WlNTERSPFTFN
Jean-Claude Killy:
'God in Frankrijk'
'Het schaatsen in
Nederland is
absoluut clean'
3 februari 1992
Redactie: Karei Jansen, Ad van Kaam
Eindredactie: Paul de Tombe
Vormgeving: Ed Petit Rutger J. Hoogerdijk
25
Jean-Claude Killy: „Ik wil dat iedereen hier straks weggaat met het idee een tijdje op een andere
planeet te hebben geleefd. De planeet die Franse Olympiade heet." foto soenar chamid
Ski-legende en
mede-organisator
van Winterspelen
mogelijk opvolger
van Samaranch
In Parijs schijnt hij af en toe een
vorkje mee te prikken met president
Francois Mitterand en burgemeester
Jacques Chirac en in Barcelona is hij
kind aan huis bij Juan Antonio Sama
ranch. Jean-Claude Killy: een 'God in
Frankrijk'. Met zijn 48 jaar is hij nu al
een legende en het levende bewijs
van het Franse superioriteit-gevoel.
Winnaar van drie gouden ski-medail
les (Grenoble, 1968), multi-miljonair,
ex-filmster, voormalig playboy en
mislukt autocoureur.
ALBERTVILLE GOVERT WISSE
Sanche de Gramont vond al vlak na de Spe
len van 1968 een verklaring voor de immen
se bewondering voor Killy, die De Gaulle
qua populariteit aardig naar de kroon be
gon te steken. Ze schreef in portret van een
volk': „Franse olympische skiërs zijn de as
tronauten van hun land. Hun overwinnin
gen doen vergeten, dat Frankrijk geen eigen
ruimtevaartprogramma heeft. Killy is de
Franse John Glenn."
Vierentwintig jaar nadat hij zijn land als een
astronaut op ski's in vervoering bracht,
hoopt Frankrijks eigen JC-superstar de we
reld opnieuw aan zich te binden. Ditmaal
als mede-organisator van de zestiende
Olympische Winterspelen, die zich in zijn
geboortestreek afspelen. 'Albertville' moet
het grootste, mooiste en duurste sportspek-
takcl van deze eeuw worden in Frankrijk.
Er wordt gefluisterd, dat Killy Samaranch
tezijnertijd als IOC-president mag opvol
gen, als hij de komende 'Jeux d'Hiver' tot
een goed einde weet te brengen, 't Is voor
hem te hopen, dat de hemel niet net zo n
massa sneeuw naar beneden spuugt als in
het laatste december-weekeinde. Toen was
er geen doorkomen meer aan in de Alpen,
hetgeen het ergste doet vrezen voor de ko
mende olympische periode, waarin op de
bergwegen rond Albertville onder normale
omstandigheden al een enorme filevorming
en vertraging wordt verwacht.
Killy twijfelt zelf of hij in de toekomst dé
kandidaat is om in de vacature Samaranch
te voorzien. In een sportblad zegt hij daar
over: „Voor die positie is kennis en ervaring
nodig, waarover ik niet beschik. De Spelen
van nu zijn mijn laatste stap. Hoeveel hoger
denkt u dat ik nog kan reiken?"
Jean-Claude Killy heeft zijn 1,3 miljard
gulden kostende 'speeltje' teruggebracht
naar de streek van zijn jeugd. De bergen
rond Val d'Isère, waar het gezin Killy in
1946 naar toe verhuisde. Kleine Jean-Clau
de was toen drie jaar oud was. Omdat hij
'import' is, wordt Killy net als de andere
vreemdelingen nu nog altijd aangeduid met
'Le Chinois'; de vreemdeling.
Terwijl vader Robert, piloot in de Eerste
Wereldoorlog, het druk heeft met zijn win
kel in wintersportartikelen, doodt Killy jr. de
tijd voornamelijk met zijn grote passie, het
skiën. Hij zorgt voor grote hilariteit door
soms de catechesatieles te laten schieten,
waarna de priester ook op de latten springt
en de jonge spijbelaar door de sneeuw ach
tervolgt.
Als vijfjarige wint Killy z'n eerste wed
strijdjes. Vanaf zijn tiende is Killy lange tijd
niet te genieten en onhandelbaar, nadat z'n
moeder er vandoor is gegaan en hij op een
kostschool in Chambery terechtkomt. Hij
krijgt heimwee en vlucht terug naar Val
d'Isère. Op zijn vijftiende haalt zijn vader
hem definitief van school, omdat er met de
puber geen land te bezeilen is. Vanaf dat
moment is het alleen nog maar skiën wat
de klok sUat.
Klappen
Killy begint naam te maken en wordt in
1961 opgenomen in de Franse skiselectie.
Op zijn achttiende wint hij in Val d'Isère
zijn eerste grote reuzeslalom. Het talent
krijgt daarna twee enorme klappen te ver
werken, die. hem jarenlang blijven achter
volgen. Eerst is hij schuldig aan de dood
van een vriend, omdat hij zonder rijbewijs
een auto bestuurt, die betrokken raakt bij
een ongeluk. In 1962 is hij soldaat in Algerij.
Hij komt terug met dysenterie en hepatitis
en houdt daar lang last van. Pas in 1966
wint hij voor het eerst weer, ditmaal op de
afdaling. Het jaar daarop is hij bijna onver
slaanbaar en wint 23 van de 30 races.
In 1968 maakt hij tijdens de Olympische
Spelen van Grenoble zijn faam waar, zij het
met het nodige geluk. Na de katapult-start,
zijn specialiteit, verdwijnt tijdens de afda
ling op een gegeven moment de was finaal
van zijn ski's, waardoor Killy op het laatste
stuk veel snelheid verliest. Met 0,08 seconde
wint hij maar net. Op de slalom komt Killy
niet verder dan het brons, maar de Noor
Mjoen en de Oostenrijker Schranz, de num
mers 1 en 2, worden gediskwalificeerd,
waardoor de Fransman automatisch door-
schuift naar het goud. Killy is een held en
weet onder leiding van het het bureau Mc-
Cormack, dat later ook o.a. Bjom Borg be
geleidt, zijn naam te gelde te maken in
Amerika. Hij maakt reclame voor Chevro-
lets, shirts, zonnebrillen, etc. Zijn vermogen
wordt op een bepaald moment geschat op
veertig miljoen gulden. Hij treedt op in tv-
series en maakt een film Snow Job'), die
flopt. Tussendoor doet het sexsymbool in
Le Mans en Monza pogingen een carrière
e bouwen, maar dat mislukt.
In 1973 trouwt Killy met Danièle Gaubert,
een blondine, actrice in B-films en 'co-star'
in Killy's rolprent. Ze krijgen een dochter en
Killy, die zich even later met succes vestigt
als fabrikant van skikleding, adopteert de
twee kinderen uit Gauberts vorige huwelijk
met Rhadames Trujillo, zoon van de voor
malige dictator van de Dominicaanse Repu
bliek.
Vijf jaar geleden overleed Killys' vrouw
aan kanker. Sindsdien stort Jean-Claude
Killy zich met nog meer overgave in het
project Albertville. De decentrale Winter
spelen, die op dertien lokaties worden ge
houden.
Samen met de politicus Michel Barnier,
afkomstig uil Grenoble, maakte Killy al in
1981 de plannen bekend om de Spelen naar
Albertville te halen.
Hun droom: het
achtergebleven ge
bied van de Haute
Savoie op de we
reldkaart zetten. Kil
ly en Barnier brach
ten een enorme lob
by op gang. „Er zijn
91 lOC-leden. Ikzelf
heb er 50 bezocht in
35 landen", aldus
Killy, wiens naam in
de verste oorden
deuren opende, die
voor anderen geslo
ten bleven.
Streep door de re
kening was de kan
didatuur van Parijs
voor de Zomerspe
len van 1992. Het
IOC heeft al in 1936
bepaald dat de Zo
mer- en Winterspe
len niet in een jaar
in eenzelfde land
BEGROTING
situatie op 30 apn) 1991
afgerond in mI|oenen guldens
(koers Franse frank 100 32.965)
014
diversen ^34
huisvesting |151
med.a 1153 <533^
techniek |175
sportfaciliteiten 1313
20 0 olympische
22 wederverkoop metenaal
0 geleverde diensten
georganiseerd mogen worden. Albertville
wachtte met spanning de datum (17 okto
ber 1986) af. waarop het IOC zou kiezen. In
Lausanne viel behalve Amsterdam ook Pa
rijs af. omdat Samaranch de Zomerspelen
van '92 naar zijn eigen woonplaats Barcelo
na wilde halen. Dat maakte de weg vrij voor
Albertville. dat op het laatst in tegenstander
Parijs een warm pleitbezorger vond.
Problemen
Killy heeft na dat glorieuze moment in
Lausanne enorme problemen in eigen huis
gekend. De diverse bergdorpjes in de Ta-
rentaise vallei, die voortdurend in heftige
concurrentiestrijd zijn gewikkeld om de
gunst van de wintersporter, ontstaken in
woede, toen Killy en Barnier bekend maak
ten. waar de olympische wedstrijden zou
den worden gehouden. Tignes en Les Men-
uires werd hun alpine-ski ontnomen ten fa
veure van o.a. Val d'Isère, Killy's woonplaats
dus. Dat leidde zelfs tot een protestdemon
stratie van 3000 mensen in Chambery. Op
29 januari 1987 stapte Killy verbitterd uit de
organisatie.
Een maand na Calgary (maart '88) werd
de vermaarde Fransman door Mitterand,
Chirac en Samaranch (.Albertville heeft de
Spelen aan jou te danken") overgehaald
zitter plaats te ne
men in de organisa
tie (COJO). Killy
stemde toe. \1ak
daarna tekende hij
een contract met de
Amerikaanse maat
schappij CBS, dat
450 miljoen gulden
neertelde voor de
tv-rechten.
Sinds het schip met
Amerikaanse dollars
binnenstroomt, is
de kritiek verstomd.
Killy wordt weer op
handen gedragen.
„Ik wil. dat iedereen
die hier straks komt.
weggaat met het
idee een tijdje op
een andere planeet
te hebben geleefd.
De planeet, die
Franse Olympiade
heet", aldus Killy.
voor openheid, volgens hem het handels
merk van de schaatssport. „Door procedu-
re-fouten zijn er nogal wat gevallen de
doofpot ingegaan. Dat is een slechte zaak
Mensen die hebben gebruikt, moeten ook
gepakt worden. Daar gaat namelijk een
goede werking van uit. Ze worden door hun
collega's met de nek aangekeken. Het is een
soort erecode. Het hóórt gewoon niet bij
het schaatsen."
In Davos tijdens de wereldbekerwedstrij
den dit seizoen was de dopingcontrole vol
gens Nusse niet waterdicht. Hunyady, een
week later nummer twee op het EK in
Heerenveen, meldde dat de plichtpleging
haar. als ze had gewild, alle gelegenheid
had geboden te frauderen. Dit tot ongenoe
gen van Nusse, die getuige was van de cha
os in het piascentrum. „Iedereen die dat
had gewild, had de boel kunnen bedonde
ren. Een slechte zaak. Als arts ben ik er erg
alert op dat de dopingcontrole correct ver
loopt. Wat de Nederlanders betreft, zou dat
niet eens nodig zijn. want die zijn clean
Met de hand op mijn hart."
Wie nóg sneller wil, hoeft volgens Harm
Kuipers niet harder te trainen, of zich te
verlagen tot een bezoek aan de apotheek,
maar dient de oplossing te zoeken in het te
rugbrengen van de wrijving tussen de ijzers
en het ijs en het verminderen van de lucht-
weerstand.
Geld voor onderzoek zoals in het wielren
nen is er echter nauwelijks, er staat immers
geen vergelijkbare industrie achter. Pas on
langs werd ontdekt dat de schaatser zich
niet voortbeweegt over een filmpje water,
zoals jarenlang is verondersteld, maar dat
de ijzers rollen over ijskristallen Die kennis
zal in de toekomst een verandering van het
materiaal tot gevolg hebben. [Te keramische
schaats blijkt vooralsnog niet de oplossing.
Op het gebied van de aërodynamica ligt
eveneens een terrein braak. Jan Ykema
heeft eens geëxperimenteerd met een pak
dat herinneringen opriep aan de out-fit van
Batman. De luchtweerstand had in theorie
moeten afnemen, maar de in een vleermuis
veranderde sprinter kwam danig in de
knoop met zijn vleugels. „Dat zal altijd een
probleem blijven", weet Kuipers. „De be
wegingsvrijheid moet optimaal zijn. Maar ik
kan me wèl voorstellen dat er in de toe
komst een druppelhelm aan de pas komt
zoals in het wielrennen."
Met zo'n hoofddeksel, een ideale ijstem-
peratuur (tussen de -2 en -3) en minimale
luchtweerstand moet menig record gereden
kunnen worden. „Zeker als er geschaatst
wordt op ongeveer 1600 meter hoogte zoals
bijvoorbeeld in Davos. Daar is de lucht
weerstand het minst. Als je boven de 2000
meter komt. wordt de lucht weer te ijl en
kunnen er problemen met de ademhalig
ontstaan. Het zal zal in de toekomst zeker
sneller gaan, de grens is nog niet bereikt."
Hann Kuipers: 'De grens is nog niet bereikt'
DEN HAAG FRED SEGAAR
GPD-VERSLAGGEVER
Een wielrenner die als eerste de finish pas
seert is nog geen winnaar. Dat kan net zo
goed de nummer twee zijn. Of misschioen
wel de derde aankomende. Als nummer één
de streep halen is in die 'sport' alles behalve
een garantie voor het prijzengeld. Dat is al
leen de uitkomst van de dopingcontrole.
1 loe anders is het in het schaatsen? Als
Falko Zandstra Europees kampioen wordt,
is hij dat ook. Geen mens dat twijfelt aan de
zuiverheid van zijn plasje. Dat komt in nie
mand op. Schaatsen heeft een schoon
imago, de gezondheid straalt veelal van de
beoefenaars af. Hun lichamen zijn gevormd
van bruin brood, verse groente en fruit.
De begeleiding, of dat nou de coaches of
de artsen zijn, slaat geen wartaal uit. Het
zijn verstandige lieden, ze hebben meestal
een gedegen opleiding. Als ze moeten kie
zen tussen de zege en het welzijn van hun
pupillen, gaan de schaatsers voor. Daarover
kan geen twijfel bestaan. Er lopen geen lou
che soigneurs, kwakzalvers en foute mana
gers rond zoals in het beroepswielrennen.
Dat heeft te maken met de amateur-status
van de schaatsers. Er zijn lang niet zulke
hoge bedragen mee gemoeid als met het
profwielrennen.
Verschillende milieus
Dat is niet de enige reden, de verschillen in
benadering zijn er immers ook al tussen het
schaatsen en het amateurfietsen. „De con
clusie", stelt Harm Kuipers, inspanningsfy
sioloog en voorzitten van de medische com
missie van de KNSB, „moet zijn dat je praat
over twee totaal verschillende milieus. Bij
het wielrennen lopen allerlei mensen rond
die er eigenlijk niet horen. Je bent zó soig-
ncur, daar hoef je niet zoyeel voor te leren.
Die mensen hebben een belangrijke taak,
maar worden niet gehinderd door enige
kennis van zaken. Er lopen veel te veel
randfiguren."
Wat dat betreft heeft de schaatsbond zijn
zaakjes beter voor elkaar. „Er wordt veel
aandacht besteed aan opleidingen. Er wor
den goede mensen aangesteld. Er heerst
een open cultuur, heel anders dan bij het
wielrennen. Er wordt ook veel gesproken
over doping. Maar gebruikt....Nee. Schaat
sen is een absoluut cleane sport. Honderd
procent zeker. Althans, in Nederland
voegt Kuipers, wereldkampioen allround in
1975, er aan toe.
De Noren en de Zweden staan volgens
hem eveneens boven elke verdachtmaking,
mede door de zogeheten 'wilde controles',
die als gevolg van geldgebrek in Holland
nog niet worden gehouden. Thomas Gust-
afson onderwierp zich vrijwillig aan deze
buiten het seizoen te houden dopingtesten.
Die zijn noodzakelijk, zeker als gebruik van
spierversterkende middelen wordt ver
moed. Deze worden lang voor een evene
ment toegediend. De sporen ervan zijn bij
de dopingcontrole na een wedstrijd niet
meer terug te vinden. Ze hebben hun uit
werking echter niet gemist.
Verdacht
Oosteuropeanen en dan met name sporters
uit de vroegere DDR omzeilden als ware
zwendelaars de dopingregels. Met het ver
dwijnen van de muur ging ook de dope-put
open. Atleten, zwemmers en zwemsters,
noem maar op. bleken te hebben geslikt.
Maar het schaatsen bleef buiten schot.
„Ik kan het niet hard maken, want er is
nooit iemand positief bevondenzegt Kui
pers. „Maar ik heb het vermoeden dat met
name de vrouwen zich er aan hebben be
zondigd. Zij staken zó ver boven de rest
uit."
Gepakt werden ze zelden, maar ze waren
wel vaak verdacht. Na de Winterspelen in
Innsbrück ('76) zou Galina Stepanskaja,
winnares van de 1500 meter, slechts door
procedurefouten bij de contra-expertise
haar medaille hebben mogen behouden. En
er was ook nog de plotseling afzegging van
de complete Russische mannenploeg voor
het EK van 1980 in Trondheim. De ploeg
zou zijn getroffen door een virus. Het feit
dat hun landgenote Natalja Petruseva kort
Harm Kuipers: „Het zal in de toekomst zeker sneller gaan." foto gpd
daarvoor geen plasje had kunnen produce
ren voor een controle, versterkte het ver
moeden van dopinggebruik door de Russi
sche ploeg.
Maar de meest spraakmakende affaire
was die waarbij Nicolaj Guljajev en Stein
Krosby waren betrokken. Mak voor de
Olympische Spelen in Calgary (1988) kwam
uit dat de Rus hand- en spandienstent ver
richtte voor Krosby, die een levendige han
del in anabolica bleek te hebben ontwik
keld. Guljajev werd ontmaskerd als zijn
koerier. Krosby. een tweederangs schaatser,
werd voor achttien maanden geschorst.
Guljajev verscheen ondanks felle protesten
van de concurrentie gewoon aan de start in
Canada, waar hij beslag legde op het goud.
Het zijn de meest in het oog lopende ge
vallen in twintig jaar dopingcontrole, uitge
zonderd de affaires die de ISU (de interna
tionale schaatsunie) om wat voor reden dan
ook intern hield, maar waarover in het ge
ruchten-circuit wel werd gesproken.
Frank Nusse, arts van de kernploeg, pleit
