Rtv show
i
F1
Pl
PI
rn
PI
actie om Songfestival
Normaal voert nieuwe
'Ik hoef niet zo nodig
luisteraars te behagen
T
Makers moeten op z'n minst
journalistieke afstand bewaren
Dinsdag 4februan 1992 Redactie: 023-150191/023-150192 INEKE VAN DER MEER JAN VAN DER NAT GERARD VAN PUTTEN Vormgeving; RUUD BLOKHUIZEN
Jack Spijkerman trapt graag op tenen in Steen en Been-show
I al van Nederlanders
I verstaan de onzin
-A. van Jack Spijker
mans practical jokes ais begrij
pelijke taal. Menigmaal is de
cabaretier op Radio 3 het ab
surde voorbijgegaan met tele
fonische fake-bestellingen,
maar telkens ontmoette hij op
VARA-dinsdagen begrip en
medewerking. Als Spijkerman
met het verkopen van aange
klede flauwekul heeft willen
bewijzen dat hele volksstam
men in dit land van alles en
nog wat is wijs te maken, dan
is hij grandioos in zijn opzet
geslaagd. „Absoluut. Vooral bij
bedrijven geven ze niet gauw
toe dat iets niet geleverd kan
worden."
Veelal is succes niet meer dan
een toevalstreffer. In de VARA-
studio zat Spijkerman zich eens
te pletter te vervelen. Uit pure
balorigheid belde hij de Neder
landse Spoorwegen voor een
„sierkwabie.". Dat houden we
erin, werd vanachter de regieta
fel prompt geroepen. Jack Spij
kerman werd min of meer een
betaalde sentimental journey in
handen gespeeld. Vroeger, thuis
in IJmuiden, mocht hij al graag
de beljoker uithangen. „Ik belde
links en rechts mensen met de
medapleling dat ik van plan was
een fietsrally te organiseren. Ik
vroeg dan of de mensen het
licht wilden uitdoen en allerlei
dingen wilden buiten zetten."
Overredingskracht
Een rondrit door IJmuiden leer
de Spijkerman naderhand dat
hij over behoorlijk wat overre
dingskracht beschikte. Dat ge
voel deed hij in de Steen en
Been-show in versterkte mate
op. Spijkerman huurde een na
maak-Prince en deed alsof hij
de popster in de studio had.
Met het gevolg dat er in Hilver
sum en omgeving geen doorko-
Hij belde Rijn-Schelde-Verol-
me op om te vragen of er pit-
broeken konden worden gele
verd voor Oegandese mijnenve
gers, zulks in verband met een
vlootschouw in de Purmerendse
trekvaart. Daar moest wel aan te
komen zijn, kreeg Spijkerman te
horen. En zo zeiden ze bij een
andere firma geen 'neen' tegen
een order van 3000 zuigtrau-
mets. Speciaal met het oog op
de Elfstedentocht informeerde
Spijkerman nu enkele jaren ge
leden bij rayonhoofden en an
dere Friezen naar de werking
van de klüünwapse. Daarbij
ging Spijkerman niet over een
nacht ijs. Om volledige zeker
heid te verkrijgen over het al
dan niet optimaal functioneren
van de klüünwapse kreeg hij
een van z'n slachtoffers ïo ver
een paar keer „hoei, hoei" te
roepen.
„De truc was om in te haken
op een bepaald woord. Werd
mij bijvoorbeeld gevraagd of het
van polyethyleen moest zijn,
dan zei ik ja, maar dan wel ge
host Soms dacht ik werkelijk
dat ik gek werd. Ik belde eens
iemand voor een veerwapper
om een koekoeksklok een extra
slag te laten doen tijdens de zo
mertijd. Zit-ie achter het ha
mertje, vroeg de man. Ja, zei ik,
vlak naast het bijltje. En toen
wist-ie waar ik het over had."
Nee, de nu 43-jarige Spijker
man heeft nooit het idee gehad
dat sommige luisteraars hem
ertussen namen door met hem
mee te gaan praten. Zodra hij in
de gaten kreeg dat de persoon
aan de andere kant van de lijn
„leuk ging meelullen" liet de ex-
onderwijzer de regisseur van de
Steen en Been-show het ge
sprek afkappen.
Gênant
Lang niet alles is uitgezonden.
De gesprekjes werden daags
voor de uitzending opgenomen,
ter bescherming ook van de
luisteraars. „Soms werd het heel
gênant. Ik belde een keer een
bedrijf op. Ik wilde de directeur
spreken. Ik kreeg de secretares
se aan de lijn. Ik vroeg haar of ik
de directeur kon spreken. Kan
niet, zei ze. Ik zei: doe me een
lol, ik wil de directeur spreken.
Gaat absoluut niet, zei ze. Wat
zullen we nou beleven, zei ik, ik
wil de directeur spreken. Ik
merkte dat die meid in paniek
raakte. Ten einde raad riep ze:
meneer, de directeur is niet te
spreken, want hij ligt nu met de
Jack Spijkerman: „Met die onzinnig
typiste te vozen."
Zijn hese geluid galmde van
middag weer het land in. Be
wust heeft hij het laatste half
jaar afstand genomen van 'zijn'
Steen en Been-show en de pre
sentatie aan Robert ten Brink
overgelaten. Spijkerman had
geleerd van een eerdere erva
ring dat zelfs hij („hoewel ik
toch barst van de energie") zijn
aandacht niet straffeloos over
vele zaken kan verdelen. Als
creatief brein van de cabaret
groep 'Dubbel en Dwars' was
Spijkerman indertijd bezig met
de tekstuele aankleding van het
theaterprogramma Er staat een
gek om de hoek, daarnaast werd
van hem verwacht dat hij bij
dragen leverde aan de radiopro
gramma's De Steen en Been
show en Spijkers met Koppen.
En die veelheid van activiteiten
brak hem op, ook al omdat Spij
kerman zijn bed amper nog zag.
Hij stortte in. Niet dat Jack Spij-
telefoontjes in de Steen en Been-sh<
kerman overspannen was zoals
hij in bepaalde periodieken las,
dood-en-doodmoe was hij wel.
„Ik ben nog van de trap geval
len. Paar ribben gekneusd,
kortom, de lamp ging even uit.
Bovendien had ik het gevoel dat
het een ten koste van het ander
ging"
Schrijfverlof
Nu de VARA hem toestemming
verleende z'n handen tijdelijk
van de Steen en Been-show af
te trekken, kon Spijkerman de
vrijkomende tijd benutten met
het schrijven van het nieuwe
theaterprogramma van Dubbel
en Dwars: AfslagDokkum.
Het half jaartje schrijfverlof is
Spijkerman prima bevallen. Aan
de leesvoorstellingen en de try-
outs heeft hij het gevoel overge
houden dat de voorstellingen
van Dubbel en Dwars leuk drei
gen te worden. „Het is goed te
ai ben ik klaar."
merken dat ik in alle rust aan
het programma heb kunnen
werken. Het gaat heel leuk, en
daar ben ik blij om. Want al voel
ik me nog zo betrokken bij de
Steen en Been-show en Spijkers
met Koppen, het theater is en
blijft de basis van waaruit ik
werk. Het contact met het pu
bliek gaat bij mij voor alles."
Langer dan welgeteld vijf mi
nuten heeft Spijkerman niet ge
luisterd naar de Robert ten
Brink-versie van de Steen en
Been-show, gedurende zijn
maanden van onthouding. „Om
te voorkomen dat ik me aan dit
en dat zou gaan ergeren. Niet
dat het nou Robert ten Brink
was, bij ieder ander had ik de
radio ook afgezet. Vandaar dat
ik niet weet hoe hij het heeft ge
daan. Misschien dat ik de Steen
en Been-show-gewoon als een
stukje van mezelf zie."
Telefonische bestellingen
doet Spijkerman niet meer in
FOTO DUKSTRA
zijn Steen en Been-show, dat
heeft hij nu wel gehad. Zijn
stem is te herkenbaar gewor
den. En hij zal ook het nummer
van die ene belastinginspecteur
niet meer draaien, nu de man
na ruggespraak met een collega
Spijkerman plechtig heeft ver
zekerd dat het gebruik van dre
velknijpers fiscaal aftrekbaar is.
„In de loop der jaren is de
Steen en Been-show steeds per
onderdeel veranderd. Die on
zinnige telefoontjes, daarmee
ben ik klaar. In teveel radiopro
gramma's wordt maar doorge-
dreuteld. Je kunt toch niet door
zeiken tot je helemaal instort.
Door tijdig te stoppen hou je de
creativiteit erin. We hebben een
nieuwe rubriek bedacht: ik zou
wel eens willen weten. Daarin
worden wezenlijke vragen van
luisteraars behandeld. Bijvoor
beeld: waarom leven Gert en
Hermien nog? Of waarom Al
bert West nog platen maakt.
Spijkerman zelf zegt precies te
weten hoe ver hij kan gaan. In
het theater gaat hij trouwens
verder dan op de radio. Maar op
grond van het aantal klaagbrie
ven dat geregeld in VARA's TV
Magazine wordt afgedrukt, zou
Spijkerman naar de mening van
heel wat VARA-leden zijn taal
best wat kunnen kuisen.
„Ze klagen maar een eind
weg. Ik ben een individu dat
zijn eigen weg kiest, een indivi
du dat afslagen durft te nemen.
Op tenen trappen is niet zo erg,
daardoor komen mensen met
elkaar in contact. Ik hoef niet zo
nodig mensen te behagen. Dat
er gekken zijn die me envelop
pen met scheermesjes of glas
scherven toesturen, neem ik op
de koop toe. Bij de VARA laten
ze me m'n gang gaan. Bij de
VARA zouden ze het liefst zien
dat ik een tienjarig contract te
kende. Ik ga volgend seizoen
zes tv-shows presenteren zon
der nu te weten waar die over
moeten gaan. Maar daar kom ik
wel uit. Eigenlijk heeft de VARA
maar een keer mijn boot ge
mist. Een paar jaar geleden stel
de ik de toenmalige directeur
Willem van Beusekom voor een
boekje over die onzinnige tele
foongesprekjes uit te geven. Met
bijbehorende cassette. Geen
kwaad woord over Van Beuse
kom, maar volgens hem was er
geen markt voor. Toen ben ik
zelf naar een uitgever gestapt.
Er zijn 250.000 exemplaren van
verkocht, daar kan ik nu mooi
van wonen in Amsterdam."
ZE KLAGEN maar een eind
i weg. Ik ben een individu dat
IhM zijn eigen weg kiest, een indivi-
du dat afslagen durft te ne
men. Op tenen trappen is niet
zo erg, daardoor komen men
sen met elkaar in contact. (Jack
Spijkerman)
Het is de bedoeling dat de men-1
sen over wie het gaat ook in de
uitzending komen. De klaagbox
ondergaat ook enige verande
ring. Ik ga meer in discussie met
de luisteraars. En wat mij be
treft mogen ze over de grens
gaan."
Klaagbrieven
TROS duikt in verleden
Matige documentaire over instituut IISG
10 meest bekeken programma's
van de afgelopen week j
1% kijkdichtheid is ca. 133.000 kijkers van 6 jaar en ouder
dag:
zoj
programma
Journaal 20.00 uur
omroep *kdh
NOS 32%
ki|kers
x 1000
4.260
1 2
vr.
Medisch Centrum West
tros;
23%
(3.110
1 3-|
w.
TV-show
TROS
19%
2 510
1 4.
di.
Doet Ie t
VARA
19%
2.480
wo.
Love Letters
TROS
i 19%
2.470
ma.
Goede Tijden
RTL-4i
18%
I2.440
I zo.
Studio Sport
NOS
18%
2 420
do.
Wedden Dat
RTL-4
17%
2 320
j za-1
Flying Doctors
VARAjj 17%
2 280:
j vr I
Crimetime
TROSj; 17%
2230;
arp/bronAGBMed
Louter verbazing leidt onontkoombaar tot een
zwakke documentaire.
Ooms en Warmenhoven hebben braaf archief
materiaal uitgezocht, zijn met directeur Eric Fi
scher van het IISG meegereisd naar Tsjechoslo-
wakije om te zien hoe hij een archief van de soci
aal-democratische partij dat land uitsmokkelt, en
ze hebben in Moskou een portret van het Insti
tuut voor Marxisme/Leninisme (IML) gemaakt en
de opkomst gefilmd van de alternatieve historici
van Memoriaal.
Al met al zou de film prima deugen als het be
doeld was als een propagandafilm voor het IISG.
Maar hoewel het IISG heeft meebetaald aan de
totstandkoming van de documentaire (en ook
verzekeringsmaatschappij Reaal, waarvan voorlo
per De Centrale Arbeiders- en Verzekeringsmaat
schappij aan de wieg stond van het IISG)was dat
nooit de bedoeling van de makers.
En dat is jammer. Want juist het IISG verdient
het om evenwichtig benaderd te worden. Im
mers, het IISG wil juist een onbevooroordeeld,
wetenschappelijk imago uitstralen. Dat imago
sneeuwt nu onder door het enthousiasme van de
makers van de documentaire. Waarom geen we
tenschappers (historici) aan het woord gelaten
over beleid en belang van het IISG?
Ooms en Warmenhoven erkennen dat de NOS
aanvankelijk nogal sceptisch stond tegenover het
initiatief van het duo. De NOS heeft achteraf ge
lijk gekregen. De Papieren van de Revolutie had
een mooie documentaire kunnen zijn.
(Uitzending: woensdag 5 februari, Nederland 3,
20.25 uur).
BOLLEBOOM
-uahauahau
Bennie Jolink, zanger van Normaal op de barricaden in Malmo". .roro.G
Bennie Jolink beschuldigt NOS van corruptie
Het maken van een goede documen
taire vereist op z'n minst een jour
nalistieke afstand van de maker tot
zijn onderwerp. Die wetmatigheid blijkt weer
eens uit de documentaire 'De papieren van de
revolutie' die de NOS morgen uitzendt On
danks een keur aan historisch materiaal en een
onderwerp dat zich zeer goed leent voor een
boeiende documentaire, hebben de makers
Nick Ooms en Stephan Warmenhoven het ni
veau van verbazing over het in Amsterdam ge
vestigde Internationaal Instituut voor Sociale
Geschiedenis (IISG) niet weten te overstijgen.
De aanleiding voor Warmenhoven en Ooms
om de vijftig minuten durende documentaire
over het IISG te maken, is eigenlijk al verkeerd.
Beiden kwamen tijdens hun studie aan de Rotter
damse Erasmusuhiversiteit in aanraking met het
Internationale Instituut voor Sociale Geschiede
nis. Vol verbazing kwamen zij in een snoepwinkel
der sociale geschiedenis terecht. Immers, in de
kluizen van het in Amsterdam gevestigde insti
tuut bevindt zich het overgrote deel van de origi
nele manuscripten van Marx (Het Kapitaal) en
originele werken van Bakoenin, Trotski, Kautsky,
Bernstein en Engels. Uit Nederland zijn de ar
chieven van De Kabouters en Joop den Uijl er op
geslagen. Ooms en Warmenhoven konden hun
ogen niet geloven. Zo'n wereldberoemde collec
tie, terwijl de gemiddelde Nederlander nauwelijks
op de hoogte is van het bestaan van het IISG.
De popgroep Nor
maal is een nieuwe
actie begonnen om
te worden geselecteerd voor
het Eurovisie Songfestival op 9
mei in het Zweedse Malmö. De
groep is bij voorbaat kansloos
omdat de nationale voorron
des niet openstaan voor ieder
een. Normaal zal op de dag van
het festival in elk geval optre
den: óf als Nederlandse afge
vaardigde (de hoop is nog niet
opgegeven), óf als „actiegroep"
elders in de stad.
De grootste grief van de groep
is de manier waarop dit jaar de
Nederlandse vertegenwoordi
ging wordt geselecteerd. Tien
componisten 1 ied jesschri j vers
zijn door de Nederlandse orga
nisatoren NdS en Conamus
aangeschreven om speciaal
voor het festival een lied te
componeren. Zij mogen tegelijk
een favoriete artiest noemen
door wie het lied moet worden
uitgevoerd. Normaal is door de
ze procedure bij voorbaat uitge
sloten van deelneming. Nie
mand van de componisten
heeft de Achterhoekse groep
opgevoerd als meest voor de
hand liggende uitvoerder van
zijn lied. „In vporgaande jaren
hadden we een open inschrij
ving", zegt Bert Roeleveld, bin
nen de NOS verantwoordelijk
voor het festival en de selectie.
„We hebben de afgelopen twee
jaar ruim 300 liedjes binnenge
kregen maar na selectie bleven
toch steeds dezelfde tien men
sen over. Vandaar dat we nu
voor deze methode hebben ge
kozen. Het wisselt telkens."
Normaal legt zich daar niet bij
neer. In Zweedse kranten waren
deze week artikelen te lezen
waarin zanger Bennie Jolink fel
van leer trok tegen de NOS en
de stichting Conamus. Jolink
BOES
beschuldigde deze organisaties
zelfs van corruptie.
In een verldaring houdt de
groep het op „vriendjespoli
tiek". Volgens Normaal moet er
een open inschrijving plaatsvin
den. „De afgelopen jaren heeft
Nederland zich met afschwu-
welijk zwakke festivalliedjes be
lachelijk gemaakt", aldus Jolink.
Bij de NOS vraagt men zich af of
het protest serieus moet wor
den genomen. „Het kan net zo
goed een publiciteitsstunt zijn",
zegt Roeleveld. „De groep Nor
maal ligt tenslotte niet in de lijn
van het festival."
Normaal pakt de zaken in elk
geval goed aan. Behalve de pu
bliciteit ter plekke, is ook al ge
zocht naar een geschikte lokatie
voor het buiten-festivalse optre
den. Verder is contact gezocht
met een Zweeds radiostation
om dit optreden live uit te zen
den. Speciaal voor de protestac
tie onderbreekt de groep haar
toemee door Nederland.
HILVERSUM
Het verleden speelt de hoofdrol
in een nieuw TROS-programma
op de woensdagmiddag. Het te-
learchief van de omroep put
wekelijks uit het materiaal van
de Polygoon bioscoopjournaals
vanaf 1946 en met name jaar
overzichten. Hugo van den Eij-
ken van Gelderen stelt de por-
gramma's Samen en omroep-
ster Ellen Brusse neemt de pre
sentatie van het nostalgische
uur voor haar rekening.
De feiten van de Polygoon
beelden worden in iedere uit-
Het vertrek van
het Nederland
se leger naar
Indonesië in
1946 in de eer
ste aflevering
van TROS Te-
learchief. •ra-
zending afgewisseld met amu
sement uit het eigen archief van
de TROS.
De eerste uitzending bevat
historisch materiaal uit 1946,
1956, 1966, 1974 en 1976. Als
amusementsfragmenten koos
de samensteller voor onder
meer een optreden van de zan
geres Melanie met 'Animal
Crackers' uit 1969 en een malle
sketch van de Mounties met Jo
ke Bruijs en Joop Doderer uit
1979.
(Uitzending op 5 februari, Ne
derland 2, 15.00 uur).
