V-raad: vredesmacht
nog niet naar Kroatië
Buitenland
Bush komt met plan
voor gezondheidszorg
Aristide waarschuwt voor versoepelen handelsboycot Haïti
Niet veel animo voor
verkiezingen Roemenië
Palestijn blijkt niet door
marteling te zijn overleden
In weekeinde omvangrijke
betogingen in steden Rusland
Zaterdag 8 februari 1992
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
7
NIEUWSLIJN
Dood vluchtelingen schokt Spanje
De dood van 20 Marokkanen die per vissersboot clandestien
Spanje trachtten binnen te komen, heeft in Spanje een grote
schok teweeggebracht. De Noordaftikaanse emigranten kwa
men donderdag door verstikking om het leven toen zij vanuit de
Marokkaanse kustplaats Nador op weg waren naar de Spaanse
havenstad Almeria. In het ruim van het schip bevonden zich 300
vluchtelingen.
Pakistan kan kernbom maken
Pakistan is in staat een atoombom te fabriceren. Dat heeft de
Pakistaanse minister van buitenlandse zaken, Shaharyar Khan,
toegegeven tegenover de Amerikaanse krant Washington Post.
Hij zegt dat zijn land voldoenbde kennis en materiaal heeft voor
één A-bom. De techniek daartoe werd onder meer uit Nederland
gesmokkeld. Pakistan hecht daaraan grote waarde omdat zijn
buurland India ook kernbommen kan maken.
Servische minderheid onvoldoende beschermd
Heet hangijzer bij verkiezingen
WASHINGTON HENK DAM
CORRESPONDENT
De Amerikaanse president Bush
heeft een plan gepresenteerd
dat de y\merikanen beter in
staat moet stellen om de steeds
duurder wordende gezond
heidszorg te betalen. Het plan
bestaat uit geldsteun voor men
sen die het slechtst in staat zijn
de eveneens sterk stijgende pre
mies voor ziektekostenverzeke
ring te voldoen. Deze steun
heeft vooral de vorm van belas
tingvoordelen tot een bedrag
van maximaal 3.750 dollar.
Bush zei niet hoe hij zijn plan,
waarvan de kosten worden ge
raamd op 100 miljard dollar in
de eerste vijf jaar, wil betalen.
Maar functionarissen yan het
Witte Huis zeiden dat het in ie
der geval niet tot belastingver
hogingen zal leiden.
De president zag zich ge
noodzaakt met zijn plan te ko
men, omdat de uit de hand ge
lopen kosten van de gezond
heidszorg een van de belang
rijkste strijdpunten bij de ko
mende verkiezingen beloven te
worden. De kracht van het on
derwerp bleek al bij een tussen
tijdse verkiezing, afgelopen
herfst in de staat Pennsylvania.
De onbekende Democraat Wof-
ford versloeg toen bij een race
om een senaatszetel oud-minis
ter Thomburgh (justitie) op een
programma dat geheel was ge
richt op betaalbaarder medi
sche kosten. De gezondheids
zorg in de VS kost 660 miljard
dollar per jaar. Dat is 2.600 dol
lar voor elke Amerikaan, meer
dan in welk ander land ter we
reld ook. Het systeem kan al
leen worden betaald door hoge
premies voor ziektekostenver
zekering. Die last is voor tiental
len miljoenen Amerikanen zo
hoog dat ze slechts een mini
male verzekering kunnen ne
men. Voor 35 miljoen Amerika
nen is zelfs die drempel te hoog,
en zij zijn dus onverzekerd. Het
gaat daarbij om mensen die een
te hoog inkomen hebben
meer dan 10.000 dollar per jaar
om'voor Medicaid, een rudi
mentair soort ziekenfonds, in
aanmerking te komen. Moeten
deze mensen naar het zieken
huis dan zijn ze ook meteen ge
ruïneerd.
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties wacht met
het sturen van een 10.000 man sterke vredesmacht naar
Kroatië tot ook de Servische leider Milan Babic met de
VN-aanwezigheid akkoord gaat. Daartoe heeft de Veilig
heidsraad gisteravond besloten. Kroatische functionaris
sen maakten melding van enkele van de ernstigste
schendingen van het laatste bestand, dat ruim een
maand geleden tot stand kwam als voorwaarde voor het
sturen van een VN-vredesmacht.
narissen meldden donderdag
dat de Kroatische president
Het voorstel van VN-secretaris- Tudjman onvoorwaardelijk ak-
generaal Boutros-Ghali om het koord was gegaan met het sta-
sturen van een vredesmacht uit tioneren van een VN-vredes-
te stellen werd unaniem door macht in zijn republiek. Alleen
de 15 leden van de Veiligheids- Babic, de leider van de Servi-
raad aangenomen. VN-functio- sche opstandelingen in de
Kroatische regio Krajina, verzet
zich nu nog tegen het plan. De
Servische president Milosevic
ging er al eerder mee akkoord.
De regering van de door Ba
bic tot republiek uitgeroepen
regio Krajina heeft gisteren
voorgesteld binnen een maand
een referendum te houden over
de stationering van een VN-vre
desmacht. Servische leiders
hebben verklaard dat de meeste
gemeentebesturen in Krajina
het VN-plan steunen. Volgens
Babic doen ze dat echter „onder
druk".
De EG-landen hebben Kroatië
weliswaar erkend als onafhan
kelijke staat, maar aan de voor
waarden voor erkenning wordt
nog steeds niet voldaan. De
Kroatische wetgeving biedt de
Servische minderheid onvol
doende bescherming. Dat blijkt
uit een brief van minister Van
den Broek (buitenlandse zaken)
aan de Tweede Kamer. De EG-
landen verklaarden zich in de
cember bereid Kroatië en Slove
nië te erkennen als werd vol
daan aan voorwaarden, met na
me wat betreft de bescherming
van minderheden. Onder zware
Duitse druk werd dit beginsel
besluit half januari van toepas
sing verklaard.
De Peruaanse
hoofdstad Li
ma kampt
door de hitte
met grote
droogte.
Daardoor is
de helft van
de 7 miljoen
inwoners ver
stoken van
stromend wa
ter. Dit vier
jaar oude
meisje heeft
haar toevlucht
gezocht in
een poel vuil
water.
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Reuter (Rtr),
Inter Press Service (IPS)Associated Press (AP), Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence France Presse (AFP).
United Press International (UPI).
Aanhangsters van het Front voor Nationale Redding zwaaien met een
portret van Cazimir lonescu, kandidaat voor het burgemeesterschap van
Bukarest. foto fpa adrian popisqu
12 jaar celstraf slachtoffers
De voormalige Westduitse dub
belspion Klaus Kuron is gisteren
in Düsseldorf veroordeeld tot 12
jaar celstraf. Hem werd hoog
verraad en corruptie ten laste
gelegd. De officier van justitie
had 13 jaar geëist, terwijl Kur-
ons advocaat had gepleit voor
een straf van 7 jaar.
Kuron, die zowel voor de
Westduitse inlichtingendienst
als voor de communistische
machthebbers in de DDR als
spion werkte, heeft altijd be
weerd dat hij uitsluitend had
gespioneerd om zijn gezin te
kunnen onderhouden.
Als belangrijk functionaris
van de Westduitse dienst voor
contraspionage was zijn op
dracht Oostduitse spionnen te
achterhalen die dubbelspion
waren geworden. De Oostduit
sers dachten aanvankelijk dat
het om een valstrik ging, maar
zochten uiteindelijk toch con
tact met Kuron.
In het Kurdische oosten van
Turkije zijn gisteren zeker 54
dorpsbewoners omgekomen
door nieuwe sneeuwlawines.
Volgens de Turkse televisie wor
den nog zeker 35 mensen ver
mist. Drie treinen zijn vastgelo
pen. Per helikopter worden de
passagiers van voedsel voor-
Ook in Libanon heeft de win
ter weer slachtoffers gemaakt.
Daar kwamen drie mensen om
en raakten er 16 gewond door
de noodweer dat het land al
meer dan een week in zijn
greep houdt. Uit overstroomde
gebieden zijn 4.000 mensen ge-
evacueerd.
In de Ogaden-woestijn in
Etiopië zijn als gevolg van 'de
extreme droogte en slechte
voedselvoorziening zeker 4.000
mensen de hongerdood gestor
ven. Dat heeft het Etiopische
Persbureau gisteren gemeld.
In een uitzending van de creoolse
dienst van de Voice of America heeft de
afgezette Haïtiaanse president Aristide
zich gisteren gekeerd tegen het voor
nemen van de VS om het tegen het
militaire bewind ingestelde handels
embargo te versoepelen. Volgens de
VS zouden vooral de armen en niet de
machthebbers, op wie de boycot ge
richt is, er door worden getroffen. Aris
tide waarschuwde er echter voor dat
zijn aanhangers radicaler zullen gaan
optreden, als de strafmaatregelen wor
den gematigd.
Het was gisteren een jaar geleden dat
lean-Bertrand Aristide werd beëdigd
als president van Haïti. Die positie be
kleede hij slechts totdat hij een half
jaar later door het leger afgezet en ver
jaagd werd. Hoewel internationaal nog
steeds pogingen worden ondernomen
hem in zijn functie te herstellen, is zijn
mogelijke terugkeer in dikke mist ge
huld.
„Een impasse", zo kenschetsen Ameri
kaanse diplomaten de pogingen bin
nen de Organisatie van Amerikaanse
Staten (OAS) om Aristide weer in het
zadel te krijgen nadat afgelopen sep
tember het leger de macht greep in
Haiti. „De redelijke mensen in Haiti
zijn aan het verliezen," zegt een Ame
rikaanse diplomaat die anoniem wil
blijven. Zijn opmerking dat er „een
mogelijkheid blijft dat Aristide weer
naar Haïti zal gaan" klinkt al veel
zwakker dan de verklaringen van Ame
rikaanse zijde vlak na de staatsgreep.
De enige hoop op terugkeer is via
OAS-bemiddeling, aldus de diplomaat.
Hij wijst op de mogelijkheid dat OAS
ministers van buitenlandse zaken aan
het einde van deze maarid een nieuwe
stap-voor-stap-strategie bekend zullen
maken voor een oplossing van de Haï
tiaanse crisis.
Aristide. een radicale priester die tij
dens de verkiezingen van december
1990 70 procent van de kiezers achter
zich wist te krijgen, is een omstreden
figuur. Zijn vastberadenheid om de ge
hele dictatoriale erfenis van de Duva-
lier-dynastie, die van 1957 tot 1986 in
Haïti de scepter zwaaide, uit te roeien,
is hem niet in dank afgenomen.
Volgens waarnemers leidde die vastbe
radenheid tot grote onrust binnen Jiet
leger en het Haïtiaanse establishment,
die altijd goede relaties onderhielden
met de Duvaliers. Deze groepen zou
den de soldaten en politie hebben
aangezet tot een staatsgreep tegen
Aristide.
Onmiddellijk na de staatsgreep besloot
de OAS tot een economisch embargo
tegen Haïti. Tevens ondernam de OAS
actie om via onderhandelen de terug
keer van de afgezette Aristide te reali
seren. Maar de pogingen vande OAS
ondervonden veel tegenwind, onder
meer doordat onduidelijk was wie in
Haïti de touwtjes in handen had en
met wie de organisatie zaken moest
doen.
Vorige maand dacht OAS-bemiddelaar
Aurgusto Ramirez Ocampo, de voor
malige Colombiaanse minister van
buitenlandse zaken, dat hij een oplos
sing had gevonden met de benoeming
van de gematigd communistische lei
der René Theodore tot interim-pre
mier. Aristide zou dan terug kunnen
keren als president met beperktere be
voegdheden. terwijl Theodore rege
ringsleider zou worden. Maar toen
puntje bij paaltje kwam weigerde het
Haïtiaanse Congres Theodore's benoe
ming te ratificeren.
Sindsdien is de situatie van kwaad tot
erger geworden. Tien dagen geleden
verstoorde de Haïtiaanse politie een
vergadering van prominente politici en
werd de bodyguard van Theodore ver
moord. De inval was duidelijk bedoeld
als waarschuwing tegen samenwerking
met de OAS.
Bovendien is de druk om te werken
aan een oplossing van de Haïtiaanse
crisis door recente ontwikkelingen
aanzienlijk verminderd. De regering
van president George Bush kreeg door
een uitspraak afgelopen week van het
Amerikaanse Hooggerechtshof vrij
baan om duizenden Haïtiaanse vluch
telingen naar hun land terug te sturen.
Daarmee is het belang van Washing
ton bij een oplossing van de crisis in
Haïti afgenomen.
Daar komt nog bij dat het huidige Haï
tiaanse bewind de vluchtelingen han
dig heeft weten te gebruiken om een
versoepeling van het handelsembargo
te bewerkstelligen. Met een verwijzing
naar de schrijnende economische situ
atie in het land verklaarde het bewind
in Port-au-Prince dat het niet in staat
was de vluchtelingen op te vangen. De
Verenigde Staten besloten daarop het
OAS-embargo te verzwakken
OOST-EUROPA
Voor de tweede keer sinds de
val van dictator Nicolae Ceause-
scu in december 1989 gaat Roe
menië morgen naar de stem
bus, ditmaal voor gemeente
raadsverkiezingen. Het klimaat
rond deze stemming verschilt
aanzienlijk van de parlements
verkiezingen anderhalf jaar ge
leden, toen een groot deel van
de Roemenen nog vol hoop was
dat alles op korte termijn zou
verbeteren.
Nu heerst er hopeloosleid en
s er een duidelijk gebrek aan
belangstelling. De verkiezingen
worden gezien als een zekere
graadmeter voor de parlemen-
verkiezingen over drie
maanden. Zeker is dat het Front
Nationale Redding (FSN),
dat anderhalf jaar geleden nog
een absolute meerderheid wist
halen, het nu veel minder
goed zal doen. Ook in de dor
pen, waar het FSN en president
lliescu destijds hun grote aan
hang wisten te verwerven, is het
de regering in
Bukarest geslonken.
Of zich dat vertaalt in stem-
nen voor de oppositie, is overi
gens twijfelachtig. Het ziet er
dat veel platte
landsbewoners 'de wandeling
r de stembus' zoals de Roe-
jen dat noemen, ditmaal
niet zullen maken.
„Wij hebben gedacht dat de
mocratie zoiets is als een pad
destoel. Een dag regen en hij is
groot", aldus een voorman van
de gereformeerde kerk, „En nu
het allemaal veel moeilijker
blijkt te zijn, laten mensen de
cd al snel zakken. Het grote
probleem is dat wij verleerd
hebben zelf het heft in handen
ntplooien. Mensen wachten
)t ze van bovenaf een opdracht
krijgen."
Door de stedelijke oppositie
worden de gemeenteraadsver
kiezingen wel degelijk als een
belangrijk moment gezien. De
partijen zien het als de langver
wachte kans om eindelijk een
einde te maken aan het feit dat
communisten nog steeds een
groot deel van alle functies in
handen hebben.
„Er moet een complete poli
tieke zuivering van het gemeen
telijk apparaat plaatsvinden",
meent Sorin Serbu. directeur
van een bouwkundig project
bureau en burgemeesterskandi
daat in Sibiu. Serbu staat kandi
daat voor de Demcratische
Conventie, een bundeling van
een aantal oppositiepartijen.
Hijzelf komt uit de Burger Alli
antie Partij, voortgekomen uit
de buitenparlementaire opposi
tie.
Serbu benadrukt dat hij met
een zuivering niet automatisch
alle Front-aanhangers bedoelt.
Integendeel: „We moeten een
coalitie met de liberalen van het
FSN aangaan. De grote politieke
partijen hebben allemaal onge
veer dezelfde ideeën. Ze willen
allemaal hel beste voor de men
sen. Het voornaamste onder
scheid is de snelheid waarmee
de veranderingen moeten
plaatsvinden."
Dat gebrek aan politieke me
ningsverschillen is overigens
ook een van de problemen bij
deze verkiezingen. Met welke
politicus je ook spreekt, allen
hanteren dezelfde vage frasen
van vooruitgang, privatisering
en democratie.
De enigen die niet vaag zijn
in hun programma's zijn de na
tionalisten, die in alle openheid
op de anti-Hongaarse en anti-
zigeunerkaart spelen. De kans is
groot dat deze verkiezingen het
nationaliteitenprobleem in Roe
menië fors aanwakkeren. Er zijn
gebieden waar de Hongaren in
de meerderheid zijn. Als dat
overwicht leidt tot burgemees
tersposten en een meerderheid
in de gemeenteraad, zullen
Roemeense nationalisten dat
zeker aangrijpen voor een anti-
Hongaarse campagne. Al was
het maar met het oog op de
parlementsverkiezingen over
drie maanden.
de slagaders, waardoor een
aantal van zijn bloedvaten een
vernauwing van negentig pro
cent vertoonde. De hartstil
stand die tot zijn dood leidde,
is door zijn ziekte veroorzaakt.
In het voorlopige rapport van
de lijkschouwers staat ook dat
het lichaam van Akawl onder
huidse bloeduitstortingen ver
toonde op de horst en de bo
venarmen. Die zijn volgens het
onderzoek veroorzaakt door
slagen die hem in de loop van
zijn verhoor zijn toegebracht
door agenten van de Shahak.
Israels binnenlandse veilig
heidsdienst. Maar volgens de
artsen heeft de mishandeling
niet bijgedragen aan zijn dood.
CORRESPONDENT
De Palestijn Mustafa Abdallah
Akawi, die deze week overleed
een Israëlisch ondervra
gingscentrum op de Westelijke
lordaanoever, had een aderaf
wijking. Zijn dood heeft direct
daarmee te maken en niet met
de martelingen waaraan hij is
blootgesteld. Twee pathologen,
een Israëliër en een Ameri
kaan, hebben die voorlopige
conclusie gisteren getrokken
na een lijkschouwing op de 35-
jarige man. Akawi wordt van
daag begraven.
Volgens de onderzoekers
leed Akawi aan verkalking van
Een gewonde Vietnamese man en zijn eveneens gehavende zoontje hebben in een opvangkamp in Hong Kong weinig hoop voor de toekomst.
Hong Kong wil van de Vietnamese bootvluchtelingen af en stuurt hen terug naar Vietnam. In dit kamp kwam het enkele dagen geleden tot gevech
ten tussen vluchtelingen en oproerpolitie. foto ap
Banen weg bij
autofabrieken
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Bij Ford Engeland verdwijnen
dit jaar 2.100 van de 39.000 ba
nen. De inkrimping moet wor
den bereikt via vervroegde pen
sionering en natuurlijk verloop.
Ook Vauxhall (eigendom van
het Duitse Opel) gaat banen
schrappen. Daar zullen vooral
in de magazijnen 300 banen
verdwijnen, eveneens via na
tuurlijke afvloeiing.
In Duitsland kampen autofa
brikanten eveneens met moei
lijkheden. BMW heeft gisteren
aangekondigd voor 1993 het
aantal van ruim 74.000 arbeids
plaatsen met 3.000 te zullen
verminderen. Het Beierse be
drijf verwacht dit jaar een daling
van het aantal verkopen met 15
procent. Mercedes liet eerder al
weten minder te zullen gaan
produceren. Nog niet bekend is
of dat gepaard zal gaan met ver
lies van arbeidsplaatsen.
Dubbelspion
Kuron krijgt
Jeltsin herstelt oude banden met Parijs
maar ervoor blijven waken dat
buitenlanders de waar voor de
neus van armlastige Russen
wegkopen. Voorzitter Tsjoebajs
van de Commissie voor Staats
eigendom maakte dat gisteren
bekend. Hij wil dat niet doen
door eigendom aan particulie
ren weg te geven. Burgers kun
nen alleen verantwoordelijke ei
genaren worden als ze leren
voor hun spullen te betalen, al
dus Tsjoebajs.
Onze correspondent in Parijs,
Hans Gertsen, voegt daar aan
toe dat de Russische president
Jeltsin gisteren in de Franse
hoofdstad diverse samenwer
kingsakkoorden heeft onderte
kend. Dat gebeurde op de derde
en laatste dag van zijn bezoek
aan Frankrijk.
Zowel jeltsin als zijn Franse
ambtgenoot, Mitterrand, verwe
zen gistermiddag op een pers
conferentie naar de oude
vriendschapsbanden tussen
hun beider landen van voor
1917. „In onze relaties is een
nieuw tijdperk aangebroken.
We zijn geen tegenstanders
meer, zelfs geen potentiële te
genstanders. We willen weer di
recte bondgenoten worden", zo
verwoordde Jeltsin de 'nieuwe
entente'.
Frankrijk gaat voorlopig niet
in op Jeltsins verzoek^ aan
Groot-Brittannië, Frankrijk en
China om het voorbeeld van
Rusland en de Verenigde Staten
te volgen en hun voorraden
atoomwapens terug te brengen.
Mitterrand heeft Jeltsin laten
weten dat de Fransen wachten
totdat de twee nucleaire super
machten hun eigen voorraden
hebben teruggebracht tot een
niveau dat meer vergelijkbaar is
met dat van Frankrijk.
Natuur maakt
duizenden
Voor het eerst sinds het begin
van de economische hervor
mingen in Rusland wordt dit
weekeinde in Moskou op grote
schaald gedemonstreerd voor
en tegen president Jeltsin. Zijn
tegenstanders hopen vele tien
duizenden op de been te krijgen
tegen de explosieve stijging van
de prijzen.
In Rusland zijn de prijsher
vormingen nu ruim een maand
oud. En net zo snel als de prij
zen stijgt het aantal kritici. De
Russische parlementsvoorzitter
Chasboèlatov sloot zich aan bij
het koor van prominente eco
nomen en eiste dat de maatre
gelen een socialer gezicht krij
gen.
Rusland wil het tempo van de
privétisering van staatseigen
dommen dit jaar versnellen,
