7
M
'Koningen zijn nog
niet uit de tijd'
Europese
sperziebonen
"Tl
/3V\
r\r
^5+ABCHAZIE
:Such1JmjTO Q
/•-^kZugdidi i
J A Kutaisi Ciatura!
X.Samtredia
Zestafoni»^
Cchirtvali
Mccheta
:Kobuletij
TBILISI
.Rustavi
Achalciche
Marneuli
tAZERBAIDZJAN
TURKIJE
'Kumain
ARMENIË
GandzaV
Spoorweg
troonpretendenten
JL uit de voormalige
Oostbloklanden heeft de
47-jarige ex-autocoureur
Jorge Bagration tot dusver
niet volop in de schijn
werpers gestaan. De in
Rome geboren Bagration,
die sinds zijn derde jaar
over de Spaanse nationali
teit beschikt en nu in de
luxueuze badplaats Mar-
bella woont, is de eerste
om dat toe te geven.
„Toch geloof ik dat mijn
aanspraken op de troon
van Georgië eerder geho
noreerd worden dan die
van koninklijke erfgena
men uit de overige Oost-
europese landen", zegt hij
in een vraaggesprek met
onze correspondent Ruud
de Wit.
Een gesprek dat plaats
vond vóór het bezoek van
een delegatie uit Georgië
deze week aan de familie
Bagration. De delegatie,
die zegt te kunnen reke
nen op brede steun van de
bevolking, heeft Jorges
zoon Irakli (19) gevraagd
of deze koning van de
voormalige Sovjet-repu
bliek wil worden. Vader
Bagration, formeel de erf
genaam van de Georgi
sche troon, is gevraagd
zitting te nemen in een
college van regenten. Dit
college moet Irakli bij
staan tot hij meerderjarig
is en formeel tot koning
kan worden gekroond.
De voorkeur van de Ge-
orgiërs gaat dus uit naar
Irakli en niet naar diens
vader. Delegatieleider
Tsjantoeria: „Jorge is te
oud met zijn 47 jaar. Hij
spreekt de taal niet en
heeft geen koninklijke op
leiding gehad. Irakli
spreekt de taal ook niet,
maar is jong genoeg om
die te leren en kan dus be
ter worden voorbereid op
de taak die hem wacht."
„Het herstel van de mo
narchie moet een burger
oorlog voorkomen. Zoals
in Spanje, waar na 40 jaar
Franco-dictatuur ook
weer een koning is terug
gekeerd. De monarchie
moet de democratie in
ons land redden en vorm
geven", aldus de Georgi
sche parlementariër.
ZATERDAGS
ZATERDAG 8 FEBRUAR11992
Hoe koop je tijdens je vakantie
in Spanje een pond runderge
hakt? Als je geen woord Spaans
kent en je ziet in de winkel ner
gens gehakt liggen, is dat be
hoorlijk lastig. Vrienden van
ons hebben het uitgelegd en we
kwamen niet meer bij van het
lachen.
erst met twee handen een ouder-
I m wetse koffiemolen nadoen;'dan
'boe, boe' roepen en ja knikken, en
ten slotte 'knor, knor' grommen terwijl je je
hoofd schudt. Gemalen vlees dus, van een
koe en niet van een varken. Dat werkt, want
er komt gehakt te voorschijn. En als er ge
noeg op de weegschaal ligt, maak je een ge
baar van stoppen.
De meeste mensen gaan in het buitenland
maar liever naar een supermarkt, want dan
kun je zelf pakken wat je nodig hebt. Maar
soms is het lastig als je de etiketten niet kunt
lezen. Hoe lang moet deze spaghetti koken?
Is de datum op het deksel een uiterste ver
koopdatum of een produktiedatum? Wat dat
betreft is het altijd weer Fijn om in Nederland
terug te zijn. Daar kunnen we tenminste on
ze eigen pakken appelsap zelf goed lezen. En
als het blik sardientjes geen Nederlands op
schrift heeft, kunnen we gewoon een ander
merk nemen.
Hoe lang kan dat nog? Hoe lang hebben we
in Nederland nog gegarandeerd spullen met
Nederlandse opschriften? Het is heel lang
vanzelfsprekend geweest, maar na 1992 kon
dat wel eens gaan veranderen. We zullen
heus op onze eigen taal moeten gaan letten.
In België diende onlangs een rechtszaak over
blikken sperziebonen. Blikken die verkocht
werden in het Nederlandstalige deel, maar -
waar geen woord Nederlands op stond. Bij de
rechter werd geëist dat er minstens óók een
Nederlands opschrift op moest. Tot aan het
Europese Hof is die zaak uitgevochten. Zon
der succes, want dat bepaalde dat er geen
Nederlands op hoefde aangezien 'een voor
de koper gemakkelijk te begrijpen taal' vol
doende was.
Dat ziet er dus slecht uit voor talen als het
Nederlands, Deens en Portugees. Natuurlijk
kunnen we in Nederland een wet aannemen
die bepaalt dat de hier verkochte sperziebo
nen en sardientjes ten minste ook een Ne
derlands opschrift moeten hebben, maar
zo'n wet wordt binnen de kortste keren vrij
wel zeker door het Europese Hof vernietigd:
in het verenigde Europa zijn dat oneigenlijke
invoerbeperkingen. Want, zo zal het Europe
se Hof redeneren: je mag niet verwachten dat
op een blikje sardines in 15 of 20 talen wordt
uitgelegd wat er in zit. Twee of drie talen is
genoeg en daar zal het Nederlands vast niet
bij zijn. Als zulke blikjes vervolgens in Neder
land niet verkocht mogen worden, is dat een
indirecte vorm van invoerbeperking, wat nou
net is afgeschaft en verboden in het verenig:
de Europa.
ln Nederland geldt het 'Algemeen Aandui
dingenbesluit'. Volgens dat besluit moeten
etiketten voor de gebruiker gemakkelijk te
begrijpen zijn. Maar wat is gemakkelijk te be
grijpen? Is een Engels opschrift voor ons
makkelijk te begrijpen? Ga maar eens uitleg:
gen aan zo'n Europese rechter dat we d'r
echt niks van snappen, terwijl de helft van
onze bushokjesreciame in het Engels is!
Moeten we vertrouwen op de Nederlandse
fabrikanten van blikken sperziebonen? Ho
pen dat zij op hun etiketten voor ons ook nog
Nederlandse opschriften blijven zetten? Ik
verwacht daaj; weinig van. Door diezelfde Eu
ropese markt zien onze fabrikanten namelijk
de kans schoon om hun spullen makkelijk in
Spanje, Frankrijk en Italië te verkopen. En
vast niet met Nederlandse opschriften! En
ook niet in vijftien verschillende talen.
Kortom: ook uit Nederland afkomstige spul
len zullen weldra geen Nederlandse opschrif
ten meer hebben.
Ik kan wel voorspellen wat de oplossing
wordt. De Nederlandse consument krijgt z'n
informatie straks met afbeeldingenden
plaatje van een koeiekop voor rundvlees, een
varkenskop voor varkensvlees. Kortom, zoal9
je een kind van vier iets uitlegt. Misschien dat
we tegen die tijd wat taalbewuster geworden
zijn en spullen zonder Nederlands etiket
gaan boycotten.
JOOP VAN DER HORST
universitair docent Nederlands
Er wordt druk gespeculeerd over de mogelijke terugkeer van
troonpretendenten uit de voormalige Oostbloklanden. Eén van
hen is Jorge Bagration. Zijn familie heeft eeuwenlang de scepter
gezwaaid over Georgië. De kans dat de monarchie in de oude ex-
Sovjetrepubliek wordt hersteld is groot. Deze week heeft een Geor
gische delegatie Irakly Bagration, de 19-jarige zoon van Jorge,
verzocht of hij bereid is om deze taak op zich te nemen. Zijn va
der heeft zich sinds het begin van de aftakeling van het commu
nisme al voorbereid op een mogelijke terugkeer. „Ik doe dit echt
niet om het geld. Het enige wat mij drijft, is de verantwoordelijk
heid van mijn dynastie voor Georgië.Jorge Bagration over zijn kansen op de troon van Georgië
RUSLAND
i Vladikavkaz
ZUID-OSSETIÊ O
zLuwte
RUUD DE WIT
wk ilia Georgia' staat er op de wit-
te zomervilla van de familie
W Bagration in de vakantiewijk
Nueva Andalucia aan de Spaanse Costa del
Sol. „Het is niet zo moeilijk te vinden", zei
Nuria Llopis Oliart, de echtgenote van Jorge
Bagration, door de telefoon. „Neem de weg
yan Marbella in de richting van Cadiz. Bij het
casino rechtsaf en dan naar rechts in straat
21b, nummer 37. Je kunt het niet missen."
Als ik op het afgesproken tijdstip aanbel,
doet niemand open. Omdat er achter de ijze
ren deur in de witte muur, die de villa om
ringt, het geluid van een sputterende brom
fiets te horen valt, stap ik de tuin in door de
niet afgesloten deur. Een vriendelijke jongen
van een jaar of veertien knikt bevestigend als
ik hem vraag of dit de woning van meneer
Jorge Bagration is. „Ze zijn er nog niet. Maar
komt u maar binnen, dan kunt u daar op
hem wachten."
Ik wacht in de kleine, maar smaakvol inge
richte woonkamer. Na een half uur komen
Jorge Bagration, zijn vrouw en haar ouders
terug van de lunch. Drie hondjes met strikjes
en een dekje tegen de ook in Marbella uit
zonderlijke winterkou, nemen keffend bezit
van de woonkamer. Duizend excuses voor de
uitgelopen lunch. Nuria grijpt onmiddellijk
naar de telefoon om mijn vlucht naar Bar
celona te verzetten: „Het vliegtuig dat je nu
hebt, haal je niet meer. Op deze tijd van de
middag doe je minstens twee uur over de
zestig kilometer tussen Marbella en Malaga."
Jorge, wijzend op de camera in mijn hand:
„Als u een foto van mij wilt maken, zal ik me
moeten verkleden. Ik kan toch niet in deze
outfit gefotografeerd worden!" Mijn tegen
werpingen worden genegeerd. Bagration ver
trekt naar een slaapkamer en verwisselt zijn
vrijetijdsoverhemd met pullover voor een
stemmig lichtblauw pak met stropdas. Later
vraagt hij nog eens nadrukkelijk om hem niet
te fotograferen met een sigaret in de mond of
een blikje cola in de hand. Dat past immers
niet bij iemand van koninklijken bloede.
Coureur
Jorge Bagration is bij de meeste Spanjaarden
een bekende landgenoot, maar zeker geen
koning. Vanaf 1960 tot en met 1982 kwam hij
voor Spanje uit in rally- en motorwedstrijden.
Twaalf keer was hij,in zijn carrière als snel
heidsduivel kampioen van Spanje en 11 keer
vice-kampioen. Als motorrijder had hij een
tijdlang Santiago Herrero als mecaniciën, die
aan het einde van de jaren zeventig de eerste
Spaanse wereldkampioen in de 250-cc-klasse
werd. Bij een ongeluk tijdens races op het
Britse eiland Man kwam Herrero om het le-
Bagration kwam in bijna alle categorieën
in de autosport uit, behalve in de formule 1.
Hij deed tweemaal mee aan de '24 uur van Le
Mans' en was een tijdlang de copiloot van de
Argentijnse formule-1-coureur Carlos Reute-
mann. Zijn tweede vrouw, de Catalaanse Nu
ria, leerde hij ook kennen door de autosport.
Nuria die veel lijkt op de tennisster
Arantxa Sanchez Vïvario was in 1977 rally
kampioen van Spanje en trad in 1981 op als
zijn copilote in een Lancia Stratos. Bagration:
„Ja, ik heb de hele wereld gezien en overal
gereden. Ook op Zandvoort, waar ik graag
kwam. Gijs van Lennep en... hoe heet die an
dere Nederlander ook al weer, met die slip-
school...? Rob Slotemaker, juist, die heb ik
goed gekend."
Na zijn actieve sportcarrière trad hij in
1982 in dienst van Fiat Spanje als directeur
externe betrekkingen. Maar drie jaar geleden,
toen de eerste signalen van enorme verande
ringen in het Oostblok ook in Madrid
doordrongen, nam hij ontslag om zich volle
dig te wijden aan dat deel van de voormalige
Sovjetunie dat hij als zijn land beschouwt:
Georgië.
„Heel wat van mijn collega's bij Fiat ver
klaarden me voor geK Maar ik ben me er van
kinds af aan van bewust geweest dat ik de
erfgenaam van de troon van Georgië ben. De
situatie in de Sovjetunie is echter pas sinds
enige jaren zo veranderd dat er een reële mo
gelijkheid bestaat dat de monarchie wordt
hersteld. Daarvóór vond ik het niet gepast
om me als troonerfgenaam te manifesteren.
Dat ligt ook niet in mijn aard."
„Maar vanaf het moment, dat de Sovjet
unie uiteen begon te vallen en daarmee
automatisch het einde werd ingeluid van een
duistere periode in onze geschiedenis van
Stalinistische dictatuur berj ik me volledig
op mijn land en de verantwoordelijkheden
die er daar voor me liggen, gaan toeleggen."
Officieel gedoe
Door die beslissing veranderde voor Jorge
Bagration een belangrijk deel van zijn leven.
Hij moest zijn luxe huis in Madrid opgeven
en betrok een zomerhuis in Marbella, waar
de Spaanse jetset kind aan huis is en waar
menig internationale beroemdheid, adellijke
snob of Arabische oliesjeik zich met Rolls-
Royce, luxueus jacht of peperduur renpaard
thuisvoelt.
„Rijk ben ik niet en hoef ik ook niet te zijn.
Ik heb wat familiekapitaal, heb altijd hard ge
werkt en ben nog altijd adviseur van de di
rectie van Fiat Spanje. Wij voelen ons thuis in
Marbella. Het prettige is het klimaat en de
verdraagzaamheid. Als je wilt golfen, kun je
dat ongestoord doen. Als je met je jacht wilt
pronken, ben je hier op de juiste plaats. Maar
niets hoeft en dat is belangrijk."
„Zelf ben ik niet zo'n uitgaanstype. Ik ben
het liefst met mijn gezin en familie thuis. Van
al dat officiële gedoe als het aanzitten bij di
ners en het opdraven op recepties, moet ik
niet zo veel hebben. En laat er geen misver
stand over bestaan: ik doe dit allemaal niet
om het geld. Georgië is een arm land. Mijn
voorvaderen waren evenmin rijke koningen.
Ik ben niet onbemiddeld en daarom kan ik
dit allemaal bekostigen. Maar ik heb geen se
cretaresse en de telefoongesprekken met Ge
orgië kosten een fortuin."
De aanspraken op de troon zijn zeer seri
eus, hoewel zijn oudere zus Maria Paz Bagra
tion ook de publiciteit zoekt als troonpreten-
dente van Georgië. Jorge: „Dat is een be
treurenswaardige zaak. De familie is onge
lukkig over haar optreden, met name
omdat dat gebeurt op een moment
dat mijn land zeer ernstige proble
men kent en misschien wel op een
burgeroorlog afstevent. Maar zowel
in Georgië zelf als binnen de fami
lie bestaat er geen twijfel. Als de
monarchie in Georgië wordt her
steld, zal dat gebeuren met mij
als koning George XIV."
De familie Bagration is van
af de negende eeuw het ko
ninklijke geslacht van Geor
gië. De eerste koning uit de
ze dynastie was Ashot III,
die in het jaar 732 de troon
besteeg. Al in de twaalfde
eeuw, onder de legenda
rische koningin Tamara,
kende Georgië een
vorm van parlementai
re monarchie, maar dat
was geen garantie voor Jorge
stabiliteit. Georgië moest als christelijke natie
de belangrijkste godsdienst in dit land in
de Kaukasus is het orthodox katholicisme
steeds weer opboksen tegen veel machtigere
buren, zoals Russen, Perzen en Turken.
Aan de monarchie kwam in 1801 een einde
toen de Russische tsaar de laatste koning Ge
orge XII dwong zich met de hele koninklijke
familie in Petersburg te vestigen en vervol
gens de monarchie inlijfde. Sinds de Russi
sche revolutie in 1917 heeft Georgië deel uit
gemaakt van de Sovjetunie, op een kleine pe
riode aan het einde van de twintiger jaren na,
toen het samen met Armenië en Azerbeid
zjan een onafhankelijke unie vormde.
Explosief
Maar al die jaren is er een monarchistische
partij blijven bestaan en het is deze partij,
onder leiding van parlementsvoorzitter Akaki
Asatiani, die zich nu sterk maakt voor het
herstel van de monarchie. Bagration: „Ik heb
regelmatig contact met Asatiani. Ruim een
jaar geleden was hier ook een tv-ploeg uit
Georgië die opnamen heeft gemaakt van
mij en mijn familie. De documentaire is uit
gezonden op de nationale televisie. Ik ben
weliswaar nooit in Georgië geweest, maar
toch kent men mij daar, net zoals iedereen
weet dat mijn zoon Irakli, die 19 jaar is en
in Amerika studeert, de kroonprins is."
Over de explosieve situatie in zijn land,
waar militairen de democratisch gekozen
president Gamsachoerdia hebben verdre
ven, weigert Bagration zich uit te laten. Hij
ziet zich als iemand die boven alle partijen
staat. „Het is zeer betreurenswaardig wat er
in mijn land gebeurt, maar het laatste wat
ik zal doen is partij kiezen. Ik hoop dat er
een moment komt waarop het gezonde ver
stand zegeviert en de bevolking in vrede
kiest voor de staatsvorm die het wil. Dat kan
een republiek zijn of een monarchie. Als in
derdaad een meerderheid van de Georgische
bevolking een herstel van de monachie wil,
ben ik beschikbaar."
De staatsvorm die Jorge Bagration als ide
aal beschouwt voor Georgië, is een monar
chie op basis van het Westeuropese model.
Met name de Spaanse monarchie ziet hij als
een lichtend voorbeeld. „Spanje heeft bewe
zen, dat koningen nog niet uit de tijd zijn.
Koning Juan Carlos bewijst dagelijks dat het
mogelijk is om als monarch boven de partij
en te staan, zelfs na veertig jaar Franco-dic-
geval geen voorspelling doen over zijn kan
sen op een spoedige beklimming van de Ge
orgische troon. „Het zou hautain zijn om te
zeggen dat ik binnen afzienbare tijd in Tiflis
als koning wordt binnengehaald." Voorlopig
houdt hij zich bezig met het leren van het
moeilijke Georgisch, een studie over de over
eenkomsten tussen de Georgische en Baski-
sche culturen en het uitbreiden van de con
tacten met Georgië.
Als hij me de hand schudt bij mijn vertrek
benadrukt hij nog eens
geen sensationeel
portret van hem
schetsen. „Ik
doe dit echt
het geld en evenmin vanwege de publiciteit.
Ik ben een Georgiër, ook al spreek ik de taal
nauwelijks en ben ik er nooit geweest. Ik voel
er ook niets voor mijn bestaan te vullen r
het poseren voor foto's in tijdschriften en
sensatiebladen. Het enige wat mij drijft, is de
verantwoordelijkheid van mijn dynastie v
Georgië. En als mijn landgenoten uiteindelijk
toch van mening zijn, dat Georgië een repu
bliek moet blijven, zal ik de eerste zijn
dat te respecteren."
