amerikaanse uitgever en
Rembrandtkenner Gary
Schwartz en directeur Bolten
van gemeentelijk museum De
Lakenhal deelnamen. Tijdens
die discussie kreeg het Amster
damse Rembrandt Research
Project, dat enkele honderden
tekeningen van Rembrandt
heeft afgewezen, vooral van
Konstam en Schwarz kritiek te
verduren.
Bolten zei het niet nodig te
vinden dat Konstam en Schwarz
zo voor Rembrandt in de bres
springen: „Rembrandt is sterk
genoeg om voor zichzelf op te
kunnen komen."
Haar zachte, aangename stem past op de een of ander
manier niet bij het scherpe gezicht met de doordringen
de blik. Zoals haar verlegenheid tijdens het gesprek niet
past bij de vrouw die ze op het podium is. 'Ich bin eine
Frau tind weiss genau wie ich rieche und was ich rauche',
zingt ze in haar eigen versie van het Duits.
AMSTERDAM
KEES GROENENBOOM
Haar podium-alter-ego zou
misschien nog door kunnen
gaan voor de 'bitch' uit de titel
van haar programma, maar
zonder de bescherming van
haar microfoon of sopraansax
doet Marlies Helder meer den
ken aan die vrouw uit een ande
re tekst. 'Y-a-t-il des femmes
comme moi, nées en lunettes et
trop gentilles, vêtues en noir
discrètement, mais la-dessous:
le coeur brülant.' ('Zijn er vrou
wen zoals ik, geboren met een
bril op en te lief, gekleed in het
zwart, maar daaronder een
brandend hart').
„Zo'n vrouw ben ik ook wel",
zegt ze. „Ik heb in mijn leven
vrij veel complexen gehad. Toen
ik nog maar een jaar was, had ik
al een bril op. Ik was altijd vrij
verlegen, iemand die niet zo
zeer in het middelpunt stond
maar vanaf de buitenkant naar
het leven keek. Maar in mijn
hart dacht ik wel: verdomme,
had ik kritiek op alles en ieder
een."
Helder keert dit seizoen terug
naar haar uitgangspunt. Na vijf
jaar sappelen in het clubcircuit
met haar band J.J.C. Helder
heeft ze haar repertoire omge
bouwd voor het theater. 'Song
of a bitch"' heet het programma
met liedjes, instrumentale sfeer
stukken en verhaaltjes tussen
door waarmee ze de komende
drie maanden op tournee gaat.
Akoestisch
Na haar opleiding aan de Aca
demie voor Kleinkunst in Am
sterdam speelde Helder in de
theatergroep The Dutchies. Vijf
jaar geleden richtte ze haar ei
gen groep op, die de naam van
haar vader kreeg: J.J.C. Helder.
„Toen we net met de band be
zig waren, is mijn vader overle
den. Ik vond dat hij toch ergens
in moest voortleven, dus heb ik
de band naar hem genoemd",
vertelt ze bijna verontschuldi
gend.
„Vijf jaar geleden dacht ik nog
dat ik popmuziek moest maken.
In de tijd van The Dutchies
maakten we theater met een
groep erachter, een beetje
punkachtig, en in die trant ben
ik doorgegaan. We hadden toen
nog een andere bezetting en
speelden een soort rockmuziek.
Door de jaren heen zijn we
steeds meer akoestisch gewor
den."
Het circuit van cafés en jon
gerencentra waarin J.J.C. Helder
actief was, leverde geen vetpot
op. „In die tijd had ik een mini
mumuitkering. Ik moest leven
van boterhammetjes met pin
dakaas om de band te kunnen
betalen. En concerten hadden
we maar eens in de twee, drie
maanden. Daardoor was elk op
treden weer een soort première,
we konden nooit eens achter el
kaar doorspelen."
Gevoelens
Door haar activiteiten voor de
VPRO-televisie waar ze sa
men met Peter Tiddens als Trud
en P het zondagse jeugdpro
gramma presenteert en door
een wisseling van management
heeft ze nu vastere grond onder
de voeten. Verleden jaar keerde
ze het barpubliek de rug toe. „Je
hebt het toch over gevoelens, en
iedereen staat alleen maar te
zuipen."
Die gevoelens krijgen nog
meer het accent in 'Song of a
bitch'. Haar liedjes zijn schetsen
van vrouwen in verschillende
situaties, sterke composities die
door haar begeleidingsgroep
uitstekend worden gedragen.
Toetsenman Bas Odijk kent het
theatervak. Hij begeleidde on
der meer de programma's van
Marlies Helder Ja. Ik ben ook op zoek. Maar dat vind ik eigenlijk wel
leuk." foto cpd
Jenny Arean, Ischa Meijer en
Hetty Blok. Drummer Pierre
van der Linden heeft een pop
achtergrond: hij speelde onder
meer in Brainbox en Focus.
Helder nam ze over uit het 'di
ner-dansant-orkest' waarin ze
speelden. Bassist Peter Sam-
bros, student aan het Hilver-
sums Conservatorium, comple
teert de groep. Helder schrijft in
het Duits,' Italiaans. Frans en
Engels. Pas voor dit programma
heeft ze daar Nederlands aan
toegevoegd. ..Toen ik nog op de
Kleinkunstacademie zat. kon ik
helemaal niks maken. Muziek
wel, dat is wat afstandelijker,
maar teksten vond ik heel moei
lijk. Later ontdekte ik dat het
makkelijker is om in andere ta
len te schrijven. Ik maakte eerst
de muziek en zocht dan een
tekst in een taal die ik bij die
klank vond passen. Met het
woordenboek erbij, want zo
goed ben ik niet in die talen. En
door het woordenboek krijg je
ook weer ideeën."
De liedjes worden verbonden
door verhaaltjes over dertigers,
waartoe de zangeres zelf be
hoort. Een zoekende generatie,
vindt ze. „Bij veel van mijn
vrienden valt me op dat ze ei
genlijk alles hebben uitgesteld,
dat ze pas heel Iaat beslissingen
hebben genomen. Kinderen
krijgen bij voorbeeld: iedereen
is zo bezig geweest met andere
dingen dat daar geen tijd voor
was. Misschien ligt het aan de
mensen in mijn omgeving,
maar ik heb wel eens het idee
dat de dertigers van nu laat
bloeiers zijn, dat ze achter zich
zelf aanlopen. Dat geldt in som
mige opzichten voor mezelf ook
wel, ja. Ik ben ook op zoek.
Maar dat vind ik eigenlijk wel
leuk."
Tourneelijst: 12 februari Di-
ligentia, Den Haag, 20 februari
't Spant, Bussum, 21 en 22 fe
bruari Waagtheater, Delft, 14
maart Vredenburg, Utrecht, 17
t/m 21 maart Kleine Komedie,
Amsterdam, 1 april Odeon,
Zwolle, 3 en 4 april Zuidplein,
Rotterdam, 11 april Schouw
burg, Tilburg.
BEELDENDE KUNST
AMSTERDAM GPD
..Ik heb geen volksdeel willen
beledigen, maar één individu
aangevallen. Niet op grond van
zijn identiteit doch op zijn uit
venten daarvan." Een 'sick jo
ke', waarvan justitie niet bij
machte is de betekenis te door
gronden, aldus de schrijver/ci
neast Theo van Gogh voor de
Amsterdamse politierechter.
Van Gogh stond daar op
nieuw terecht wegens het ver
spreiden van teksten die beledi
gend worden geacht voor joden.
Een zaak die in feite al acht jaar
speelt en waarvoor na een aan
tal vrijspraken en veroordelin
gen, de Hoge Raad hem in 1990
veroordeelde tot 1000 gulden
boete.
Toen ging hel om passages in
een artikel dat Van Gogh
schreef in het filmtijdschrift
Moviola. Daarin haalde hij uit
naar de filmer en schrijver Leon
de Winter, die hij verweet zijn
joodse identiteit te misbruiken
voor het aanprijzen van zijn ei
gen film.
In 1988 verscheen Van Goghs
boek 'De Weldoener'. In net
eerste hoofdstuk 'De Messias
zonder kruis' stonden opnieuw
de omstreden passages, met
daaraan toegevoegd een nieuwe
uithaal naar De Winter. De
Stichting Bestrijding Antisemi
tisme (Stiba). diende een klacht
in bij justitie. Officier van Justi
tie VV. Mijnssen noemde deze
hernieuwde publikatie. gezien
de eerdere veroordeling, nu
ernstiger. Hij eiste daarom een
geldboete van 3000 gulden.
De raadsman van Van Gogh
noemde de publikatie niet dis
criminerend, maar wel beledi
gend. „Zijn vlammend betoog
als filmcriticus was gericht te
gen De Winter. Hij vindt dat het
niet gaat om de joodse identi
teit van de filmmaker, maar om
de film die hij gemaakt heeft.
Een criticus heeft nu eenmaal
een andere stijl van schrijven
dan iemand die een artikel of
interview publiceert."
Van Gogh noemde in een ver
klaring de hernieuwde procedu
re een 'schertsvertoning'.
„Mocht u opnieuw tot een ver
oordeling besluiten dan zal ik
op mijn beurt niet nalaten het
gewraakte stuk tot in lengte van
jaren te blijven afdrukken."
Uitspraak op 21 februari.
Salman Rushdie bij Van Dis
DEN HAAG GPD
Salman Rushdie, schrijver van
het omstreden boek The Sata
nic Verses', wil weer in de open
baarheid treden. Rushdie dook
drie jaar geleden onder nadat
de Iraanse geestelijk leider Kho
meini hem ter dood had veroor
deeld wegens beledigende taal
in het boek, dat gaat over de
profeet Mohammed. Sinds die
uitspraak woont Rushdie in En
geland op een geheim adres
waar hij dag en nacht wordt be
waakt. „Ik heb nu het punt be
reikt dat ik niet meer in een
doos wil leven. Ik zal meer naar
buiten treden", zei de in Pakis
tan geboren schrijver gister
avond in een interview met
Adriaan van Dis (VPRO).
The Satanic Verses, dat han
delt over goed en kwaad, was
voor de gelovige moslims niet
acceptabel. Ze vonden het
godslasterlijk. Direct na het uit
komen van het boek braken rel
len uit in veel moslim-landen
en werd het doodvonnis over
Rushdie uitgesproken, dat nog
steeds niet is herroepen. Ook
niet nadat hij zich opnieuw be
keerde tot de islam. „Ik ben
weliswaar weer aanhanger van
de islam, maar na het leed dat
mij is aangedaan, voel ik me er
geen pleitbezorger meer van",
vertelde Rushdie gisteravond.
Bij de uitgever van zijn boek
kwamen 30.000 dreigbrieven
binnen en meer dan zestien
bommeldingen.
Het gesprek met Salman Rus
hdie, die de Britse nationaliteit
heeft, werd opgenomen op een
geheim gehouden adres. -De
schrijver heeft het gesprek met
Adriaan van Dis toegestaan in
de hoop dat ook de intellectuele
en politieke leiders op het Eu
ropese vasteland zich opnieuw
voor zijn zaak zullen inzetten.
„Ik reken er op dat dit mijn
laatste jaar als onderduiker is",
zei hij.
Binnenkort komt er een Ame
rikaanse pocket-uitgave van
The Satanic Verses op de markt.
Een dergelijke uitgave werd
steeds uitgesteld, uit vrees dat
dit als provocatie zou worden
beschouwd. In Nederland is
The Satanic Verses uitgebracht
onder de naam De Duivelsver
zen.
Vrijdag wordt in Londen een
grote manifestatie voor Rushdie
georganiseerd. De Duitse schrij
ver Günther Grass en de Britse
toneelschrijver Tom Stoppard
zijn als sprekers uitgenodigd.
Ook in Parijs en Kopenhagen
worden protestbijeenkomsten
gehouden.
'De Stichting Muziekcentrum
Zoeterwoude is het een oprech
te vreugde, aan het Zoeter
wouds Korenfestival 1992 gast
vrijheid te mogen bieden'. Met
deze woorden werd zaterdag de
eerste dag van het Zoeterwouds
Korenfestival geopend. De klei-
AMSTERDAM Ter voorbereiding en uitvoering van de presentatie van Ne
derland en de Vlaamse Gemeenschap op de Frankfurter Buchmesse van
1993 is de stichting Frankfurter Buchmesse 1993 opgericht. 'lot voorzitter-
van het bestuur is benoemd dr. A. Pais (oud-minister van onderwijs en we
tenschappen en voorzitter van het Nederlands literair produktie- en vertalin
genfonds). Minister d'Ancona en de voormalige Vlaamse cultuur-minister P.
Dewael hebben ieder een bedrag van 2,5 miljoen gulden beschikbaar gesteld
voor de stichting.
