Kunst
Nog 12 dagen, dan plof ik
neer in Delft
'Ik kan bijna zingen met viool'
Verrassende diepgang in
'echogesprek' Duoduo
Onvrede geldgever
gastschrijverschap
Eigenzinnig violist bekroning Combattimento Consort
Richtlijnen
buitenlandse
kunstenaars
Vrijdag 7 februari 1992
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: NIEK FAAS Vormgeving: RON VAN HAASTREGT
9
NIEUWSLIJN
Syrië-lezing in RMO
LEIDEN In de Taffeh-zaal van het Rijksmuseum van Oudhe
den wordt op 11 februari een lezing over 'Archeologie in Syrië'
gehouden. Spreker is P. Akkermans, conservator van de afdeling
'het Oude Nabije Oosten' van het museum. In de lezing wordt
ingegaan op recente opgravingen bij een tweetal ruineheuvels in
het droge steppegebied van Syrië. De bijeenkomst begint om
20.00 uur.
Duitse documentaire in Volkenkunde
LEIDEN De Duitse cineaste Wilma Kiener vertoont op woens
dagavond 12 februari haar documantaire 'Ixok' in het Rijksrttu-
seum voor Volkenkunde. De film gaat over een Indiaanse to
neelspeelster uit Guatamala die vlucht voor het militaire geweld
in haar geboorteland. Kiener zal de film zelf inleiden. De aan
vang van de filmvoorstelling is 20.00 uur.
Leidse popmuzikanten gaan vreemd
LEIDEN Leidse popmuzikanten krijgen op zaterdag 15 febru
ari opnieuw een kans 'vreemd te gaan'. In het LVC wordt dan
voor de vijfde keer in successie het festival 'Leiden gaat vreemd'
gehouden, waarbij muzikanten voor even een losse relatie met
collega's aan kunnen gaan met de bedoeling tot een verrassend
muzikaal produkt te komen.
Van Gilse-prijs voor Han Reiziger
AMSTERDAM De Jan van Gilse-prijs van het Genootschap
van Nederlandse Componisten is toegekend aan Han Reiziger.
Zondag 9 februari wordt het bij de prijs behorende bedrag van
10.000 gulden aan hem uitgereikt in cultureel centrum De Ijs-
breker tijdens een televisie-uitzending van de VPRO. Reiziger
krijgt de prijs vanwege zijn 'niet aflatende promotie van nieuwe
Nederlandse muziek' op radio en tv. De prijs wordt iedere twee
jaar uitgereikt aan personen die zich verdienstelijk hebben ge
maakt voor muziek van hedendaagse Nederlandse componis
ten.
Han Reiziger (rechts) aan het werk. Links van hem Rachel Maes.
foto kippa
Christianne Stotijn: misschien straks met haar vader in het Residentie-orkest. foto ben de bruyn
Alphense en Hazerswoudse in spanning voor Christina Concours
„Ik kan er bijna mee zingen. Het is alsof ik iets beetpak
wat van mij is en vervolgens weer doorgeef via de mu
ziek." De 14-jarige Hazerswoudse Christianne Stotijn
heeft weinig moeite uit te leggen waarom ze zich al op
jonge leeftijd geroepen voelde de viool ter hand te ne
men. Voor de Alphense Judith de Jong (17) is het al niet
anders: „Toen ik in de derde klas van de lagere school
een keer een instrument moest kiezen vroeg ik meteen
om een viool. Daarna ben ik er eigenlijk als vanzelfspre
kend mee doorgegaan." Beide jeugdtalenten staan op
vrijdag 22 februari in de halve finale van het landelijke
Prinses Christina Concours in het Haagse Dilligentia.
ALPHEN/HAZERSWOUDE ERIC WENT
Er moet de leerlingen van het
voortgezet onderwijs meer lief
de voor de klassieke muziek
worden bijgebracht. Onder dat
motto wordt jaarlijks het Prin
ses Christina Concours voor
musicerende middelbare scho
lieren gehouden. Uit vier regio
nale voorrondes worden de hal
ve finalisten gekozen die kans
maken op een optreden met het
Residentie-orkest, een televisie
optreden of lessen van een Eu
ropees musicus naar keuze. Met
een eerste prijs in de deelne
merscategorie tot en met 14 jaar
komt dit voor Christianne Sto
tijn ineens wel heel erg dichtbij.
Zeven jaar geleden nam de
mavo-scholiere voor het eerst
een viool in haar handen. „Mijn
vader is solo bassist bij het Resi
dentie-orkest. Vaak ging ik mee
als hij uitvoeringen gaf. Zo ben
ik, denk ik, in de ban van de
viool geraakt." Nu loopt ze de
kans straks met haar vader in
hetzelfde orkest te spelen.
Ook voor de Alphense Judith
de Jong gloort wellicht een
mooie toekomst nu ze met een
derde prijs in haar leeftijds
groep goed genoeg werd bevon
den om straks in de finale om
de prijzen te gaan strijden. Zij
studeert al acht jaar viool: eerst
via privé-lessen, nu aan het Ko
ninklijk Conservatorium in Den
Haag waar ze via een zoge
naamde gecombineerde voor
opleiding probeert tevens het
vwo diploma te halen. „Daarna
wil ik rtaar de hbo vakopleiding
en misschien les gaan geven.
Maar het leukste lijkt het me
toch om verder te gaan in de
kamermuziek."
De Alphense wist de jury, on
der voorzitterschap van Theo
Olof, voor zich te winnen met
een stuk van de Zweedse com
ponist Bo Linde. „De jury vond
het een erg originele keuze", al
dus De Jong. „Het is ook ontzet
tend leuk om te spelen: haast
niemand kent het. Mijn leraar
heeft het stuk voor mij uitgeko
zen. Hij heeft het zelf uitge
voerd toen hij moest afstude-
Christianne Stotijn bespeelde
de jury met de eerste sonate van
Grieg. Ook dat was een keuze
van haar vioolleraar. „Hij heeft
mij die sonate laten spelen om
dat hij dat zo goed bij me vond
passen. En hij heeft gelijk gekre
gen. Het is een prachtig drama
tisch stulc."
Op 22 februari spelen de bei
de violisten dezelfde stulcken als
in de zo succesvol verlopen
voorronde. Daarbij moeten ze
het opnemen tegen een dertig
tal andere halve finalisten. De
finale van het 23ste Prinses
Christina Concours vindt een
dag later in het Haagse Dilligen
tia plaats.
LEIDEN CEES VAN HOORE
Voor het Leidse gastschrijver
schap dreigt minder geld be
schikbaar te komen. De kunst
redactie van NRC-Handelsblad
is niet langer bereid de lezingen
van gastschrijvers zonder meer
te publiceren. In het verleden,
toen K.L. Poll als hoofd van het
Cultureel Supplement nog de
scepter zwaaide, was dat wel
het geval. Het honorarium dat
NRC betaalde ging in de pot
waaruit de gastschrijver door de
Leidse Letterenfaculteit en de
Vereniging van Onderwijs,
Kunst en Wetenschap (OKW)
werd betaald. In het Leidse Uni
versiteitsblad Mare van deze
week verklaarde NRC-Handels-
bladredacteur Reinjan Mulder
dat Louis Ferron in 1991 buiten
de redactie om is benoemd als
gastschrijver. Dat heeft, zoals
Mulder dat noemt, de „eetlust
grondig verpest".
Livia Verstegen, die nu aan
het hoofd staat van de Vereni
ging OKW, kan begrip opbren
gen voor het standpunt van
Mulder. „Het is wat onzorgvul
dig van ons geweest om geen
contact op te nemen met de re
dactie. Maar de dood van K.L
Poll heeft daar alles mee te ma
ken. Toen hij overleed zat er
niemand meer van de redactie
in de benoemingscommissie.
We hebben stilzwijgend aange
nomen dat de situatie zoals die
was onder Poll zou worden ge
handhaafd, maar dat is dus niet
zo. En ja, de redactie heeft na
tuurlijk het eindoordeel over
zo n tekst. Die beoordeelt of
zo n lezing wel of niet genoeg
kwaliteit heeft. Overigens is het
niet zo dat dat honorarium nu
definitief wegvalt. Het wordt al
leen 'zwevend'.
Schrijver Peter Zonneveld,
voorzitter van de benoemings
commissie die de gastschrijvers
aanwijst: „In het begin zijn er
uitnodigingen voor onze verga
deringen naar de NRC gestuurd,
maar daarop is niet gereageerd.
Een interne communicatie
stoornis bij NRC, denk ik. Maar
natuurlijk heeft de redactie het
recht om lezingen niet te plaat
sen. U moet niet vergeten dat er
de laatste jaren nogal wat lezin
gen zijn bijgekomen, en je kunt
niet verlangen dat die allemaal
worden gepubliceerd. Als dat
honorarium zou wegvallen, be
tekent dat niet dat de gastschrij
ver minder krijgt. Dan zullen we
op andere posten moeten be
zuinigen: een bescheiden re
ceptie of zo. En je hoeft ook niet
per se de Pieterskerk af te huren
voor die lezingen, je kunt ook
volstaan met een wat kleinere
locatie."
De schrijver Louis Ferron rea
geert nogal verbaasd op de
commotie: „Ik weet niets af van
de achtergronden van die zaak
Maar dat Reinjan Mulder mijn
lezingen zomaar plotseling op
zijn bord heeft gekregen, is ab
soluut onwaar. Tijdens het be
spreken van mijn gastschrijver
schap heb ik met de organisato
ren een etentje gehad. Daar was
Reinjan Mulder ook bij. Precies
zoals dat bij andere gastschrij
vers is gegaan, heb ik de tekst
van mijn lezingen aan hem ge
geven. NRC heeft ze inderdaad
niet gepubliceerd. Waarom
weet ik niet. al heb ik wel zo
mijn vermoedens. Reinjan Mul
der ziet mij als schrijver gewoon
niet zitten. Ik moet u eerlijk zeg
gen dat het mij nogal verbaasde
dat ik destijds als gastschrijver
werd gevraagd, omdat ik wist
dat dit mede door NRC werd
georganiseerd, en daar had men
waarschijnlijk toch een andere
gastschrijver gekozen. Ik heb
dan ook het idee dat NRC niet is
gekend in de beslissing van
OKW en de Leidse Universiteit
om mij te kiezen. Of ik toch ge
woon het afgesproken bedrag
heb gehad? Ja. hoor, alles
klopt."
Mevrouw Yvonne van Iperen,
ambtelijk secretaris van de Let
terenfaculteit en lid van de
commissie die adviseert voor
het gastschrijverschap weigert
elk commentaar. „Ik heb geen
behoefte om hier iets over te
zeggen."
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
Combattimento Copsort Amsterdam met Thomas Ze-
hetmair. viool Concert georganiseerd door de Stich
ting Comelis de Vlaming.
Gehoord 6 februan in de Oudshoomse kerk
Alphen aan den Rijn
Het Combattimento Consort Amster
dam, dat gewoonlijk onder leiding staat
van de eerste violist Jan Willem de
Vriend, had voor deze keer als concert
meester én solist de internationaal reeds
veel gevraagde Thomas Zehetmair aan
gezocht. Ook in de werken waar Zehet
mair niet echt soleerde, zoals in het Con
certo Grosso van Handel en de Sinfonia
in a kl.t. van J.D. Zelenka, was er geen
sprake van een aanvulling maar van een
ware bekroning op dit Amsterdamse
Consort. Een zeer eigenzinnige violist die
een persoonlijk stempel drukte op deze
verrassende uitvoering.
Verrassend niet om de keuze van de
componisten (vijf toonzetters uit de Ba
rok) maar om de originele, zeer dynami
sche interpretatie. De dynamiek van Ze
hetmair was het eerste wat opviel in de
Passacaglia voor viool solo van H.I.F. Bi-
ber: uiterst tere klanken naast bijna ruige
fortissimo's. Binnen de maat rekte of
versnelde hij subtiel, soms veroorloofde
hij zich zelfs een lelijke streek.
Maar dit alles werd zo meesterlijk ge
timed en in de loop van de avond zo
consequent en inspirerend volgehouden,
dat het Combattimento Consort als één
man achter hem stond, waardoor een
grote eenheid in muziekvreugde bijna
tastbaar aanwezig was.
Als staaltje van Zehetmairs grote vak
manschap weerklonk een van Bachs
moeilijkste vioolconcerten (in d kl.t.
BWV 1052), een concert waar menig vio
list voor terugdeinst. Virtuoos en schijn
baar moeiteloos 'nam' Zehetmair de
moeilijkste akkoorden en huppelde het
Consort in de twee Allegro's vlinderlicht
met hem mee of achter hem
poneerde door de prachtige
deeltes aan het eind van het Allegro enl
Adagio.
In Zeienka's Sinfonia zaten de twee]
hobo's en de fagot naast de eerste viool,
waardoor de dialoog tussen hobo en
viool helder en volledig in balans werd
uitgesponnen, krachtig versterkt of bijge
staan door de fagot en cello. Hoogtepunt
uit dit laatste stuk was het Capriccio, metl
daarin een ritmisch en zwierig thema
met echo-effect van viool en hobo'
blijft de Stichting Comelis de Vlaming
zijn publiek
AMSTERDAM
FRAN^OISE LEDEBOER
AIDA Nederland, de culturele
pendant van Amnesty Interna
tional, heeft het ministerie van
wvc gevraagd zich bij justitie
sterk te maken voor speciale
richtlijnen voor buitenlandse
kunstenaars die asiel zoeken in
ons land. De aanleiding om aan
de bel te trekken is het kprt ge
ding voor de rechtbank in Zwol
le van de Panamees Luis Aguilar
Ponce, voormalig directeur van
een kunstacademie. Zijn asie
laanvraag is inmiddels afgewe
zen, maar hij probeert te be
werkstelligen dat hij met zijn
gezin in elk geval in ons land
mag blijven tijdens de behande
ling van de beroepsprocedure.
„Dit is nog maar het topje van
de ijsberg vertelt AlDA-coör-
dinator Herman Divendal. De
Nederlandse tak van de interna
tionale AIDA-organisatie werkt
sinds 1980 en weet daarom uit
ervaring dat het bij de asielzoe-
kende kunstenaars om zeer
schrijnende gevallen gaat. AIDA
heeft minister D' Ancona een
aantal richtlijnen aan de hand
gedaan om in deze schrijnende
situatie verbetering te brengen.
De Raad voor de Kunst moet
een speciale commissie in het
leven roepen om over de aan
vragen te oordelen.
Duoduo via zijn tolk Maghiel van Crevel in gesprek met Rudy Kousbroek (achtergrond): een diepgang, die ve
le literaire conversaties jammerlijk missen. foto henk bouwman
LEIDEN CONNY V
Een merkwaardige bijeenkomst.
Dat is de juiste betiteling voor
de literaire conversatie die gis
teravond in de Burcht plaats
vond tussen Rudy Kousbroek en
de Chinese dichter Duoduo.
Na de studentenopstand van
'89. die zo wreed werd neerge
slagen op het plein van de He
melse Vrede, vluchtte hij uit zijn
vaderland en sindsdien leeft hij
in ballingschap in het Westen.
Je zou verwachten dat politiek
een belangrijk onderwerp van
geprek zou zijn. maar merk
waardigerwijs ging dit gesprek
uitsluitend over de poëzie. Dat
leverde overigens voldoende
stof tot diepgravende discussies.
Kousbroek was vooral geïnte
resseerd in de vraag of het mo
gelijk is vertaalde poëzie te be
grijpen. DuoDuo, die zijn vaste
tolk Maghiel van Crevel meege
nomen had, zei erop te vertrou
wen dat zijn gedichten goed
vertaald worden. Bij een verta
ling mogen dan muzikale en
formele elementen verloren
gaan, de intrinsieke waarde
wordt altijd overgedragen.
Zo leest Duoduo zelf in het
Chinees vertaalde Nederlandse
gedichten. In China is de dich
ter Jan Arends zeer populair.
Deze dichter, die zichzelf van
het leven beroofde, heeft de
dood als thema van zijn werk.
Zijn wezenlijke eenzaamheid en
het uitgesproken doodsverlan
gen dat uit zijn gedichten
spreekt zijn voor de Chinese le
zer zeer herkenbaar. Velen le
ven daar in een deprimerende
toestand en hebben het gevoel
geen uitweg meer te vinden.
Wat Duoduo vooral in de ge
dichten van Arends bewondert
is de simpelheid en de helder
heid die hij ook zelf in zijn ge
dichten hoopt te bereiken.
Aan de hand van concrete
voorbeelden liet Kousbroek zien
dat er ondanks die simpelheid
toch veel interpretatieproble
men blijven. Volgens Duoduo
komt dit door verschil in benn
dering. De westerling bekijkt de
poëzie rationeel, terwijl het er
bij de Chinees om gaat de ge
dKhtan 18 ondergaan, liet gaat
daarbij niet om een analytische,
maar om een synthetische ma
nier van benaderen.
Tot slot las de dichter nog een
aantal gedichten voor. Dat wil
zeggen: zijn tolk las ze eerst in
het Nederlands en daarna volg
de Duoduo in het Chinees. De
ze echo-methode was kenmer
kend voor de avond, waarbij lie!
publiek vaak geduldig mocM
wachten tot alles vertaald was.
Maar dat was geen moment
storend. Het gesprek had, hoe
merkwaardig het ook moge
klinken, zelfs een diepgang die
vele literaire conversaties jam
merlijk missen.
