Buitenland
President Bush maakt
van Jeltsin staatsman
Dehaene moet België
aan regering helpen
Serviërs Krajina
akkoord met VN-plan
Labour: Conservatieven
beginnen lastercampagne
Haïtianen: 'Wanneer wij teruggaanzullen ze ons doden'
Armenië wil vredesmacht
voor Nagorno-Karabach
Maandag 3 februari 1992
t: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARGREET HESLINGA
E NIEftAANTSVERDRIET Vormgeving: ANDRIES DETMAR
INWONERS VAN TOKYO
zijn gistermorgen uit hun slaap
opgeschrikt door een aardbe
ving die een minuut lang aan
hield. Er was geen schade en er
waren geen gewonden.
DE ITALIAANSE PRESIDENT SYRIË HEEFT BIJ DUITSLAND geprotes-
Cossiga heeft gisteren de twee teerd tegen het beslag op een vrachtschip
kamers van het parlement ont- met tanks voor Damascus. Volgens Bonn
bonden en bepaald dat Italië was de actie uitsluitend gericht tegen de
op 5 en 6 april naar de stembus Duitse scheepseigenaar. De tanks kunnen
gaat. straks gewoon naar Syrië.
DE IERSE PREMIER HAUGHEY wordt
donderdag vrijwel zeker opgevolgd door
rivaal Albert Reynolds. Reynolds is een
oud-minister van financiën die vorig jaar
werd weggezuiverd na een poging Haug-
hey van zijn troon te stoten.
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
Vrouwencondoom in Zwitserland te koop
Het vrouwencondoom maakt vandaag zijn werelddebuut in de
winkels in Zwitserland. Het voorbehoedsmiddel is echter nogal
duui, zo'n 12,50 gulden per pakje van drie, enigszins omslachtig
in hel gebruik en volgens degenen die het hebben uitgeprobeerd
neemt het hel plezier in seks weg. Een van de proefpersonen
omschreef hei gebruik ervan als „zwemmen met je laarzen
aan'' De condooms beschermen de vrouwen tegen zwanger
schap en seksueel overdraagbare ziektes, zoals aids. Het pro-
dukt, dat onder de naam femidom op de markt verschijnt, is een
transparant scheurbestendig zakje dat begint met een platte
ring. Het zakje gaat in de schede, de ring blijft buiten op de vagi-
Inwoners Wales voor autonomie
De meerderheid (79,9 procent) van de inwoners van Wales is
voorstander van een vorm van autonomie voor dat deel van
Groot-Brittannië. Dit is de uitkomst van een informele peiling
die een krant in Cardiff deze week heeft gehouden. Bij een refe
rendum in 1979 sprak 80 procent van de inwoners van Wales
zich nog uit tegen het voorstel een eigen parlement voor Wales
in het leven te roepen.
Andorra in april naar stembus
In Andorra, een klein vorstendom in de Pyreneën dat door
Frankrijk en Spanje samen geregeerd wordt, worden in april ver
vroegde verkiezingen voor een parlement gehouden. De perma
nente commissie van het parlement, de Cornell General dels
Vals, bepaalde de datum op 5 april. Het parlement bestaat uit 28
leden Van de 50.000 inwoners van het bergstaatje zijn er 8.239
kiesgerechtigd. De ambtstermijn van de huidige regering liep tot
december 1993. Ze had net een begin'gemaakt met geleidelijke
hervormingen waaronder het opstellen van de eerste grondwet
voor Andorra in 700 jaar tijd.
Geen kiesrecht voor vrouwen Kuwayt
In een interview met het in Londen uitgegeven dagblad De Stem
van Kuwayt heeft de Kuwaytse minister al-Sabah (binnenlandse
zaken) gisteren gezegd dat Kuwaytse vrouwen geen kiesrecht
zullen krijgen „omdat het in strijd is met de kieswet". Vrouwen
was na de bevrijding van Kuwayt wegens hun rol in het verzet
„aandacht" beloofd voor hun deelname aan het politieke leven.
Extra celstraf ex-president Bangladesh
De ex-president van Bangladesh, Ershad, is vandaag door een
speciale rechtbank veroordeeld tot driejaar gevangenisstraf we
gens corruptie. Eerder was hij in 1990 al veroordeeld tot tien jaar
celstraf wegens illegaal wapenbezit. De voormalige president die
in 1982 de macht greep tijdens een niet bloedige coup, werd in
1990 afgezet tijdens een volksopstand.
Basken demonstreren tegen terrorisme
Ongeveer een kwart miljoen mensen hebben zaterdag in de Bas-
kische stad Bilbao een demonstratie voor vrede gehouden. De
manifestatie, die zonder incidenten verliep, had als motto:
„Haast 25 jaar geweld en bijna 900 doden. Het is eindelijk tijd
voor een leven in vrede". Met uitzondering van de radicale be
weging Herri Batasuna gaven alle Baskische groeperingen ge
hoor aan de oproep tot deelname.
Shell Oil boekt fors verlies
Shell Oil, de Amerikaanse tak van de Koninklijke/Shell Groep,
heeft in het vierde kwartaal van vorig jaar een verlies geleden
van 23 miljoen dollar (41,4 miljoen gulden). In dezelfde periode
van 1990 maakte het concern nog een winst van 446 miljoen
dollar. Over geheel 1991 daalde de winst met 1,02 miljard dollar
tot 20 miljoen dollar. De verliezen zijn onder meer te wijten aan
een verouderde raffinaderij en een juridische schikking.
IBM wil met Olivetti in zee
Het Amerikaanse computerconcem IBM wil samenwerken met
zijn Italiaanse branchegenoot Olivetti. Dat heeft de topman van
IBM-Italia, Lucio Stanca, afgelopen weekeinde gezegd in een in
terview met de krant II Corriere della Sera. Zowel IBM als Olivetti
kampen momenteel met financiële problemen. IBM is momen
teel bezig branchegenoten als partner aan te trekken. Zo kondig
de het concern vorige week samenwerking aan met het Franse
Buil. Vorig jaar kondigde IBM aan op technologisch gebied sa
men te gaan met de Amerikaanse concurrent Apple.
'Verschroeide aarde' tactiek IRA
Drie bomaanslagen op hotels in Belfast hebben de Noordierse
SDLP-politicus Alban Maginess gisteren de uitspraak ondokt dat
het Ierse Republikeinse Leger (IRA) „een systematische campag
ne vooreen politiek van verschroeide aarde voert." De IRA heeft
de bomaanslagen zelf omschreven als een middel om de „eco
nomische oorlogsvoering" tegen Groot-Brittannië op te voeren.
Omdat de hotels op tijd geëvacueerd konden worden, vielen er
zaterdag geen slachtoffers. Wel werd aanzienlijke schade aange
richt
doiiccci amd Jaar koning, ontbood de voor-
RRUSSFL ANP zjtters reC, de
Vlaams-socialistische PS en de
Waalse PS plus de liberale kop
stukken uit de beide landsge
deelten. Het resultaat van die
beraadslagingen was dat Wat-
helet alsnog werd bevrijd van
zijn opdracht en Dehaene de
informatie-opdracht, waarmee
volgens een droge mededeling
van het paleis de koning hem
vervolgens belastte, aanvaard-
Koning Boudewijn van België
laat er geen gras over groeien.
Na overleg met de drie grote
partijen is het afgelopen week
einde de Vlaamse christen-de
mocraat Jean-Luc Dehaene
aangesteld tot informateur om
te proberen een uitweg te vin
den voor de politieke crisis
waarin België zich twee maan
den na de parlementsverkiezin
gen van 24 november bevindt.
De 51-jarige CVP'er Dehaene
lost Melchior Wathelet van de
Waalse zusterpartij PSC af die
zaterdag zijn formatie-opdracht
aan de koning teruggaf. Wathe-
lets ontslag hing al eerder in de
lucht, ware het niet dat Boude
wijn hem vrijdag vroeg aan te
blijven. Ondertussen begon de
vorst zich zelf te bemoeien met
de tot nu toe vruchteloze in
spanningen een nationale rege
ring op de been te brengen.
Boudewijn, al ruim veertig.
de.
Dehaene, demissionair vict-
premier en minister van verkeer
en institutionele hervormingen,
wil „in alle discretie" opereren.
Zo werd zondag „uit zijn omge
ving" vernomen dat hij „reke
ning zal houden met wat in de
vorige fases is gebeurd". Verder
zou Dehaene zich niet beper
ken tot luisteren maar ook
„proberen de verschillende
standpunten dichter bijelkaar te
brengen", zonder daarmee ie
dereen vast te pinnen.
tegen het VN-plan verzette,
heeft het Joegoslavische presi
dentschap de VN de garantie
gegeven dat de blauwhelmen
ongehinderd kunnen komen,
en dat de plaatselijke instanties
van de Servische gebieden in
Kroatië actief met hen zullen
samenwerken. „Daarmee is vol
daan aan de voorwaarden voor
een besluit van de Veiligheids
raad over het sturen van deze
troepen naar Joegoslavië", al
dus een verklaring van het pre
sidium.
Maar enkele Servische leiders
uit Krajina lieten weten dat ze
nog steeds bezwaar hebben te
gen essentiële onderdelen van
het plan, ook al stemden ze er
in principe mee in.
Vertegenwoordigers van de Ser
vische enclave Krajina in Kroa
tië zijn gisteravond akkoord ge
gaan met het vredesplan van de
Verenigde Naties op een verga
dering met het door Servië be
heerste presidentschap van Joe
goslavië.
Het fiat van Krajina, dat zich
tot republiek heeft uitgeroepen,
werd gepresenteerd door Mile
Paspalj, de voorzitter van het
parlement van het gebied. „Pre
sident" Milan Babic van Kraji
na, een felle tegenstander van
het VN-plan, was niet aanwezig.
De vrijdag begonnen besprekin
gen duurden meer dan 40 uur.
Na de onverwachte instem
ming van Krajina, dat zich altijd
Zondagsblad 'onthult' relatie Kinnock-Moskou
londencees van zweeden Verenigde Staten hebben bekri-
üseerd. Het gesprek zou halver
wege de jaren '80 hebben
correspondent
De Britse Labour Partij heeft de
regerende Conservatieven van
John Major gisteren beticht van
'de smerigste verkiezingscam
pagne van de eeuw'. Aanleiding
voor de woede-uitbarsting was
een artikel in de rechtse Sunday
Times gisteren over de ver
meende betrekkingen tussen
Labour-leider Neil Kinnock en
het Kremlin.
Uit de archieven van de ont
mantelde Communistische Par
tij in Moskou had de zondags
krant de 'notulen' verkregen
van een gesprek tussen Kinnock
en de Russische ambassadeur te
Londen. Daarin zou hij tegen
ambassadeur Popov hebben ge
zegd dat de Britten zich tegen
Thatcher zouden verweren
zoals de Russen bij Stalingrad
tegen de Duitsers.
Hij zou ook het buitenlandse
beleid van de Sovjetunie heb
ben geprezen en dat van de
Ambassadeur Popov stuurde
vervolgens een verslag van het
gesprek naar zijn bazen in Mos
kou. Volgens Sovjet-spion Gor-
doviesky, die enkele jaren gele
den naar de Britten overliep,
hadden Sovjet-ambassadeurs in
die dagen dé neiging hun notu
len wat aan te dikken om het
Kremlin een plezier te doen.
De Conservatieven ontken
den bij monde van voorzitter
Patten het startschot te hebben
gelost voor een lastercampagne.
Chris Patten omschreef de La-
bour-politici als 'paranoïde'.
Een andere Britse zondags
krant, de gematigd linkse Obser
ver, onthulde dat een aantal
computerdisks met 'gevoelige
informatie' de afgelopen maan
den zijn ontvreemd uit de kan
toren van vooraanstaande La-
bour-politici.
GUANTANAMO BAY DPA-Rtr
De wanhoop en de angst staan duide
lijk te lezen op de gezichten van de Haï-
tiaanse vluchtelingen die zijn onderge
bracht in kampen bij de Amerikaanse
basis Guantanamo op Cuba. Veel man
nen, vrouwen en kinderen zitten er al
maanden, maar nu het Amerikaanse
Supreme Court (Hooggerechtshof) een
verbod op gedwongen repatriëring van
de vluchtelingen ongedaan heeft ge
maakt, zullen ze worden terugge
stuurd. De enige weg uit het kamp leidt
naar Haiti.
De eerste 250 Haïtianen zijn gisteren
al aan boord gegaan van een Ameri
kaans schip dat hen terug zal brenger
naar Haïti. Gelaten legden zij zich nee-
bij hun lot. Anderen maken van de aan
wezigheid van journalisten en came*
mensen die het vertrek van de ee- -»e
groep vastleggen, gebruik om hun hu-
tratie over de gang van zakenr te uiten.
En hun angst voor wat hun bij terugkeer
te wachten staat. „Wanneer ik terugga,
zullen zij mij doden", roept een van hen
vertwijfeld uit.
Circa 10.000 Haïtianen vluchtten weg
uit Haïti na de staatsgreep die eind sep
tember een einde maakte aan het be
wind van de democratisch gekozen pre
sident Jean-Bertrand Aristide. In over
volle zeilboten en gammele bootjes ver
trokken 7ii. De meesten werden opgepikt
door de Amerikaanse kustwacht en on
dergebracht op de basis Guantanamo of
schepen van de kustwacht, maar hon
derden kwamen tijdens de gevaarlijke
zeereis om, aldus luitenant Peter
an de kustwacht,
h b#" gevlucht, omdat ik beschoten
wera /egt een vrouw, die nu tot de eer
sten be« oort die teruggaan. „Iedereen
v\a- ba« g zo zegt zij over de tijd van
vlaJ na de staatsgreep. Een bouwvakker
vali aa- oij„Iedere dag vielen er scho
ten. \eie- zijn omgekomen". Zijn ver-
zoek om asiel is afgewezen en hij zal te
rug moeten naar zijn vaderland. Hoe het
daar op dit moment is weet hij niet,
maar hij houdt het voor mogelijk dat
mensen opgepakt en gemarteld worden.
Brigadegeneraal George Walls, die
sinds november de operatie in Guanta-
namo-baai leidt, doet veel verhalen over
de politieke vervolging op Haïti af als
„erg overdreven". Deze eenvoudige
mensen stonden „ver van het regerings
niveau", zo verklaart hij. Hij hecht niet
veel geloof aan hun verhalen. „Zij weten
precies wat zij de immigratiefunctiona
rissen moeten vertellen. Zij kennen de
beste verhalen. Maar veel variatie zit er
niet in".
Ruim 3.300 vluchtelingen zijn in-
midddels als asielzoeker aanvaard en
1.600 mensen wachten nog in kamp-
Buckley bij Guantanamo op vervoer
naar de Verenigde Staten. Dat zovelen
toch als asielzoeker zijn toegelaten, heeft
anderen ertoe gebracht ook te vluchten,
zo meent een hoge officier van de kust
wacht.
Een uitspraak van de federale rechter-
bank in Miami verhinderde sinds twee
maanden gedwongen repatriëring van
de vluchtelingen. De Amerikaanse rege
ring waarschuwde dat nog eens 20.000
Haïtianen van plan waren naar de VS te
vertrekken en zij deed een dringend be
roep op het Hooggerechtshof de uit
spraak van de federale rechtbank onge
daan te maken. En afgelopen vrijdag gaf
het Hooggerechtshof, met zes stemmen
voor en drie tegen- de regering haar zin.
Het terugsturen van de vluchtelingen
zal ongeveer een maand duren. Verzet
tegen de repatriëring verwacht brigade
generaal Walls niet.
Charles Schumer, die voor de Demo
craten in het Huis van Afgevaardigden
zit, zei dat hij begin volgende week met
een wetsvoorstel wil komen om de ge
dwongen repatriëring te verbieden. De
Haïtianen zouden tijdelijk een be
schermde status krijgen, tbtdat president
George Bush het Congres kan verzeke
ren dat de democratie op Haïti is her
steld.
„Wij gaan niet terug" roepen deze Haïtianen nadat het Amerikaanse Hoogerechtshof bekendmaakte dat ge
dwongen repatriëring van de vluchtelingen is toegestaan. •foto afp
Politiek succes brengt Jeltsin geen economische steun
De Verenigde Staten en Rusland hebben formeel vriend
schap gesloten en de oude vijandschap tussen de VS en
de Sovjetunie begraven. Na een bijeenkomst in Camp
David verklaarden de presidenten Bush en Jeltsin dat een
nieuw tijdperk van vriendschap en samenwerking is aan
gebroken.
President Bush deed zijn uiter
ste best om Jeltsin de status van
een internationaal leider te ge
ven. Vrijdag bij de VN-top in
New York ging Bush als een
vriend naast Jeltsin zitten met
de hand om zijn schouder. De
twee presidenten meldden ook
dat zij elkaar al bij de
dag in Camp David echter niet.
Wel zullen ze binnenkort twee
topconferenties beleggen in
Moskou en Washington. Minis
ter Baker (buitenlandse zaken)
gaat in de loop van deze maand
naar Moskou en de hoofdste
den van andere republieken om
te spreken over een verminde
ring van het aantal kernwapens.
Jeltsin wil terug naar £500 kern
wapens, Bush wil niet verder
gaan dan 6000. Baker zal ook
het verdere verloop van de hu
manitaire hulp aan het GOS be
studeren, waartoe een interna
tionale conferentie de vorige
maand in Washington besloten
heeft.
De officiële verklaring was
verder een herhaling van eerde
re afspraken tussen Bush en
Gorbatsjov. Het belang was dat
die afspraken nu formeel zijn
overgegaan op Rusland, dat
daarmee in de internationale
politieke arena weer een nieuwe
stap heeft gezet als officiële op
volger van de Sovjetunie.
Tegenover het politieke suc
ces van Jeltsins reis staat de te
leurstellende economische
oogst. In Canada sprak hij giste
ren met enige verbittering over
het gebrek aan animo van het
Canadese bedrijfsleven om te
investeren. Soortgelijke kritiek
had hij eerder vorige week al op
Amerikaanse bedrijven. Er
heerst in het westen „geen echt
begrip voor de ontwikkelingen"
in de voormalige Sovjetunie, zei
Jeltsin.
Opiniepeilingen wijzen Jeltsin
nog steeds aan als de populair
ste politicus in zijn land, maar
de percentages zakken onrust
barend. De man in de straat be
grijpt niet dat hij vijf tot tien
keer zoveel moet betalen voor
levensmiddelen. Daarnaast
kampt Jelstiri met het nationa
lisme en groeiende weerstand
in het leger. De komende weken
zullen moeten uitwijzen of de
sociale onvrede gaat uitmonden
in massale acties en hoe sterk
Jeltsins positie werkelijk is. On
tevreden officieren hebben al
aangekondigd zich bij acties
„aan de kant van het volk" te
scharen.
Turkije wil de
inwoners eva
cueren van
dorpen in het
bergachtige
zuidoosten
van het land,
waar zeker
142 doden zijn
gevallen bij
een reeks lawi
nes. De men
sen zullen naar
naburige ste
den worden
overgebracht,
zo verklaarde
de minister
Kumbaracibasi
(huisvesting)
gisteren.
Het afgelopen
weekeinde
werden met
name de drie
oostelijke pro
vincies getrof
fen dooreen
reeks lawines,
veroorzaakt
door hevige
sneeuwval.
Zeker 142
mensen kwa
men om en er
worden nog
150 personen vermist.
Reddingswerkers vonden gisteren in Gormec, een 258 zielen tellend dorp in de provincie Simak, 26 lijken (foto). Het dorp werd zaterdag bedol
ven onder een enorme sneeuwmassa. Voor vandaag wordt nog meer sneeuw verwacht. •foto epa
DAVOS-MOSKOU Ap-Rtr-AFP
De Armeense president Ter-Pe-
trossian heeft gisteren in het
Zwitserse Davos opgeroepen tot
de vorming van een vredes
macht van de Gemenebest van
Onafhankelijke Staten (GOS),
die in Nagorno-Karabach gesta
tioneerd zoy moeten worden
als buffer tussen de Armeniërs
en de Azerbajdzjanen.
Als dit te lang op zich zou la
ten wachten en als de situatie
slechter zou worden, wil Ter-
Petrossian de Verenigde Naties
vragen tussen beide te komen.
Azerbajdzjan is tegen het voor
stel, maar minister Sadichov
(buitenlandse zaken) heeft gis
teren aangeboden zijn Armeen
se collega te ontmoeten om het
conflict te bespreken. Het afge
lopen weekeinde is weer zwaar
gevochten in de overwegend
Armeense enclave binnen Azer
bajdzjan.
De Armeense minister van
defensie heeft aangekondigd
van de enclave een onneembare
vesting te maken om te voorko
men dat Nagorno-Karabach
volledig in handen valt van
Azerbajdzjan.
Het Congres van Tataren, dat bijeen is in Kazan, de hoofdstad van
de autonome republiek Tatarstan, heeft zaterdag de wederoprich
ting geproclameerd van de onafhankelijke staat „die op 2 oktober
1552 was opgeschort na agressie door de buurlanden". De partij zal
om aansluiting van de nieuwe staat bij de Verenigde Naties vragen.
In de voormalige Sovjetunie bestond, binnen het grondgebied
van de Russische Federatie, een autonome Tataarse republiek (Ta
taarse ASSR), met als hoofdstad Kazan en met ruim 3 miljoen in
woners.
Het Congres in Kazan koos een „schaduwparlement", de Milli-
Mejlis (nationaal congres) met 75 leden, van wie 25 de Tataren ver
tegenwoordigen die buiten het gebied wonen. Tot voorzitter koos
het Talgat Abdoelin, die lid is van het parlement van Tatarstan.
Het parlement van Tatarstan had in oktober een onafhankelijk
heidsverklaring aangenomen die nog aan een referendum moet
worden onderworpen. De plaatselijke regering voert onderhande
lingen met Moskou over een grotere financiële autonomie.