Regio
Politie: wapenbezit
jeugd neemt fors toe
Inbreken in
RUL-computer
valt niet mee
Speeltuin op dak van AZL
Chipkaart vervangt paspoort
voor zakenman op Schiphol
Roep om gezondheidsonderzoek Schiphol verhoord
VAKANTIESPREIDING
Zomer VI
Donderdag 6 februari 1992
Redactie: 071-161400 WILLEM SPIERDIJK MEINDERT VAN DER KAAL! CAROLINE VAN OVERBEEKE JAN WESTERLAKEN MONICA WESSEUNG Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving: RON VAN HAASTREGT
19
Eén op de zes jongeren in Leiden heeft wapen
Het wapenbezit onder Leidse jongeren is volgens de poli
tie de afgelopen jaren schrikbarend gegroeid. De politie
schat dat van de aangehouden jongeren een op de zes tot
zeven een wapen bij zich heeft. „We zijn ervan overtuigd
dat het wapenbezit fors toeneemt. En dan hebben we het
echt niet alleen over kleine mesjes. De jeugd loopt met
het meest afgrijselijke tuig rond", aldus politievoorlichter
Graveland.
gens hem mee op. Van onder de
toonbank kan hij nog wel een
dolkmes tevoorschijn toveren.
„Deze is dus ook verboden."
Luchtbuksen, behalve die met
een gering vermogen, zijn vol
gens de nieuwe wet ook verbo
den. „Bij kinderen onder de 16
jaar vragen we een briefje van
de ouders voordat ze zo'n lichte
buks mee krijgen. Ze worden
gekocht om op kaartjes te schie
ten. Dat weten we. want ze vra
gen de kaartjes erbij."
appeltjes mee te schillen. „Of
voor andere dingetjes, maar
nooit om mensen mee te ver
wonden", vult een ander aan.
Wapenbezit is, zo blijkt uit een
opmerking van Bas, ook geen
gespreksonderwerp: „Wij heb
ben het t
Graveland reageert op de be
richten uit het noorden van het
land waar een onderzoek is ge
daan naar de bewapening van
disco-bezoekende jongeren. De
Groningse jeugd blijkt 'uitzon
derlijk goed bewapend'. Een op
de vijf jongeren zou een of an
der wapen bij zich hebben.
„Het verbaast me niks. Ook hier
proberen aangehouden jonge
ren steeds vaker wapens weg te
moffelen. Er is meer wapentuig
in omloop, van geweer tot mes
en van knuppel tot ploertendo
der", aldus Graveland.
Twee jaar geleden is de Wa
penwet aangescherpt en niet
voor niks, vindt Graveland.
„Jammer genoeg hebben toen
vooral de brave burgers zich
ontdaan van eventueel wapen
tuig. De echte criminelen lever
den niks in."
Toch meldt de dumpzaak La-
bruyère in de Haarlemmerstraat
in Leiden een aanzienlijke da
ling van de verkoop van wapens
en de schooljeugd van de vijf
scholen aan het Lammer-
schanspark ontkent in alle
toonaarden bewapend te zijn.
Een woordvoerder van Labruyè-
re, waar een fikse sortering
messen en luchtbuksen te koop
is, zegt dat de mesverkoop door
de invoering van de nieuwe Wa
penwet volledig is ingestort. Een
enkel zakmesje of klein knip
mes gaat nog wel over de toon
bank maar daar houdt het vol-
Gevraagd naar de motivatie
i de
i of
der wapen aan te schaffen, zegt
de man van Labruyère: „Iedere
jongen vindt het toch leuk om
met een zakmes te lopen. Er zit
geen kwade bedoeling achter."
Bravour
Een rondje over het schoolplein
van de vijf scholen aan het
Lammerschanspark maakt dui
delijk dat de uitkomst van een
onderzoek naar wapenbezit on
der leerlingen sterk afhankelijk
is van de omgeving waarin de
vraag wordt gesteld. Op de
vraag of de jongens zelf wel
eens een wapen bij zich hebben
of messen bij anderen hebben
gezien wordt schamper lachend
gereageerd. Niels: „Ik heb hier
nog nooit een wapen gezien",
waarop Erik zich afvraagt wat
een wapen eigenlijk is. Een zak
mesje hebben de meesten wel,
maar dat is meer bedoeld om
Een leerkracht van een van de
vijf scholen nodigt ons uit in de
eerste klas de vraag over wa
penbezit te stellen. Een fiks aan
tal meiden, 13 of 14 jaar oud,
zegt op de camping vaak een
mes bij zich te hebben. Geagi
teerd praten ze door elkaar
heen, struikelend over hun
woorden „Er lopen enge man
nen rond op de camping, er
wordt verkracht. Door bosjes
loop ik niet en de manege is ook
bloedlink" Ook de jongens zeg
gen vaak met een mes rond te
lopen. Stoerheid en angst spe
len een rol.
De leerkracht legt ze echter het
vuur na aan de schenen: „Wie
van jullie heeft vorige maand
een mes bij zich gehad toen ze
uitging?". Het aantal opgesto
ken vingers daalt tot een hand
jevol. Na enig doorvragen („Wie
kan er nü een mes op tafel leg
gen") blijft er helemaal nie
mand over.
De directeur van de betrok
ken school schrikt enigszins als
hem de resultaten van het on
derzoekje worden voorgelegd.
Met name de angst die blijkbaar
onder kinderen leeft, baart hem
zorgen. „Dat legt een grote ver
antwoordelijkheid bij de ou
ders. Bangmaken is nergens
voor nodig. Enge films en vi
deo's doen ook veel kwaad."
Disco
Van de school naar de disco. In
Noordwijk zijn de afgelopen
twee jaar bij charges in dan
cings honderden i
Volgens de Leidse winkelier Labruyère is de wapenhandel ingestort
dere wapens in beslag geno- minder.
men. Naar schatting had een op „Dat alles neemt niet weg dat
de tien discobezoekers een wa- ook wij het wapenbezit onder
pen bij zich. De politie heeft jongeren verontrustend vinden,
echter de indruk dat de contro- Het komt nog steeds behoorlijk
les effect sorteren. Nog steeds vaak voor dat een jongere die
wordt er met steekproeven door een disco in wil en ziet dat er
de portiers gefouilleerd, maar gecontroleerd wordt, snel een
de buit wordt met de maand mes in het zand steekt om ver-
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
volgens pas naar binnen te kun
nen gaan", zegt de Noordwijkse
rechercheur AT. Eisses. Hij
merkt nadrukkelijk op dat elk
gevonden wapen er een teveel
is. „De schatting uit Groningen
lijkt iets overdreven, maar zelfs
een op de tien is natuurlijk on
acceptabel veel."
SCHIPHOL PETER SLUIS
Hij kost 175 gulden per jaar,
plus nog eens vijftig gulden en
treegeld. Exclusief btw wel te
verstaan. Maar die kan de za
kenman waarvoor de deze week
geïntroduceerde Schiphol
Travel Pass is bedoeld, aftrek
ken bij de belasting. Met behulp
van de pas passeert de regelma
tige luchtreiziger binnen twintig
seconden de grenscontrolepost
van de marechaussee op Schip
hol. En behoort de ergernis van
lange wachtrijen op de luchtha
ven voorgoed tot het verleden.
Volgens projectleider N. Schef-
fer van de NV Luchthaven
Schiphol kostte de uitwerking
van het idee van een geautoma
tiseerde doorlaatpost de nodige
hoofdbrekens. „De belangrijkste
hindernis die moest worden ge
nomen was de fraudegevoelig
heid. De oplossing waar uitein
delijk voor gekozen is de zoge
naamde smartcard die gekop
peld is aan een fingerprint-
scanner. Op deze kaart zit een
chip waarin naast persoonsge
gevens ook de data zijn opge
slagen van een vingerafdruk. De
kaart wordt afgelezen bij de eer
ste doorgang, waama een deur
opengaat. Daarna moet de pas
sagier zijn vinger door een
scanner laten aflezen. Als de ge
gevens kloppen gaat de tweede
deur open en staat de reiziger in
de aankomsthal."
Mocht de kaarthouder nog bij
justititie in het krijt staan voor
bijvoorbeeld een niet betaalde
verkeersboete, dan opent de
tweede deur zich niet en moet
hij zich melden bij de mare
chaussee. Overigens is het niet
zo dat de kaart het paspoort
volledig vervangt, de luchtreizi
ger moet te allen tijde een gel
dig reisdocument kunnen over-
leggen.
LEIDEN JAN WESTERLAKEN
Het CRI van de Rijks Universi
teit Leiden zegt dat hackers
(computerkrakers) al jaren pro
beren in te breken in het sys
teem van de RUL. Ze hebben
echter geen kans gezien door te
dringen tot kostbare gegevens.
Waateaam blijven en de boel
op 'slot' houden is hét parool,
aldus woordvoerders van de
Computerkrakers, zo meldde
deze krant onlangs, hebben in
de systemen van de universitei
ten een nieuw doelwit gevon
den. In Utrecht verschaften zij
zich toegang tot informatie over
studenten en financiële gege
vens. De universiteiten in Am
sterdam, Groningen, Eindhoven
en de Technische Universiteit
in Delft hebben last van hac
kers.
Drs. H. Blanksma. hoofd
voorlichting van CRI (Instituut
voor telecommunicatie en com
puterdienstverlening), zegt dat
de gebruiker eenvoudig toegang
tot de computerbestanden
heeft. „Wie erin moet zijn, kan
erin. Maar we zeggen niet waar
onze sleutels hangen. Die ge
bruiker moet zelf ook op z'n
hoede zijn. Als 'ie klaar is met
de computer moet hij de sleutel
omdraaien. Doet 'ie dat niet,
dan staat de deur wagenwijd
open. Met alle gevolgen van
dien."
Ir. K. Lingbeek, hoofd tele
communicatie van CRI, vertelt
dat de toegang tot universitaire
computers aantrekkelijk is voor
hackers, omdat de universitei
ten wereldwijde contacten heb
ben. Indien het lukt om zo'n
systeem te kraken, dan kan de
kraker daar commercieel voor
deel uit putten. „Daarom is de
inhoud zo aantrekkelijk voor de
hacker", zegt hij.
In welke kringen die kraker
moet worden gezocht? Blanks-
ma: „Het zouden studenten
kunnen zijn. Hun aantal is groot
dus duiken ze snel onder in de
grote massa. Maar het kunnen
net zo goed mensen van buiten
de universiteit zijn die proberen
in te breken", vult Lingbeek
aan. „Sommige mensen gaan er
prat op als ze kans zien de com
puter van de universiteit te kra
ken. Ze voelen zich slim en roe
pen dat van de daken. Dat zijn
de mensen die op sensatie uit
zijn. De categorie die het écht
om de inhoud te doen is hoor je
niet. Over hen lees je niks in de
krant. Zij gebruiken de compu-
ken."
Inbreken in het Leidse compu
terbestand valt niet mee, verze
kert Blanksma. Hij zegt dal het
systeem in feite waterdicht is.
Het grootste gevaar schuilt in de
gebruiker zelf. .Als hij de deur
niet goed op slot doet. dan
vraagt hij om moeilijkheden. De
sloten die erop zitten zijn goed.
Een slordigheidje kan al gevaar
lijk zijn. De gebruiker van de
computer moet discipline kun
nen opbrengen. Zeker als er
met een groepje gebruik van
wordt gemaakt. Houdt iemand
zich niet aan die discipline, dan
kunnen de sleutels in verkeerde
handen vallen. Kortom, de ge
bruiker moet iets extra doen om
zijn gegevens te beveiligen."
Hond
CRI biedt daarbij de helpende
hand. Blanksma: „De gebrui
kers moeten een woord in de
computer invoeren, dat de sleu
tel is om in het systeem te ko
men. Wij hameren er bij de
mensen op daarvoor vooral niet
de naam van de vrouw of man
te gebruiken of de naam van de
hond. En we raden aan dat
woord om de maand te veran
deren. Zeker aan hen. die ui
terst vertrouwelijke informatie
in de computer hebben opge
borgen. Deze mensen doen dat
ook sneller dan zij, die informa
tie van minder waarde in het
systeem hebben zitten. Op het
moment dat iemand probeert
in te breken, wordt dat vastge
legd. En wij kunnen achterhalen
waar dat vandaan komt."
Brandsma vertelt dat hij het
in I>eiden nooit heeft meege
maakt dat wetenschappers iets
van elkaar probeerden te pik
ken. „Dan heb je het juist over
de mensen die geen behoefte
hebben aan ruchtbaarheid.
Denk nu niet dat er kant-en
klare conclusies in het bestand
staan", voegt Blanksma eraan
toe. „Er is heel veel informatie
opgeslagen waar niemand mee
uit de voeten kan die niet weet
naar wat wordt gezocht."
Hoe was het twintig jaar gele
den met het kraken van compu
ters? Er waren toen nauwelijks
sleutels. Alles stond open. Het
gebruik van de computer was in
tijd anders dan nu. „De belan
gen zijn thans veel groter", al
dus Blanksma. „Daarom zijn
ook eisen voor beveiliging
strenger geworden."
LEIDEN STAATSSECRETARIS SIMONS (volksgezondheid) opent
19 maart de kliniek seksuologie van het AZL De kliniek maakt deel
uit van de vakgroep vrouwengenceskunde waarvan prof. E. van
Hall hoogleraar is. In de kliniek zijn onder meer een seksuoloog.
psycholoog en psychotherapeut werkzaam. Geen enkel ziekenhuis
in Nederland kent een kliniek seksuologie van deze omvang.
Leidse hoogleraar kaartte zaak al in 1979 aan
LEIDEN JAN WESTERLAKEN
Het Leidse architectenbureau B
&D gaat op het dak van de ze
vende verdieping van een van
de nieuwbouwtorens van het
AZL, waar alle kinderafdelingen
worden samengebracht, een
speeltuin aanleggen. De tuin
kosten een half miljoen is
half 1994 gebruiksklaar.
Architect Kleemans heeft de
speeltuin ontworpen. Het zie
kenhuis heeft er zijn goedkeu
ring aan gehecht. Het kinder
en jeugdcentrum, zoals de
speeltuin is gedoopt, bestaat uit
een open en een overdekt dak
terras. In het overdekte deel ko
men onder meer een voetbal
veldje, een circuit om te fietsen,
een theatertje, waterplassen,
speeltuigen en zandbakken.
Geen enkel ziekenhuis in Ne
derland heeft zo'n voorziening.
De toren waarop de speeltuin
moet komen, staat op de plek
van het oude gebouw 25 waarin
keel-, neus- en oorheelkunde en
huidziekten waren ondérge-
bracht. Het AZL was van me
ning dat daarin een (speel)tuin
moet worden aangelegd net als
bij de Lindenhof in Noordwijk,
de vroegere kinderafdeling van
het academisch ziekenhuis. Die
afdeling is geheel naar Leiden
gekomen.
Architect Kleemans vertelt dat
zieke kinderen ook ruimte no
dig hebben om te spelen. Aan
die filosofie voegde hij nog wat
eigen ideeën toe. Kleemans ont
wierp een bijzonder interieur
waar de kinderen zichzelf kun
nen zijn. Hun fantasie moet er
vrij spel hebben, zegt hij.
Het terras waarop de speeltuin
komt, bestaat uit een open en
een dicht gedeelte. In de zomer
kunnen de kinderen dan buiten
spelen. Omdat het op die hoog
te (zevende verdieping) altijd
waait, is voor beschutting ge
zorgd.
De steeds luider wordende roep om een
gedegen onderzoek naar de gezond
heidstoestand van de omwonenden van
de nationale luchthaven Schiphol is ein
delijk verhoord. In het kader van het
milieueffect-rapport dat wordt opgesteld
in verband met de groeiplannen van
Schiphol, wordt een dergelijk onderzoek
aangekondigd. Het moet duidelijk ma
ken of er een verband is tussen mentale
en lichamelijke klachten van de 'buren'
van Schiphol en de geluidshinder en uit
stoot van' schadelijke stoffen door het
luchtverkeer.
Over de vermeende schadelijke gevol
gen van de luchtvaart liggen de voor- en
tegenstanders van Schiphol al jaren met
elkaar overhoop. Van de uitstoot door
het vliegverkeer krijgt je kanker, zo me
nen de sceptici zeker te weten. Er kan
geen verband worden aangetoond tus
sen de volksgezondheid en kerosine-
dampen. zo schrijven de statistici in hun
wetenschappelijke rapporten.
Het was in 1979 de Leidse geneeskun
dige dokter Bos die als een van de eer
sten de knuppel in het hoenderhok gooi
de met de stelling dat de activiteiten op
Schiphol direct verantwoordelijk waren
voor het relatief hoge sterftecijfer in
Haarlemmermeer. „In Haarlemmermeer
heerst een kankerplaag zo concludeer
de de Leidenaar en hij wees daarbij met
de beschuldigende vinger naar de lucht
haven. Bos meende zelfs „dat Schiphol
een verdachtere kandidaat lijkt voor de
verspreiding van kankerverwekkende
stoffen dan de kernreactor van Petten."
Zijn gespierde taal werd fel bekriti
seerd, onder andere door de Rotterdam
se hoogleraar in de epidemiologie Val
kenburg. Hij noemde de kankertheorie
van Bos 'maatschappelijk onverant
woord', omdat de bewijsvoering aan alle
kanten rammelde.
Wat wel onomstotelijk vaststaat is dat
de omwonenden van Schiphol zich grote
zorgen maken over de kwalijke gevolgen
van het groeiend aantal vliegtuigen dat
op Schiphol landt of opstijgt. Dat bleek
bij voorbeeld uit een onderzoek dat en
kele jaren geleden werd gehouden onder
inwoners van Haarlemmermeer. Een
kwart van de Zwanenburgers en bijna
twintig procent van de Hoofddorpers zei
te kampen met gezondheidsproblemen
en schreef die toe aan het lawaai en de
uitlaatgassen van vliegtuigen. Maar liefst
zestig procent van de ondervraagen
pleitte destijds voor meer aandacht voor
de gezondheidsproblematiek rond
Schiphol.
Aan dat verzoek werd een jaar later
schoorvoetende voldaan toen het Rijks
instituut voor Volksgezondheid en Mil
ieuhygiëne en de Basisgezondheids
dienst Amstelland en Meerlanden de op
dracht kregen tot onderzoek naar de
luchtverontreiniging rond Schiphol en
naar de gezondheidssituatie in Haarlem-
Het RIVM kwam na 21 metingen op en
rond de luchthaven tot de conclusie dat
er sprake is van een verhoogde luchtver
ontreiniging rond Schiphol. Belangrijkste
boosdoener is echter niet het luchtver
keer, maar het wegverkeer op de snelwe
gen rond de luchthaven. Het luchtver
keer was slechts voor tien procent ver
antwoordelijk voor de geconstateerde
luchtverontreiniging.
Ook het onderzoek door de BGD was
tamelijk geruststellend. De epidemeolo-
gen van de gezondheidsdienst vergele
ken de kankersterfte in Haarlemmer
meer met een aantal andere gemeentes.
Zij concludeerden dat de gezondheid
van de bevolking rond Schiphol overeen
komt met de volksgezondheid in stede
lijke gebieden. Het sterftecijfer onder
mannen ligt zes procent hoger, dat on
der vTOUwen gelijk met het landelijk ge
middelde. Gezien de resultaten achtten
de onderzoekers het destijds niet nodig
dat er een vervolgonderzoek komt.
Hoe anders oordeelde de milieubewe
ging over de volksgezondheidsaspecten
van het luchtverkeer. In het in het voor
jaar van 1990 verschenen rapport 'Ver
dubbeling van Schiphol en de volksge
zondheidsaspecten' pleitte het Platform
Leefmilieu Regio Schiphol juist gezien de
ambitieuze groeiplannen van Schiphol
voor een grootscheeps gezondheidson
derzoek. In het platform zijn enkele tien
tallen plaatselijke en regionale milieu-,
dorps- en wijkraden vertegenwoordigd.
Zich baserend op de inmiddels deci
meters dikke literatuurstudies kwam het
tot zeer verontrustende geluiden. Zo zou
de bovengemiddelde sterfte volgens de
berekening van het milieu-platform veel
hoger liggen, tot zelfs dertig procent bi)
VTOUwen. En het aandeel van de lucht
verontreinipng zou geen tien procent
zijn maar veel hoger, tussen de dertig en
veertig procent.
Naast het gezondheidsonderzoek
drong het platform er ook op aan dat er
een meetnet voor de geluidhinder en
luchtverontreiniging komt en dat er een
gezondheidspeilstation wordt ingesteld
dat nauwkeurig bijhoudt hoe zjek de
omwonenden van de luchthaven zijn.
Het rapport maakte weinig indruk op
de lokale, regionale en landelijke politici.
Maar nog geen twee jaar na dato blijken
bijna alle wensen te zijn gehonoreerd.
Op initiatief van een aantal Haarlem-
mermeerse huisartsen is onlangs een
peilstation van de grond gekomen. Op
kosten van de luchthaven wordt er vol
gend jaar een geluidmeetnet rond de
luchthaven geinstalleerd. En in het kader
van de Milieu-effectrapportage komt nu
ook het zo vurig bepleite gezondheids
onderzoek van de grond. Aan de belang
rijkste eis van het platform is echter geen
gehoor gegeven: 'geen enkele verdere
uitbreiding van Schiphol alvorens de
(gezondheids)risico's duidelijk zijn'.
Werknemers van de kinderafdeling bewonderen de maquette van de speeltuin.
FOTO JAN HOLVAST
MIDDEN-NEDERLAND
Bureau voor Toer.sme
Gelderland, Utrecht en Zuid-
om op of omstreeks 4 juli met
te gaan. De beste periode binnen
de schoolvakantie, voor de beste sprei
ding in het land.
