Feiten
Berbers houden FIS op afstand
Georganiseerde misdaad laat meer dan eens steekje vallen
Heeft een sinaasappel gevoel?
Wij vochten tegen kolonialisme en vechten zo nodig tegen fundamentalisme
De bergen strekken zich donkergroen uit in de koude
ochtendzon. De negentiende-eeuwse boerderijen van al
lang geleden verlaten nederzettingen liggen verscholen
achter de eucalyptusbomen. Een sierlijk viaduct over
spant een mistige bergengte.
geen trots hebben. Maar als je
hebt moeten worstelen, dan
waardeer je de vruchten van je
harde werken."
Tijdens de eerste verkiezings
ronde in december 'teelde' de
bevolking van de provincie Tizi
Ouzou wat het FIS moet heb
ben beschouwd als een zeer
verboden vrucht: twaalf van de
zestien gekozen kandidaten
kwamen uit non-religieuze FFS,
terwijl om de resterende vier ze
tels tijdens de tweede ronde ge
streden zou worden tussen FFS
en RCD. Geen enkele islami
tische kandidaat heeft bij de
Berbers een zetel gehaald.
„We hebben niet op de komst
van het FIS gewacht voordat we
islamitisch werden", zegt Idres
met zachtmoedig cynisme. „Wij
zijn al eeuwenlang islamieten.
Het volk van Kabyle was al isla
mitisch voor de mensen van het
FIS geboren waren...Het FIS
zegt dat vrouwen niet zouden
moeten werken en in huis moe
ten blijven. Maar er wonen hier
120.000 mensen in onze stad en
51 procent daarvan is vrouw.
Hier hebben we een gezonde
omgeving, waar vrouwen nor
maal kunnen opgroeien. Wij
hebben niet het recht 51 pro
cent van onze bevolking in een
museum te zetten."
De Berbers, de oorspronkelijke
bewoners van wat de Romantici
de Barbarijnse kust noemden,
zijn een ouder volk dan de
Phoeniciërs, de Romeinen en
de Arabische indringers die de
islam naar de Maghreb brach
ten. Hoewel ze vasthouden aan
hun Algerijnse nationaliteit,
huiveren de meeste inwoners
van Tizi Ouzou bij het idee dat
zij Arabieren zouden zijn.
Toen de Berbers hoorden dat de
predikers van het FIS hen in de
moskeeën van Algiers en Oran
tot ongelovigen hadden ver
klaard en zouden hebben aan
gekondigd dat het FIS bereid
Dit is het land waarvoor de
pieds noirs (Franse kolonisten)
ooit bereid waren te sterven.
Wanneer we het oude Franse
stadje Isser naderen, grijnst de
chauffeur. „Vanaf dit punt",
zegt hij, „bestaat het FIS niet."
En hij heeft bijna gelijk. De poli
tieke leuzen langs de wijngaard
zijn in het Frans en Tamazirte
de taal van de Berbers van
Kabyle en de vervagende ver
kiezingsaffiches op de muren
van Tizi Ouzou roepen alleen
de aanhangers van het Rassem-
blement pour La Culture et La
Democratie (RCD) en het Front
des Forces Socialistes (FFS) op
hun stem uit te brengen in de
tweede ronde van de parle
mentsverkiezingen, die nooit
hebben plaatsgevonden.
Slechts een paar slordig gekalk
te leuzen steken de loftrompet
over de islamitisch fundamen
talistische waarden van het
Front Islamique du Salut, het
FIS. De meisjes dragen geen
hoofddoekjes. De gezichten van
de mannen worden niet gesierd
door baarden. Er zou geen isla
mitische republiek gekomen
zijn in Tizi Ouzou.
Onafhankelijk
Omgeven door deze onherberg
zame hoogten, is het niet moei
lijk om te zien waarom niet. De
Berbers van Kabyle zijn een on
afhankelijk volk in een ongast
vrij landschap. Mustafa Idres,
de gezette landbouwwerktuig-
kundige die burgemeester is
van Tizi Ouzou, heeft een dui
delijke kijk op de zaak. „Wan
neer iemand is opgegroeid in
een gebied waar de natuur on
vriendelijk is, heeft hij mis
schien iets meerwaardigheid",
zegt hij, „Ik bedoel niet dat
mensen die op vlak land wonen
In traditionele gewaden geklede Algerijnen Berbers venwelkom-
den interim-president Boudiaf op zijn terugkeer na 27 jaar ballingschap.
•foto epa
was 'tweederde van Kabyle te
vernietigen om het volk te isla-
mitiseren', waren de verkie
zingsvooruitzichten voor het
FIS in Tizi Ouzou verkeken.
De afgelopen herfst organiseer
de het FIS een 'nationale mars'
door de straten van de stad,
waarbij 30.000 aanhangers met
vrachtwagens werden aange
voerd bijna allemaal uit Al
giers, Oran en Constantine -
FIS-raadsleden eraan dat de be
volking van Kabyle religie en 'de
economie' beschouwt als twee
verschillende zaken.
Gestikt
Tizi Ouzou heeft nu een plaat
selijk weekblad, Le Pay, dat een
oplage heeft van 40.000 exem
plaren en 38 nummers heeft ge
publiceerd met in elk num-
maar ze werden door het groot- mer twee pagina's in het Tama-
ste deel van de bevolking v
Tizi Ouzou genegeerd. Bij de
zirte. Het blad wordt gemaakt
op de begane grond van het
plaatselijke verkiezingen in juni Cultuurhuis, een wegrottend
1990 slaagde het FIS erin drie
van de vijftien gemeenteraads
gebouw met stalinistische pre
tenties dat de in diskrediet ge-
zetels te verzamelen. Tevergeefs raakte regering van het Front de
hebben zij een verbod geëist op Liberation National (FLN) aan
de verkoop van alcohol in de de inwoners van de stad heeft
stad. Idres herinnerde de drie geschonken.
Volgens Ali Amroun, een van de
elf aandeelhouders van het
nieuwsblad, heeft het FIS de
eerste ronde van de parle
mentsverkiezingen alleen maar
kunnen winnen omdat de de
mocratische partijen elders in
het land verdeeld waren. „Het
FIS zou nooit een islamitische
republiek hebben kunnen vor
men omdat de democraten, die
in werkelijkheid in de meerder
heid zijn, daar tegen zouden
zijn", zegt hij,Algerije zou ge
stikt zijn."
Tijdens hun redactievergade
ring waren Amroun en zijn staf
van negentien mensen zeer be
slist dat een tweede ronde, die
het FIS aan de macht zou heb
ben gebracht, rampzalig zou
zijn geweest voor Algerije.
„Meer dan anderhalf miljoen
mensen zijn gestorven om dit
land te bevrijden van de Fran
sen", zegt Achour Belghezli, een
van de verslaggevers. „Wij res
pecteren tolerantie in individu
en en politieke pluraliteit. Wij
hebben geleerd kritisch te zijn,
in het belang van het opbouwen
van een democratisch land. Wij
zijn allemaal Algerijnen. Maar
we hebben ons lesje geleerd in
de jaren tussen 1954 en 1962.
Wij hebben tegen het kolonia
lisme gevochten en we zijn be
reid ook tegen het fundamenta
lisme te vechten."
Protest
Idres kiest zijn woorden voor
zichtiger. „Ik voelde me uiteen-
gescheurd toen de regering de
tweede ronde van de verkiezin
gen afgelastte omdat ik het
FIS respecteer als politieke par
tij en omdat ik als democraat
geloof dat verkiezingsuitslagen
gerespecteerd dienen te wor
den. Maar de mensen stemden
op het FIS als protest tegen het
oude FLN. Nu ik tijd heb gehad
om na te denken over hoe de
democraten verdeeld waren ter
wijl zij zich hadden moeten ver
enigen, geloof ik dat Algerije
zich niet nog zo'n avontuur kan
veroorloven. Voorlopig niet."
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Zaterdag Jmari 1992 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN EROOGAN RONALD FRISART (dief) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS JOLANDA OUKES JAN PREENEN SJ AAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEAAANTSVERDRIET Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
MAANDAG OP DEZE PAGINA:
Is de schrik van de 'Ossies' dement of
een simulant? Moord uit 1931 breekt
ex-Stasi-chef Mielke op
EN MENINGEN
STANDPLAATS PARAMARIBO
Heeft een sinaasappel gevoel?
En als hij nog aan de boom
hangt? Ik hoop van niet. Want
een paar maal per dag pomp ik
een sinaasappel vol met lood. Ik
oefen met de windbuks. Hij
hangt mooi op ooghoogte, pre
cies voor het balkon. Ik wil de
sinaasappel raken vanaf de
heup, zonder met mijn ogen te
knipperen. Wat Willem Teil
deed met de appel, wil ik kun
nen met tropisch fruit.
Mijn schietvaardigheid moet
verbeteren. Het schot moet raak
zijn en dodelijk. In een wind
buks ontploft niks. Zoals het
woord al zegt: de windbuks laat
een venijnig windje en dat
windje stuwt het kogeltje voort
in de richting van de appelsien.
En straks in de richting van de
rat. De rat moet dood. De fami
lie van de rat moet ook dood.
Alle ratten moeten dood. Zo
dood mogelijk. Graag zou ik die
ene rat met mijn eigen handen
willen wurgen. Maar dat is
moeilijk. De rat laat zich niet
gemakkelijk vangen. En al zou
het me lukken, dan zou de rat
me bijten. Helse pijnen en op
zijn minst ziekte van Weill. De
windbuks is derhalve een hygië
nische oplossing. Ik hou schone
handen en de rat gaat naar de
rattenhel.
Ik geef toe: het is allemaal uit
moordlust en het gaat gepaard
met negatieve gevoelens. Maar
ik heb dan ook gezien hoe die
rat keek naar mijn pasgeboren
doodskopaapje, de liefdesbaby
van Anton en Dora. Het aapje is
zo groot als een lucifersdoosje.
De rat is zo vet als een big. Daar
word je vanzelf negatief van.
Weg met die rat, ook al heeft hij
thuis zelf een hol vol jong.
Wie zei daar dat de natuur mooi
was? Wreed is een beter woord.
En sommige delen van de na
tuur zijn lekker. Zoals dat bos-
hert waarmee onlangs vrienden
kwamen aanzetten. Dat dier
had wat mij betreft de kogel niet
hoeven te krijgen. Maar hij
kreeg hem toch. En ik de tropi
sche reerug, alsmede een keuri
ge achterbout. Zo ziet u maar.
De dood kan ook gepaard gaan
met louter positieve gevoelens.
Terwijl ik het boshert sta te vil
len, loeren mijn andere apen
angstig door het keukenraam.
Ze stellen zich aan, want ze
hebben vorige week nog geza
menlijk een vogeltje gevangen
en gedemonteerd. Dat vond ik
weer niet leuk om te zien, al
ben ik in die dingen wel wat
makkelijker geworden. In Para
maribo woon je buiten. En bui
ten gebeurt meer dan in een
plantenbak boven de centrale
verwarming. Of heeft u daar wel
eens een rat op een babyaap
zien loeren? In dat geval heeft u
mijn toestemming om de wind
buks te pakken. Wel eerst oefe
nen op een fruitschaal. Die is
vast gemakkelijker te raken dan
mijn sinaasappel.
MARIE-ANNET VAN GRUNSVEN
CORRESPONDENT
Het Islamitisch Bevrijdingsfront krijgt bij de Berbners geen voet aan de grond.
Krelis Zonnebloem drukt ner
veus zijn zoveelste sigaretten
peukje uit. Hij ademt zwaar. De
wasem doet de ramen van zijn
bestelbusje volledig beslaan.
„Rustig, Krelis, rustig", schiet
het door zijn hoofd. Met korte,
nerveuze armbewegingen veegt
hij voor de zesde keer binnen
een half uur met de mouw van
z'n jasje de ruiten van het busje
schoon.
Krelis laat alles nogmaals de re
vue passeren. Eigenlijk is het
heel simpel: om kwart vóór vier
moet hij op het Amstelstation
zijn. Schilderijtjes overladen en
wegwezen. Kwestie van een
paar minuten. 'Als alles meezit,
ben ik over drie dagen steen
rijk*, denkt Krelis. Hij kijkt op
z'n horloge. Nog een half uur.
Tijd zat om nog even te ont
spannen.
3.30. Het horloge is onverbidde
lijk. Zonder problemen stuurt
Krelis het busje uit z'n parkeer
plaats. Na honderd meter be
gint de wagen kuren te verto
nen en slingert onbestuurbaar
van links naar rechts over de
weg. Krelis vloekt. Als hij uit
stapt, merkt hij dat zijn ergste
angstdroom is uitgekomen: lek
ke band. „Verwisselen Krelis,
verwisselen!" Hevig zwetend en
met trillende vingers gaat hij
aan de slag.
Krelis Zonnebloem bestaat niet.
Toch moet in april vorig jaar
een soortgelijke boef op het
hoogtepunt van de inmiddels
beruchte Van Gogh-roof in Am
sterdam ongeveer dezelfde el
lende hebben meegemaakt.
Wat één van de grootste
kunstroven uit de geschiedenis
had kunnen zijn twintig
schilderijen werd een van de
grootste flops. Niet de rovers,
maar een kraanwagenchauffeur
van de Amsterdamse politie die
de verlaten schilderijen op het
Amstelstation terugvond zijn
achternaam luidde overigens
Moraal streek met de eer.
Vier verdachten zijn inmiddels
veroordeeld.
Misdaad is big bussities.
Iedere misdaadbaas moet,
net als elke andere onder
nemer, zijn zaakjes tot in
de puntjes hebben gere
geld. Sterker nog: één
foutje kan fataal zijn en
miljoenen guldens kosten.
In deel zeven van de serie
criminaliteit in Nederland
enkele min of meer be
kende 'boevenbloopers'
op een rijtje. Over lekke
banden, meeluisterende
rechercheurs en zeezieke
hasj-smokkelaars.
Justitie is er nog niet zeker van,
maar waarschijnlijk heeft inder
daad een schlemielige lekke
band ervoor gezorgd dat het
volledig uitgedokterde plan op
het laatste moment in het water
viel. De veroordeelden, onder
een ex-bewaker van het Van
Gogh-museum, spreken elkaar
op dit punt tegen. Van de onfor
tuinlijke chauffeur ontbreekt
vooralsnog elk spoor.
Wèl duidelijk is, dat het bij de
Van Gogh-roof niet ging om een
tot in de puntjes georganiseerde
misdaadbende. Het waren
vooral 'gewone jongens'die
zichzelf hadden overschat en in
één klap binnen wilden zijn. „Ik
voelde me een klein patatje en
ik probeerde een grote patat te
zijn", verwoordde één van de
verdachten zijn bedoelingen tij
dens de rechtszitting. De lekke
band en de Van Gogh-roof zul
len desondanks de geschiedenis
ingaan als een van de grootste
criminele bloopers in Neder
land.
Ook de 'echte' georganiseerde
misdaad laat meer dan eens een
steekje vallen. Of meerdere te
gelijk. Bij het onderzoeken van
een aantal grote hasjsmokkel-
bendes stuitte het Wetenschap
pelijk Onderzoeks- en Docu
mentatie Centrum (WODC) van
het ministerie van justitie op
een aardig voorbeeld. In het
rapport 'Misdaad-ondernemin
gen' wordt onder de titel 'Hoog
op 't Wad' beschreven hoe een
van deze bendes zich in 1988 bij
het aanlanden van een partij
hasj stelselmatig in de nesten
werkte.
Drie crimineel ingestelde kapi
teins van evenzovele zeekotters
kregen van schimmige figuren
vermoedt wordt dat de ver
moorde topcrimineel Bruinsma
zijdelings met de zaak te maken
had de opdracht om in de
buurt van de Waddenzee balen
hasj over te hevelen van een
zeeschip en de drugs naar de
kust te varen voor 'verder trans
port'.
Slechts één van de drie kapi
teins had zee-ervaring. Deson
danks gingen ze vol frisse moed
aan de slag, met een vette belo
ning 200.000 gulden in het
vooruitzicht. Twee kotters
moesten de hasj vanaf het zee
schip ophalen. De derde boot
moest bij een boei ten oosten
van Vlieland wat balen overne
men.
De voorbereidingen verliepen,
voorzichtig uitgedrukt, niet erg
soepel. Een van de 'kapiteins'
die naar de bewuste boei moest
stond bij een van de eerste
vaarmanoeuvres met een los
stuurwiel in zijn handen. Ook
de motor vertoonde kuren. De
kapitein dacht de reperatie wel
over te kunnen laten aan een
zijn 'technisch onderlegde ma
ten'. Het proces-verbaal in deze
zaak vermeldt dat de kapitein
later op die dag zijn 'werktuig
kundige' huilend naast een berg
schroeven en moeren aantrof.
Samen klaarden zij de klus als
nog. Onder begeleiding van een
bulderende storm ongeveer
windkracht 10 en gewapend
met een gedateerde fietskaart
van Noord-Holland en Fries
land aanvaardden zij de reis.
Van de hoge golven hadden zij
echter na zes uur géén last
meer: tot hun stomme verba
zing bemerkten zij dat delen
van de wadden plegen droog te
vallen. Stomweg vergeten, of
niet bij machte een getijdenta-
bel te lezen. Dat eb en vloed
geen eenmalige gebeurtenis is,
daar kwamen ze de volgende
dag achter. Ze stonden voor de
tweede keer een paar uur hul
peloos op een drooggevallen
wad.
Moedeloos keerden de hasj
smokkelaars terug naar de vaste
wal. Daar had de inmiddels gea
larmeerde politie de twee ande
re boten opgewacht en de be
manningsleden ingerekend.
Een van de beteuterde kapiteins
vertelde later dat tot overmaat
van ramp bij het overladen van
de hasjiesj een van z'n netten
scheurde. Hij zag de balen dure
handelswaar in de schuimende
golven verdwijnen.
Dit soort klunzige acties kosten
beroepsmisdadigers in casu
de opdrachtgevers handen
vol geld. Toch zijn deze kostba
re foutjes moeilijk te vermijden.
Het illegale karakter van de mis
daadondernemingen maakt het
bijvoorbeeld haast onmogelijk
om steeds over goed en be
trouwbaar personeel te beschik
ken.
Misdaad is, hoe illegaal ook,
business. En beroepsboeven
hebben behalve met personeel
sproblemen bijna zonder uit
zondering te kampen met een
haast onmogelijke bedrijfsvoe
ring. Want een boekhouding
bijhouden kan niet. Schriftelijke
correspondentie met 'zakenre
laties' of een deugdelijke admi
nistratie voeren, maakt de kans
op eventueel belastend bewijs
materiaal eveneens te groot.
Het vermijden van geschreven
correspondentie gaat soms heel
ver. Zo vergat een lid van de zo
geheten Pizza-connection (maf
fia) op Sicilië eens het nummer
van een telefooncel in New
York. Uit angst voor afluisteren
de politie werd een New Yorks
maffialid naar Palermo gevlo
gen om het nummer over te
brengen.
Ook in Nederland verzint de ge
organiseerde misdaad bij tele
foongesprekken curieuze ge
heimtaal om meeluisterende re
chercheurs op het verkeerde
been te zetten. Een Tukse heroï
nehandelaar zo bleek later
tijdens de rechtszitting nadat hij
was opgepakt bedoelde met
de mededeling 'ik heb de twee
schapen geschoren. Maar van
één is de wol zwart', dat hij de
twee ladingen drugs goed had
ontvangen. Van één de zwar
te vermoedde hij dat er mee
was geknoeid.
Maar geheimtaal alleen is niet
altijd afdoende. Een foutje zit
een klein hoekje. Rechercheurs
van de Amsterdamse politie
hebben meermalen met stijgen
de verbazing tijdens het tappen
van telefoons voiledig afgeron
de drugstransacties kunnen vol
gen. De betreffende drugshan
delaren wisten dat ze werden
afgeluisterd.
Maar vergaten dat al tijdens het
draaien van het nummer van
bijvoorbeeld hun afnemer de
justitiële bandrecorder loopt.
Heroïne-dealers oefenden met
de hoom in de hand, tijdens het
draaien en gedurende de
wachttoon hardop hun bood
schappen of wensenlijstje. In
clusief kilo's, prijs en afspreek-
punt. De politie luisterde met
rode oortjes mee.
HAARLEM ALTAN ERDOGAN
SfF
■■■■V'viM
Wat één van de spectaculairste kunstroven uit de geschiedenis kon worden, liep op het laatste moment mis,
waarschijnlijk door een lekke band. Op de foto zoeken rechercheurs vlak na de roof naar bandensporen naast
het Van Gogh-museum. foto anefo rob c croes