Winterspelen
Nederlandse schaatsers
zijn pure armoedzaaiers
EK en Spelen: de 'mooie tv-uitdagingen' van Kees Jansma
Dinsdag 4 februari 1992
21
Redactie: Karei Jansen, Ad van Kaam
Eindredactie: Paul de Tombe
Vormgeving: Ed Petit Rutger J. Hoogerdijk
Nederland is het verzekeringsconcern
Aegon sponsor van de kernploegen. Het be
taalt 7,5 ton per jaar en ziet daarvoor in ruil
alle kernploeg-leden het hele jaar door met
shirt- en mutsreclame rondrijden. Van dat
geld moet de schaatsbond alles zien te be
talen. Trainingskampen, hotels en reizen
voor de sprint, vrouwen- en allroundploeg
alsmede Jong Oranje en de shorttrack-for
maties.
Er blijft dus bitter weinig over om ook
nog eens de bankrekening van de schaat
sers te spekken; Om Aegon aan zijn trekken
te laten komen is het de schaatsers verbo
den met privé-reclame op hun pakken rond
te rijden. Het is de rijders wel toegestaan
om bij voorbeeld in een STER-spot of een
advertentie in een krant een produkt aan te
prijzen. Ben van der Burg en Bart Veldkamp
doen dat bij voorbeeld voor 'Uncle Ben's'
(rijst). Met name Veldkamp is de stellingna-
me van de bond beu. Er gaan sterke ge
ruchten, dat hij, als de KNSB privé-sponso-
ring blijft verbieden, a la Leo Visser (in '89)
een alternatieve ploeg wil oprichten.
Koek
Het probleem voor de Nederlandse schaat
sers is, dat zij de kleine koek met velen
moeten delen. Wat dat betreft heeft Johann
Olav Koss het beter voor elkaar. De Noorse
wereldkampioen is een fenomeen in eigen
land en heeft op Geir Karlstad na geen con
currentie. Niet alleen sportief, maar ook fi
nancieel. Ard Schenk: „Koss is een eenling
in Noorwegen en zit in een gouden koets.
Hij heeft een markt voor zich alleen."
Koss' voordeel is ook dat de Noorse bond
en het Noors Olympisch Comité een lucra
tiever beloningssysteem kennen. Vorig jaar
haalde Koss al twee ton binnen bij zijn'
Olympische Comité. Dit jaar is een nog
aantrekkelijker premiestelsel voor hem uit
gedacht. Koss krijgt per titel, medaille en
wereldrecord uitbetaald door sponsors,
Olympische Comité en schaatsbond. Als hij
deze winter drie keer goud haalt in Albert-
ville, wereldkampioen wordt, links en rechts
een wereldrecord scherper stelt en optimaal
scoort in de World Cups lopen zijn verdien
sten op naar negen ton.
Amateurstatus
De Nederlandse schaatsers proberen al
twintig jaar een poot te krijgen tussen de
commerciële deur. Ard Schenk zette in 1972
zelfs zijn amateurstatus en dus deelname
aan de Olympische Spelen op het spel door
reclame te maken voor een frisdranken-fa
brikant en Adidas. Het liep, ondanks pro
testen uirOslo, met een sisser af. In 1973
stortte Schenk zich met andere toppers in
Bart Veldkamp: 60.000 gulden bruto per jaar.
een profavontuur. Het grote geld leek ein
delijk binnen te stromen. In het eerste
weekeinde van het betaald schaatsen in
Den Haag verdiende Schenk 37.000 gulden.
Een jaar later was het profcircus al weer op
de fles. Toeschouwers en sponsors hadden
er geen trek in.
Nadat de alternatieve kernploegen van
Leo Visser en Yvonne van Gennip de KNSB
in paniek hadden gebracht, kwam de bond
de rijders vanaf 1990 met een premiestelsel
tegemoet. Een rijder, die bij een EK of WK
op het podium komt, krijgt in het seizoen
daarop 40.000 gulden overgemaakt. De
nummers 4 t/m 7 innen 24.000. Een 8-16
klassering levert 12.000 op.
De vrouwen krijgen de helft en zijn daar
terecht boós over. Elk kernploeg-lid krijgt
ongeacht de prestaties een basispremie van
8000 gulden per jaar. Kijkend naar de resu-
laten van vorig jaar zitten Leo Visser, Bart
Veldkamp, Lia van Schie, Yvonne van Gen-
nip en Christine Aaftink in de topcategorie.
Ouders
Van 40.000 gulden (bruto) kun je als sporter
wellicht rondkomen, maar niet van 8000
gulden. Het is dus behelpen. De meesten
teren noodgedwongen op de zak van be
reidwillige ouders of een partner.
Sommigen (o.a. Zandstra, Van der Burg,
foto archief
Veldkamp, Van Schie en Aaftink tot voor
kort) proberen in hun vrije tijd een cuxsus
of studie te volgen. Veldkamp werkt zo
mers, als er relatief weinig wordt getraind,
af en toe in de wasserette van zijn vader.
Enkele maanden geleden rondde hij een
managements-cursus af bij Schoevers,
waarna hij samen met Van der Burg het
sportmarketingbureau B&B oprichtte.
Van Gennip staat als pr-medewerkster op
de loonlijst van Equity en Law. Ix»o Visser
combineert eigenlijk ais enige een fulltime-
baan (KLM-piloot) met het schaatsen. Maar
aangezien dat moeilijk is vol te houden,
stopt hij na Albertville met schaatsen.
Alleen de Noor Koss rijdt zich rijk
Op de lijst van grootverdieners in de sport komen vanzelfsprekend geen
Nederlandse schaatsers voor. Vergeleken met bij voorbeeld de beste boksers,
basketballers, tennissers en autocoureurs ter wereld rijden Bart Veldkamp en
Leo Visser rond voor een appel en ei.
Ayrton Senna (wereldkampioen formule 1) rijdt 16 races per seizoen en is
goed voor een jaarsalaris van 30 miljoen gulden. Bijna twee miljoen per wed
strijd. De inkomsten van Bart Veldkamp steken daar heel armoedig bij af.
Toch is hij Nederlands best betaalde schaatser. Van de KNSB ontvangt hij
40.000 gulden (bruto) en aan prijzengeld komt er nog eens 20.000 gulden
binnen. Ben van der Burg schaatst(e) dit seizoen rond voor 24.000 gulden.
Volgend jaar zakt hij naar 8.000 gulden, omdat hij deze winter niet heeft kun
nen rijden.
HAARLEM GOVERT WISSE
Het gigantische verschil tussen Senna en
Veldkamp heeft veel, zo niet alles te maken
met het imago van een sport. Een Grand
Prix formule 1 bij voorbeeld wordt gemid
deld door bijna een miljard tv-kijkers beke-
K.en. sponsors veruringen /.icii ueinaive om
hun naam op een bolide te krijgen; de deel
nemers profiteren dankbaar mee.
Behalve in Nederland en Noorwegen is
de mondiale interesse voor de schaatssport
gering. En dus laten multinationals het wel
uit hun hoofd om veel geld te fourneren. In
Ayrton Senna: 30 miljoen per jaar. foto archief
'Ik mekker wel eens over de drukte, maar het is toch heerlijk om mee te maken
Kees Jansma: „Wat is er mooier dan deze uitdagingen."
HILVERSUM FRED SEGAAR
GPD-VERSLAGGEVER
Het hoofd van Kees Jansma is veel te bruin
voor iemand die is begonnen aan 'een
krankzinnig zwaar jaar'. Ma'ar de verklaring
is waterdicht: 1992 biedt de chef van Studio
Sport geen enkele kans meer op vakantie,
reden waarom hij zijn vrije dagen tijdens de
afgelopen feestdagen heeft opgenomen.
Acht boeken en een 'rek' vol tijdschriften
bleken voldoende om te kunnen ontsnap
pen aan de stroomversnelling van Studio
Sport, waarin hij nu alweer vier jaar zijn
hoofd boven water houdt. De bestemmin
gen heetten onder meer Londen en Madrid,
walhalla's voor winkelende vrouwen. Maar
ook voor voetballiefhebbers.
Dus kneep Jansma er daar tussen uit. „Ik
ben er vanmiddag even niet, heb ik gezegd.
Lekker naar Spurs-Norwich en Atletico Ma
drid-Real Madrid geweest. Als ik dan 's
avonds terugkwam in het hotel, effe met de
afstandsbediening alle netten langs of er
nog ergens gesport werd. Daar ben ik altijd
naar op zoek."
Kronkel
Die instelling, of noem het een kronkel, is
volgens hem onontbeerlijk om het jaar 1992
te lijf te gaan. Bovenop de normale portie
liggen het EK-voetbal, Olympische Winter-
èn Zomerspelen. „Ik mekker wel eens over
de drukte die dat met zich mee brengt.
Maar eigenlijk moet ik niet klagen, daar
hebben we trouwens nauwelijks tijd voor.
Want wat is er mooier voor een verslagge
ver om deze uitdagingen aan te gaan?"
„Zo denkt iedereen er hier over. Regis
seur Martijn Lindenberg en zijn rechter
hand Monique Hamer verstouwen op dit
moment bergen organisatorisch werk met
het oog op alle evenementen. Daar ben ik
zelf natuurlijk ook nauw bij betrokken. Be
halve dat werk, gaan de dagelijkse uitzen
dingen gewoon door. Als je nagaat dat we
vorig jaar slechts drie dagen niet hebben
uitgezonden. Dat is eigenlijk ongelooflijk.
Maar ik wil zeker geen huilverhaal ophan
gen. Het is heerlijk om iqee te maken. Ik
ben helemaal gek van sport. En zeker niet
alleen van voetbal, al denken de mensen
dat wel."
Dat beeld bestaat omdat hij in de zon
dagse 'reguliere uitzending' met dank
aan Heinze Bakker het voetbalblok voor
zijn rekening neemt. „Maar ik laat óveral
mijn gezicht zien, omdat ik alle sport mooi
vind."
Hij kan zijn hart ophalen, ondanks de be
perkte financiële middelen en de minimale
mankracht zeker in vergelijking met
Duitsland, Engeland, Frankrijk en vooral de
Verenigde Staten. „Wat die er tegenaan
gooien is ongelooflijk. In september zijn we
in Albertville geweest. De Amerikanen had
den alles al geïnstalleerd. Vrachtwagens vol.
Die apparatuur blijft in Europa tot na de
volgende Winterspelen in Lillehammer. Ze
gebruiken het natuurlijk ook in Barcelona.
Er zaten al honderden verslaggevers. De
NOS is daar straks aanwezig met in totaal
35 man, dat haalt het niet bij die andere
ploegen. Die doen het met het tienvoudige.
Uit dat nadeel moet je een voordeel zien te
putten. Dat je met een kleinere groep werkt,
betekent dat het contact beter is."
Van het totale budget van veertig miljoen
voor 1992, gaat achttien miljoen^p aan de
extra evenementen, inclusief het EK in Zwe
den „Daarvan moeten we zien rond te ko
men. Het is een uitdaging om het met min
der geld en mensen te doen."
EK-voetbal
Hij herinnert daarbij aan het EK-voetbal en
het WK twee jaar later. „Toen is het ook uit
stekend gegaan. Voor mijn gevoel hebben
we in Italië nog beter gewerkt dan in Duits
land. De spelers van het Nederlands elftal
stonden te dringen om te vertellen hoe ge
lukkig ze waren na de 1-1 tegen Ierland.
Toen Oranje juichend door de grachten
ging riep iedereen: goed gedaan Jansma.
Dat was op het WK heel anders. Toch heb
ben we daar meer moeten presteren, ge
woon omdat de omstandigheden veel
moeilijker waren."
„Het was veel moeilijker om spelers aan
het praten te krijgen. En je móet ze direct
na afloop voor de camera hebben. Zo werkt
het nu eenmaal, veel langer heb je de satel
liet niet ter beschikking. En dan loopt me
neer Gullit teleurgesteld door de catacom
ben en roept: 'ja, wacht effe'. Dan móet je
alles in het werk stellen hem snel aan het
praten te krijgen. Is een klus, hoor. Dat je
tóch minder waardering krijgt van het pu
bliek, daar zit ik niet mee."
Realiteit
Tijdens de beide Olympische Spelen kun
nen dezelfde problemen worden verwacht.
„In een onbewaakt ogenblik denk ik wel
eens: Het zou prettig zijn als het allemaal
achter de rug is." Tijd om over de afloop te
filosoferen heeft hij echter nauwelijks. Jans
ma en zijn vijftien-koppige team (exclusief
freelancers) hebben te maken met de reali
teit van nü, zoals de 'veldbezetting' in Al
bertville en in Barcelona.
De 35 man daar worden vanuit Hilver
sum gesteund door eenzelfde aantal men
sen in Hilversum, waar Studio Sport bij
stand krijgt van de redactie van NOS Laat.
De formule zal anders zijn dan vier jaar ge
leden tijdens de Spelen in Korea. Van tijd
verschil is geen sprake meer, er hoeft dus
minder te worden samengevat. Dat maakt
een ontbijtshow overbodig.
„Want straits in Barcelona wordt er ge
woon ergens om half tien 's morgens een
hockeywedstrijd gespeeld. Daar kunnen we
dan live bij zijn. Wat is er mooier dan dat?
We zenden de hele dag uit, van half tien tot
pakweg twaalf uur 's nachts. De journaals
worden ingebouwd in het programma, net
als NOS Laat. Daardoor hebben we de mo
gelijkheid uit te zenden als er écht iets be
langrijks is", zegt Jansma. Hij wil er maar
mee aangeven dat er méér is tussen hemel
en aarde.
Als de Nederlandse voetballers in Zweden
een gooi doen naar de Europese titel, zal hij
vaak 'in beeld' zijn. Jansma is dat werk er
bij blijven doen toen hij enkele jaren gele
den de baan van Ad van Liempt overnam,
ondanks de vele vergaderingen, brain
stormsessies, evaluatiegesprekken en meer
van dat soort werk. Dat brengt de functie
nu eenmaal met zich mee. Hij is nog over
stag gegaan voor het verzoek op zondag de
combinatie Smeets/Jansma te handhaven.
Want dat werkt zo leuk, vonden zijn superi
euren. „Maar het is nét effe te veel. Betrok
ken blijven bij de organisatie vind ik be
langrijker. Dus volgend jaar zit ik niet meer
met mijn hoofd voor de camera."
Sponsoring
Tot die tijd zal dat vaker gebeuren dan hem
lief is, mede omdat het programma op zon
dag vanaf 2 februari langer wordt. Van vijf
over half zeven tot vijf voor acht. Met in
gang van die datum is sponsoring van de
uitzending mogelijk en kan tevens voor het
eerst in de historie van de Nederlandse tele
visie op zondag Ster-reclame worden uitge
zonden.
Er zijn genoeg gegadigden om zijn zetel
naast Smeets in te nemen. „We krijgen per
maand driehonderd brieven van mensen
die hier willen komen werken. Oud-journa
listen die nu voorlichter zijn, leerlingen van
school voor de journalistiek, maar ook
mensen die denken: wat Jansma kan. dat
kan ik ook."
„En, voegt hij er aan toe, „mischien is dat
ook wel zo."
