k
'Iedereen wil
graag nieuwe
Thorbecke zijn'
"O
Kabel-tv als
voorbeeld
versnippering
HTT
ZATERDAGS
IJ VOEGSEL
Professor Wim Derksen: „Het CDA vervalt in een oude fout, door v
een vorm vaamisplaatst staatsmanschap bij kijken."
r het hele land eenzelfde structuur v
KJ estuurlijk Nederland schudde be-
I gin deze week op zijn grondves-
JSL^r ten toen de CDA-woordvoerders
Van der Heijden en Koetje in de Tweede Ka
mer hun plannen ontvouwden. Zij willen het
land in 25 regio's opdelen en voorzien van
een democratisch en krachtig regiobestuur.
De provincies zouden hierbij komen te ver
vallen. Een verrassend standpunt, omdat
juist het CDA altijd afkerig was van enige ver
anderingen in de Thorbeckiaanse drie-een
heid: rijk, provincie, gemeente. Nu zijn het
minister Dales en staatssecretaris De Graaff-
Nauta degenen die op de' rem trappen. Zij
voelen nog helemaal niets voor de vergaande
plannen van het CDA.
Onwaarschijnlijk
Dr. Wim Derksen acht het ook zeer onwaar
schijnlijk dat de voorstellen van Van der Heij-
den en Koetje ooit worden doorgevoerd.
;,Daar is in de eerste plaats te veel oppositie
tegen vanuit het CDA zelf. Die woordvoer
ders, zij hebben waarschijnlijk .wel de fractie
achter zich, mogen dat wel vinden, maar
denk niet de de CDA'er in de provincie zich
daarin kan vinden. Bovendien vergeten Van
der Heijden en Koetje op welke problemen
I; het verdwijnen van provincies zoals Limburg
"of Frieslapd zal stuiten."
- Zelf is Derksen ook bepaald geen mede-
li.stander van de 'proefballonnen' van het
CDA. „Het is volstrekt onterecht dat oplos
singen voor de grote steden ook aan landelij-
like gebieden worden opgelegd. Dat is niet ra-
.dicaal van het CDA, maar juist behoudend.
L- Dat is vasthouden aan een uniform binnen-
»-' lands bestuur op de ene plaats regiobestuur,
dan ook elders in het land. Juist die uniforme
k. oplossingen zijn tot nu toe de doodsteek ge-
,'|i weest van pogingen om het achterhaalde be-
li stuurlijke systeem van Nederland te vervan-
Leidse hoogleraar Wim Derksen ziet niets in
verdeling Nederland in 25 bestuurlijke regio's
gen
V; Derksen kan zich veel meer vinden in het
beleid van het kabinet. Fundamenteel daarin
.'is volgens hem dat de grote steden, waar zo'n
■f. l: miljoen mensen werken en wonen, kam-
,'pen met problemen die één gemeentebe
stuur niet kan oplossen. De ontwikkelingen
vt-in de grote steden op terrein van volkshuis
vesting, milieu, bedrijfsterreinen en infra-
- Structuur vragen om antwoorden die de ge-
fneentegrenzen overschrijden. Ook zijn
plaatsen en doipen zo met elkaar verklonterd
dat er maatschappelijk gesproken geen ge-
meentegrenzen meer zijn.
Dat is echter absoluut niet het geval in het
noorden van het land. Derksen stelt daarom
-édat het geen nut heeft om aan Winschoten of
Dokkum, als plaatsen met een centrumfunc-
tie (postkantoor, bioscoop, warenhuis, etc),
f. een bestuurautoriteit toe te kennen naar het
'model Rotterdam'. Landelijke gemeenten
kunnen in zijn visie heel goed nog hun eigen
boontjes doppen en dus hoeft daar niets ver-
anderen. De problemen die zich daar voor
dpen zijn niet te vergelijken met die van de
Randstad.
Onnodig
Derksen vindt ook dat in de Leidse regio een
3 direct gekozen bestuurslichaam 'onnodig is.
3 Hij is inmiddels 15 jaar aan de Leidse univer-
siteit verbonden en heeft een groot aantal ja-
ren in de sleutelstad gewoond. De hoogleraar
meent dat het aantal regionale problemen
3 niet zodanig is, dat daarvoor het relatief zwa-
o re middel moet worden ingezet. „Het gaat er
niet- om willekeurig plannen te bedenken
voor een nieuw binnenlands bestuur. Alleen
f daar waar de huidige inrichting van bestuur
de oplossing van maatschappelijke proble-
KJ men ernstig belemmert, is de noodzaak voor
["US'erandering aanwezig."
£23 Derksen meent wel dat er een einde moet
ÏT Tomen aan de lappendeken van gemeen-
p'schappelijke regelingen, convenanten en sa-
'menwerkingsverbanden. Maar dat kan vol-
f gens hem ook door voor dat soort overeen
komsten telkens dezelfde omvang te kiezen.
Nederland verdeeld in 25
bestuurlijke regio's. De
Leidse hoogleraar
bestuurskunde Wim
Derksen moet er niet aan
denken. Hij vindt dat de
functionaliteit van een
nieuw bestuur voorop
moet staan. „Het is ook
onnodig om voor Leiden
een regionaal
bestuursapparaat op te
tuigen. Dat werkt alleen
voor echt grote steden
zoals Rotterdam en
Amsterdam. In Leiden is
de schaal te klein en werkt
een extra bestuur
verwarrend.Het CDA
vervalt volgens hem in een
oude fout, door voor het
hele land eenzelfde
structuur voor te willen
schrijven. Een vorm van
misplaatst
staatsmanschap.
Daarnaast is er de mogelijkeheid van de zo
geheten Wet Gemeenschappelijke Regelin
gen Plus (WGR+), waarmee onwillige ge
meenten in het gareel gekregen kunnen wor
den. Bij de WGR+ verplichten gemeenten
zich zich te houden aan meerderheidsbeslui
ten. In de huidige WGR hebben gemeenten
een vorm van vetorecht. Een onwillige ge
meente kan plannen, hoe groot het belang
daarvan voor de hele regio ook zijn, tot in
lengte van dagen blokkeren.
Derksen vindt dat het kabinet nu snel zijn
verandwoordelijkheid moet nemen om het
bestuur voor de grote steden van Amster
dam, Rotterdam en Den Haag ter hand te ne
men. Derksen heeft een globaal schema al
inzijn hoofd. „Laten we nu eerst eens begin
nen met het van de grond krijgen van een re
giobestuur in onze vier grote steden Amster
dam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Hoe
wel, over Utrecht zit ik eigenlijk nog een
beetje te haspelen. De provincie is zo klein
dat het al bijna een regiobestuur is."
„Maar vervolgens kunnen Hengelo/En
schede, Arnhem /Nijmegen en Eindhoven
daarbij komen, zodat ook daar een fatsoen
lijk democratisch gelegitimeerd en gecontro
leerd bestuur komt. Pas daarna kan nog ge
keken worden als bij de gemeenten vol
doende wil en draagvlak bestaat om daar
bij nog andere stedelijke gebieden te halen.
Bij de rest moeten gewoon de provincies in
stand blijven. In Zuid- en Noord-Holland
moeten de genoemde stedelijke gebieden na
tuurlijk 'provincie-vrij' worden. De bevoegd
heden van rijk en provincie moeten dus wor
den overgedragen naar die regio-autoriteiten.
Inderdaad, Zuid- en Noord-Holland krijgen
dan bijna niets meer te doen. Dat is toch niet
zo erg. Dan krijgen we een echte Groene-
Hartprovincie. Daarmee is het Groene Hart
zeker niet slechter af. Maar het is duidelijk
dat mij een grondige herschikking voor de
geest staat die in elk deel van Nederland weer
anders uitpakt."
Conservatisme
De twijfelende houding van Dales is volgens
Derksen voor een deel te verklaren uit de
houding van coalitiegenoot CDA die uit con
servatieve motieven niets wilden veranderen.
„Op een gegeven moment zag ook het CDA
dat zij door de ontwikkelingen waren inge
haald. Zij konden niet langer de snelle vorde
ringen die in Rotterdam zijn geboekt, tegen
houden."
Maar waarom zijn de kamerleden dan
doorgeschoten in de richting van 25 regio's?
„Puur conservatisme", zegt Derksen. „Het
CDA vervalt in een oude fout, door voor het
hele land eenzelfde structuur voor te willen
schrijven. Maar er komt ook een vorm van
misplaatst staatsmanschap bij kijken. Ieder
een wil wel graag de nieuwe Thorbecke zijn."
De ontwikkelingen in het Rijnmond-gebied
getuigen volgens Derksen van grote moed.
Rotterdam deelt zich op in een aantal nieuwe
gemeenten en vormt samen met de randge
meenten een regiobestuur. Volgens de laatste
berichten zou de binnenstad echter geheel
komen te vallen onder verantwoordelijkheid
van het regiobestuur.
„Dat is goed", meent Derksen. „Dat deel
trekt tenslotte voor Rijnmond de kar. Ik twij
fel ook erg over het nut en de noodzaak van
een deelraad voor de binnenstad van Amster
dam. Daar wonen 70.000 mensen, maar er
Volgens een globale schatting van gemeente Leiden heeft de stad
zo'n 30 samenwerkingsverbanden met omliggende plaatsen. De
intensiteit daarvan wisselt van hechte gemeenschappelijke rege
lingen wettelijk geregeld tot wat losse afspraken. Het is dus
niet vreemd dat mensen spreken van een lappendeken die door
weinigen te doorgronden is. Leiden en Oegstgeest willen na het
Tweede-Kamerdebat van deze week, snel met andere gemeenten
om de tafel gaan zitten. Om de mogelijkheden te onderzoeken
om te komen tot een grote bestuursreglo, inclusief Duin- en Bol
lenstreek en het gebied rond Gouda en Alphen aan den Rijn.
Ter illustratie van de verscheidenheid van samenwerkingsver
banden in dit gebied staan hieronder vier kaartjes. De aangeslo
ten gemeenten zijn zwartgemaakt.
Centrale Post Ambulancevervoer (CPA)
Hierbij zijn 22 gemeenten aangesloten
Gemeenschappelijke regeling antenne-energievoorziening (GemRel)
Hierbij 2ijn 9 gemeenten aangesloten.
Gemeenschappelijke Vuilverwerking (Gevulei)
Hierbij zijn 9 gemeenten aangesloten.
Basis Gezondheidsdienst (BaGD)
Hierbij zijn 12 gemeenten aangesloten.
werken nog eens 80.000 anderen. Daar zie je dus ook wel
goed dat ons bestuur nog dateert uit een tijd ben over hel
dat iedereen in dezelfde gemeente woonde lijk
en werkte. Kiesrecht was gekoppeld a;
woonplaats."
En dat is nog het geval. „Ik erger me el
ochtend meer aan het station van Leiden di
aan dat van Rotterdam, waar ik woon. Ik z<
concludee
wat te zeggen willen heb-
t stationsplein in Leiden. F.igen-
el twee stemmen willen hebben",
Derksen dan ook.
Maar zo'n bestuurlijke vernieuwing zou
Nederland helemaal op z'n grondvesten laten
schudden.
et is een treurige z.aak'
I erkent Wim Kruijshaar
JL. JL van Stadskabei Leiden,
„dat er in Leiden twee exploitanten van de
kabel zijn."
„Een prima situatie" zegt John van Gelder
van de Stichting Kabelnet Merenwijk (SKM).
„dat we regionaal samenwerken, maar toch
toch ook kunnen vasthouden aab onze be-
leid."
De kabeltelevisie is een goed voorbeeld
van de bestuurlijke versnippering in de Leid
se regio. Slechts weinig mensen weten waar
voor zij precies betalen, maar er zijn ook nog
andere nadelen. Zo zijn er prijsverschillen die
kunnen oplopen tot bijna honderd gulden.
Maar ook moet iemand die van Zuid-West
naar de Merenwijk verhuist, een uur lang
achter zijn televisietoestel doorbrengen om
de zenders, die daar een andere frequentie,
hebben, op te zoeken.
Nu is de situatie op gebied van de kabel-tv'
in de Leidse regio behoorlijk ingewikkeld. In
de eerste plaats is er de beheerder van de
ontvangmast in Oegstgeest, de Gemeen
schappelijke Regeling Antenne-energie voor
ziening Leiden en omgeving (GemRel). Die
zorgt ervoor dat alle zenders, van Nederland
1 tot CNN, keurig worden ontvangen. Bij de
ze organisatie zijn Leiden en nog acht omlig
gende gemeenten aangesloten.
Beneden aan de mast is de situatie weer
anders. Daar wordt het signaal aangeboden
aan de exploitanten, die er weer voor zorgen
dat de huishoudens over kabel-tv kunnen be
schikken. Aan het begin van het kabeltijdperk
kon eigenlijk iedereen een vergunning krij
gen. De bewoners van de Merenwijk waren
er zelfs vier jaar sneller bij dan de gemeente
Leiden. De SKM was in 1974 de tweede in
Nederland die een machtiging kreeg.
Voor Zoeterwoude en Oegstgeest wordt het
signaal verzorgd door Casema, een landelijk
bedrijf dat ook een groot deel van de Bollen
streek bedient. Voorschoten, Katwijk, Valken
burg, Alphen en Warmond hebben daarente
gen weer een dienstverleningscontract met
de Centrale Antenne Inrichting (CAI) een tak
van de Energie- en Watervoorziening Rijn
land.
Deze warboel aan exploitanten zorgt er
voor dat binnen een betrekkelijk kleine regio
aanzienlijke prijsverschillen bestaan. Zo be
taal je als inwoner van Voorhout (Casema)
per jaar 242,40 gulden voor een abonnement.
Burgers in de naburige gemeente Warmond
(CAI) betalen jaarlijks bijna honderd gulden
minder 145,80 gulden. Ook binnen Leiden
bestaan prijsverschillen: 140 (SKM) tegen 16ft
(Stadskabei Leiden).
Volgens Kruijshaar wil Stadskabei Leiden
dolgraag samenwerken met andere gemeen
ten. „Wij stuiten echter altijd op het 'grote
broer-syndroom'. De gemeenten zijn bang
om overvleugeld te worden. En dat is geen
verwijt, maar een constatering. Wij zouden
graag op grotere schaal willen werken, niet
om de lakens te kunnen uitdelen, maar om
de klant meer te bieden voor praktisch het
zelfde geld", aldus Kruijshaar.
Een van de mogelijkheden is volgens hem
een gemeentelijke databank, waarmee men
sen via het draaien van een telefoonnummer
aangesloten worden op teletekst met ge
meentelijke informatie. Maar ook zou via het
kabelnet een alarmsysteem voor bejaarden
kunnen worden opgezet. Of langs de weg
zouden borden met elektronische informatie
kunnen worden geïnstalleerd. „Zaken waar
kleine exploitanten niet aan hoeven te den
ken, maar die bij samenwerking wel haalbaar
zijn".
Nieuwe splijtzwam tussen de twee exploi
tanten is de uitbreiding van het aantal net
ten. Er zijn veel m^er tv-zenders in de lucht
dan de kabelnetten kunnen doorgeven. Om
de capaciteit uit te breiden heeft Leiden ge
kozen voor een moderne installatie met glas
vezel. terwijl de SKM het huidige systeem uit
breidt.
Volgens Kruijshaar van de stadskabei is de
keuze van de SKM 'rampzalig', omdat eens
het moment komt dat er verder uitgebreid
moet worden. Dan zijn er nieuwe investerin
gen nodig. Van Gelder reageert laconiek: „WIJ
hebben gekozen voor het Casema-concepl
en daarop is half Nederland aangesloten. Dus
zo stom kan die keuze nu ook weer niet zijn.
Daarbij komt dat wij glasvezel nog te riskant
vinden. De apparatuur is nog niet eens hele
maal leverbaar, bovendien kant het de nodU'
ge kinderziektes hebben", aldus Van Gelder.
Volgens de Mcrenwijker zijn er een paar
redenen om de SKM voorlopig nog zelfstan
dig te houden. Belangrijk is dat de SKM dicht
bij de bewoners staat en zeer democratisch
is. „Elke wijk is vertegenwoordigd in het be
stuur. Daarnaast is er het vrijheidsidee. We
kunnen slagvaardig optreden en doen wat
ons goeddunkt. Tot slot zijn we veel goedko-;
per dan de andere exploitanten in de regio,
want onze bestuurders doen alles in de vrije
tijd."
Volgens directeur Haijkens van de EWR
en dus van de CAI wil zijn bedrijf graag dc
exploitatie van de kabel in de Leidse regio
overnemen. „De andere machtiginghouders
zouden dat natuurlijk niet fijn vinden. Maar
op zich past het wel in onze bedrijfsfilosofie
om een zogeheten geïntegreerd pakket aan ic"
bieden. Dat wil zeggen water, gas, elektric i
teit, maar ook de kabel. Wij hebben toch al"
een klantenbestand, technische dienst, noenv
maar op. Dat werkt kostenbesparend, abso
luut. Maar ook voor de klanten is 't het beste
om één ingang te hebben, één duidelijke
plaats waar zij terecht kunnen met vragen en
klachten", aldus Haijkens.
