Buitenland
Doden bij mislukte
coup in Venezuela
Hoofdrol KGB bij coup
tegen Michail Gorbatsjov
'Ex-Sovjet-kernwapens
in zeer slechte staat'
Protest Amnesty tegen
seksuele mishandeling
Grieks-orthodoxe kerk
vindt paus achterbaks'
Arts insemineerde met
eigen sperma patiëntes
Vijftig jaar Burma-spoorweg herdacht
Woensdag 5 februari 1992
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES
dingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: ANDRIES DETMAR
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Reuter (Rtr),
Inter Press Service (IPS)Associated Press (AP), Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence France Presse (AFP),
Twee voormalige DDR-grenswach-
ten zijn vanmorgen tot voorwaar
delijke gevangenisstraffen veroor
deeld. De twee hebben in 1984
een man met een schot in de rug
dodelijk verwond toen die probeer
de over de Muur te vluchten.
NIEUWSLIJN
Geen spoor ontvoerd Belgisch kind
De Belgische politie heeft nog geen enkel spoor van de 11-jarige
Anthony De Clerck, die gisteren door drie of vier gewapende en
gemaskerde mannen, op weg naar school uit de auto van vrien
den van zijn ouders, bij zijn woning werd ontvoerd. Omdat het
gaat om het kind van een familie van rijke textielbaronnen,
neemt men aan dat het om losgeld gaat. De ontvoerders hadden
gisteravond nog niets van zich laten horen.
Irak tegen wapeninspectie VN
Irak heeft in strijd met de afspraken na de Golfoorlog verdere
controle van zijn wapenprogramma door de VN van de hand ge
wezen. Baghdad heeft ook een gesprek met de volkenorganisatie
afgezegd over beperkte hervatting van zijn olie-export. DeVN-
Veiligheidsraad zal zich wellicht vandaag al over het Iraakse
standpunt beraden.
Dow Jones-index naar recordniveau
De Newyorkse effectenbeurs is gisteren gesloten op een record
niveau. De Dow jones-index van de dertig belangrijkste aande
len boekte een flinke stijging van 38,69 punten tot 3.272,81
Daarmee werd het record van vorige week dinsdag (3.272,15)
nipt gebroken.
Zoon Mengele geeft bloed voor DNA-test
De zoon van nazi-kamparts Josef Mengele heeft bloed afgestaan
aan de hand waarvan moet worden onderzocht of de botten die
in 1985 in Brazilië zijn opgegraven die van zijn vader zijn. Eerder
had Mengele's zoon, Rolf Jenckel, geweigerd bloed af te staan
voor de DNA-test. De Duitse justitie onderzoekt momenteel of
Mengele, die volgens zijn familie in 1979 zou zijn verdronken,
inderdaad dood is.
Rode Leger verlaat Litouwen
Rusland maakt deze maand een begin met de terugtrekking van
de voormalige Sovjet-troepen uit Litouwen en volgende maand
met de terugtrekking van de troepen uit Letland. Het vertrek van
het Rode Leger uit Esüand echter wordt opgehouden door de
kabinetscrisis aldaar, zo zei gisteren een hoge Russische functio
naris. Het aantal voormalige Sovjet-militairen in Litouwen, Let
land en Estland wordt geschat op in totaal 128.000.
Rwanda geeft 6000 gevangenen amnestie
Rwanda laat 6000 gevangenen vrij. De regering wil met de am
nestie na anderhalfjaar burgeroorlog een bijdrage leveren aan
de nationale verzoening. De amnestie geldt zowel voor politieke
als voor gewone gevangenen.
Een Noordierse politieman heeft gisteren in Belfast drie katholieken
doodgeschoten in een kantoor van Sinn Fein, de politieke vleugel
van het Ierse Republikeinse leger (IRA). Daarna sloeg hij de hand aan
zichzelf. Een vierde katholiek raakte zwaar gewond. Het drama
speelde zich af op de dag dat de Ierse president Maty Robinson
(midden op foto) voor het eerst een bezoek bracht aan het noorden,
een olijftak in de hand. Het was ook de dag waarop duizenden vak
bondsleden katholieken en protestanten samen tegen het ge
weld in Noord-lerland betoogden. »foto epa
Vrouwen in Kuwayt eisen stemrecht
De vrouwen in Kuwayt gaan de komende maanden actie voeren
voor stemrecht. De zeven oppositiepartijen die meedoen aan de
in oktober geplande parlementsverkiezingen willen dat vrouwen
zich ook in de politiek meer kunnen ontplooien. De Kuwaytse
vrouwen willen met een actie 100.000 handtekeningen v
len, die naar zij hopen de emir, die tegen vrouwenkiesrecht is,
op andere gedachten zal brengen.
Staking dreigt bij Duitse banken
De stakingen in de Duitse metaal zijn nog maar net van de baan,
of er dreigen acties in het bankwezen. Bankwerknemers peilden
gisteren de bereidheid onder hun collega's om het werk neer te
leggen om hun eis voor een loonsverhoging van 10,5 procent
kracht bij te zetten. De werkgevers bieden slechts 5 procent.
liet kernwapenarsenaal van de
ex-Sovjetunie' verkeert in zo'n
slechte toestand, dat dit tot nu
cleaire ontploffingen en andere
ongelukken kan leiden. Deze
waarschuwing heeft de Russi
sche atoomdeskundige Boris
iorbatsjov gisteren geuit in het
dagblad Konisomolskaja
Pravda.
„Vroeger konden we een vrij
hoog niveau van veiligheid voor
onze arsenalen garanderen,
maar nu is dat onmogelijk. In
de zeer naaste toekomst kun
nen we honderden grote en
kleine 'Tsjemobyls' verwach
ten", aldus Gorbatsjov, die 25
jaar lang verantwoordelijk was
voor het ontwerp en de bouw
van atoom- feil thermonucleaire
centrales in de Sovjetunie.
„Eén verkeerde handeling
kan een ontsteker, die inmid
dels van een verouderd model
is, activeren en een krachtige
Laatste opstandelingen geven zich over
Volgens onbevestigde bronnen zijn bij de mislukte coup
poging in Venezuela zeker vijf militairen omgekomen en
verscheidene anderen gewond geraakt. De regering
maakte in de loop van de dag bekend dat de grondrech
ten tijdelijk worden opgeschort. De maatregel houdt in
dat voor burgers de vrijheid van vergadering, van bewe
ging, van onschendbaarheid van woonplaats en van me
ningsuiting worden opgeschort voor een periode van tien
dagen.
Een militair die loyaal is gebleven aan president Pérez houdt een groep opstandige militairen in de gaten die
zich hebben overgegeven en vervolgens worden afgevoerd. foto epa
CARACAS Rtr-DPA-AFP-UPI
De opstand van muitende mili
tairen in Venezuela is helemaal onduidelijkheid,
neergeslagen. Dat zei minister
Fernando Ochoa Antich (defen
sie) gisteravond in een tv-toe-
spraak. De laatste opstandelin
gen, soldaten van de kazerne Li-
bertador in Maracaïbo, de
hoofdstad van de olierijke pro
vincie Zulia (600 kilometer ten
westen van de hoofdstad Cara
cas) gaven zich gisteren aan het
eind van de middag over. Eer
der op de dag had zich al een
regiment parachutisten in de
stad Maracay, dichtbij Caracas,
overgegeven.
Over de
coupplegers bestaat nog veel
de gou-
de provincie Cara-
bobo, Enrique Salas, zei tegen
over een radiostation dat de re
bellerende militairen contact
hadden met extreems-linkse
groepen. De rebellerende mili
tairen zouden ontevreden zijn
over het bezuinigingsbeleid van
president Carlos Andrés Pérez
en zich ergeren aan de corrup-
De opstandige militairen
openden in de nacht van maan
dag op dinsdag het vuur op La
De geheime dienst KGB ver
schafte Sovjet-president Gor
batsjov lange tijd onjuiste infor
matie en trof gedurende bijna
een jaar voorbereidingen voor
de couppoging van vorig jaar
augustus. De staatscommissie
die de voormalige geheime
dienst onderzoekt, heeft dit gis
teren bekend gemaakt.
Volgens commissievoorzitter
Stepasjin waren de voorberei
dingen van de KGB voor de
coup al begonnen in de herfst
van 1990, toen diverse scena
rio's waren ontworpen voor het
uitroepen van de noodtoestand.
Volgens de commisssie had
Gorbatsjov de KGB nimmer op
dracht gegeven dergelijke sce
nario's op te stellen.
Ondertussen kreeg Gor
batsjov honderden documenten
voorgelegd, waaronder veel val
se informatie, met het doel hem
ervan te overtuigen dat het uit
roepen van de noodtoestand de
enige manier was om de orde in
het land te herstellen, aldus Ste
pasjin. De KGB had alle belang
rijke documenten en orders
voor de omverwerping van Gor
batsjov, zoals het uitroepen van
de noodtoestand, al twee weken
voor de coup van 18 augustus
klaarliggen.
Terwijl de KGB-leiding be
trokken was bij zowel de plan
ning als de uitvoering van de
coup, weigerden veel lagere of
ficieren en ongeveer 70 procent
van de lokale afdelingen hun
medewerking en negeerden be
paalde orders, aldus plaatsver
vangend procureur Lisov.
Na de mislukte coup en de
ontbinding van de Communis
tische Partij viel de KGB uiteen
in diverse organisaties, zoals
diensten voor binnenlandse en
buitenlandse veiligheid. Het
aantal stafleden werd drastisch
beperkt en de invloed en het
prestige van de dienst namen
sterk af.
Maar de parlementaire hoor
zittingen inzake de verijdelde
coup hebben de algemene vrees
met betrekking tot de restanten
van de vroegere veiligheids
dienst niet weg kunnen nemen.
Eén van de onderzoekers was
daar heel duidelijk over: „We
moeten zorgen dat het land be
veiligd wordt tegen veiligheids
diensten."
LONDEN AFP-DPA-EPD
Amnesty International heeft
vandaag alle regeringen in de
wereld opgeroepen een einde te
maken aan verkrachting en
seksuele mishandeling van
vrouwen en meisjes door solda
ten, politieagenten en gevange-
Oekraïne zal
schuld betalen
BONN AP-DPA
ontploffing veroorzaken. Die zal
niet tot een kettingreactie lei
den, maar wel stukken radioac
tief materiaal over het hele
grondgebied verspreiden."
Volgens Gorbatsjov is dat risi
co nog groter geworden door de
verslechterende leefomstandig
heden van het militaire perso
neel. „Het is zeer goed mogelijk
dat een man die al uitgeput is
door de dagelijkse problemen
een fout maakt wanneer hij met
kernwapens werkt." De Britse
krant The Independent meldde
gisteren dat Rusland het niet-
nucleaire materiaal van het ex-
Sovjetleger op de internationale
markt wil verkopen. De aange
boden waar, van gevechtsvlieg
tuigen tot sold^tenkistjes, is ze
ker twee biljoen gulden waard,
meldt de krant op gezag van
vice-premier Gajdar. Een deel
van de opbrengst zal worden
gebruikt voor verbetering van
de leefomstandigheden van de
militairen.
De Oekraïnse president
Kravtsjoek heeft gisteren gezegd
dat zijn land zal helpen de bui
tenlandse schuld van de voor
malige Sovjetunie terug te beta
len. Hij zei ook dat een westerse
bank de terugbetaling moet re
gelen.
Het Oekraïnse aandeel in de
aflossing van de Sovjet-schuld
was een van de belangrijkste
onderwerpen die aan de orde
kwamen in de gesprekken die
Kravtsjoek de afgelopen twee
dagen tijdens zijn bezoek aan
Duitsland voerde met Duitse
functionarissen.
Kravtsjoek eiste wel van
Duitsland een deel van de gel
den die beschikbaar worden ge
steld voor de rapatriëring van
de Sovjet-troepen uit de voor
malige DDR. Zonder geld kun
nen we ons deel van de troepen
niet terugnemen aldus de presi
dent in gesprekken met kanse
lier Kohl.
nisbewaarders. De mensen
rechtenorganisatie noemt dit
„een van de meest vernederen
de schendingen van de men
senrechten".
„Wanneer de verkrachter een
staatsfunctionaris is, is een ver
krachting een vorm van marte
ling en is de staat verantwoor
delijk", aldus Amnesty in een
nieuw rapport. De mensenrech
tenorganisatie dringt daarom
aan op aanwezigheid van vrou
welijke bewakers tijdens verho-
Volgens Amnesty wordt te
weinig gedaan om de mogelijke
slachtoffers te beschermen. Veel
regering beschouwen verkrach
tingen als een licht vergrijp en
zijn zelden bereid tot een straf
rechtelijk onderzoek. Wanneer
daders worden vervolgd, ontko
men ze volgens Amnesty
meestal met lichte straffen.
Het rapport van Amnesty
maakt melding van verkrach
ting door veiligheidstroepen in
ouder meer India, Uganda, Fili-
pijnen, Indonesië, Guatemala,
Griekenland, Israël en Turkije.
Casona het presidentiële pa
leis in Caracas en op het Pa
leis Miraflores de zetel van de
regering. Ze bezetten Miraflores
enkele uren, terwijl loyale troe
pen La Casona omsingelden en
de directe omgeving afsloten.
Duisternis en een flink portie
geluk hebben de president van
een mogelijke dood gered. Pé
rez kwam maandagnacht terug
vanuit het Zwitserse Davos,
waar hij een economische top
had bijgewoond en landde op
het internationale vliegveld van
Maiquetia, 30 kilometer van de
hoofdstad Caracas. Normaliter
arriveert de president op het
vliegveld Carlota, in het cen
trum van de stad.
Volgens een bron in de nabij
heid van de president werd voor
het andere vliegveld gekozen,
omdat de duisternis reeds was
ingevallen. Het vliegveld was
één van de doelen die door de
opstandige militairen werd aan
gevallen en korte tijd in hun
handen was.
Ook Miarchand
treedt niet af
De Franse minister Marchand
(binnenlandse zaken) heeft gis
teren geweigerd af te treden in
verband met het fel bekritisteer-
de bezoek van de Palestijnse lei
der George Habash aan Frank
rijk. Minister Dumas (buiten
landse zaken) liet maandag al
weten niet van plan te zijn op te
stappen. Oppositieleiders roe
pen om het hardst om het aftre
den van Marchand en Dumas
en zeggen dat de vijf hoge amb
tenaren die tot nu toe zijn ont
slagen in verband met de affaire
Habash zijn gebruikt als zonde
bok. Jacques Chirac, de leider
van de rechtse RPR, zei gisteren
dat ook premier Edith Cresson
zou moeten opstappen. Presi
dent Mitterrand vindt dat de
pers de zaak opblaast. Deson
danks wordt vrijdag een spe
ciaal parlementair debat gehou
den. De vrouw van Habash ver
klaarde gisteren dat haar man
bij zijn opname in Frankrijk vo
rige week niet in levensgevaar
verkeerde. Het gewraakte zie
kenhuisbezoek van de als terro
rist gekenmerkte Flabash zou
slechts een routine-onderzoek
betreffen.
ATHENE DPA-AFP
De Grieks-Orthodoxe Kerk heeft
de Griekse regering gevraagd de
diplomatieke betrekkingen met
het Vaticaan te verbreken. De
kerk verwijt de paus „egoïstisch
en achterbaks" te zijn, zo blijkt
uit een verklaring van de Heilige
Synode.
De houding van paus Johan
nes Paulus II tegenover de Oos-
ters-Orthodoxe Kerk is geens
zins oprecht en broederlijk, al
dus de synode. Zij wijst op het
optreden van de paus jegens de
orthodoxen in Oekraïne, Joego
slavië, Tsjecho-Slowakije en
Transsylvanië (Roemenië).
„De tijd is rijp om de sluwe
tactiek van Rome te veroorde
len", schrijft de synode. De kerk
vindt een „herwaardering van
de positie van de paus" drin
geed noodzakelijk, alsmede een
beperking van zijn „leidende rol
in wereldlijke aangelegenhe
den".
De Griekse regering heeft di
rect laten weten dat verbreking
van de banden met het Vati
caan-„niet aan de orde is".
WASHINGTON AP
HELLFIRE PASS -AP
Met de plechtige gelofte „wij zullen hen
blijven herinneren" hebben gisteren 30
overlevenden van Japanse gevangenkam
pen kransen en rode papavers gelegd om te
herdenken dat 50 jaar geleden werd begon
nen met de aanleg van de Burma-spoor-
weg, het „doden-traject" dat meer dan
ïoo.ooo mensen het leven kostte.
Afgevaardigden uit Australië, Groot-Brittan-
nië, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en
Nederland woonden de plechtigheid bij, tij
dens welke ondermeer een tijdcapsulc werd
verzegeld die over 50 jaar moet worden ge
opend. In de capsule, een houwitsergranaat
geplaatst in een blok cement, zitten brieven
van de regeringsleiders van de vijf vertegen
woordigde landen en gegevens over de aan
leg van de spoorweg.
Japan besloot eind 1941 dat het een route
over land nodig had om zijn troepen in
Burma te bevoorraden, aangezien de zee
vaartroutes onveilig werden gemaakt door
Amerikaanse onderzeeboten. Wat ontbrak
was een spoorwegverbinding tussen Burma
en Thailand, dat Japanse troepen op zijn
grondgebied toeliet.
De aanleg van de 415 kilometer lange
spoorweg van Nong Pladuk, Thailand, naar
Thanbyuazyat, Burma, begon in juni 1942.
Voordat in oktober 1943 de laatste rail werd
gelegd, waren ruim 100.000 te werk gestelde
Aziaten en ongeveer 16.000 geallieerde
krijgsgevangenen om het leven gekomen.
De meesten stierven aan ondervoeding,
ziekten en de intense hitte. Degenen die de
hel overleefden, waren niet veel meer dan
levende skeletten.
De plechtigheid had plaats in
ongeveer 190 kilometer ten westen
Bangkok, waar een doorgang in de rotsen
moest worden Uitgehouwen. De krijgsge
vangenen noemde de pas indertijd Hellfire
Pass. De plaats is dichtbij de Kwai No-rivier,
ongeveer 80 kilometer van de brug over de
Kwai-rivier.
Een Amerikaanse arts moet vol
gende week terecht staan om
dat hij zijn eigen sperma zou
hebben gebruikt om patiëntes
kunstmatig te insemineren. Te
gen de 55-jarige geneticus zijn
53 aanklachten ingediend van
criminele fraude en meineed en
het wordt niet uitgesloten ge
acht dat hij 75 kinderen heeft
bij patiëntes.
De arts behandelde in de 25
jaar dat hij praktijk voerde dui
zenden vrouwen met vrucht
baarheidsproblemen. Hij wordt
er ook van beschuldigd vrou
wen hormonen te hebben toe
gediend die ervoor zorgden dat
het leek alsof ze zwanger waren.
Na enige tijd zou hij zijn patiën
tes hebben verteld dat ze een
miskraam hadden gehad. In
verband met deze beschuldigin
gen gaf hij in 1989 zijn praktijk
op.
De man heeft toegegeven in
de jaren '80 in een aantal geval
len zijn eigen sperma te hebben
gebruikt om patiëntes zwanger
te maken. Hij zegt dat te heb
ben gedaan omdat vers sperma
werkzamer is dan ingevroren
sperma en omdat bevroren
spermamonsters van enkele ja
ren oud wellicht niet waren on
derzocht op aids.
„Ik wist dat mijn sperma vei
lig was omdat ik in de 35 jaar
van mijn huwelijk met niemand
anders heb geslapen dan met
mijn vrouw", aldus de arts in
The Washington Post. Hij en zijn
vrouw hebben zeven kinderen.
