Binnenland
Geen datum voor
bezoek Z-Afrika
Hoofdrol voor Kok tijdens overleg in Davos
Brand in Turkse moskee
zou zijn aangestoken
Ahold gaat distributie
in Moskou onderzoeken
Maij kiest mogelijk
toch rekening-rijden
Actiegroep vernielt helikopters
Scepsis over salarisplan politie
Omroepen boos op Krant op Zondag
Maandag 3 februari 1992
Redactie: 023-150225 JANINE BOS AAA ALTAN ERDOGAN RONALD FRJSART (dief)
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Inter Press Service (IPS).
K VAN DEN HURK JAN PREENEN SI AAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving; MARIANNE VERSCHUREN
DE NELSON MANDELABRUG in Zoetermeer, die
officieel pas begin april opengaat, is beklad met ha
kenkruizen en leuzen die zijn gericht tegen buitenlan
ders. Er is onder meer met verfbussen gespoten op ra
men van het viaduct en ook enkele borden van de
Nederiandse Spoorwegen zijn beklad.
NIEUWSLIJN
Demonstratie motor eindigt op tafel
Een 24-jarige man uit Meppel is zaterdag gewond geraakt, toen
hij een net gekochte motorfiets aan vrienden wilde demonstre
ren. De man startte de motor, maar vergat dat het apparaat in
de versnelling stond. De motor schoot met berijder tientallen
meters door de straat, waarna hij via een stoep en twee tuinen
tegen een huis tot stilstand kwam. Door de klap werd de be
stuurder gelanceerd. Hij vloog door een dubbele ruit heen en
kwam voor de ogen van de verbouwereerde bewoner op de sa
lontafel terecht. De bestuurder moest in het ziekenhuis oor, hals
en knie laten hechten. De schade is nog onbekend.
Damhert toch niet vogelvrij verklaard
Staatssecretaris Gabor (natuurbeheer) geeft de jacht op het
damhert toch niet vrij. Hij zei dat zaterdag in Den Bosch bij de
presentatie van de Atlas van de Nederlandse Zoogdieren. On
langs stelde Gabor nog voor het damhert niet langer te bescher
men, omdat het dier niet van nature in ons land voorkomt. Het
werd in de 16de eeuw naar Nederland gehaald. Gabor heeft de
afgelopen tijd honderden brieven ontvangen met het verzoek
het hert te blijven beschermen. „Het was niet mijn bedoeling de
jacht op het damhert te intensiveren. Zo werd het voorstel ech
ter geïnterpreteerd. Aan deze discussie heb ik een eind willen
maken", aldus de staatssecretaris.
Astrid Roemer weg bij Groen Links
De Surinaamse schrijfster Astrid Roemer stapt uit de Haagse ge
meenteraadsfractie van Groen Links. Zij wil niet wachten op het
oordeel dat de algemene ledenvergadering woensdag over haar
functioneren in de raad velt. Het raadslid heeft een conflict met
de fractie over haar werk. De fractie verwijt Roemer onder meer
dat ze politiek onvoldoende functioneert, heel vaak afwezig is en
dat ze onvoldoende bereid is samen te werken. Volgens Roemer
is het Haagse bestuur van Groen Links niet in staat dit conflict
op te lossen.
ZAANDAM RONALD MASSAUT
Het kruideniersconcern Ahold
gaat studeren op een oplossing
voor de slechte voedseldistribu
tie in Moskou. Dat gebeurt op
verzoek van de Europese Com
missie in Brussel. Het onder
zoek zal meerdere weken du-
Ahold dankt de opdracht aan
de ervaring van het concern op
de Oosteuropese markt (Ahold
is eigenaar van een supermarkt
keten in Tsjecho-Slowakije) en
de bewezen kennis op het ge
bied van distributie.
Inwoners van Moskou moe
ten uren in de rij staan voor bij
na lege winkels. Probleem is de
aanvoer van levensmiddelen.
De Europese Gemeenschap
heeft voor ruim 4,6 miljard gul
den aan voedselhulp toegezegd,
maai- dit kan het leed nauwe
lijks verzachten.
Directeur Communicatie van
Ahold NV, H. Gobes, verwacht
dat het onderzoek pas op lange
re termijn iets kan opleveren.
„Het opzetten van een goed dis
tributienet duurt jaren. Je praat
over een enorm land met een
grote achterstand op dit gebied.
Dat is niet zo snel op te lossen."
Gobes beklemtoont dat Ahold
niet van plan is in Moskou of
Rusland een eigen winkelketen
op te zetten. „Onze prioriteit
ligt in Tsjecho-Slowakije. Dat is
al moeilijk genoeg."
HILVERSUM ANP
Minister Maij van verkeer kiest
mogelijk toch voor elektroni
sche tolheffing (rekening-rij
den) om het autorijden duurder
te maken. Ze zei dat gister
avond in een tv-programma
van RTL 4.
Enkele jaren geleden wezen
de regeringsfracties CDA en
PvdA het rekening-rijden af,
omdat het fraudegevoelig zou
zijn en te hoge aanlegkosten
zou vergen. Maij begon toen
met de voorbereiding van een
klassieke vorm van tolheffing.
Op ongeveer twintig plaatsen
rond de grote steden zouden
tolpleinen moeten komen, weg-
verbredingen waar de automo
bilist zou moeten gaan betalen.
Dat voornemen stuitte echter
op grote bezwaren van de
Randstadgemeenten. Het zou
kunnen leiden tot veel sluipver-
keer. Ook de Tweede Kamer is
Uitstel tot vorming overgangsregering
DAVOS GPD-ANP
Het staat nog niet vast wanneer premier Lubbers en mi
nister Van den Broek van buitenlandse zaken een offi
cieel bezoek brengen aan Zuid-Afrika. De Zuidafrikaanse
leiders De Klerk, Mandela en Buthelezi zijn het er over
eens dat de Nederlandse afvaardiging hun land kan be
zoeken, zodra duidelijk is dat een overgangsregering in
Zuid-Afrika kan worden gevormd.
besluit wordt genomen, om on
duidelijkheid te voorkomen.
Lubbers en Kok hebben ech
ter geen haast. Lubbers zei het
zelfs onlogisch te vinden om
„zo kort nadat we hebben be
sloten de reis uit te stellen" met
een nieuwe datum op de prop
pen te komen. Vorige week
dinsdag werd besloten tot uit
stel van het bezoek, dat was ge
programmeerd van 18 tot 20 fe
bruari.
Tussen de besprekingen door
toonden alle betrokkenen zich
in de loop van zaterdag en zon
dag optimistisch. De Klerk zei
gisteravond: „Ik ben ervan over
tuigd dat de Nederlandse rege
ring een bezoek brengt aan
Zuid-Afrika. De kwestie moet
alleen zó worden gehanteerd,
dat het bezoek in ons aller be-
Ook wil premier Lubbers in alle
rust de balans opmaken van de
gesprekken die hij en de minis
ters Kok en Van den Broek het
afgelopen weekeinde in het
Zwitserse Davos voerden met
ANC-leider Nelson Mandela, de
Zuidafrikaanse president De
Klerk en Zulu-leiaer Buthelezi.
Bovendien is tussen de drie
Nederlandse bewindslieden
eerst nog 'intern beraad nodig',
voordat een nieuwe datum kan
worden vastgesteld, zei Van den
Broek gisteravond.
In tegenstelling tot Kok en
Lubbers wil Van den Broek dat
zo snel mogelijk een concreet
Mandela zwakte
een gesprek met PvdA-leider
Kok ook het ANC-standpunt af
dat een officieel bezoek van
Lubbers pas aanvaardbaar is,
wanneer het blanke minder
heidsbewind is verdwenen. Een
bezoek is ook denkbaar als een
'onomkeerbare stap' is gezet op
weg naar de vorming van een
overgangsbewind waarin ook de
zwarte bevolking is vertegen
woordigd, aldus Kok zaterdag
na afloop van de gesprekken.
Mandela verwacht dat deze
stap binnen een half jaar kan
worden genomen. Dat betekent
dat uitstel van de reis met een
paar maanden voor alle partijen
aanvaardbaar zou kunnen zijn.
Geen van de betrokkenen lijdt
dan al te veel gezichtsverlies.
Behalve over het voorgeno
men bezoek hebben de Neder
landse bewindslieden met de
drie Zuidafrikaanse leiders ge-
Nelson Mandela luistert tijdens de plenaire zitting van het Wereld Economisch Forum in Davos naar de Zuid
afrikaanse president De Klerk. foto epa
sproken over alle aspecten van zijn bevindingen. teringen in Zuid-Afrika. Ook in
de staatkundige veranderingen Mandela vroeg de intematio- dit geval is het volgens de ANC-
die Zuid-Afrika staan te wach- nale politici en zakenlieden in leider het beste om te wachten
ten. Het kabinet doet morgen in Davos overigens zich voor te tot er een interim-regering is
de Tweede Kamer verslag van bereiden op het doen van inves- gevormd.
'Waarom een gebedsruimte? Dat snappen we niet'
ARNHEM ANP
AMSTERDAM THEA VAN BEEK
ANP
In een gebedsruimte van de
Turkse gemeenschap in een
school aan de Baden Powellweg
in Amsterdam is gistermorgen
vroeg brand uitgebroken. De
brand verwoestte de vloerbe
dekking en een raamkozijn.
Hoewel geen sporen van een
brandbom zijn gevonden, denkt
de politie aan brandstichting.
De politie laat materiaal in
een laboratorium onderzoeken.
Ongeveer een uur na de brand
werd telefonisch meegedeeld
dat in de moskee brand was ge
sticht. De man sprak niet na
mens een organisatie. De politie
houdt er rëkening mee dat hij
over de brand had gehoord via
het radioverkeer van de politie.
De Turken maken al zeven
jaar gebruik van het oude
schoolgebouw in Amsterdam.
Al die jaren was nog nooit iets
gebeurd. Tot twee weken gele
den een skinhead stenen door
de ramen gooide. Gistermorgen
was het opnieuw raak.
„Dit mag je niet stil houden.
Het mag hier niet zo worden als
in Duitsland of België", zei
woordvoerder Mehmet Karaca
gisteren. In het centrum hadden
zich enkele tientallen Turken
verzameld. Ze zaten verslagen
bijeen. Bij de brand gingen een
raamkozijn en de vloerbedek
king in vlammen op. Een laag
roet bedekt plafond en muren.
De Turkse gebruikers van het
centrum vrezen het ergste.
„Drie weken geleden werden
hier in de buurt racistische
pamfletten verspreid. Als afzen
der stond vermeld de Centrum
Partij", aldus Karaca. „Een week
later gingen er stenen door de
ruiten"
In de wijk Osdorp wonen on
geveer vijfhonderd Turkse fami-
De actiegroep 'Alle politieke gevangenen in Ne
derland vrij' heeft de verantwoordelijkheid opge
ëist voor het vernielen en in brand steken van
acht gevechtshelikopters vannacht op de vliegba
sis Deelen, even ten noorden van Arnhem. Bij die
actie is één toestel volledig uitgebrand. De totale
schade loopt in de miljoenen guldens.
In een verklaring wijst de actiegroep erop dat
ettelijke miljarden zullen worden geïinvesteerd in
de luchtmobiele brigade. „Er wordt openlijk toe
gegeven dat deze wapens niet defensief zijn, maar
ook op andere plaatsen in de wereld kunnen wor
den ingezet. Wapens zijn niet de weg. Het wegne
men van de oorzaken is de echte weg naar de vre
de", aldus de verklaring.
Dat houdt in, aldus de actiegroep, dat al het
geldverslindende wapentuig moet worden opge
ruimd en dat de export van wapentuig moet wor
den stopgezet. Met de vrijkomende middelen kan
dan volgens de actievoerders zinnige economi
sche steun worden verleend om de armoe in de
wereld te bestrijden.
AMSTERDAM GPD
Het plan van de Amsterdamse
korpsleiding om politie-agenten
meer salaris te geven, zaait ver
warring en is 'onhandig'. Dat
zegt Leen van de Linde, voorzit
ter van de Nederlandse Politie
Bond (NPB). „Ze doen alsof al
leen in de hoofdstad de werk
druk zo hoog is."
Vorige week liet de Amster
damse hoofdcommissaris J.
Kuiper weten nog deze zomer te
willen overgaan tot een nieuw
beloningssysteem voor agenten
en hoofdagenten. Dit jaar zullen
ongeveer 300 agenten er maxi
maal 500 gulden bruto per
maand op vooruit gaan. Met
deze maatregel hoopt de korps
leiding verdere leegloop van de
geüniformeerde dienst van het
Amsterdamse korps tegen te
gaan. In het huidige systeem
kunnen hoofdagenten niet ver
der in salaris groeien dan 3860
gulden bruto per maand. Door
groeien is alleen mogelijk als de
hoofdagent terechtkomt in een
leidinggevende functie.
De Nederlandse Politie Bond
is sceptisch. Al in het voorjaar
van 1991 werden met de minis
teries van binnenlandse zaken
en justitie landelijke afspraken
gemaakt over salarisverbetering
voor agenten. H. van Rijn, Am
sterdams voorzitter van de NPB:
„Sinds die tijd wordt op lande
lijk en regionaal niveau overleg
gevoerd. Amsterdam doet nu
voorkomen alsof zij de enige is
die met dit plan komt. Dit
haastwerk kan voor grote onrust
zorgen, omdat mensen niet we
ten waar ze aan toe zijn."
HILVERSUM ANP
Het uitgebrande interieur van de Turkse gebedsruimte.
lies. De meesten maken gebruik
van het centrum. Na de bom
aanslagen in Den Haag en de
brandbommen in de moskee in
Amersfoort, is nu ook de Turkse
bevolking in Amsterdam opge
schrikt. De hele zondag was het
een komen en gaan van belang
stellende sympathisanten, uit
Den Haag, Utrecht en Amster
dam.
Karaca: „Waarom een ge
bedsruimte? Dat snappen we
niet. In de Koran staat: blijf van
de gebedsruimten af, zelfs van
die van je vijand."
Veronica en Tros hebben verontwaardigd gerea
geerd op de bewering van de uitgever van De
Krant op Zondag, dat beide omroepen program
magegevens hebben afgestaan voor de TV-Krant
op Zondag. Elke vorm van medewerking wordt als
'onzin' betiteld. Volgens de Tros moet de NOS ju
ridische stappen ondernemen tegen de uitgever.
De NOS heeft laten weten vandaag nader overleg
te voeren over mogelijke stappen.
De Krant op Zondag heeft gisteren in een opla
ge van 200.000 exemplaren de eerste uitgave van
de TV-Krant op Zondag verspreid. In een gratis
kleurenbijlage worden de programmagegevens
van de tien best bekeken zenders gepubliceerd.
De informatie beperkt zich tot het 'spoorboekje'.
De toelichting is zeer summier. Het is voor het
eerst dat buiten het omroepbestel een Nederland
se gids wordt gedistribueerd.
Volgens uitgever Pieter Storms van de Krant op
Zondag hebben Tros en Veronica op zijn verzoek
alle informatie toegezonden. De krant hoeft daar
voor geen vergoeding te betalen. Verder is de
krant volgens Storms door vrije nieuwsgaring op
de hoogte van de programmering van de andere
omroepen.
Woensdag dient bij het College van Beroep in
Den Haag de zaak van de Krant op Zondag tegen
de weigering van de staatssecretaris van econo
mische zaken op te treden tegen de weigering van
de omroepen mee te werken aan de verspreiding
van programmagegevens. Volgens de krant is
sprake van een onaanvaardbare monopolieposi
tie en moet de staat op grond van de Wet econo
mische mededinging optreden. EZ acht de ver
spreiding van programmagegevens echter een
zaak die is geregeld in de Mediawet en daardoor
onder de verantwoordelijkheid van de minister
van wvc valt.
niet enthousiast. Eind vorig jaar
zei de PvdA dat het rekening-rij
den misschien te vroeg is 'afge
schoten'. Ook een aantal wet
houders in de Randstad heeft
zijn voorkeur voor elektronische
tolheffing uitgesproken. Het
CDA is overigens nog steeds te
gen. Deze maand beslist het ka
binet voor welke variant wordt
gekozen.
Ook een spitsheffing, die zou
moeten worden gecontroleerd
via het kentekenbewijs, behoort
volgens Maij nog tot de moge
lijkheden. Eerder verwierp het
kabinet dit systeem vanwege de
te verwachten problemen met
de handhaving. Al dan niet
elektronische tol of spitsheffing
wordt op z'n vroegst in 1995 in
gevoerd. De bedoeling ervan is
het autorijden terug te dringen
en geld binnen te halen voor
het financieren van tunnels, we
gen en de verbetering van het
openbaar vervoer.
DAVOS MARGREET VERMEULEN
„Ik heb graag dat jij er morgen ook bij
bent als ik met Lubbers en Van den
Broek praat", zei Nelson Mandela za
terdag tegen vice-premier Wim Kok.
De PvdA-leider glundert bij de herin
nering. Het kostte Kok zaterdagmid
dag nog geen half uur om de ergste ra
fels in de relatie tussen het Nederland
se kabinet en het ANC weer aan elkaar
te knopen. Mandela bevestigde dat
toen hij na afloop van zijn ontmoeting
met Kok de toegestroomde pers vertel
de: „Ik verzeker u dat wij de Neder
landse premier Lubbers zeer hoog
achten".
Kok kon niet stuk het afgelopen
weekeinde in Davos. Eerst sleep hij de
scherpe kantjes weg van de irritatie die
bij het ANC was ontstaan over het
voorgenomen bezoek van premier
Lubbers en minister Van den Broek
van buitenlandse zaken aan Zuid-Afri
ka. En als straks een compromis mo
gelijk blijkt waarmee Lubbers en Van
den Broek hun gezicht kunnen redden
op het internationale toneel, dan is
Kok er de wegbereider van. Dezelfde
Kok die door de twee CDA-bewindslie-
den zo smadelijk werd genegeerd bij
de voorbereidingen van dit bezoek.
Davos vormde een opvallend decor
voor de besprekingen tussen het trio
Lubbers-Kok-Van den Broek en de
Zuidafrikaanse president De Klerk en
de leider van het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC), de 74-jarige Mandela.
De mondaine wintersportplaats in
Zwitserland was tegelijk gastheer voor
het gezaghebbende WEF (Wereld Eco
nomisch Forum), terwijl nog geen
honderd meter verderop Yvonne van
Gennip aan haar warming-up begon.
Want ook de olympische schaatsselec-
tie had zich dit weekeinde in Davos
genesteld. Alle hotelkamers waren dan
ook volgeboekt, zodat Kok zich tevre
den moest stellen met een logeerka
mertje in het Nederlandse astmacen
trum.
Door een gemiste vlucht, dichte mist
en verkeersopstoppingen zat Mandela
zaterdagochtend tweeëeneenhalf uur
tevergeefs in zijn hotel op Kok te
wachten. Vijf keer opnieuw moest
Mandela afspraken in zijn agenda ver
schuiven om Kok alsnog zaterdag te
kunnen ontvangen. Maar toen Mande-
la uit het overleg met Kok kwam, was
de sfeer er een van voorzichtige ver
zoening. „Wij nemen een zelfde stand
punt in. De details worden morgen be
sproken met premier Lubbers en mi
nister Van den Broek", aldus Mandela.
Tot grote opluchting van Kok nam
Mandela zowel zaterdag als zondag
ook de moeite het scherpe verzet van
het ANC tegen de geplande komst van
Lubbers en Van den Broek „te recht
vaardigen en te verklarenzoals Kok
het uitdrukte. „Het zou mij pijn doen
als het ANC tegen Nederlandse be
windslieden moet demonstreren", had
de ANC-leider tegen Kok gezegd.
„Daar spreekt een man die voor de
volle honderd procent de waarheid
spreekt", meende Kok, die zich duide
lijk lekker voelde in zijn nieuwe rol als
parttime-minister van buitenlandse
zaken.
De PvdA-leider ontkende dat hij
Lubbers en Van den Broek een dag
eerder als 'verkenner' vooruit was ge
reisd. „Ik ben geen onderhandelaar",
glimlachte Kok in de lobby van een
van de vele luxe hotels in Davos. Maar
als een ervaren onderhandelaar laat
Kok niet na ook de „knappe balanceer-
kunst" van de Zuidafrikaanse presi
dent te prijzen. Tegelijkertijd tempert
Kok de verwachtingen van het week
endje Davos. „Het weekeinde is ge
slaagd als er een behoorlijk uitzicht is
op voortgang van de gesprekken, zo
danig dat het bezoek niet langer om
streden is. En als er een nieuwe datum
uitrolt, is dat mooi meegenomen".
Zijn bemoeienis met de Zuid-Afrika-
reis bezorgt Kok „geen enkele kop
zorg", lacht hij. Gaat Kok straks mee
naar Zuid-Afrika als een nieuwe datum
is geprikt? Heeft Mandela hem dat niet
al gevraagd? De vice-premier denkt
even na: „Nee, niet met zoveel woor
den. Wel heeft Mandela gezegd dat
„hij prijs zou stellen op een brede de
legatie vanuit Nederland. En via de
vakbond is er natuurlijk een speciale
relatie met het ANC."
