Rtv show
Een kraaiende haan in
een kerkje in La Rioja
'Vlaamsche Pot'
kent geen schroom
Rosa Spiers
harp en huis
Met Mozart valt veel
minder te rommelen'
Maandag 3 februari 1992 Redactie: 023-150191/023-150192 INEKE VAN DER MEER JAN VAN DER NAT GERARD VAN PUTTEN Vormgeving: RUUD BLOKHUIZEN
HILVERSUM JOS HAAGSMAN
Ik ben in ieder geval van
plan om het beeld wat le
vendiger te maken", zegt
Carien van Beek. Ze staat op
dat moment onder een fraaie,
mansgrote kooi, die tegen een
wand van de kerk van het
Spaanse plaatsje Santo Do
mingo hangt. En waarempel.
Ze heeft het nog niet gezegd of
de majestueuze, spierwitte
haan, die naast de mogelijk
nog wittere hen in die kooi pa
radeert, begint te kraaien. Het
snerpt lang na onder de hoge
gewelven. Een oudere Spaanse
vrouw kijkt ons op verbaasd
aan, ais we er té hard om la
chen. „Vreemde mensen", zie
je haar bijna denken.
Carien van Beek is de opvolg
ster van Piet Pons, dat wil zeg
gen 'de nieuwe' van het pro
gramma Weg van de Snelweg
van de NCRV. De verse serie,
die vanavond start met een rou
te in Spanje en die via Frankrijk
(twee afleveringen), België en
Duitsland op maandag.9 maart
eindigt in Zuidoost Wales, is
echter nog voorbereid door
Pons. Hij is inmiddels met pen
sioen. De laatste aflevering, is
tevens de vijftigste route, die hij
sinds 1984, op zijn bekende,
nauwgezette manier, ontwierp.
De merkwaardige kooi, die
pontificaal in die monumentale
kerk hangt, is te zien in de eer
ste aflevering, die door de
Spaanse provincie La Rioja
voert. Het plaatsje Santo Do
mingo is sinds de middeleeu
wen een rustplaats voor 'de pel
grims op hun tocht naar Santia
go de Compostella, naar de
Spaanse Westkust. Ze trokken,
in navolging van de legers van
de Romeinen, Arabieren en Vi-
sigothen door het Ebrodal. Nu
zijn met name ook toeristen, die
de kloosters, kerken en herber
gen aandoen. Temidden van de
glooiende druivenvelden en de
vele bodega's die La Rioja ook
z'n wereldwijde naam gegeven.
Verhalen
De oude pelgrimsroute is, zoals
het zo'n traject betaamt, door
desemd van legenden en verha
len. Zo is de kooi met de haan
en de hen een levend bewijs
van de lotgevallen van een
Duits pelgrimspaar, dat negen
honderd jaar geleden in de
plaatselijke herberg overnacht
te. De herbergiersdochter zag
wel wat in hun zoon, maar die
ging niet in op haar avances. Uit
wraak stopte ze een kostbare
zilveren beker in zijn bagage.
Na hun vertrek sloeg ze alarm.
De zoon werd gearresteerd en
tot de strop veroordeeld.
Op dat moment besloot de
kluizenaar Dominicus, die daar
ongeveer 100 jaar na Christus
leefde, en die zijn leven wijdde
aan de langstrekkende pelgrims,
in te grijpen. Gevolg: de jongen
bleef levend in de strop bunge
len. De rechter, die na gedane
arbeid uitgebreid zat te tafelen,
kreeg het te horen. „Ach, die
jongen is net zo levend als deze
gebraden haan en hen op mijn
bord", moet hij spottend en ho
vaardig geroepen hebben. Ge
volg: haan en vet herrezen uit
hun braadvet, gordden hun wit
te veren aan en begaven zich ter
kerke. En Dominicus kreeg Sint
voor zijn naam. Of het waar is?
'Natuurlijk' zeggen de bewoners
van het huidige Santo Domin
go, waarbij ze wijzen op die le
vende have in hun kerk.
„Ze worden elke week ver
vangen door een nieuw paar",
stelt ons René Eijbersen gerust.
Hij is de regisseur van deze eer
ste aflevering en gidst ons door
deze streek.
Wijn
'Niet bij wijn alleen' heet deze
eerste aflevering bijna uitda
gend. Uiteraard is de kleinste
provincie van Spanje, zo ge
noemd naar de rivier Rio Oja,
vermaard om zijn wijnen en
zijn bodega's. Dat maakt deze
streek ook tot een van de wel
varendste van het land. Op het
moment dat we bij een tempe-
ratuurtje van rond nul graden
langs de blote velden trekken is
het bijna onvoorstelbaar dat in
het voorjaar dezelfde velden
bloedrood kleuren om in de lo-
mige warmte van juni druiven
te baren met exotische namen
als de Tempranillo, de Gama-
cha, de Graciano en de Ma-
zuela, of de witte varianten als
de Viura en de Malvasia.
De wijn is een heuse indu
strie. Sommige bodega's zien er
van de buitenkant met hun gi
gantische roestvrij stalen vaten
soms uit als olieraffinaderijen,
waaruit de wijn door omvang
rijke plastic buizen naar weer
andere ijzeren vaten stroomt
om via computers allerlei inge
wikkelde gistingsprocessen te
ondergaan. Maar hoe onroman
tisch dan ook, uiteindelijk moet
elke gelukkig druppel rijpen in
een vat van Amerikaanse eiken
hout, zoals de wijnwet van Rioja
voorschrijft. Een heel apart be
drijf is dan ook de vatenmakerij
van de gebroeders Gangutia in
het plaatsje Cenerito.
In deze aflevering van Weg
van de Snelweg is een opname
te zien, waarop een van die ou
de mannetjes, met een fabel
achtige preciesheid, de laatste
passende duig maakt en aan
brengt. De twee broers hebben
geen opvolgers in hun gezinne
tjes. Eijbersen was zo onder de
indruk van hun uitstervende
ambachtelijkheid, dat hij er een
aparte film aan gaat wijden.
Ongerief
„Ik ben niet iemand die al met
een draaiboek in de hand staat
te filmen", zegt Eijbersen. „Van
daar dat ik altijd met veel te veel
film thuis kom. Ik stel het pro
bleem van de selectie uit tot het
laatste moment uit." Het is
geen gerieflijke werkwijze, geeft
hij toe. Een aflevering telt
slechts 25 minuten, en dat is
wel erg weinig voor routes die
juist zijn opgezet omdat er zo
veel bekijkenswaardigs pas
seert. Neem in dit geval alleen
al het hoog gelegen klooster van
San Millan, Suso (uit 984) van
waaruit je uitkijkt op het lager
gelegen klooster Yuso, waarin
het eerste manuscript in het
Castelaans te bewonderen is en
waar ook andere stokoude
handschriften op een soort
sleetjes vanuit eeuwenoude
kasten naar buiten getoverd
worden.
Gevelrij aan de Ebrokade in Logrono met de kathedraal op de achtergrond.
Maar het zijn vooral ook de
verhalen en legenden, die veelal
vertellen over Santiago de Mo-
rendoder of Matamore, de pa
troonheilige van de bevrijding
van Spanje: de Reconquista, die
ook de sfeer bepalen.
Verstild
In de film van René Eijbersen is
veel niet aanwezig. Hij maakt
verstilde, rustige beelden, zon
der veel gedruis en poeha. Het
zijn toetsen, die even de aan
dacht trekken en die veel .belo
ven voor wie geïnteresseerd is.
De stijl van Eijbersen, past wat
dat betreft bij de filosofie die
Piet Pons huldigde voor zijn
Weg van de Snelweg: het einde
loze afaltlint, de frustraties en
irritaties, de smakeloze een
heidsworst van het wegrestau
rant even links laten liggen, om
een pietsie bezijden het beton
tot rust te komen in cultuurhis
torische oases.
Gedurende de vijftig afleve
ringen die hij sinds 1984 voor
bereidde is de opzet veranderd.
De routes zijn steeds langer ge
worden en ook steeds minder
uitstapjes op weg naar de zon,
maar bestemmingen op zich
zelf. Carien van Beek wil die
ontwikkeling doorzetten en ook
eens speuren naar interessante
gebieden in Oostelijk Europa en
Scandinavf; of de koers nog iets
zuidelijker of westelijker uitzet
ten.
Ach er is nog zoveel. Nog ge
noeg voor vele generaties, zegt
ze met de frisheid van de
nieuwkomer. Onder die kooi
met die spierwitte haan en dito
hen in dat kerkje van Santo Do
mingo. Het gekraai snerpt nog
(Uitzending maandag 3 febru
ari, Nederland 1,18.53 uur)
CLOSE UP
an bedscènes zijn
de kijkers geen ge
tuige, maar verder
laat de homofilie van Karei en
Lucien in het Veronica-pro-
gramma In de Vlaamsche Pot
aan duidelijkheid niets te wen
sen over. De heren zoenen el
kaar regelmatig en vooral Luci
en heeft het graag over zijn
'schattige Kareltje'. Het is één
van de weinige Nederlandse
programma's waarin niet wordt
geschroomd, zoals homo's het
noemen, 'lekker nichterig' te
doen.
Edwin de Vries is Karei, de keu
rig geklede gastheer van het res
taurant, tevens dienstdoend als
ober, gezien het gevouwen ser-
r det
Deursen vertolkt de rol van
Frits, de stuntelige ober, die
reeds aan het begin van elke af
levering een halve fles cham
pagne over de vloer laat 'weg-
eprankelen'.
In de keuken vinden we Serge
Henri Valcke als Lucien de kok,
die zich met een pannedeksel
koket wat frisse lucht toewap-
pert als ware het een kleurrijke
Spaanse waaier. Keukenhulpje
Dirkje intussen staat hevig
transpirerend de groenten
schoon te maken.
Vervolgens verschijnt het viertal
achter de bar van het restaurant
voor een shot van de gehele
cast. In luttele seconden wordt
duidelijk waarom de een In de
Vlaamsche Pot haat, maar hele
volksstammen er wekelijks eens
lekker voor gaan zitten. Beetje
bekakte Karei wil niet met zijn
personeel op de foto en pro-
beert daar onderuit te komen
door een boek voor zijn gezicht
te houden, terwijl Frits van de
gelegenheid gebruik maakt om
Dirkje te tracteren op enkele
ongewenste intimiteiten. Maar
Dirkje is niet van gisteren en
betaalt Frits ogenblikkelijk friet
gelijke munt terug. Klaarblijke
lijk niet erg zachtzinnig, want
Frits krimpt ineen van pijn. -
Sommigen vinden het intro een
beetje banaal, anderen liggen
dubbel van het lachen maar de
genen die regelmatig kijken zijn
er al lang aan gewend en zijn
misschien wel toe aan een
nieuw beginnetje. Want wat
voor het intro geldt, geldt ook
een beetje voor de afleveringen
als geheel. Natuurlijk kunnen
niet alle delen hetzelfde komi
sche gehalte hebben, maar
soms zitten de situaties te ge
forceerd in elkaar en dat is voor
de kijker duidelijk te zien. Het
eeuwige geflirt van Frits richting
Dirkje begint wat te vervelen. Er
gaat geen aflevering voorbij of
hij probeert haar wel in bed te
krijgen. Dirkje heeft 's nachts de
meest wonderlijke dromen over
seks, waarin ook Frits nogal
eens een rol speelt, maar in het
echt griezelt Dirkje alleen al bij
de gedachte om met die 'kluns'
het bed te moeten delen.
Nee, de echte grappige situaties
spelen zich af in het restaurant
en de keuken. Zoals die keer dat
er twee drugsdealers een hapje
komen eten. De een heeft een
kilootje cocaïne op zak, als de
politie ineens binnen komt val
len. De gast moffelt de slungeli
ge Frits de cocaïne in handen,
Susan Visser als Dirkje 'In de Vlaamsche Pot' vreet zich in haar dromen
i slag in de rondte.
die het goedje vervolgens ver
stopt in de bus poedersuiker in
de keuken. Het vervolg ligt voor
de hand maar doet geen af
breuk aan de slapstick achtige
formule van de serie. Kok Lu
foto
Inmiddels is Karei ook op de
'hoogte van het cocaïne-debacle
en raakt volledig in paniek. De
dames in kwestie hebben niets
door want zij genieten zichtbaar
van hun nagerecht.
maakt voor twee wat oudere Frits probeert alles weer goed te
vrouwelijke gasten twee heerlij- maken en verstopt de cocaïne
ke toetjes klaar en bestrooit de
ze rijkelijk met poedersuiker.
de suikerpot. Aan het eind
van een lange vermoeiende
werkdag neemt Lucien nog een
kop koffie mét suiker. Als Karei
dan aan Frits vraagt waar de co
ke verstopt zit en Frits doodleuk
op de suikerpot wijst, verslikt
Lucien zich in de laatste slok
koffie, maar het kwaad is al ge
schied. De beide dames en Lu
cien bouwen tot diep in de
nacht een feestje en zijn niet ka
pot te krijgen. Karei ligt zich bo
ven wild te ergeren onder zijn
rose bloemetjesdekbed en pro
beert met een kussen te ontko
men aan de stampende muziek
die vanuit het restaurant klinkt.
.En dan afgelopen donderdag
weer. Dirkje heeft problemen
met haar figuur. Ze vindt zich
zelf te dik en gaat over op een
fruitdieet, dat zoveel inhoudt als
drie druiven op een dag eten.
Uiteraard is Frits het absoluut
niet met haar eens en staat na
tuurlijk te popelen om haar on
gelijk te bewijzen. Verfrisend is
het dat Dirkje nu eens geen ma-
cabare seksuele dromen heeft,
maar droomt van eten. Ze stopt
zich vol met taart en smeert
zich helemaal onder. De droom
heeft veel weg van een scene uit
de film 'La grande bouffe' en
Dirkje wordt dan ook gillend
wakker.
Door dit soort malle situaties is
In de Vlaamsche Pot het best
scorende programma bij Vero
nica. De gemiddelde kijkdicht
heid is 12 procent en het Waar
deringscijfer is 7,5.
De enige echte dissonant in het
programma is buurvrouw Irma
oftewel Adèle Bloemendaal. Met
haar hippiegedrag uit de jaren
zestig, maakt ze zichzelf bela
chelijk en hoort eigenlijk niet
thuis in deze komedie. Boven
dien begint haar manzieke ge
doe op zijn zachtst gezegd er
gerlijk te worden. De Vlaamsche
Pot draaide uitstekend zonder
Irma, dus kunnen de makers
deze 'nymfomane' maar beter
afvoeren.
Ineke van der Meer
De AVRO zendt donderdag 6 fe
bruari de documentaire 'Rosa
Spier, haar harp en haar huis'
uit. De vijftig minuten durende
uitzending vertelt over de har
piste Rosa Spier en over de be
woners van het gelijknamige
bejaardenhuis in Laren. Regis
seuse Hedda van Gennep
schetst een duidelijk beeld over
het Rosa Spierhuis en haar be
woners. Daarbij worden de
voorbereidingen en de daad
werkelijke uitvoering van een
harpconcert vertoond, dat ter
gelegenheid van Rosa's hon
derdste geboortedag werd ge
houden op 9 en 10 november
vorig jaar. De Rosa Spier Stich
ting is opgericht in 1963 door de
harpiste zelf. Haar ideaal was
oudere mensen hun kunst en
wetenschap te laten voortzetten
in een verzorgingshuis.
Twee jaar voor de opening in
1967 overleed Rosa Spier. De
doelstelling van het huis is,
zoals mede-oprichtster me
vrouw H. A. Polak-Schwarz het
destijds verwoordde, nog steeds
opgenomen in de statuten. Het
luidt: „Een huis waar de bejaar
de bewoners in een creatief-
vruchtbaar samenzijn kunnen
doorgaan met het werken en
een bijdrage kunnen blijven le
veren aan het culturele leven
van Nederland."
Donderdag 6 februari, Opium
Special, 22.55 uur AVRO Ne
derland 1
STRIPS
Vijftigste route 'Weg van de Snelweg'
Louis van Dijk over bewerkingen op nieuwste cd
Voor sommige men
sen begint de dag
met Louis van Dijk.
Van negen tot tien uur op
woensdagochtend presenteert
hij sinds kort op Hilversum 4
bij de NCRV het programma
Musica Sacra en, gezien de
luisterdichtheid, met succes.
Meer aanleiding voor een ge
sprek echter is het feit dat
sinds kort ook voor het grote
publiek de cd 'Mozart/Van
Dijk' te koop is. Aanvankelijk
konden slechts zij die waren
gelieerd aan de frisdrankenfir
ma Riedel in het bezit van de
cd komen.
„Maar er was zo veel vraag
naar dat de platenmaatschappij
het heeft aangedurfd hem voor
de verkoop uit te brengen. De
doelgroep is namelijk erg klein.
Veel mensen verbazen zich
daarover, maar platenmaat
schappijen zijn in andere zaken
geïnteresseerd. Het gaat hen
ook goed. Dat zeggen ze zelf.
Maar dan hebben ze het wel
over Michael Jackson. Ze heb
ben niet zoveel belang bij klas
sieke muziek, althans muziek
waarop je dat predikaat kan
drukken. En ik begrijp dat ook
wel. Ik wil geen klaagverhaien
ophangen, want daar heb ik een
hekel aan".
„Maar ik vind het heel aardig
dat bijvoorbeeld uit het be
drijfsleven initiatieven komen
die de totstandkoming van zo'n
cd als deze mogelijk maken. Ik
blijf die mensen zien als een
substituut van vorst Esterhazy
die Haydn in staat stelde te wer
ken. We hebben geen vorsten
het bedrijfsleven. En zolang ze
de plaat niet gebruiken bij
agressieve verkoop van hun
produkt vind ik geen reden om
m'n medewerking niet te verle
nen. Ik speel en schrijf niet an
ders dan ik voor een reguliere
uitgave zou doen."
Louis van Dijk is twee men
sen veel dank verschuldigd.
„Alle eer voor Ko Kooijman
van CBS. Hij heeft het Riedel
voorgesteld toen ze met het ver
zoek om een special kwamen.
En ook hulde aan John Vis, met
permissie een van de weinige
platenmensen van kaliber in
Nederland, die de productie
heeft aangedurfd."
„Ik had er al eens over ge
dacht, maar het werk van Mo
zart kan je niet op dezelfde ma
nier aanpakken als dat van
Bach. Ik heb vroeger vaak Bach
als uitgangspunt voor improvi
saties genomen. Zijn muziek,
barokmuziek in het algemeen
heeft in zich al een swingend
ondergrondje dat veel verwant
schap heeft met de swing in de
jazz. Met Mozart ligt dat anders.
Zijn muziek is veel opener, veel
doorzichtiger. Er valt minder in
te rommelen".
„Maar ik vind dat de bewer
kingen die op de plaat staan
wonderwel zijn geslaagd, ook
dankzij de arrangementen van
Dick Bakker. Ze kunnen de
toets der kritiek die je toch aan
legt als je met Rogier van Otter-
loo hebt samengewerkt, glans
rijk doorstaan. En ik ben heel
trots op het allegro uit het veer
tiende pianoconcert dat niet tot
nauwelijks is bewerkt. Dat heb
ben we er expres opgezet: om
alle critici die voortdurend roe
pen: „Een gewoon stuk kan hij
niet spelen" bij voorbaat de
wind uit de zeilen te nemen."
De cd in Londen opgenomen.
Met The London Studio Sym
phony Orchestra.
Van Dijk: „Topmusici. Het is
een gezelschap van mensen af
komstig van de gerenommeer
de Engelse orkesten: The
London Symphonic, The Aca
demy. En een plezier dat ze in
deze vorm van muziekmaken
hebben! Ze kijken er niet op
neer wil ik maar zeggen. Het
zijn tenslotte heel aparte bewer
kingen."
„Ik heb plezier in het stoeien
met die muziek. En waarom
ook niet. Strawinsky maakte in
de Pulcinella-suite schitterende
bewerkingen van Pergolesi. Du
ke Ellington heeft De Notekra-
ker prachtig bewerkt, Stan Getz
heeft alle volksliederen aange
pakt. Het kan prachtige muziek
opleveren, zolang je het gege
ven naar je toe haalt zonder het
kapot te maken. Het kan ook op
de manier van Waldo de los
Rios, dat is makkelijk zat: een
melodie pakken en er een rit
mebox onderzetten. Je moet
ook selectief zijn in de keuze
van je melodieën. De structuur
moet goed zijn. Er moet een tik
je genie in zitten."
Louis van Dijk: „We hebben geen vorsten meer, maar we hebben nu
dan het bedrijfsleven." foto roland de bruin/cpd
BOES
BOLLEBOOM
