Binnenland
PvdA: Wapenexport aan banden
Verzekeraars weigeren
inzage in de boeken
Tsjechoslowakije laat
Vietnamezen toch toe
Officier eist twaalf jaar
voor 'moord op afstand'
Met een portofoontje weerloos in de rimboe
Anbo maakt ouderen blij met dode mus
Vrijdag 24 januari 1992
3
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Eigen bijdrage gehandicapte later
Gehandicapten hoeven dit jaar nog geen eigen bijdrage te beta
len voor hulpmiddelen, diëten en huishoudelijke hulp. De maat
regel, die dit jaar zou ingaan, is door het ministerie van sociale
zaken uitgesteld. Ook de halvering van de vergoeding vóór taxi's
en auto's is voorlopig van de baan, zo heeft staatssecretaris Ter
Veld van sociale zaken gisteren aan de Kamer laten weten. Het
uitstel van de maatregelen kost de staat dit jaar 300 miljoen gul
den. Ter Veld en haar collega's Heerma (volkshuisvesting) en Si
mons (volksgezondheid) kwamen in mei vorig jaar met het
voorstel voor de eigen bijdrage op de proppen.
Utrecht wil milieuvriendelijk kantoor
Utrecht is als eerste gemeente een milieuhandleiding kantoorar
tikelen rijk. Alle gemeentelijke diensten gaan kantoorbehoeften
inslaan die zo milieuvriendelijk mogelijk zijn. Wegwerp-pennen
zijn voortaan taboe op de gemeentelijke burelen, waar uitslui
tend nog hervulbare pennen en stiften worden gebruikt. Ook
een handleiding over het milieuvriendelijk schoonmaken van
kantoren en een project met milieuvriendelijke catering zitten in
de pen.
Cel voor ontucht met cadetten
Een 25-jarige militair uit Breda heeft van de Militaire Kamer in
Arnhem vier maanden gevangenisstraf en vier maanden voor
waardelijk gekregen voor ontucht met vijf cadetten van de Ko
ninklijke Militaire Academie in Breda. De officier van justitie had
twaalf maanden, waarvan vier voorwaardelijk, geëist. De man
bedwelmde zijn slachtoffers met koffie of chocolademelk met
fijngestampte Seresta en pleegde daarna ontucht met hen. Voor
de Militaire Kamer zei de man dat ongeveer dertig keer gedaan
te hebben. Hij werd in februari van het vorig jaar betrapt toen hij
met zijn hoofd onder de dekens van een bewusteloze cadet lag.
Volgens de verdachte waren homoseksuele gevoelens de oor
zaak voor zijn gedrag. Hij zou daar op de KMA niet voor uit heb
ben durven te komen wegens de 'macho-sfeer'.
Nieuw obstakel onderzoek kosten zorg
De particuliere ziektekostenver
zekeraars weigeren individueel
hun boeken te openen voor een
onderzoek naar de kostenont
wikkeling in de gezondheids
zorg. In het onderzoek kan al
leen gebruik gemaakt worden
van gegevens die de stichting
KLOZ informatiesysteem ge
zondheidszorg (KISG) heeft ver
zameld.
Dat standpunt van de verze
keraars heeft tot nieuwe proble
men geleid bij het starten van
het onafhankelijke onderzoek
naar de kosten in de gezond
heidszorg. Staatssecretaris Si
mons en de KLOZ besloten daar
vorige week toe. Inmiddels is
besloten de Algemene Rekenka
mer te vragen het onderzoek te
gaan leiden. De Rekenkamer
zelf moet daar overigens nog
mee akkoord gaan.
De stichting KISG, heeft alleen
gegevens van alle particuliere
verzekeraars tezamen. luist de
individuele gegevens kunnen
echter van belang zijn in het
onderzoek aangezien er per
maatschappij grote kostenver
schillen kunnen bestaan. Dat
kan in een onafhankelijk onder
zoek naar de kosten in de ge
zondheidszorg zeer belangrijk
zijn. Simons staat er op dat ook
gegevens per verzekeraar ter
beschikking komen van de on-
derzoekers. Hij is van plan de
zaak vandaag in het kabinet aan
de orde te stellen.
Zoals bekend menen de ver
zekeraars dat zij op basis van
een sterke kostenstijging in de
gezondheidszorg de premies
niet kunnen verlagen. Simons
bestrijdt dat en gelooft dat de
premies met 15 tot 30 procent
omlaag kunnen, mede door de
overheveling van de medicijnen
per 1 januari naar de awbz.
WASHINGTON ANP
De Vietnamese vluchtelingen
die in Nederland verblijven en
die willen terugkeren naar Tsje-
choslowakije, zijn daar welkom.
Dat heeft de Tsjechoslowaakse
minister van buitenlandse za
ken Dienstbier in Washington
gezegd tegen minister Van den
Broek gezegd.
Volgens Van den Broek gaat
het om economische migranten
van wie het asielverzoek door
Nederland is afgewezen en
daarom Nederland moeten ver
laten. „Als wij van dat beginsel
afstappen, dan zou dat een pre
cedent scheppen en het beleid
Wapendeskundige Ko Colijn:
'Wapenschandaal
is politiek spel'
ROTTERDAM JÓS VAN DEN CAMP
„Elke week vertrekken er uit de Rotter
damse haven schepen met bestemming
Pakistan en Libië met aan boord militair
materieel dat eigenlijk niet uitgevoerd
mag worden. Maar daar weet officieel nie
mand iets van".
Politicoloog Ko Colijn haalt wat non
chalant zijn schouders op over het nieuw
ste 'exportschandaal'. Het is vooral een
politiek spel dat de Duitsers en de Ameri
kanen om verschillende redenen goed uit
komt, stelt hij. Colijn promoveerde in
1989 op een proefschrift over het Neder
landse wapenexportbeleid. Sinds eind ja
ren zeventig publiceert hij over het onder
werp.
Op Schiphol, veronderstelt hij, is niets
onoirbaars gebeurd. Leidraad bij onder
zoeken naar verdachte goederen in Neder
land is de Bijlage Uitvoerbeleid Strategi
sche Goederen. Het enkele honderden pa
gina's tellende naslagwerk bevat omschrij
vingen van technische apparatuur en goe
deren die voor militaire doeleinden ge
bruikt kunnen worden. Daarnaast is er
een lijst van verboden goederen en ten
derde een zogenoemde dual-use-lijst met
goederen die voor zowel civiele als militai
re doeleinden gebruikt kunnen worden.
Die laatste lijst is de meest soepele van de
drie en hij veronderstelt dat de douane en
experts op Schiphol deze lijst hebben na
gelopen.
De CIA wist volgens hem Wel degelijk
van de zending en had die in de VS zelf of
desnoods op Schiphol via een of andere
constructie kunnen tegenhouden. Maar
aangezien men wist dat Frankfurt ook
aangedaan zou worden, heeft de CIA
Duitsland de eer gegund, veronderstelt
hij. „Duitsland kon dat goed gebruiken.
Het werd er hoog tijd om aan de buiten
wereld te laten zien dat dergelijke trans
porten aan Libië voor de Duitsers uit den
boze zijn", zegt Colijn. Duitsland lijdt nog
steeds aan het 'Rabta-syndroom'. Eind
1989 en begin 1990 werd steeds duidelij
ker dat Duitsland goederen en materialen
geleverd heeft aan Libië om in de stad
Rabta een giffabriek te bouwen.
En ook de VS kwam de 'vriendendienst'
goed uit, analyseert Colijn: „Zo wordt de
druk op Libië nog wat vergroot om de
twee Libiërs uit te leveren die de aanslag
bij Lockerbie zouden hebben gepleegd".
Patriots op de Peel. Gisteren werden voor het Open Huis morgen alvast een aantal luchtdoelraketten geïnstalleerd zodat de inwoners van de regio een beetje kunnen wen
nen aan de geleide wapens, die in 1994 permanent naar de vliegbasis komen. De Patriots komen uit Duitsland in het kader van de beperking van de Navo-eenheden.
foto anp frans vanderunde
'Dit worden de schandalen van de toekomst'
Het Nederlandse wapenexportbeleid moet scherper worden. Dat
stellen PvdA-kamerlid Rob van Gijzel en Groen Links-kamerlid Ro-
senmöller na de bekendmaking dat Bonn een nucleair transport
van de VS via Schiphol naar Libië heeft onderschept. „Dit worden
de schandalen van de toekomst", constateert het tweetal.
ring niet aan. Voor een aantal stoffen
dat zowel militair als civiel bruikbaar
is, hebt je alternatieven die alleen
maar voor vreedzaam gebruik ge
schikt zijn. De stoffen die voor beide
doelen geschikt zijn moeten op een
zwarte lijst zodra er een alternatief
DEN HAAG MARGREET VERMEULEN
Rosenmöller vindt dat de ontvangen
de landen in het vervolg schriftelijk
moeten beloven de verdachte goede
ren niet voor militaire doeleinden te
gebruiken. Anders gaat de levering
niet door, punt uit. Dat gaat Van Gij
zel niet ver genoeg. „Je hebt te doen
met landen die niet te vertrouwen
zijn. Daar helpt zo'n papieren verkla-
is".
Groen Links vindt dat de lijst met
strategische goederen sowieso uitge
breid moet worden. „In dat opzicht
moeten we Duitsland als voorbeeld
nemen. Daar mag minder en wordt
strenger gecontroleerd".
De grote vraag voor Rosenmöller en
Van Gijzel is waarom Nederland de
leverantie aan Libië na uitvoerige
controle op Schiphol heeft laten gaan,
terwijl Bonn wèl ingreep. De reden
dat Bonn wèl ingreep en Den Haag
niet, is waarschijnlijk dat de Verenig
de Staten de Duiters om onderschep
ping hebben gevraagd. Terwijl Neder
land niet zo'n verzoek kreeg.
Wat Van Gijzel dwars zit is dat de
Tweede Kamer weer van niks wist.
Als Bonn over de kwestie had gezwe
gen, was dit ons nooit ter ore geko
men. Dat vind ik echt een hele zorge
lijke zaak". Het verweer van Econo
mische Zaken is dat de Economische
Controle Dienst (ECD) gebaat is bij
een zekere anonimiteit. „Successen
worden niet gemeld. Blunders ook
niet", aldus EZ.
Binnenkort praat de Tweede Kamer
over de nota Wapenexport met minis
ter Van den Broek van buitenlandse
zaken en diens staatssecretaris Van
Rooy. Rosenmöller zal dan voorstel
len doen om de controle te verscherp
en. Hij wil het huidige aantal gespe
cialiseerde controleurs (momenteel
vijf man) vergroten. Ook pleit hij voor
zwaardere sancties. „Het economisch
gewin van zo'n transactie moet afge
roomd worden. En de bedrijfsleiding
of directie moeten persoonlijk ver
volgd kunnen worden".
van Nederland en de EG door
kruisen", aldus de bewindsman.
De Vietnamezen moeten in be
ginsel terugkeren naar het land
waar zij geruime tijd gewoond
en gewerkt hebben, te weten
Tsjechoslowakije. Tot nu toe
weigerde Praag echter de Viet
namezen terug te nemen.
Maar Nederland is bereid be
hulpzaam te zijn bij een moge
lijke repatriëring naar Vietnam,
als zij dat willen. De Nederland
se ambassadeur in Bangkok, die
tevens in Hanoi is geaccredi
teerd, zal met de Vietnamese
regering de eventuele verdere
terugkeer van de Vietnamezen
naar Vietnam bestuderen.
Het Nederlandse vrachtschip Happy Buccaneer vertrok gisteren uit Rotterdam met twee havensleepboten op het dek. De Björn en de
Lars zullen pas in de haven van Gothenburg voor het eerst het zilte nat proeven. •föto anp aad van leeuwen
poTTFBnAMANP loft van het echtpaar. Dat hield er een
losse levensstijl op na, waarin ook
plaats was voor een seksuele relatie
tussen de vrouw en het slachtoffer.
Vorig jaar verscheen ook de toen nog
16-jarige jongen op het toneel, die de
vrouw verafgoodde.
De avond van 21 juni, toen de jon
gen bij het echtpaar op bezoek was,
opperde de vrouw plotseling dat het
slachtoffer dood moest. Op zaterdag
avond zou hij vaak veel geld aan pre
mies in huis hebben. De plannen
werden gesmeed.
De vrouw ging de volgende avond
naar de flat. Volgens plan maakte zij
een maaltijd klaar, waar zij fijnge
stampte slaappillen doorheen deed.
Aanvankelijk zou de jongen op de
kinderen passen en zou de man zijn
vrouw achterna gaan. Op het laatste
moment besloot het echtpaar de rol
len om te draaien. De jongen ging
naar de woning en stak op aanwijzing
van de vrouw de slapende man met
negentien messteken dood.
Volgens de officier was de man ech
ter niet zomaar een „assistent". „Hij
is de juridische moordenaar, al heeft
hij niet zelf het mes gehanteerd". Zijn
advocaat bepleitte vrijspraak omdat
de beraming van een gezamenlijk
plan niet is bewezen. Uitspraak 6 fe-
Kun je een moord plegen zonder er
zelf bij te zijn? Ja, zei gisteren de offi
cier van justitie bij de rechtszaak te
gen een 28-jarige Rotterdammer we
gens de moord op een 68-jarige ver
zekeringsagent in juni vorig jaar. De
moord, die de avond tevoren minu
tieus werd voorbereid, werd uitge
voerd door een inmiddels tot vijf jaar
veroordeelde 17-jarige man en de 32-
jarige echtgenote van de verdachte.
Volgens zijn verklaringen bij de po
litie, die hij op de zitting introk, had
de verdachte adviezen gegeven hoe
het slachtoffer pijnloos kon worden
gedood. Het was ook op zijn aanra
den dat de jongeman en de vrouw in
de flat van de verzekeringsagent de
gaskraan opendraaiden en een kaars
aanstaken, waardoor het hele flatge
bouw de lucht in had kunnen gaan.
Als door een wonder gebeurde dit
niet. Met een beroep op een soortge
lijke zaak, waarbij de Hoge Raad de
aanklacht van moord terecht achtte,
eiste officier Vergunst gisteren twaalf
jaar cel. Hij benadrukte de „buitenge
wone geraffineerdheid" en „uiterste
koelbloedigheid'' waarmee de moord
was gepleegd.
'Ome Henk' was al jaren een goede
bekende van de verdachte. Zo betaal
de de man twee jaar geleden de brui-
sprakelijk kan stellen voor wat hem is over
komen. Daarnaast probeert hij zijn superi
euren te overtuigen van het nut van trainin
gen in zelfverdediging. Tot nu toe zonder
resultaat.
,Als je net als ik al tientallen jaren op de
trein zit, ben je psychisch een topatleet. Fy
siek blijf je echter amateur. Dat voel je pas
goed als je er alleen voor staat in de trein.
Gods redelijkheid of werken volgens het
boekje helpt dan geen zier", zo houdt hij
zijn collega's bij de demonstratieles voor.
Dan nemen sportinstructeurs het van
hem over, samen met de trainingscoördina
tor van de RET. Het Rotterdamse openbaar
vervoerbedrijf heeft met de sportschool
voor al haar controleurs een driejarige cur
sus opgezet. Die vormt de basis voor de de
monstratie.
Na een paar warming up-oefeningen vol
gen voorzichtig de eerste beginselen van
het 'publieksvriendelijk- ontwijken en afwe
ren. Vanuit een 'ontspannen gevechtshou
ding' worden achtereenvolgens slagen in
het gezicht en grijp- en schopbewegingen
ontweken en afgeweerd.
Na spelletjes om te leren hoe te reageren,
,Aan agressie op de trein wordt gigantisch
veel geld verknald. Maar wij staan nog
steeds weerloos met ons portofoontje in de
rimboe." Aarzelend druppelen tien Rotter
damse NS'ers rond de klok van tien binnen
bij het sportschooltje op het dak van een
parkeergarage in de Hoogstraat. Op initia
tief van treinconducteur Rinus Meupelen-
berg geeft de stichting Dak Rekreatie een
demonstratieles in zelfverdediging. De
sportschool geeft dit soort trainingen al ja
renlang aan controleurs van het Rotterdam
se openbaar-vervoerbedrijf RET en sinds
éen jaar ook aan die van de Haagse HTM.
En als het aan Meupelenberg ligt binnen
kort ook aan de Rotterdamse NS'ers.
Meupelenberg is sinds kort in actie geko
men. November vorig jaar was hij op het
perron van Rotterdam CS de prooi van vijf
met messen géwapende belagers. „Toen
was de maat voor mij vol".
Langs drie sporen voert hij sindsdien ac
tie voor meer veiligheid. Hij zocht de publi
citeit en zette een advocaat aan het werk
om te onderzoeken of hij de NS mede-aan-
worden de oefeningen steeds 5
aanvaller mag niet meer inhouden en moet
zien 'door te breken'. Ook in teamverband
een moeilijke passagier 'onder controle
houden' maakt deel uit van de stof.
Ruim 50 lessen verder komen de messen
om de hoek kijken. Met een mes van rubber
steekt de aanvaller op zijn sparringpartner
in. „Dat voel je bijna niet. Als we de kneep
jes een beetje onder de knie hebben, gaan
we over op houten messen. Dat doet pijn
en dwingt meer tot reactie. We leren vooral
ontwijken, voor weren is heel veel lef no
dig", verklaart instructeur Verschoof.
De demonstratie is nog niet afgelopen of
de eerste NS-er, een vrouwelijke conduc
teur, meldt zich spontaan aan. „Ik begrijp
niet dat dit niet in ons pakket zit", zegt een
ander. Maatschappelijk werker Tony Raats
kondigt aan dat hij zich verder gaat oriënte
ren op 'deze markt' om een advies aan zijn
bazen uit te brengen. Meupelenberg en zijn
collega's willen snel ihet hun superieuren in
de slag. „Het is een jungle in de trein. Maar
wij staan nog steeds weerloos met ons por
tofoontje in de rimboe".
DENH
Wie dezer dagen in politiek
Den Haag pleit voor een las
tenverzwaring, wordt wegge-
hpond. Niettemin kwam de ou
derenbond ANBO gisteren wel
met een voorstel daartoe: al
leenstaande aow'ers zonder of
met een heel klein aanvullend
pensioen moeten een toeslag
krijgen. Te betalen uit een pre
mieverhoging voor de aow.
De ANBO had het verhaal
mooi verpakt. De aow, ooit be
doeld om ouderen te vrijwaren
van gebrek, voldoet niet meer
aan die doelstelling. De alleen
staande aow'er komt er per
maand zo'n 92 gulden aan te
kort. Er is daarmee sprake van
een noodsituatie voor zo'n
200.000 aow'ers, vooral vrou-
En nood breekt wet, zo
meent de ANBO. Het is tenslot
te een sociale verzekering. Op
zich zou de ANBO de hele aow
omhoog willen krikken. Maar
gezien de toestand van 's rijks
financiën ziet men daar van af.
Of liever gezegd: men wil daar
voorzichtig mee zijn.
De ouderenbond wil de toe
slag zodanig vorm geven dat
een aow'er zonder pensioen,
en aow'er met een kléin pen
sioen (tot 100 gulden per
maand) niet meer 70, maar 75
procent van het wettelijk mini
mumloon in handen krijgt.
Dat verschil heeft men bere
kend op bijna 1043 gulden per
jaar. Kosten 292 miljoen gul
den. Tenminste, zo stond het
in de publikaties van de organi
satie. Niet werd gemeld dat het
ging om een netto-verhoging
van de aow. Bruto is die dus
veel hoger. Tussen 1500 en
2000 gulden. En dan nemen
ook de kosten toe. Er zal tussen
450 en 600 miljoen gulden voor
nodig zijn.
Er blijft nog iets merkwaar
digs. Waarom moet een aow'er
met een pepsioen van 100 gul
den per maand een hogere uit
kering krijgen? Deze groep
komt immers, volgens de AN
BO, niet de eerder geciteerde
92 gulden per maand tekort.
Men speelt ongeveer quitte.
De aow'er met het kleine
pensioentje krijgt dan ook niet
de totale opslag, maar slechts
de helft. Netto zo'n 500 gulden.
Maar dat staat weer nergens in
de stukken van de ANBO. Het
blijkt alleen uit de berekenin
gen. En enig motief voor dit
douceurtje wordt er niet bij ge
geven.
Dan is er nog een probleem:
dit voorstel? Al me
dio vorig jaar formuleerde de
ANBO een beleidsplan over de
inkomenspositie van ouderen.
Naar aanleiding daarvan sprak
een ANBO-delegatie met mi
nister d'Ancona van WVC. En
die had gezegd dat zij wel iets
wilde doen voor de aow'ers die
het het hardst nodig hadden.
Bovendien was het de ANBO
ter ore gekomen dat er 'een po
litieke partij' met de zaak bezig
was. Het was geloofwaardiger
geweest als de ouderenbond
gewoon had gezegd dat de Ka
mer volgende maand over de
toekomst van de aow praat en
dat men daarvoor haastig nog
een idee in elkaar had geflanst.
Dat zou heel veel hebben ver
klaard. Oók naar de eigen ach
terban die nu blij wordt ge
maakt met een dode mus.
