Winterspelen
Koning en nar
kijken toe bij
schansspringen
Alberto Tomba: lading
dynamiet op lange latten
Woensdag 5 februari 1992
Redactie: Karei Jansen, Ad van Kaam
Eindredactie: Paul de Tombe
Vormgeving: Ed Petit Rutger J. Hoogerdijk
Matti Nykanen tobt met alcoholprobleem: Eddy the Eagle is vleugellam
Gustavo Thöni stak de waarschu
wende vinger al op voor Alberto
Tomba op de Olympische Spelen van
Calgary de concurrentie aftroefde op
slalom en reuzeslalom. Thöni, toen
nog de beste skiër uit de Italiaanse
geschiedenis en trainer van de man
met de zwarte krullen, de groene
ogen en de stoppelbaard, zag de bui
al hangen. ,,Gaat de lift naar bene
den, dan moet je beseffen dat hij ex
tra hard gaat voor een sporter als Al
berto Tomba, met zijn afkomst, zijn
bluf en zijn grote mond."
ALBERTVILLE TON DE RUITER
GPD-VERSLAGGEVER
En inderdaad moest na het dubbele goud
van 1988 aan de denkbeeldige noodrem ge
trokken worden wilde de lift niet op de be
tonnen vloer te pletter slaan. Alberto Tom-
ba gaf het al aan op de top van de olympi
sche Mount Allan waar hij de Oostenrijker
Hubert Strolz en de Zwitser Pirmin Zurbrig-
gen op de reuzeslalom en de Duitser Frank
Wörndl en de Liechtensteiner Paul From
melt op de slalom voorbleef in de strijd om
goud, zilver en brons.
Wat valt er nog te wensen na tweemaal
goud? Om een antwoord zat de Italiaan niet
verlegen. „Een avondje stappen met Katari-
na Witt." Een dag later was hij met de be
vallige Oostduitse winnares van het
kunstrijden in een nachtclub het middel
punt. Het beviel goed. Zo goed dat het het
spoor in de sneeuw steeds dieper werd door
het gewicht van de Rambo op ski's. Te veel
pasta, te veel feesten, te veel reclamewerk,
verkeerde vrienden. Waar hebben we dat
meer gehoord?. Het is het verhaal van de
schansspringers Eddy the Eagle en Matty
Nykanen.
Het pleit voor de vrouwelijke ster van de
Winterspelen in Calgary, Yvonne van Gen-
nip, dat zij duidelijk sterker in de schoenen
stond dan haar mannelijke collega's. Olym
pische populariteit werkt als een magneet
op louche volk. „Ik heb geleerd dat ik alleen
mijn vader kan vertrouwen", concludeerde
Alberto, die zijn bijnaam 'La Bomba' liever
niet meer hoort omdat het te patserig en te
opgeblazen klinkt.
Mohammed
En zo gedraagt de zoon van moeder Grazia
en vader Franco zich niet. Na de eerste
manche op de slalom belde hij vanuit Ca
nada naar zijn moeder in San Lazzaro di
Savena: 'Rustig, mama, ik ga winnen'. Thuis
gekomen mocht hij van zijn vader een
sportwagen uitzoeken. Toen hij met rug
nummer 11 op de slalom het tweede goud
verdiende zette hij een plusje tussen de cij
fers: 1 1. Uit zijn mond kwamen dezelfde
geluiden als Mohammed Ali in zijn glorie
tijd produceerde: „I'm the greatest". De bij
naam 'Mohammed' kreeg hij al van zijn
concurrenten toen hij net kwam kijken in
het World Cup-circuit.
'Tomba la Bomba' dus toch. Als iemand
een patserige bijnaam verdient dan is het
de miljonairszoon uit het vlakke land wel.
Het feit dat zijn vader zwemt in het geld en
dat hij opgroeide in een zeventiende eeuw-
se villa in plaats van op een boerenhoeve
maakte Tomba bijzonder. Een stadsjongen
van rijke afkomst tussen de boerenzoons uit
de bergdorpen.
De biochemicus Conconi, begeleider van
hardloper Alberto Cova en wielrenner Fran
cesco Moser zagen het talent bij het corpu
lente rijkeluiszoontje. Tomba leefde slecht,
was 20 kilo te zwaar, maar liep wel de hon
derd meter in net iets meer dan elf secon
den. Conconi ontdekte dat de spieren van
de luie dikbuik tijdens de explosieve in
spanningen minder verzuurden dan bij an
dere topsporters. „Waar andere remmen,
geef ik gas. Lig ik op snelheid, dan kan nie
mand me stoppen."
Woorden die Tomba na zijn eerste zege
in de World Cup (Sestrière, 1987) volop
waarmaakte. De playboy met zijn donkere
krullen raasde tussen de paaltjes door in
een tempo dat bewondering afdwong bij de
concurrentie. „We kunnen toch ook skiën,
maar hebben geen schijn van kans", ver
zuchtte Martin Hangl, Zwitsers specialist op
de slalom.
Overmacht
Ook in dit olympisch seizoen verkeert Al
berto Tomba weer in een glanzende vorm.
Nadat de lift net op tijd was gestopt vond
hij het knopje dat het apparaat weer in op
waartse richting stuwde. Met dit verschil
dat de concurrentie zich niet meer zo kans
loos acht. Hoewel, nu de Spelen naderen,
neemt de overmacht waarmee Tomba zijn
wedstrijden wint, toe.
De Zwitser Paul Accola versloeg de Itali
aan op de slalom en reuzeslalom in Brec-
kenridge, de Noor lagge deed dat in thuis
haven Madonna di Campiglio op de slalom
en in Kranjska Gora was zijn jonge landge
noot Sergio Bergamelli sneller. Vooral de
overwinning van de 21-jarige Bergamelli, lid
van de Italiaanse B-ploeg, moet hem toch
pijn gedaan hebben. Had Tomba zijn ver
zoek om een eigen begeleidingsteam te for
meren niet onderbouwd met de woorden:
„De anderen zijn te slecht. Met hen kan ik
me niet optimaal voorbereiden."
Hij kreeg zijn staf: trainer Gustavo Thöni,
de serviceman van Rossignol Albert Maiola-
ni, masseur Thomas Feldener, conditie
trainer Giorgio d'Urbano, manager Robert
Brunner en waar hij komt een klein peloton
caribinieri om moeders, schoolkinderen en
teenagers weg te houden bij hun idool. De
technische begeleiders moeten maar af
wachten of de spierbundel op ski's zin heeft
in trainen en of hij goed gehumeurd is. Te
laat is Tomba nooit meer, hij bepaalt zelf
het tijdstip waarop de training begint.
Tomba kreeg de vrije hand, hij paste ook
niet in de discipline van de ploeg. Toen het
na Calgary minder en minder ging barstte
de kritiek los: de winnaar van het dubbele
goud kon de weelde niet aan, zo werd ge
zegd. Een losbol als Tomba moet je ieder
moment van de dag op zijn plichten wijzen,
een man die een harde aanpak nodig heeft.
De bon-vivant zelf had andere verklarin
gen voor zijn zwakke optredens. „Vroeger
ging ik zonder na te denken naar beneden.
Ik stond nog grappen te maken als anderen
wit om de neus zagen van de spanning.
Maar na Calgary werd verwacht dat ik nog
meer zou winnen dan het jaar daarvoor.
Dat was natuurlijk onmogelijk. Ik begon te
piekeren, hoe komt het, waar ligt het aan. Ik
moest aan zoveel mensen verantwoording
afleggen."
Kaarsje
Tomba brak ook nog zijn sleutelbeen. 352
dagen bleef hij zonder overwinning in de
World Cup. Ook al omdat hij ontdekte te
weinig getraind te hebben met het snellere
materiaal dat de fabrieken inmiddels pro
duceerden. Veel te vaak bleef Tomba ook
met zijn latten achter slalompaaltjes han
gen. „Ik moet de volgende keer eerst maar
naar Lourdes, bidden en een kaarsje opste
ken."
De leden van zijn staf konden hem over
tuigen van het feit dat een serieuze levens
wijze rendabeler zou zijn. Daarbij is een be
langrijke rol weggelegd voor Robert Brun
ner. Een Italiaan die als marskramer met
garen en band door de bergen trok voor hij
kennis kreeg aan Tomba. De 39-jarige
Brunner is nu beschermengel, bodyguard,
vriend en lakei. In de villa van de Tomba's
nabij Bologna heeft hij een eigen kamer.
Het manusje van alles moet wel dichtbij
het vuur zitten, omdat hij ook de aangewe
zen figuur is om de ruzies te sussen tussen
Tomba en zijn vriendin Christina, een 23-
jarige schoenenverkoopster die volgens de
verhalen niet het alleenrecht op haar Alber
to heeft. Het idool van zovelen werd in ver
band gebracht met miss Italië en ook met
Deborah Compagnoni, momenteel de beste
skister van het land.
Tomba is natuurlijk voer voor de drie da
gelijks verschijnende sportkranten, maar zo
werpt Thoni tegen: „Als hij gewonnen heeft
wil hij feest vierdn, maar op de ski's is hij
een lading dynamiet. Laat duidelijk zijn dat
hij zijn wedstrijden niet wint in de disco,
maar door arbeid en vlijt."
Dat geldt zeker voor de Tomba die in de
foto omnipress
Alberto Tomba
Geboren: 19-12-66.
1982: opgenomen in jeugdselectie.
1983: lid B-selectie.
1985-1986: debuut in de World Cup. Beste
resultaat 6e plaats. Eindklassement 51e.
1986-1987: Bronzen plak bij de WK in Crans
Montana op de reuzeslalom (goud Zurbrig-
gen, brons Girardelli). Beste resultaat World
Cup 4e plaats. Eindklassement 15e.
1987-1988: Dubbelgoud op de slalom en
reuzeslalom in Calgary. Eerste winst in de
World Cup (slalom Sestrière).
Eindklassement 2e, winnaar Mare Girardelli.
1988-1989: WK Vail: 6e op de Super G, 7e
reuzeslalom, uitgevallen op de slalom. 1
overwinning in de World Cup (slalom Ma
donna di Campiglio). 2e in het slalom-klas
sement achter Bittner. Eindklassement 3e.
1989-1990: Opnieuw 2e in het slalom-klas
sement achter Bittner. Overwinningen in
Waterville Valley (USA), Ceilo (Noorwegen)
en Salen (Zweden). Eindklassement 9e.
1990-1991: WK Saalbach: 4e op de slalom,
uitgevallen op de reuzeslalom. In de World
Cup vijfmaal le op de reuzeslalom, éénmaal
le op de slalom, le klassement reuzeslalom.
Eindklassement 2e, winnaar Mare Girardelli.
1991-1992: le op de slalom in Park City, Se
strière, Kranjska Gora en Kitzbühl en op de
reuzeslalom in Park City en Alta Badia.
tweede week van de Spelen op zoek gaat
naar de eerste plaatsen op slalom en reuze
slalom. 'Alberto Nazionale' is veel serieuzer
bezig dan voorheen, zes keer troefde hij in
de World Cup zijn concurrenten al af. Deels
de verdienste van Giorgio d'Urbana, die
hem heeft laten trainen als een sprinter. De
conditie-trainer had zijn luie pupil voor
zich gewonnen met zijn eerste advies:
duurlopen en lange trainingen op de fiets
zijn zinloos voor een skiër.
De arbeid op de slalom is in negentig se
conden verricht, daarna volgt een tweede
manche over dezelfde lengte. D'Urbana:
„Waar het om gaat is de explosie, de kracht
en de soepelheid van de spieren."
Volgens Tomba zelf was zijn lichaam één
spierbundel. Het duurde lang voor Conco
ni, d'Urbana en anderen hem duidelijk
hadden gemaakt dat die spieren wel zo on
geveer in het vet dreven. Spaghetti Bolog-
nalsè mag dan uit zijn geboortestreek ko
men en zijn lievelingskostje zijn, voor een
topsporter is het te vet. Het was moeilijk di-
cussiëren met Tomba, maar als de succes
sen minder worden en de concurrentie
grappen maakt over de sporen die je in de
sneeuw achterlaat, dan wordt het tijd voor
een vermageringskuur. Negentig kilo weegt
hij nu en dat bij een lengte van 1 meter 81.
Zijn staf is meer dan tevreden. De concur
rentie kijkt inmiddels weer met ontzag naar
de stilist die zijn latten het werk laat doen.
Zijn stijl kent geen dode momenten, hij
heeft de kracht om de bochten af te snijden.
Wat dat betekent merkte de concurrentie in
Kitzbühl waar Tomba over beide manches
bijna anderhalve seconden sneller was. Of
zoals Tomba zelf ondervond: „Eindelijk ben
ik er in geslaagd een evenwicht te vinden
tussen de agressieve stijl, die me vroeger zo
vaak in de problemen bracht en de nodige
voorzichtigheid."
ALBERTVILLE TON DE RUITER
GPD-VERSLAGGEVER
Met de koning en de nar is het niet naar
wens gegaan. De vorst van de Winterspelen
Matti Nykanen werd in Calgary gekroond
met drie gouden medailles, maar zit nu met
een alcoholprobleem en een belasting
schuld. De joker van de Spelen van 1988
Eddy Edwards mag dan niet ten onder ge
gaan zijn aan drank en vrouwen, met de fis
cus ligt hij wel overhoop. Koning en nar
hebben nög een ding gemeen: ze moeten
tijdens de Olympische Spelen toekijken in
Courchevèl, waar de wedstrijden voör de
schansspringers gehouden worden.
De drievoudige winnaar van het goud is
de weg kwijt geraakt. De zoon van de taxi
chauffeur was niet opgewassen tegen de
status van superheld, had omgang met de
verkeerde vrienden. Voor de Finse selectie
was hij niet meer goed genoeg (50e op de
WK).
De Brit, die vier jaar terug Nykanen in po
pulariteit verre overtrof, gaf zijn vertrouwen
ook al aan de verkeerde mensen. Hij is nog
wel de beste schansspringer van de natie,
maar voldoet niet aan de Britse eis voor
deelname: een plaats bij de beste vijftig. Bo
vendien moest hij zich gedwongen in eigen
land voorbereiden, omdat hij vanwege een
belastingschuld van 119.000 pond bij de
paspoortcontrole teruggestuurd werd.
Eddy Edwards, een 27-jarige stukadoor,
die als nobody naar Canada afreisde en al
snel alle harten veroverde, inclusief dat van
Amerika's toenmalige president Ronald
Reagan. Vijftigduizend Noordamerikanen
juichten hem toe bij zijn eerste olympische
sprong van 55 meter ('De afzet heb ik geoe
fend van mijn hotelbed'). Met het windje in
de rug ging het op de 90-meter schans be
ten 75 meter, Brits record. Ter vergelijking,
de koning kwam neer na ruim 118 meter.
Eddy the Emu
De nar profiteerde optimaal van zijn popu
lariteit. De Britse ploegleiding, voor wie de
Winterspelen toch ook niet meer dan een
uitje waren, had al snel een dagtaak aan het
beantwoorden van vragen over the Eagle.
Op zijn Australische bijnaam kon hij meer
aanspraak maken: Eddy the Emu, een vogel
die niet vliegen kan. De held zelf vertelde
met veel boerenslimheid precies wat de
mensen wilde weten. Die les is hij niet ver
leerd.
januari '89 kwam Edwards ten val, brak
een sleutelbeen en liep schade op aan nie
ren, ribben en hoofd. „Ze probeerden in het
ziekenhuis mijn hersens te onderzoeken,
maar die konden ze niet vinden. Het licht
was aan, maar er was niemand thuis." Over
zijn voorbereiding op de Spelen: ,,,Ik maak
veel werk van psychologische voorberei
ding. Ik ga in een donkere kamer op de
grond liggen, sluit mijn ogen en doe alsof ik
mezelf door de lucht voel zweven. Daardoor
spring ik nu zo'n tien meter verder." Maar
zelden is hij ernstig. „Ik was voor de men
sen een grap, ik zou willen dat ze me als
sporter serieus namen."
Serieus, waarschijnlijk weet hij niet hoe
het woord wordt geschreven. Een dag zon
der avontuur is een dag niet geleefd, is zijn
motto. Het brekebeentje kreeg twintig hu
welijksaanzoeken, liet zich met blote vrou
wen fotograferen in nachtclubs, werd vast
gebonden op de vleugel van eert vliegtuig,
nam een grammofoonplaat op ('19.000 ver
kocht, waqrvan 18.000 aan mezelf), liet zich
met zijn jampot-glazen ('Ik zie niet eens
waar ik terecht kom') vereeuwigen op t-
shirts en posters. Wat deed hij tijdens en na
de Spelen niet! Springen ook, maar dan van
daken.
Verboden gebied
De schans was verboden gebied voor hem.
Zijn miserabele techniek was een doom in
het oog van de FIS. Of zoals de jury-voorzit
ter in Calgary Torbjöm Yggeseth het ver
woordde. .Jongetjes van elf in Noorwegen
springen verder dan hij. We moeten ervoor
waken dat we jokers tot sporthelden pro-
Op de Engelse bond oefende de skifede
ratie druk uit en de stok om te slaan werd
gevonden. Van zijn inkomsten (ruim een
miljoen gulden, de Daily Mail betaalde
150.000 gulden voor zijn levensverhaal)
moest Edwards twintig procent afstaan aan
de bond. The Eagle bleekbok karakter in
zijn donder te hebben, want dat heeft hij
steeds geweigerd. „Het heeft me 70.000 gul
den gekost om naar de Spelen te gaan, ik
verdien dit geld." Zijn licentie werd inge
trokken, bovendien werden de reglementen
zodanig aangepast dat alleen de besten in
de wereldbeker mochten uitkomen.
Edwards werd gedwongen naar een an
dere spectaculaire klus uit te kijken. De
springer koos voor het vak van stuntman,
over enige tijd hoopt hij zijn diploma te ha
len. Zijn licentie heeft hij terug, maar nu
ontbreekt het geld om te trainen. Zijn
speurtocht naar een sponsor heeft geen
succes gehad, evenmin als zijn pogingen af
gevaardigd te worden naar Albertville. Zijn
fans hebben de minster van sport bestookt.
IOC-lid prinses Anne werd ingeschakeld,
maar de bond gaf niet thuis.
In de ogen van zijn springende collega's
is dat terecht Dieter Thoma: „Hij moet
naar het circus gaan." En Ernst Vettori: „Ik
stap toch ook niet in een Formule 1, met al
leen een rijbewijs op zak."
Eddy Edwards. "Jongetjes van elf in Noorwegen springen verder dan hij." foto
