Regio
'Ik inde premies en won ook
nog zieltjes voor het fonds'
'Waarom is het toch zo joh?'
Politie komt in
actie tegen
verbranden afval
Uitgifte vergunningen
taxi's tijdelijk gestopt
Leiden dreigt leerstoel Fries te verliezen
Dinsdag 28 januari 1992
Redactie: 071-161400 WILLEM SPIERDIJK MEINDERT VAN DER KAAU CAROLINE VAN OVERBEEKE JAN WESTERLAKEN MONICA WESSEUNG Eindredactie: NIEK FAAS Vormgeving: SIMON DE GRAAF
16
NIEUWSLIJN
Minder 'eerstejaars' in Leiden
LEIDEN Het aantal eerstejaars studenten aan de rijksuniversi
teit van Leiden is vorig jaar drastisch gedaald. Schreven er zich
voor het studiejaar'90/'91 nog 4064 studenten in, voor '91/'92
waren dit er 3786. Landelijk is er sprake van een stijging van het
aantal eerstejaars met 1250. Niet alleen Leiden, ook de universi
teit Twente en de landbouwuniversiteit van Wageningen gingen
terug in populariteit. Een en ander blijkt uit cijfers van Centraal
bureau voor de Statistiek en van de rijksuniversiteit Leiden.
Procentueel de sterkste achteruigang in aantal eerstejaars ver
toont de Leidse faculteit wis- en natuurwetenschappen. Het
aantal studenten daalde ervan 413 naar 314. Het aantal mannen
en vrouwen dat een rechenstudie oppakte daalde van 1135 naar
1038. Letteren ging achteruit van 1201 naar 1145, sociale weten
schappen van 1051 naar 1019. Het aantal vrouwen dat zich als
eerstejaars inschreef daalde verleden jaar van 2382 naar 2190.
Debat over jeugdwerk
DEN HAAG Wat te doen met het jeugdwerk in Zuid-Holland
in de jaren negentig? Daarover wordt op zaterdag 8 februari ge
debatteerd door betrokkenen uit het jeugdwerk en van de pro
vincie. Gedeputeerde G. Brouwer van de provincie zet uiteen
welke taken in het jeugdwerk de provincie zichzelf en anderen
toebedeeld. Vervolgens wordt een debat met de zaal gehouden,
onder leiding van journaliste Jellie Brouwer. De bijeenkomst
wordt gehouden in de Mesdagzaal van het Congresgebouw in
Den Haag en duurt van 10.30 tot 12.00 uur.
De uitgifte van nieuwe taxiver
gunningen wordt in de provin
cie Zuid-Holland tijdelijk stop
gezet. In de komende drie
maanden gaat de provincie
werken aan nieuwe verscherpte
richtlijnen voor de uitgifte van
deze vergunningen. Dat heeft
gedeputeerde T. Jansen (verkeer
en vervoer) van de provincie
Zuid-Holland maandag toege
zegd aan de 25 taxi-onderne
mers die hem vroegen een ein
de te maken aan de taxi-onrust,
die de laatste dagen is ontstaan
door een te veel aan vergunnin
gen.
Volgens woordvoerder E. van
Tongeren van de taxichauffeurs
zijn de aangekondigde maatre
gelen van Jansen onvoldoende
om de rust te doen weerkeren.
„Er rijden eenvoudig teveel
taxi's, waardoor de vrachten on
der meer taxi's moeten worden
verdeeld. Tegenover een uur
loon van 25 gulden vroeger
staat nu een tientje", aldus Van
Tongeren.„Daar kun je thuis
toch niet mee aankomen".
Hij ziet echter eveneens in
dat terugdraaien van het aantal
bestaande vergunningen ook op
veel protest zal stuiten. Maar
volgens Van Tongeren kan al
veel irritatie worden voorkomen
door de taxi's te verplichten al
leen vrachten in de eigen stand
plaats op te pikken. Nu rijden
taxi's uit bij voorbeeld Rijswijk
en Leidschendam ook in Den
Haag, hetgeen bij Haagse colle
ga's felle reacties uitlokt.
Gedeputeerde Jansen ver
klaarde echter dat de Wet Per
sonenvervoer de provincie
daartoe geen mogelijkheden
geeft. De wet stelt dat taxi's van
iedere mogelijke plaats klanten
mag vervoeren. Volgens gede
puteerde Jansen zullen zijn
voorstellen 24 februari tijdens
een openbare hoorzitting wor
den besproken, waarna op 20
maart de commissie verkeer en
vervoer van Provinciale Staten
erover zal spreken.
Zorg en Zekerheid neemt afscheid van directeur Kool
Het staat hem allemaal nog
glashelder voor ogen. In het
jaar, 1953, dat de watersnood
Nederland teisterde, stapte Jaap
Kool het ziekenfondswezen bin
nen. Nu, bijna veertig jaar later,
vindt hij het welletjes. Jaap Kool
directeur van Zorg en Zeker
heid in Leiden gaat in de vut.
Over dat allereerste begin bij
het ziekenfonds zegt hij: „Ik
wist niet eens dat, er een zieken
fonds bestond én dat ook ik
daarbij ingeschreven stond.
Ach, ik ben er gewoon begon
nen en dat beviel me best. Er
waren maar 20.000 mensen ver
zekerd. Het grappige was dat ik
later zo uit m'n hoofd wist of ie
mand bij ons ziekenfonds zat.
Zoiets is nu ondenkbaar. Z en Z
heeft zo'n half miljoen fondspa-
Kool hielp in z'n beginperiode
dapper mee om zieltjes voor het
ziekenfonds te winnen. „Ik ging
in de middaguren de straat op
en belde gewoon bij mensen
aan van wie ik wist dat ze niet
bij ons waren verzekerd. Maar
ik kwam ook bij mensen die
hun premie niet betaalden. En
ik verving de bode als die ziek
was. Tenslotte moesten de cent
jes toch worden geïnd. Je kreeg
verhalen te horen, daar kreeg ik
wel eens rode oortjes van."
Door het ziekenfondsleven
van Kool gaan dè fusies met an
dere verzekeraars als een rode
draad. De eerste kondigde zich
aan toen hij vier jaar in dienst
was het fonds in Delft. Kool
kreeg te horen dat hij 'bij geble
ken geschiktheid' als directeur
zou worden aangesteld. Hij was
'geschikt' en werd directeur.
Onder Kools leiding smolten
negen ziekenfondsen samen tot
Zorg en Zekerheid.
Zwaar
Dat ging niet altijd even gemak
kelijk. „Voordat we met het
fonds in Haarlemmermeer rond
waren, tja, dat heeft nogal wat
voeten in aarde gehad. De helft
van het personeel, tweehonderd
mensen, ging weg. Die hadden
hadden geen zin om naar Lei
den te verhuizen. We hebben
toen met afdelingen gewerkt
waar slechts één man wist hoe
de vork aan de steel zat. Om de
zaak draaiende te houden
moesten we beroep doen op
uitzendkrachten. Meer dan een
jaar heeft dat geduurd. Toen
pas keerde de rust weer terug."
Die zware bevalling van de
laatste fusie hebben Kool en
zijn andere directeur doen be
sluiten om geen andere fusies
meer aan te gaan. „Ik denk dat
ik als directeur van een zieken
fonds de meeste fusies achter
mijn naam heb. Die met Haar
lemmermeer heeft ertoe gèleid
dat ik samen met die directeur
aan het wandelen ben geslagen.
We lopen de vierdaagse in
Nijmegen, maar wandelen ook
in het buitenland. Weet je hoe
dat kwam? De directeur van
Haarlemmermeer woog 146 kilo
en wilde afvallen. Nou, toen zei
ik: ga wandelen. Maar hij wilde
dat alleen doen als ik meeging.
Hij is inmiddels Wel 42 kilo af
gevallen."
Het ziekenfonds Zorg en Ze
kerheid heeft 429 mensen aan
het werk. „En dat willen we zo
houden. Werk is een blijvende
zorg", zegt Kool. „Zeker als we
in 1995 moeten concurreren
met de particuliere ziektekos
tenverzekeraars."
Speciaal project in Duin- en Bollenstreek
LEIDERDORP» MONICA WESSELING
De politiekorpsen in de duin
en bollenstreek beginnen over
enkele weken met een intensie
ve anti-afvalverbrandactie. Er
wordt dan extra gelet op ver
branden van afval en overtre
ders gaan direct op de bon. Het
afvalproject is het eerste dat re
gio-coördinator duin- en bol
lenstreek van het milieubureau
Hollands Midden van de politie
heeft opgezet. Het milieubu
reau streeft naar een intensieve
samenwerking tussen de ge
meenten, politie en het open
baar ministerie bij het oplossen
van milieuproblemen. In het af
valproject hebben de "gemeen
ten dan ook een eigen taak.
Regio-coördinator J. van
Duijn legt uit waarom juist ver
branden van afval in de bollen
streek tot actiepunt is gekozen.
„Verleden jaar zijn er ongeloof
lijk veel klachten binengeko-
men over het verbranden van
afval. Op de agrarische bedrij
ven wordt nogal eens karton,
verpakkingen van bestrijdings
middelen en vooral ook veel
stro verbrand. Dat geeft rook-
overlast maar zorgt bovendien
voor een flink stuk milieuver
vuiling. Afvalverbranding is sa
men met het gebruik en de op
slag van bestrijdingsmiddelen
het belangrijkste milieupro
bleem hiér".
Rook is niet het enige milieu
probleem dat bij afvalverbran
ding ontstaat. Rook is natuurlijk
luchtvervuiling.' Op de grond
blijven echter asresten achter
waarin in negen van de tien ge
vallen zware metalen zitten.
De bollentelers mogen sedert
eind vorig jaar in de winter
maanden geen vloeibare mest
meer uitrijden. De mest werd
gebruikt om erosie van het bol
lenland tegen te gaan. Daarvoor
in de plaats wordt nu stro ge
bruikt en in het voorjaar wordt
de stro verbrand. Dat mag dus
ook niet meer. Stro is veelal ver
ontreinigd met bestrijdingsmid
delen en zelfs 'schoon' stro le
vert door de rookontwikkeling
luchtvervuiling op.
Het is, zo zet Van Duijn uit
een, niét de bedoeling dat alle
agenten van de duin- en bollen
streek alleen maar naar afval
verbranding gaan kijken. Het
moet een vast onderdeel van
hun takenpakket worden, net
als letten op een rood achter
licht of te snel rijden. Iedere
agent krijgt de komende week
'bijscholing'. Er wordt verteld
waarom afvalverbranding ille
gaal en schadelijk voor het
milieu is en wat te doen als er
gens rook wordt ontdekt. De
overtreders wordten direct op
de bon geslingerd.
Voor de gemeenten is echter
ook een taak weggelegd. Het
verbranden van afval door par
ticulieren is in de de algemene
politie verordening vastgelegd.
Van Duijn heeft de afgelopen
tijd verbaasd geconstateerd dat
er nogal verschillend over vuil
verbranden wordt gedacht: „In
de ene gemeente mag alles, in
de andere niets".
De gemeenten wordt ge
vraagd de politieverordening
gelijk te schakelen met de buur
gemeenten en dus allemaal een
verbrandverbod (waarop ont
heffing is te krijgen) op te ne
men. Daar houdt het absoluut
niet mee op. Als er ergens vuil is
verbrand, is de grond eronder
verontreinigd. Met het stopzet
ten van de verbranding ben je
er niet. De grond moet ge
reinigd worden. Vanuit het
principe de vervuiler betaalt is
dat de taak van de verbrander.
Na maart blijft afval een be
langrijk aandachtspunt voor de
politie. Van Duijn: "Milieu
wordt steeds meer een vast on
derdeel van de politiesurveillan-
ce. Na maart blijft afval onze
aandacht houden. En dat niet
alleen. Storten van vuil, stiekem
allerelei bedrijfjes uitoefenen en
meer van dat soort dingen: we
letten overal op. Politie doet
meer dan verkeer en veiligheid.
Milieu hoort er zeker bij".
LElbEN»
De Rijks Universiteit Leiden dreigt haar bijzon
dere leerstoel Fries kwijt te raken. De Koninklij
ke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
(KNAW) adviseert minister Ritzen (onderwijs)
om de studie Fries alleen in Groningen en Am
sterdam als hoofdvak te laten bestaan en de taal
als bijvak te schrappen aan de universiteiten
van Amsterdam, Utrecht en Leiden. In Leiden
werd vorig jaar een bijzondere hoogleraar be
noemd.
De KNAW komt met dat advies, omdat de
studie Fries in ons land in de knel dreigt te ko
men. Vorig jaar werd het Fries als hoofdvak bij
de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam ge
schrapt. Daardoor is er alleen nog een hoofd
vakvestiging Fries aan de Groningse universiteit,
en kunnen studenten Fries als bijvak kiezen aan
de Rijksuniversiteiten Leiden en Utrecht en aan
de UvA.
De KNAW adviseert om de bijzondere (deel-
tijd-)leerstoelen aan die drie laatste universitei
ten op te heffen en samen te voegen tot een
plaats aan de UvA. De twee hoofdvakvestigin
gen Fries die dan ontstaan zijn volgens de
KNAW wenselijk vanwege de verschillende in
valshoeken en de 'gezonde wetenschappelijke
competitie' die dan ontstaat. Bij het op elkaar
afstemmen van de studies krijgt de Fryske Aka
demie, die nu de leerstoelen in Utrecht, Leiden
en Amsterdam bekostigt, een belangrijke rol.
Volgens de KNAW heeft Nederland een bij
zondere verplichting ten aanzien van de Friese
taal- en letterkunde, omdat het Fries de tweede
rijkstaal is en in het buitenland onvoldoende
aandacht krijgt.
Minister Ritzen zei gisteren in een overleg
met de vaste kamercommissie voor onderwijs
het advies van de KNAW te bestuderen en bin
nenkort met een reactie daarop te komen. In
het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan 1992
(HOOP) gaat Ritzen uit van één hoofdvakvesti
ging Fries in Groningen. De bewindsman liet
maandag al wel weten dat een eventuele tweede
hoofdvakvestiging geen extra geld mag kosten.
Geen belangstelling voor loon-controle avond FNV
Lezers schrijven
Enquête
Wekelijks treffen we de uitslag
aan van een gehouden enquête,
zeer interessant om te lezen,
maar nogal eens afwijkend wat
de echte waarheid betreft. Als
we goed lezen moeten we gelo
ven dat de WD-kiezer meer van
werken houdt, meer dan de
PvdA-kiezer en anderen. Ze
hebben een hoger inkomen,
voelen zich prettiger en zijn te-
vredener. Over het eerste het
volgende.
Als de omstandigheden waar
in je werkt heel veel beter zijn
en ook het inkomen stukken
hoger ligt dan bij andere groe
peringen in de samenleving, be
vreemd het mij niet. Integen-
deel. Het is een grote prikkel om
graag te gaan werken. Anders
ligt het als dezelfde groep W-
D'ers, zogenaamde grage wer
kers, het werk 'eens moesten
doen van mensen die volgens
de enquête minder graag wer
ken. Zwaar werk, vies en geest
dodend en zeer onaantrekkelijk.
Bijvoorbeeld met lieslaarsen
aan staan baggeren in de stront
en dergelijke, veel herrie, smeri
ge lucht. Zouden ze dan nog zo
graag werken, of overwerken
zelfs. Zouden dan die WD'ers
met heel veel lagere inkomen
nog zoveel gaan golfen en ten
nissen. En hebben ze dan na
keihard werken 's avonds nog
energie daarvoor? En gaan ze
dan nog fris en jubelend de dag
erna naar hun werk? Nou, ver
geet het maar. Over kortzichtig
heid gesproken bij een enquête.
In dezelfde enquête wordt
ook verteld dat de WD'er min
der vertrouwen heeft in de me
demens dan andere kiezers. 'Zo
de waard is vertrouwd hij zijn
gasten'. En als je dan goed het
verslag leest van professor Rie-
kent (ook in dit blad pagina 2
wat vertrouwen aangaat) wordt
er meer criminaliteit bedreven
bij hogere inkomens dan bij la
gere klasse, alleen weten eerst-
genoemden beter er onderuit te
komen wat straf betreft. Maar
laten ze vooral de anderen wan
trouwen.
M.C.J. Bosch
Merelstraat 168
Leiderdorp
Toename aantal
zwervers in
Zuid-Holand
Het aantal zwervers in Zuid-
Holland neemt sterk toe. Dat
schrijft de Provinciale Raad voor
de Volksgezondheid voor Zuid-
Holland in een nota die woens
dag wordt gepresenteerd. Het
aantal dak- en thuislozen wordt
geschat op minimaal 5000.
In Nederland zijn het er vol
gens de Raad minstens 20.000
en zal dat aantal binnen tien
jaar verdubbelen. Rotterdam en
Den Haag kennen elk zeker
2000 zwervers. In toenemende
mate maken jongere Marokka
nen deel uit van de dak- en
thuislozen, aldus de Raad. Ook
neemt het aantal vrouwen,
drugsgebruikers en vluchtelin
gen belangrijk toe, vervolgt de
Raad. Bij de zwervers gaat het
om een onsamenhangende
groep van maatschappelijk
kwetsbare mensen.
LEIDEN CAROLINE V
„Zoiets heb ik nog nooit meege
maakt", zegt de bestuurder van
de Voedingsbond FNV, G. van
Gelswijk. Hij is zichtbaar teleur
gesteld. „Ik begrijp er niks van.
Vorig jaar zijn er wel dertig
mensen geweest." Het zit de
Voedingsbond niet mee: van
18.00 tot 21.00 uur is een zaaltje
afgehuurd in gebouw Irene in
de Leidse Kooi. Vanavond kun
nen werknemers in slagerijen,
bakkerijen en de tuinbouw la
ten narekenen of ze wel genoeg
uitbetaald krijgen. Het is de eer
ste 'looncontrole-avond' van dit
jaar. Maar de bezoekers zijn op
één hand te tellen.
Daar sta je dan als vakbond:
draagbare computer, loontabel-
len, inschrijfformulieren, voor
lichtingsboekjes, cao's en ande
re aanverwante artikelen liggen
uitgestald op de tafels. Maar er
is niemand om er kennis van te
nemen. Al om 18.00 uur stond
alles klaar, 'want dan kunnen
mensen direct na hun werk ko
men', maar nee hoor, geen be
langstelling. „Ik ga weg hoor",
zegt een van de aanwezige ka
derleden na twee uur verveling.
„Wat moet ik hier nog doen,
wachten op niks?"
'Laat kijken naar feestelijk
loon', had het motto van de
avond moeten zijn. Lange da
gen, veel overuren, weinig pau
zes: veel werknemers in de le
vensmiddelen-branche moeten
tijdens de feestdagen extra hard
werken. Maar krijgen ze die ex
tra uren wel netjes uitbetaald?
Volgens de bond niet. Aanlei
ding om eens per jaar, in janu
ari, werknemers de gelegenheid
te geven hun loonstrookje te la
ten controleren door de bond.
„Het kan soms honderden
guldens schelen", weet Van
Gelswijk. „Mensen weten vaak
gewoon niet wat ze zouden
moeten verdienen, zeker als ze
FNV'er Van Gelswijk geeft aan een belangstellende uitleg
bond FNV in de Leidse Kooi is op één hand te tellen.
geen lid zijn van de vakbond.
Vooral kleinere bedrijven heb
ben er een handje van mensen
onder te betalen. Wij kunnen
daar wat aan doen: we benade
ren werkgevers en spannen in
het uiterste geval een rechts
zaak aan."
De bestuurder doodt de tijd
met een paar telefoontjes, er
worden afspraken gemaakt voor
de dag van morden. De kaderle
den draaien met hun duimen.
„Ze doen het ons toch niet aan
hè. dat we hier zitten te wach
ten en er komt geen sterveling."
Het duurt inderdaad tot half
acht voordat de eerste verkoop
ster zich aankondigt. De vroüw
uit Roelofarendsveen is 27 jaar
en werkt in een slagerij. „Klopt
dit wel?", vraagt ze met de loon-
strook in haar hand. Na een be
rekening op de computer, blijkt
dat ze over vier weken ruim
honderd gulden netto te weinig
krijgt. „Dat is al gauw 1300 gul
den per jaar", zegt Van Gels
wijk.
„Wil je dat wij erachter aan
gaan?" Nee, zegt de verkoopster
resoluut, ze staat haar eigen
mannetje. „Ik heb al vaker met
dit bijltje gehakt en vind het ook
normaal dat ik dit zelf met mijn
baas regel." Ze krijgt de loonbe-
rekening van de bond mee en
staat na tien minuten weer bui
ten. „Succes", roepen de de FN-
V'ers haar nog na. „En als het
niet lukt, bel je ons maar."
Het wachten begint opnieuw.
.„Waarom is het toch zo stil,
joh?", vraagt een van de kader
leden zich vertwijfeld af. „Het
zou natuurlijk ook kunnen dat
ze allemaal tevreden zijn met
hun lonen", antwoordt een an
der. De aanwezigen vinden het
een komische opmerking.
Om acht uur komt er enig le
ven in de brouwerij omdat het
zaaltje moet worden ontruimd.
Een andere club blijkt het te
hebben gereserveerd. „Foutje.
Wij hadden de zaal tot 21.00 uur
besproken maar er is blijkbaar
iets niet goed gegaan", aldus
Van Gelswijk. Alle stickers, fol
ders, tassen, krantjes, inschrijf
formulieren, pennen, posters,
sleutelhangers, ijskrabbers en
luciferdoosjes met het logo van
de voedingsbond moeten mee
de gang op. Een beetje improvi
seren. „Maar ja, er komt toch
niemand."
Jaap Kool: „Fusie met Haarlemmermeer had veel voeten in de aarde.
FOTO JAN HOLVAST
