Binnenland
CDA en VVD wereld van verschil
CDA RUUD LUBBERS WD-stemmers CDA-stemmers Landelijk gemiddelde
Stadsmensen willen strontlucht
'Ik wil gewoon weten hoe diep
die mensen in mijn leven zitten'
Zaterdag 25 januari 1992 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA Al
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
T ichet) PATRICK VAN DEN HURK JAN PREENÉN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: A
Vertrouwen in medemens splijt liberale en christelijke wereld
Het zat er natuurlijk dik in: de WD-kiezer verdient ge
middeld meer dan de doorsnee-Nederlander, hij of zij is
doorgaans hoger opgeleid, houdt meer dan de gemiddel
de Nederlander van werken en is vaker zeer tevreden
over de buurt waar hij woont. En inderdaad: het percen
tage WD-kiezers dat regelmatig golft, tennist en skiet ligt
hoger dan bij de andere grote partijen.
hoewel toch nog 35 procent van
de WD'ers tamelijk tevreden
over de overheid zegt te zijn, is
45,5 procent er tamelijk onte
vreden over'(tegenover 33 pro
cent van alle Nederlanders), en
14 procent zelfs zeer ontevre
den (tegenover 11,5 procent).
En de CDA-kiezers? Er is geen
partij waarvan zoveel kiezers
Opvallend is dat de WD-kiezer
minder dan de gemiddelde Ne
derlander vertrouwen heeft in
de medemens. En hoewel hij
meer dan gemiddeld tevreden
over zijn leven is, is er toch iets
dat hem bijzonder stoort: dat is
de Nederlandse overheid. Want
DE STAAT VAN
HET LAND
De verhalen op deze pagina
zijn gebaseerd op de resultaten
van de enquête 'De Staat van
het Land', een nationaal opi
nie-onderzoek waar tiendui
zenden lezers van vijftien re
gionale dagbladen het afgelo
pen voorjaar aan hebben deel
genomen.
De enquête is opgezet en uit
gevoerd door de Gemeen
schappelijke Pers Dienst
(GPD) in Den Haag, in samen
werking met de Rijksuniversi
teit Leiden en de Erasmus Uni
versiteit in Rotterdam. De re
sultaten zijn verwerkt onder
leiding van de Leidse psycho
loog Diekstra en de Rotter
damse econoom Van Praag. Al
le genoemde cijfers en conclu
sies komen voort uit antwoor
den op vragen over de periode
vóór Pinksteren 1991. Volgens
de beide wetenschappers is er
geen reden om aan te nemen
dat de resultaten op dit mo
ment niet meer zouden gelden.
hun tevredenheid tonen over de
overheid. Van alle CDA-kiezers
is 74,5 procent tamelijk tevre
den over de overheid, 3,1 pro
cent zelfs zeer tevreden (lande
lijk slechts 1,4 procent). Wat op
leidingsniveau betreft, verschil
len de CDA'ers niet veel van het
landelijk gemiddelde: de lager
opgeleiden zijn ietsjes over-, en
de hoger opgeleiden zijn ietsjes
ondervertegenwoordigd.
Die tendens zet zich niet door
in de inkomens van CDA-kie
zers, want die zijn juist wat ho
ger dan het landelijk gemiddel
de. De CDA-kiezer is net als de
WD'er een doorgaans tevreden
mens en heeft het minste last
van gevoelens van eenzaam
heid. Meer dan de gemiddelde
Nederlanders heeft een CDA-
kiezer een gezin met kinderen,
en nergens is het vertrouwen in
een goede voortgang van het ei
gen huwelijk groter. Het kan
dan ook geen toeval zijn dat
slechts 5,6 procent van de
CDA'ers het huwelijk een ver
ouderde instelling vindt (tegen
18,1 procent landelijk).
Christelijk
Hoewel het CDA een christe
lijke partij is, haalt zij inmiddels
12,7 procent van haar kiezers
uit niet-religieuze hoek. Het
CDA trekt nog steeds meer dan
gemiddeld kiezers op het platte
land en in de kleine steden, al
komt inmiddels ook 19,8 pro
cent van het CDA-electoraat uit
een van de vier grote steden.
Nog wat cijfers op de keper
beschouwd. Na D66 met 69,9
procent heeft de WD met 69,5
procent het grootste aantal wer
kenden onder haar kiezers. Het
landelijk gemiddelde ligt op
63,6 en het CDA zit daar met 61
procent iets onder. Met name
het aantal gepensioneerden dat
op het CDA stemt, is met 23,7
procent flink hoger dan het lan
delijk gemiddelde, dat op 18,6
ligt. WD'ers hebben meer dan
gemiddeld een full-time-baan.
Terwijl menig WD-kiezer het
een uitdaging vindt om af en
toe iets gevaarlijks te doen (32,8
procent), moet de CDA'er daar
veel minder van hebben.
Slechts 22,6 procent van de
CDA-kiezer houdt daarvan. Op
dit punt scoren PvdA-kiezers
met 20,5 procent overigens nog
lager. Het landelijk gemiddelde
is 26 procent. Kijken we naar de
houding van de kiezer ten op
zichte van arbeid, dan zien we
dat de WD-kiezer meer dan de
gemiddelde Nederlander, en
beduidend meer dan de PvdA'er
en de D66'er, van werken
houdt. Zo wil 12,3 procent van
de WD-kiezers doorwerken tot
het 65e jaar (landelijk 10,8) en
wil zelfs 6,9 procent van de W-
D'ers ook na het 68e jaar aan de
slag blijven (landelijk 5,6).
En terwijl 19 procent van alle
werkende Nederlanders het
liefst voor zijn 54e al wil gaan
rentenieren (vooral D66-kiezers
voelen zich daartoe aangetrok
ken), ligt dit percentage voor
WD'ers op 14,2. Dat is ruim on
der het gemiddelde. CDA-kie
zers houden hier met midden
van de kerk. Meer dan gemid
deld willen zij op 60- of 61-jari
ge leeftijd stoppen.
CDA'ers en WD'ers lijken ook
meer dan kiezers ter linkerzijde
te hechten aan de baan die zij
hebben. Meer dan gemiddeld
willen zij desnoods financieel
een stapje terug doen. wanneer
zij daarmee hun baan kunnen
behouden. Overigens achten
meer CDA'ers en WD'ers (62,6
en 64,9 procent) dan PvdA'ers
en D66'ers (59,3 en 56,8 pro
cent) het zeer onwaarschijnlijk
dat zij het komende jaar hun
baan kwijtraken. En mocht dat
toch gebeuren, dan is de WD-
kiezer op afstand het meest op
timistisch over het vinden van
een nieuwe werkkring.
Medemens
Opmerkelijk is het grote ver
schil in vertrouwen dat CDA- en
WD-kiezers in de medemens
hebben. Het wantrouwendst
zijn de WD-kiezers: 48,5 pro
cent vindt dat de meeste men
sen niet te vertrouwen zijn. Een
groot contrast vormen de
CDA'ers van wie slechts 22,9
procent de meeste mensen niet
zegt te vertrouwen. D66 en
PvdA zitten tussen beide uiter
sten in.
Eveneens valt op dat de
PvdA- en D66-kiezer gemiddeld
meer psychische problemen
lijkt te hebben heeft dan die van
WD en CDA. Die hebben be
duidend minder last van een
zaamheid, waren op het mo
ment dat zij de enquete invul
den in een betere stemming, en
zochten minder hulp.
DE STAAT VAN HET LAND...
■IHi
POLITIEK
HOE TEVREDEN ZIJN WD- EN CD A-STEMMERS OVER
DE OVERHEID?
percentages zijn afgerond
VVD-stemmers CDA-stemmers Landelijk gemiddelde
FRITS BOLKESTEIN
ZOU U OVER HET ALGEMEEN GESPROKEN ZEGGEN DAT:
DE MEESTE MENSEN TE VERTROUWEN ZIJN
in procenten
77,1
WAT IS HET
percentages zijn afgerond
WAT IS HET INKOMEN VAN WO- EN CDA-STEMMERS
29
WD-stemmers
CDA-stemmers
landelijk gemiddelde
Bron: GPD-«nquéU 'Dt si
O GPD irrfoflr»phlcs/illustfati«s:Reinoud Sijtsmaffhso Gootjf
Kamperen bij de boer steeds populairder
DEN HAAG CEES K
Mensen uit de grote stad willen
steeds meer echte strontlucht
ruiken. Cabaretier Paul van
Vliet vertolkte in het begin van
de jaren zeventig de rol van een
boer die zelf in een luxe bunga
low woonde, terwijl hij zijn gas-
ten in zijn oude vervallen boer
derij liet logeren, 's Ochtends
om vijf uur stonden boer en
boerin op om, ten behoeve van
de gasten, met de melkemmers
te rammelen. Toen de gasten
klaagden dat ze zo weinig roken'
van het boerenbedrijf, ging de
boer met een bus met stront
spray rond.
De conference past in het
beeld van die tijd, het beeld van
het romantische boerenleven.
Boer Willem van den Berg uit
Meerkerk ontdekte de trend en
richtte de Stichting Vrije Recre
atie op, die het kamperen op
het erf stimuleerde.
De stichting is inmiddels een
volwassen bedrijf geworden.
Bijna 1200 boeren zijn bij de
SVR aangesloten, evenals 50.000
gezinnen als donateur. Het af
gelopen jaar hebben die 1200
kampeerboeren bijna 850.000
overnachtingen geboekt, ruim
100.000 meer dan het jaar daar
voor. Voor 1992 verwacht Van
den Berg eenzelfde of nog hoge-
Hij leidt dat af uit de overwel
digende belangstelling voor zijn
eerste vorige week in Apeldoorn
gehouden vakantiebeurs. Daar
meldden zich op één dag bijna
4000 bezoekers. Een dergelijke
stormloop verwacht Van den
Berg ook op 1 februari in
Hoofddorp, 15 februari te Gilze
en 29 februari te Drachten. Op
die vakantiebeurzen maakt de
SVR de bezoekers duidelijk dat
kamperen bij de boer ruimte
biedt, goedkoop is en rust ga
randeert.
In de jaren zestig bood Wil
lem van den Berg in zijn boom
gaard enkele kennissen en
vrienden (waaronder topambte
naren) een kampeerplaatsje
aan. Geheel gratis. Dat mocht
natuurlijk niet: met aan het
hoofd de burgemeester van
Meerkerk werd Van den Berg 's
morgens om zes uur geconfron
teerd met een ware politie
macht. Rammelen met melk
emmers hielp niet, evenmin het
dreigement de stier los te laten.
Woedend reed Willem van den
Berg met zijn traktor op de bur
gemeester in. Hij kreeg vijftig
gulden boete en twee jaar voor
waardelijke gevangenisstraf.
Van den Berg trok zich ner
gens van aan en zette d,oor. Al
Kamperen bij de boer: van vriendendienst tot steeds grotere bedrijfstak.
gauw kreeg hij bijnamen als:
provoboer, kampeergeus en ka-
bouterboer. Van den Berg won
het pleit. Vrienden en vijanden
moesten erkennen, dat het pu
bliek op kleinschalige manier
op het erf van de boer wilde
kamperen. De inmiddels door
Van den Berg opgezette SVR
zorde ervoor dat het aantal boe
ren dat kampeerders toeliet,
sterk steeg.
Sinds die tijd zette Van den
Braks van landbouw de toezeg
ging dat het aantal van vijf kam-
peereenheden in de nieuwe
kampeerwet zou worden uitge
breid tot tien. „Tot op heden is
die toezegging een holle frase
gebleken. Enkele maanden ge
leden kwam staatssecretaris
Gabor van Landbouw, Natuur
beheer en Visserij met een nota
Kiezen voor Recratie. Dat is nu
weer zo'n typisch ambtelijk
stuk: een beleidsnota met geen
Berg zijn strijd voort tegen alles beleidsvoornemens, geen geld,
wat ambtenaar
voor de strontlucht
de neus optrok. Hij
kreeg gedaan dat
wettelijk werd gere
geld dat een boer
vijf kampeereenhe-
den op zijn erf
mocht toelaten.
Niet ieder gemeen
tebestuur is daar
gelukkig mee. Er zijn nog steeds
gemeentebesturen die de politie
sturen als er zes kampeereenhe-
den, tenten of caravans, worden
geteld.
De SVR stelt aan de deelne
mende boeren hoge eisen. „De
boer dient og te treden als een
goed gastheer. Wie dat niet
doet, gaat er bij ons uit: we ge
ven zijn adres niet meer door
aan kampeerders".
In 1986 kreeg Van den Berg
van de toenmalige minister
'Wie geen
goede gastheer
is, vliegt er
bij ons uit'
plani
Een mooi verpak
te lege doos".
Direct werd de
oorlog verklaard
aan Gabor en de
Tweede Kamer. In
een brief eisten
Van den Berg en
de zijnen dat het
gelopen moest zijn met dat
ambtelijke hobbyisme. Er moet
volgens hen zo spoedig moge
lijk een algemene maatregel van
bestuur komen waarbij het aan
tal kampeereenheden bij een
boer mag worden uitgebreid
van vijf naar tien.
Gabor, kennelijk een beetje
geschrokken van dat geweld,
overweegt nu maar helemaal
niks meer te regelen in de nieu
we kampeerwet die misschien
over enkele jaren komt. Hij zegt
1 gpd» peter senteur
dat het misschien het beste is
het aantal kampeerplaatsen bij
de boer over te laten aan de ge-
meèntebesturen. Dat zint Van
den Berg en zijn SVR helemaal
niet. Ze vrezen een herhaling
van 'Meerkerk'.
Inmiddels heeft* het Land
bouwschap zich ook in de strijd
geworpen en gevraagd het aan
tal kampeereenheden uit te
breiden van vijf naar vijftien.
Dat wordt volgens van den Berg
een beetje te dol. „Dat kan over
enkele jaren misschien wel
eens, maar laten we van de
boomgaard bij de boerderij niet
direct een kermis gaan maken.
Dan is voorlopig tien plaatsen
genoeg".
Wie zou denken dat een boer
in financiële problemen uit de
brand kan worden geholpen
door snel even een aantal kam
peerplaatsen op de boerderij de
scheppen, komt bedrogen uit.
Alles met elkaar mag zo'n kam-
peerboer voor een overnachting
hooguit tien tot twaalf gulden
vangen. En voor een seizoen
plaats niet meer dan tussen de
750 en 900 gulden.
„Het is niet onze bedoeling
dat de boer er rijk van wordt.
Onze doelstellig is en blijft de
mensen met de smalle beurs
rust te gunnen en tegelijkertijd
te laten kennismaken met het
leven op het platteland."
Roger Vleugels en het gevecht om 'zijn' BVD-dossier
Roger Vleugels deugt niet. Hij is links, an
ti-militaristisch, houdt niet van zijn va
derland en verzet zich tegen het gezag.
Een greep in de dossiers die de Binnen
landse Veiligheidsdienst (BVD) en de Mili
taire Inlichtingendienst (MID) over hem
hebben aangelegd, zou dergelijke 'uiterst
geheime' informatie kunnen opleveren.
De 36-jarige Utrechter weet dèt hij in de
archieven van de inlichtingendiensten zit,
maar wordt niet toegelaten tot zijn eigen
verleden.
Vleugels adviseerde in 1981 soldaten tij
dens de grote demonstratie in Amsterdam
tegen de kernwapens om de emblemen op
hun uniformen met elkaar te ruilen. Op die
manier moest herkenning van de soldaten
worden voorkómen als ze zouden worden
gefotografeerd door de MID. Ook speelde
hij informatie die de actiegroep Onkruit te
pakken had gekregen na een inbraak bij de
MID in Utrecht door aan journalisten en
kamerleden.
„Ik maak nergens een geheim van, omdat
er niets illegaals aan is. Als iemand wat over
me wil weten, kan die naar me toekomen
en zal ik het vertellen. Ik heb een deur met
een bel. Als dan toch achter mijn rug om
gegevens over me worden verzameld, dan
heb ik het recht om te zien hoe diep men
sen in mijn leven zitten. Zo denk ik er over
en met mij vele anderen die zogenaamd
staatsgevaarlijk zijn".
Vleugels geeft daarmee duidelijk aan
waarom hij minstens zo fanatiek achter de
geheime diensten aan zit, als zij achter
hem. In die jacht laat hij zich van verschil
lende kanten zien. Hij is voorzitter van de
precies een jaar geleden opgerichte Vereni
ging Voorkom Vernietiging die inzage wil in
de dossiers van de binnenlandse veilig
heidsdiensten. Daarnaast heeft hij in 1987
een onderzoeksbureau opgezet om mensen
die last hebben van inlichtingendiensten,
van adviezen te voorzien. Ten slotte is hij
lid van een comité dat in 1985 in het leven
werd geroepen nadat Onkruit had ingebro
ken bij de MID.
Bij die actie werd een zwarte lijst aange
troffen van mensen en organisaties die vol
gens de MID staatsgevaarlijk zijn. In totaal
150, onder wie Vleugels. „Met z'n vijftienen
zijn we nog altijd aan het procederen om
inzage te krijgen in onze dossiers. Inmid
dels zitten we bij de Europese Commissie.
Die studeert nog op onze verzoeken. Even
tueel gaan we daarna naar het Europese
Hof'.
Vernietigen
Tijdrovend is ook het werk van de Vereni
ging Voorkom Vernietiging waarvoor iro
nisch genoeg BVD-chef A. Docters van
Leeuwen in november 1990 onbewust het
initiatief heeft genomen. Vleugels: „Op de
televisie vertelde hij dat tweederde van en
kele honderdduizenden dossiers vóór mei
1 Nederland honderdduizenden
terroristen zijn". »foto lex van rossen
1991 zouden worden vernietigd. Tot dat
moment was nooit een aantal genoemd.
Peter Klerks (als wetenschappelijk mede
werker aan de universiteit van Leiden ge
specialiseerd in veiligheids- en inlichtin
gendiensten, red.) en ik hoorden dat en be
sloten een vereniging op te richten".
„Daarbij gaat het ons om twee doelen: in
zage in de dossiers en het bewaren van een
representatief deel. Niet alleen om iedereen
te laten zien hoe Nederland met zijn bur
gers omging, maar ook omdat in de archie
ven interessante stukken zitten, zoals bla
den, die de betrokken organisaties zelf al
lang niet meer hebben. Het belangrijkste
dat we tot nu toe hebben bereikt, is dat de
vernietiging van de dossiers tot eind 1993 is
uitgesteld. Minister Dales van binnenlandse
zaken heeft dat besloten nadat we hadden
gedreigd met een kort geding en we leden
van de Tweede Kamer op de hoogte hadden
gebracht".
Bij de vereniging zijn op dit moment 28(f
mensen en 70 organisaties aangesloten
Niet alleen oud-CPN'ers of ex-PSP'ers
maar ook oud-medewerkers van inlichtin
gendiensten en bijvoorbeeld het Anti Dier
gebruik Komitee. „Ook speelt u in veren igin
gen zouden lid kunnen zijn. Kijk maar wa
in Zaanstad is gebeurd. Daar was een van
de bestuurders lid van de CPN en dus was
er van iedere bestuurder een dossier. Aan
gelegd door de PID, de Politie Inlichtingen
dienst, die valt onder de BVD. Het kan dus
zijn dat er van iedere speeltuinbestuurder
in het land een dossier is".
Processen
In totaal lopen nu ongeveer 400 processen,
waarin inzage in de dossiers wordt geëist.
Verwacht wordt dat het er dit jaar nog vele
honderden meer zullen worden. „Eerst zijn
verzoeken gericht aan Binnenlandse Zaken.
Daarop werd negatief gereageerd. Nu wordt
met een beroep op de Wet persoonsregi
stratie en de Wet openbaarheid van bestuur
via de Raad van State inzage in de dossiers
geëist. Het is een kwestie van veel geduld
hebben. Maar uiteindelijk zullen we succes
hebben".
„Ik zie hoe de situatie is veranderd in hef
buitenland. Bijvoorbeeld in Zwitserland^
Daar werd twee jaar geleden bekend dat er
900.000 dossiers waren. Die onthulling leid
de tot demonstraties waarop werd beslotert
om de inlichtingendienst in het vervolg te
laten fungeren -als inzageloket. Maar ook
hier in Nederland zijn veel zaken toeganke
lijker geworden. Denk maar aan de moge
lijkheid om medische dossiers, personeels
gegevens en politiedossiers over jezelf in te
zien. Ik verwacht zonder merr dat ook an
dere zaken openbaar zullen worden".
Daarbij dringt de vergelijking zich op met
Duitsland waar nu zes miljoen dossiers van
de vroegere Oostduitse inlichtingendienst
Stasi kunnen worden ingekeken. „Zoveef
zijn het er bij ons lang niet. maar er ziin wel
overeenkomsten. Net als daar is ook hier
gesproken met buren en kennissen om zo
veel mogelijk te weten te komen over een
De BVD wekt de indruk
meer dan de Stasi te richten op organisaties
en invloeden. Dat neemt niet weg dat ook
hier mensen tot in het absurde zijn en wor
den gevolgd. Zo is de woning van iemand
die lid was van de Rode jeugd tot elf jaas
nadat die beweging was opgehev
gaten gehouden".
Hoewel de strijd nog heel lang lijkt te
gaan duren, weigert Roger Vleugels neer te
zitten bij de vele pakken papier die hij en
zijn vereniging inmiddels zelf óver de in-,
lichtingendiensten hebben. „Het gaat om
de inbreuk op de privacy en het feit dat dc
BVD, die niet in het openbaar kan worden
gecontroleerd, zich niet houdt aan de de-j
mocratische spelregels. Het vre<
ter dat de BVD altijd zegt binnen die regel^
te zijn gebleven. Nu zij de kans heeft dac
aan te tonen, wordt daar geen gebruik
gemaakt. De reden is dat de BVD bang is
dat als de archieven opengaan, zal blijken
dat de meeste dossiers van heel gewon
mensen zijn. je kunt toch ook niet waarm.
ken dat er in Nederland honderdduizende
terroristen zijn".
