Extra
'Ah, daar hebben wij de Nederlandse leeuw'
r. FRANS VISSER Vormgeving: RUUD BLOKHUIZEN
Een enkele keer gebeurt
het tussendoor, maar ge
woonlijk zit Gerard
Doornbos alleen nog in de
maand augustus op de
trekker. Behoudens de va
kantie met vrouw en kin
deren is hij full-time be
stuurder: voorzitter van
de Nederlandse Christelij
ke Boeren- en Tuinders-
bond en lid van talrijke
colleges die uit dat voor
zitterschap voortvloeien.
Tenminste één keer per
maand zit hij een of twee
dagen in Brussel om de
belangen van de Neder
landse boer te verdedigen
in het Comité des Organi
sations de Professionelles
Agricoles (COPA) in de
EG, het overkoepelend or
gaan van boerenbonden
in de gemeenschap van de
twaalf landen.
Gerard Doornbos,
een boer die vaker gÉUMgffi
in de auto zit dan flBsllisll
op de tractor, cro
Hij woont met zijn Canadese vrouw en
drie kinderen op een akkerbouwbedrijf
in Nagele. Dat ligt akelig dicht aan de
grote weg door de Flevopolders. Dat
zou geen bezwaar zijn, ware het niet
dat vrijwel iedere boer in de polder
weet waar hij woont en ten minste een
keer per week langs de hoeve rijdt. De
hele Noordoostpolder kan hem dan ook
op boerenvergaderingen exact vertellen
hqe zijn gewas ervoor staat. Doornbos
kkn geen sprietje onkruid laten staan of
het wordt hem haarfijn voorgehouden;
als aardigheidje. Hij kan er wel tegen,
zegt hij.
Het is een sober en doelmatig mens. On
derweg van Nagele naar Brussel stopt hij
zelden. Van thuis heeft hij een mandje
meegekregen met een thermosfles koffie,
melk, kopje en lepeltje. Zijn passagier fun-
geert even als ober. De koffie smaakt im
mers nergens zo lekker als thuis en als het
even kan eet hij ook aan de Elan Stijkelweg.
„Zet de prak maar op. Ik ben net Almere
voorbij" vertelt hij doorgaans door de auto
telefoon als hij op weg naar huis is.
Meestal gaat die conversatie in het Engels,
de taal die hij en zijn vrouw Jane thuis bezi
gen. Als de kinderen of anderen erbij zijn,
wordt er Nederlands gesproken. Daarnaast
beheerst hij het Duits en heeft hij ooit het
plan gehad om een spoedcursus Frans bij
de nonnetjes in Vught te volgen. Daar is het
nog niet van gekomen.
Blondes
„Je kunt zeggen", zo verhaalt hij op weg
naar Brussel, „dat wij met twee-bedrijven
werken. Mijn vrouw en ik hebben een
maatschap en zitten op het akkerbouwbe
drijf van mijn ouders: 50 hectare. Op een ki-
lometer of zes bij ons vandaan woont mijn
broer op een bedrijf van 36 hectare. Wij
doen veel samen. Hij houdt dagelijks toe
zicht op de gang van zaken bij mij thuis."
„Samen hebben wij ook gezocht naar alter
natieven. Wij hadden een traditioneel ak
kerbouwbedrijf van graan, aardappelen en
suikerbieten. Later zijn daar witlofpennen,
plantuien, vlas en wortelen bijgekomen.
Daarnaast wilden wij nog wat anders begin
nen. Wij hebben eerst naar mestkuikens ge
keken, maar uiteindelijk zijn het meststie-
ren geworden. Wij draaien namelijk mee in
het project van de Friese Mij voor Blondes
d'Aquitaine."
„Er is bij de boerderij van mijn broer een
nieuwe potstal gebouwd voor 190 stieren.
De meesten zijn die Blondes, rrfaar wij mes
ten ook Charolais voor iemand in het Zui
den. Dat Blonde-project bevalt wel, maar
het is nog niet helemaal klaar, heb ik de in
druk. Iedereen moet nog het nodige leren."
„Als je in Nederland de slachterijen verge
lijkt met die in Frankrijk, dan moet bij ons
nog veel gebeuren om echt goed kwaliteits
vlees te kunnen leveren. Met de Nieuwe
Weme, de afnemer van dat Blondevlees, is
het net zo: ze moeten nt)g het nodige leren
om het te profileren. Dat geldt ook voor de
boeren. Kijk, als drie partijen het in zo'n ke
ten goed doen en de vierde maakt er een
zootje van.». Op zich zijn wij echter niet on
tevreden, maar het gaat nog met de nodige
strubbelingen."
Geintje
„Tja, hoe wordt een boer een vergaderman?
Ik zal het je kort vertellen. Ik begon in fe
bruari 1987 als voorzitter van de CBTB in
Flevoland. Ik was nog niet eens in functie of
de toenmalige landelijke voorzitter, Jaap
van der Veen, vroeg mij of ik er niets voor
zou voelen hem op te volgen."
„Als regionaal voorzitter-waren de rillingen
mij al over de mg gegaan en toen dat...
Daar had ik in het geheel niet aan gedacht.
Eerlijk gezegd had ik het idee dat het een
geintje was. Ik heb mijzelf dan ook van de
groslijst laten schrappen."
„Na de nodige aandrang heb ik in septem
ber 1987 toch die functie aanvaard
1988 werd ik al
Landbouwschap. Ik wil niemand aanraden
dat ook zo te doen. Het gaat allemaal net
even te vlug. Die route is te kort. Ik zie mij
nog met het stratenboek van de Shell naast
mij op de bank naar Den Haag rijden. Zo
groen was ik toén nog. Tja, nu ben ik full-ti-
me-bestuurder en soms meer dan dat."
„Het COPA kende ik een beetje voor ik lid
werd van het presidium. Ik ben namelijk re
gelmatig in Brussel geweest om er het cir
cuit te verkennen. Bovendien zitten wij
minstens een keer per jaar met collega's uit
andere lidstaten om tafel om elkaar beter te
leren kennen."
„Met de Spanjaarden en Italianen wordt
dat echter wat moeilijk, omdat daar zoveel
boerenorganisaties zijn. Als je dan met de
een overlegt, steekt dat de ander. Die heb
ben in het COPA zelf ook de grootste tram
melant. Je moetje niét verbazen, dat wan
neer je een vertegenwoordiger van de ene
club voordraagt voor een bepaalde functie,
je van de andere bonden een briefje krijgt
waarin staat dat je hem beslist niet moet
„Nederland treedt hier op met één stem en
één mening. Ze kunnen bij ons best discus
siëren, maar naar Brussel hoor je met één
standpunt te gaan. De Belgen hebben een
Vlaamse en een Waalse mening, in Frank
rijk is de mening erg afhankelijk van de club
vap de woordvoerder. De ene keer is dat ie
mand van de FNSEA, de grootste boeren
bond, de andere keer van de landbouwka-
mer, een soort Landbouwschap. De Engel
sen komen wel met één verhaal, maar soms
klinkt daar ook wat Schots doorheen. Ieren
en Denen hebben één club, de Grieken ook,
maar die spreken alleen Grieks en hebben
maar één lijn: wij moeten meer geld heb
ben."
„Nederland hoeft zich in het COPA niet te
schamen, bepaald niet. Je wordt wel eens
beroerd van die vierkante-centimeter-dis-
cussies die wij in ons land hebben, waarbij
wij soms net doen alsof er bij ons zo veel
verdeeldheid heerst, maar als je dat met het
buitenland vergelijkt slaan wij een prima fi
guur."
„Ja, ik ben vice-voOrzitter van het COPA.
Freiherr Heereman von Zuydtwyck, de
praeses van het Duitse Bauernverband, is
voorzitter en met een Spanjaard ben ik zijn
tweede man. Soms moet je voor hem inval
len, want de man heeft een uiterst druk be
zette agenda. Wel iemand van overwicht en
gezag, die Heereman. Hij kan, als je niet op
past, je soms zo dingen door de strot du-
„Je kunt niet ontkennen dat door het COPA
een scheiding loopt tussen noord en zuid,
tussen rationeel en emotioneel. Wij probe
ren voor problemen een oplossing te vin
den, maar dan begint meteen al het ver
schil. De zuidelijken slaan een toon aan als
of ze voor een groep actievoerende boeren
staan. Een hele andere benadering dan die
wij kiezen: overleg waarmogelijk."
Minimaal overleg
„Voor sommige zuidelijke staten geldt: dit
is ons standpunt en daar wijken wij niet
vanaf. Hel overleg met de overheid is mini
maal. Ze flikkeren hun mening zo door de
brievenbus en daarmee is het afgelopen.
Ook al kun je van tevoren nagaan dat het
niks wordt. In Nederland zie je daar bepaal
de trekjes van bij het KNLC. Daar hebben
ze die neiging ook een beetje."
„Of je daar meer mee bereikt is nog zeer de
vraag. Het verhaal bij ons gaat aliijd dat de
boeren in Frankrijk en Duitsland zo veel na
tionale steun krijgen. Wy denken altijd dat
het gras elders groener is. Als je met Fran
sen en Duitsers praat, vinden ze van ons
hetzelfde. Toch gebeuren daar soms din
gen. waarvan je afvraagt: kan dat zo maar in
de EG? In Duitsland hebben ze voor de boe
ren steeds met de geldbuidel gerammeld,
maar ik heb niet de indruk dat boerenstand
daar beter van is geworden. Op den duur
zelfs slechter."
„Voor Nederland zou dat toch ook moeilij
ker liggen. Wij worden in Brussel direct met
het argument om de oren geslagen dat het
boereninkomen bij ons het hoogste is van
de hele EG. Dat maant je tot voorzichtig
heid."
Aan de ene kant hebben ze respect voor
ons, maar aan de andere kant zijn ze ja
loers. Ik heb de neiging om beide de kop in
te drukken. Je bent eikaars collega's, maar
ook eikaars concurrenten. Zo is hel toch?
Iedereen heeft wel een Achilleshiel. Soms
word je gedwongen ergens aJdcoord mee te
gaan, terwijl dat je liever niet wil. Als je ech
ter in elke vergadering het Nederlandse
standpunt tot op het scherpst van de snede
probeert te verdedigen word je niet meer
serieus genomen en op een andere manier
gepakt."
Invloed
„Nederland heeft in Brussel echt wel in
vloed. Die zit vooral ook in het informele
circuit. Een man als Chris Floris, secretaris
buitenland van het Landbouwschap, is
goud waard. Die man spreekt tien tot twaalf
talen op een redelijk niveau, iedereen kent
hem en hij kent iedereen".
„Kijk, je weet natuurlijk nooit precies wat je
hebt bereikt. Soms kun je wat troep uit een
notitie halen, maar daar kun je de boeren
niet mee aankomen. De een zal zeggen dat
je het goed doet, de andere dat je het ver
keerd doet en ik neem aan dat beiden gelijk
hebben. Je denkt wel eens: waar doe ik het
voor en wat heb ik er nou mee bereikt? Zo
vaag is het dan, zo ongrijpbaar."
„Bovendien, als je wat doet dan is het nog
maar het COPA-standpunt dat je naar bui
ten brengt. Wat doet Brussel daarmee? In
vloed heeft het-COPA wel. De politiek is ge
woon veroordeeld om met ons te spreken,
maar dan nog...."
„Ik had bijvoorbeeld grote zorg of wij als
COPA unaniem de plannen van de EG-
landbouwcommissaris MacSharry zouden
kunnen afwijzen, omdat inkomenssteun in
het zuiden nogal goed ligt. Daar gaat het
hier om: lagere prijzen en het inkomen
compenseren door directe steun. Wij heb
ben daar met z'n allen een paar dagen aan
gewijd in een volkshogeschool bij Bonn.
Toch ben ik er nog niet gerust op. Je ziet de
politiek afdrijven in de richting van MacS
harry. Dat moet je als COPA keren, als je
kunt."
In Brussel wordt Doornbos geconfronteerd
met een aanslag op het COPA-standpunt.
Dat is een teleurstelling voor hem, net zo
goed het ook een teleurstelling was dat de
Duitse minister van landbouw Ignaz
Kiechle zich door zijn kabinet liet terugflui
ten en alsnog minder afwijzend over MacS
harry deed. Een teken dat de Beierse boer
aan het afbouwen is.
Doornbos in de sobere huisvesting van het
COPA: „De voorzitter van de zuivelgroep
wil met mij praten. Wij kennen elkaar niet
en hij vindt dat hij even moet kennismaken
met de vice-voorzitter uit een van de be
langrijkste zuivellanden ter wereld. Ik denk
dal daar wat achter steekt. De zuivelgroep is
een van de 35 werkgroepen van het COPA:
van suikerbiet tot zijderups. Die groepen
moeten het standpunt van het COPA over
de plannen van MacSharry concreter invul
len. Ik ben echter niet onder de indruk van
wat ze willen. Het komt neer op een ver
plichte quotumkorting, terwijl het presidi
um van het COPA voor meer vrijwilligheid
had gekozen".
„Nu kan ik een 'reserve' leggen. Dat wil zeg
gen: een voetnoot plaatsen onder datgene
waar ik het niet mee eens ben, maar dat
moet je niet te vaak doen, anders verzwak
je je stahdpunt. De kans zit er in dat er
straks landen met ons meegaan, maar an
dere dan je denkt. Dit kan een hele merk
waardige coalitie worden".
Uren later tijdens een koffiepauze: „De
Grieken lijken mee te gaan. Ze hebben wei
nig melk en als er meer afgaat moeten ze
die halen uit Bulgarije. De Italianen ook.
Die krijgen nu al melk uit Duitsland. Wij
zijn op louter commerciële gronden tegen."
„Mijn populairiteit, voorzover die er was,
daalt met de minuut. Ik ben nog steeds te
gen die invulling van de zuivelgroep". Een
voorlichter: „Hij is erg agressief, hij blijft te
gen". Later zal ook Spanje zich aan zijn zij
de scharen en zullen Ierland en Portugal
hem sympathie betuigen, maar de 'reserve'
niet ondertekenen. Het voorstel van de zui
velgroep is evenwel waardeloos geworden.
Heereman prijst Doornbos om zijn volhar
den: „Daar hebben wij de Nederlandse
leeuw...."
Bij Doornbos strijden zege en verlies om de
eerste plaats. Het COPA-standpunt is in be
ginsel overeind gebleven, maar verzwakt
door de invulling van de zuivelgroep, die
weer is verzwakt door Doornbos' forse voet
noot."
Grammofoonplaat
MacSharry zelf verschijnt ten tonele. De
vergadering is besloten. De Freiherr geeft
de commissaris er van langs en kondigt
grote demonstraties 'in ganz Europa' aan.
MacSharry pareert. Doornbos is niet onder
de indruk. „Hij draaide dezelfde grammo
foonplaat af die ik al vier keer eerder heb
gehoord. Heereman zei nog dal de boeren
bij de politiek weglopen en dat de Europese
Commissie de zwakste groep in de samen
leving treft. Zo zeggen ze dat in Duitsland.
MacSharry verbaasde zich erover dat wij
niet hartstikke blij met zijn plannen wa-
Van het verhandelde is later niks terug te
vinden in krant, tijdschrift en vakblad.
Doornbos: „Aan public-relations is geen
moer gedaan. Maak trouwens maar eens
een persbericht over wat er over de zuivel is
gezegd. Dat is bijna niet te doen."
,,F.r moeten meer zaken beter worden gere
geld. Volgend jaar moet er 6,5 procent bij,
want de uitgaven gaan omhoog door een
stijging van de loonkosten. Bovendien moet
de belangenbehartiging hier worden verbe
terd, omdat er nu eenmaal steeds meer za
ken in Brussel worden besloten. De coöpe
raties leveren ook een flinke bijdrage, want
wij doen daar veel dingen samen."
„Nee, het gaat niet om onze vergoeding.
Die krijgen wij namelijk niet. Ook geen reis
kosten. Daar wordt wel over geklaagd in de
zuidelijke landen die altijd maar weer naar
Brussel moeten vliegen, maar tot dusver
hebben wij dat kunnen keren. Ik word be
taald door de CBTB en voor dit werk leve
ren de beide andere bonden een bijdrage."
Het hotel waarin de delegaties vertoeven, is
bovenmodaal. Daar staat tegenover dat de
koffie bij het COPA uit een plastic bekertje
komt, de cola zelf uit een koelkast moet
worden gehaald en de broodjes tussen de
middag het voorvoegsel 'luxe' niet verdie-
De COPA-leden krijgen de stukken voor de
vergadering doorgaans laat en soms, vlak
voor de vergadering, in Brussel. Doornbos:
„Dat kan ook een manier zijn om de voor
stellen er snel door te drukken." De stukken
worden vertaald in het Engels, Frans, Duits,
Spaans en Italiaans. Nederlanders, Vlamin
gen, Denen, Grieken en Portugezen worden
geacht een andere taal te kennen.
's Avonds rond negen uur is hij thuis. Voor
deze vergaderman is dat redelijk vroeg.
Soms is hij dagen achtereen weg. Er zijn
ook COPA-vergaderingen die hij bezoekt na
eerst ergens een spreekbeurt te hebben ge
houden. „Maandagavond was ik om half
negen thuis. Ik had toen nog naar de kerke-
raadsvergadering gekund, maar dat is erbij
ingeschoten. Ik ben namelijk jeugdouder-
ling in de Gereformeerde Kerk, maar wel
onder de speciale conditie dat ik lang niet
altijd op de vergadering hoef te zijn. Ik vind -
echter dat je je niet aan dal werk moet ont
trekken. Bovendien heb ik er plezier in en
kom je met heel andere zaken en andere
mensen in aanraking. Daar word je niet
minder van."
