Leiden
DE
Centrum voor psychiatrische
patiënten op De Waard
®t
'Ik heb er veel ellende mee gehad'
VAN
Provincies willen taken
overnemen van het rijk
TIJD
TOEN
Maandag 20 januari 1992
Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: RON VAN HAASTREGT
MOLENS IN RIJNLAND
Endegeest opent begin februari een activiteitencentrum
aan de Willem Barentzstraat op industrieterrein De
Waard. De voorziening is bedoeld als dagopvang voor
mensen die psychiatrisch patiënt zijn of waren. Het cen
trum wordt betaald met subsidie van de ziekenfonds
raad.
LEIDEN ROY KLOPPER
Het activiteitencentrum staat
open voor mensen die op grond
van hun psychische gesteldheid
behoefte hebben aan een ge
structureerd dagprogramma. Er
worden activiteiten onderno
men als ambachtelijke werkvor
men, sport en spel, handwer
ken, groepsgesprekken en gees
telijke vorming.
De activiteiten, maandag tot
en met vrijdag van 9.00 tot
17.00 uur, zijn bedoeld voor
mensen die te maken hebben
met psychische problemen. Dat
kunnen ex-patiënten zijn van
een psychiatrisch ziekenhuis.
Maar ook mensen die behan
deld worden bij de Riagg, een
psychiater of een psychiatrische
polikliniek kunnen zich in
schrijven.
Volgens directeur J. Kleijne
van Endegeest bestaat er grote
behoefte bij deze groep naar
een geordende dagindeling.
„Velen hebben moeite met con
tacten leggen, daarom kan dit
centrum ook een sociale functie
hebben".
Het activiteitencentrum be
schikt over drie betaalde mede
werkers, die zorgen voor de or
ganisatie en de uitvoering van
de verschillende activiteiten.
Kleijne hoopt dat in februari
wordt gestart met vijftig zestig
mensen, maar dit aantal kan in
de toekomst groeien. „Het pand
is groot genoeg".
Schroom
De keuze van het voormalige
beddrijfspand op het industrie
terrein De Waard is een bewus
te. Ten eerste is de ligging van
zo'n centrum op het terrein van
bijvoorbeeld Endegeest een
beetje besmet. „Mensen ken
nen wat schroom om zich bij
een 'gekkenhuis' te melden",
weet Kleijne. Voornaamste re
den evenwel is dat in de toe
komst wordt geprobeerd de be
zoekers van het centrum in te
zetten voor licht werk bij bedrij
ven in de buurt.
De financiering van het cen
trum verloopt via de Regionale
Instelling Geestelijke Gezond
heidszorg (RIGG). Dit is het sa
menwerkingsverband van ve-
schillende psychiatrische voor
zieningen in Zuid-Holland
noord. De RIGG heeft geld be
schikbaar gekregen van de zie
kenfondsraad. Omdat de RIGG
louter een papieren orgaan is en
geen werkapparaat heeft, is het
beheer overgedragen aan Ende
geest. De subsidie is overigens
niet voldoende om geheel uit de
kosten te komen. Daarom
wordt contact gelegd met ande
re verzekeraars om bij te dragen
in de kosten.
Mensen die willen deelnemen
aan de activiteiten moeten eerst
een kennismakingsgesprek voe
ren met een van de medewer
kers. Hierin wordt informatie
gegeven over het centrum.
Daarna wordt de geïnteresseer
de ingeschreven als lid. Aan het
lidmaatschap zijn overigens
geen kosten verbonden. Voor
sommige activiteiten wordt een
kleine bijdrage gevraagd.
Het gaat niet goed met de Nederlandse molens. Voor de
bemaling van de polders zijn ze niet meer nodig. Dat ge
beurt al decennia lang door electrische gemalen. Sinds
dien staan de molens alleen nog maar mooi te zijn. En
wie wil geld steken in iets wat alleen maar mooi is?
De Rijnlandse Molenstichting heeft 45 molens. Tweeder
de daarvan wacht op restauratie. Op maandag in deze
krant verhalen over molens in de regio die er slecht bij
staan. Vandaag de Adermolen, een vrij jonge molen aan
de Ringvaart in Rijpwetering. Die staat er, gezien de de
plorabele toestand van andere molens, nog betrekkelijk
goed bij.
wierp hij tegen. Toch werd het
een molen. G. Vermeij, die sinds
1939 de pomp bediend had,
werd de molenaar. „Met die
motor hebben we een hoop el
lende gehad. Maar die molen
was nog veel beroerder", aldus
de nu 79-jarige Vermeij. De vij
zel, waarmee het water uit de
polder omhoog wordt ge
schroefd, eindigt bij de Ader-
molen onder water. „Dat was
een systeem waar die meneer
Dekker toen zo vóór was. Nou,
ik heb er niets dan ellende mee
de c
die
sinds 1881 de Aderpolder droog
hield, ontstond er een discussie
onder de ingelanden. Wat
moesten zij doen? Eén boer
pleitte er voor een molen neer
te zetten, want „wind heb je
voor niks". Een andere boer
wist beter: „Er is niks duurder
dan om wind ie gebruiken",
gehad, 's Winters zat de hele vij
zel vol met ijs. Voordat je kon
gaan malen, was je eerst uren
bezig om het ijs er met kokend
water uit te krijgen."
De molen is in 1941 gebouwd
met gebruik van materiaal van
een molen uit het Noordhol
landse Haarlemmerliede. Dat
was een achtkante rietgedekte
molen waarvan de wieken een
vlucht hadden van 23 meter. De
Adermolen werd een ronde ste
nen molen met een vlucht van
16.60 meter. Vermeij is er wei
nig enthousiast over: „Wanneer
je spullen van een oude molen
gebruikt, moet het wel eenzelf
de molen zijn. Nu zijn de de
wieken en de as overdreven
zwaar: die wegen bij elkaar
ruim negen ton."
In de oorlog was er geen zink
om de wieken mee af te werken.
„Ze hebben er allemaal dunne
latten tegen aan gezet. Op een
gegeven moment zette ik de
molen stil en kwam er zo'n lat
naar beneden, precies op mijn
arm. Ik heb een maand lang
niets kunnen doen. Nee, ik heb
een hoop armoe gehad met die
molen. Bij een noord-westen
wind stond de boerderij in de
weg. Dan had je het ene mo
ment volop wind en het andere
moment had je niets. Het was
hollen of stilstaan."
Tegenwoordig hoeft de molen
niet meer voor de polder te ma
len. Naast de molen staat een
volautomatisch elektrisch ge
maal. „Wanneer het gemaal
draait kan mijn vrouw niet was
sen. De elektriciteitskabel is te
licht. Maar dat is geen pro
bleem. Dat gemaal staat zo af
gesteld dat het vooral 's nachts
draait. En als het nodig is, scha
kel ik het gemaal gewoon even
Officieel is de oude baas geen
molenaar meer. Zijn zoon heeft
het overgenomen. „Maar ik
draai hem nog dikwijls. Het is
nog altijd een lievelingswerkie
van me. Ik draai nu alleen maar
bij een vlakke wind. Je hoeft
niet meer bij iedere wind te
draaien omdat het gemaal nu
de polder droog houdt. En dat is
wel zo makkelijk."
FOTO BEN DE BRUYN
Na pech auto weg
ROELOFARENPSVEEN
Een inwoner van Rotterdam is
vannacht op wat knullige wijze
zijn personenauto kwijtgeraakt.
De man kreeg rond midder
nacht op de rijksweg A-4 ter
hoogte van Roelofarendsveen
motorpech. Hij parkeerde de
auto op de vluchtstrook. Enkele
uren later kwam hij met de be
nodigde onderdelen terug bij
zijn uit 1981 stammende Ford
Escort, die bleek te zijn verdwe
nen. Volgens een woordvoerder
van de politie is de personenau
to weggesleept.
MISHANDELD Een 24-jarige
vrouw uit Benthuizen is zater
dagavond op grove wijze mis
handeld door een 27-jarige
plaatsgenoot. De vrouw liet
rond half elf haar hond uit. Bij
het passeren van de man
schopte hij naar het dier. De
vrouw maakte daar een opmer
king over. Daarop keerde de
man zich tegen de eigenares
van de hond. Het slachtoffer
werd, volgens een woordvoer
der van de politie in Rijneveld,
enkele keren tegen de grond ge
slagen.
Over het leven van
Sebald Justinus
Brugmans (1763-
1819), die van 1786 tot zijn
dood hoogleraar aan de Leidse
universiteit was en de laatste
twintig jaar van zijn leven zon
der twijfel de belangrijkste pro
fessor daar was, zou een prach
tige biografie te schrijven zijn.
Zijn vader was ook al professor,
in de natuurkunde te Franeker
en de jonge Brugmans is als het
ware met de botaniseertrommel
geboren. Zijn grootste liefde
was de biologie, de dier- en
plantkunde en daarin zou hij
ook te Leiden professor worden.
Maar daarin niet alleen. Brug
mans was een echte vakkenver-
zamelaar, zodat hij op een be
paald moment zowel de bota
nie, de natuurlijke historie, de
medicijnen en de scheikunde
doceerde. Tegelijkertijd was hij
dan ook nog directeur van de
hortus en van de kabinetten van
naturaliën en scheikunde die de
universiteit bezat. Vooral voor
de uitbreiding van de hortus
heeft hij heel veel gedaan. Hij
heeft er zelfs een hele dieren
tuin aan toegevoegd, zodat Lei
den op een bepaald moment
olifantengetrompetter en leeu-
wengebrul uit zijn academische
plantentuin kon horen opstij
gen. Na zijn dood werd die die
rentuin weer ontmanteld.
Brugmans was een groot spre
ker en zijn colleges waren be
faamd. Hij oogde ook helemaal
niet als een professor. Een van
zijn geliefde leerlingen, de latere
medische professor Pruys van
der Hoeven, beschrijft hem te
gen de achtergrond van zijn
perkamenten collega's aldus:
'Zijne houding, zijn voorkomen,
zijn gelaat teekenden hem als
den krachtvollen man in den
vollen bloei der gezondheid, die
evenwel, volgens het oordeel
van Celsus, juist daarom eenige
bezorgdheid moest wekken.
Zoo ik hem buiten de acade
miestad ontmoet had, ik zou
SEBALD JUSTINUS BRUGMANS
Sebald Justinus Brug
mans.
FOTO
ACADEMISCH
HISTORISCH
MUSEUM LEIDEN
ART. LIB. MAG. MED. ET PHIL. DOCT. rillL.LOG. META IMI.
ET ASTR0N. IN ACAI). ERANEp. 17SJ1 PROF ORD. IN ACAI).
JLUGD. BAT. 1786 BOTAN. 1787 HIST.NAT. 1701 MEI). 1SOO CHEM.
NAT. FRANKQÜERAE 24 MART. -176.1 01». 22 JUMI 1810.
hem niet voor
leerden gegroet hebben. Hij on
derscheidde zich dan ook aan
merkelijk van mijne overige
professoren, aan wien men het
kon aanzien dat zij tot den ge
leerden stand behoorden'.
Zijn colleges moeten fenome
naal geweest zijn. Een andere
leerling, G.C.B. Suringar, be
schrijft ze als volgt: 'Zóó groot
was dan ook de toevloed bij zij
ne lessen vooral over natuurlij
ke historie, dat het moeite kost
te er plaats te vinden en het
aanzien had, alsof de gansche
akademie zijne studiën beoe
fende'. Suringar, die eigenlijk al
leen maar de moeizaam in het
Latijn formulerende en dus van
'Wij hoogleraren zoeken
de waarheid overal'
dictaat voorlezende professoren
gewend was, smolt haast van
bewondering bij het retorisch
vermogen van Brugmans. 'De
uitdrukking van het gelaat, de
stemleiding en de gebaren, be
wezen dikwijls klaarblijkelijk,
dat de natuurlijke aan Brug
mans eigene welsprekendheid
grootendeels uit die bron, uit
ware belangstelling in en liefde
voor het door hem behandelde
onderwerp voortsproot. Meer
dan eens heb ik zelf opgemerkt,
dat de hoogleeraar, in de colle-
giekamer komende en zijne
voordragt beginnende, somtijds
het voorkomen van vermoeid
heid en eene flaauwere uitdruk
king der oogen vertoonde, doch
dat die verschijnselen reeds
spoedig, zoodra hij slechts kor
ten tijd gesprooken had, door
vermeerderden glans der
oogen, eene helder roode aan-
gezichtskleur en andere teeke
nen van physiek welbevinden,
gelijk zich dit inzonderheid ook
in zijne krachtige en welluiden
de stem openbaarde, vervangen
werden'.
Brugmans heeft zelf eigenlijk
voortleefde, deed hij dat in de
vele leerlingen die hij had. In
zijn onderwijs betoonde hij zich
een wijs man. In zijn tijd was de
wetenschap, of liever, waren de
wetenschappen verdeeld in al
lerlei elkaar beconcurrerende
scholen, die elkaar heftiger ver
ketterden naarmate er minder
van het desbetreffende vak be
kend was. Maar Brugmans
moest niets hebben van sys-
teemzucht. De natuur, zo placht
hij, naar het zich zijn leerling
Capadose herinnerde, te zeg
gen, 'toont ons de volkomenste
eenheid en de onbegrijpelijkste
rijkdom van verscheidenheden,
zij kent geen stelsel, geene ver
deelingen, geene klassen noch
soorten: neen! zij heeft slechts
bijzondere voorwerpen, die alle
in de schepping hunnen be
paalden en eigene plaats be-
Ideeden en tot de algemeene
eenheid der natuur noodzake
lijk zijn. Geene slaafsche aanne
ming eener kunstmatige ver
deeling kan dus tot eenen fakkel
dienen om hare verborgenhe
den te ontdekken. De dagelijk-
sche ondervinding en de gehee-
le geschiedenis der natuurkun-
den toonen ons op de ondub-
belzinnigste wijze, dat de ver-
ldeefdheid aan een bijzonder
stelsel, de zoogenaamde stelsel
zucht, het graf der waarheid is
geweest'.
Toen Napoleon Leiden bezocht
en er de universiteit aandeed en
door Brugmans te woord werd
gestaan, stelde de keizer de
vraag: 'aan welk systeem geeft u
de voorkeur, meneer Brugmans,
dat van Boerhaave of van
Brown'? Brugmans antwoordde:
'Sire, wij hoogleraren zoeken de
waarheid overal'.
De Leidse Bond van Amateur
tuinders heeft zaterdag een
nieuw onderkomen betrokken. In
een ruimte boven een poort in de
Atjehstraat wordt voortaan de
administratie bijgehouden, wor
den vergaderingen georganiseerd
en kadercursussen gegeven.
De zes volkstuinverenigingen
maakten gedurende tien jaar
voord
bruik van een bouwkeet op h
terrein van vereniging Crones-
teijn. De keet moest worden op
geknapt maar het bleek goedko
per te zijn om de ruimte van de
hand te doen. Bovendien kon de
»nd tegen een i
onbewoonbare n
Atjehstraat huren van Woning
bouwvereniging Lelden.
Zaterdag werd het bondsbureau
officieel geopend door M. den
Hartog (rechts), lid van verdien
ste van de bond, en J. Duives-
teijn, directeur van de gemeente
lijke directie sport en recreatie.
FOTO HIELCO KUIPERS
Vijf gewonden bij aanrijdingen op rijksweg
WADDINXVEEN
Op de noordelijke rijbaan van rijksweg A12 ter
hoogte van Waddinxveen ontstond zaterdag
avond een geweldige ravage: vijf automobilisten
raakten gewond bij een tweetal aanrijdingen.
Een 78-jarige Hagenaar raakte bekneld in zijn
auto en moest door de brandweer uit zijn benar
de positie worden bevrijd. Vier van de acht bij de
aanrijdingen betrokken auto's raakten total-loss.
De eerste aanrijding werd veroorzaakt door een
bestuurder die, vermoedelijk onder invloed van
alcohol, de afstand tot de -uto voor hem verkeerd
inschatte en er achterop reed. In de staart van de
file die na die aanrijding ontstond botsten zes au
to's op elkaar.
WILLEM OTTERSPEER
De samenwerkende Randstad-
provincies Noord-Holland,
Zuid-Holland en Utrecht vin
den dat het rijk te weinig taken
uit handen geeft. Bij de bestuur
lijke vernieuwing moet het rijk
meer taken overdragen aan de
provincies en inspelen op het
bestaande samenwerkingsver
band in de Randstad.
Een zware delegatie van de
drie provincies heeft de kritiek
vanmorgen gespuid tijdens een
hoorzitting van de vaste kamer
commissie voor binnenlandse
zaken over bestuurlijke vernieu
wing. De hoorzitting dient ter
voorbereiding van een debat in
de Tweede Kamer op 3 februari.
Uit het hele land zijn verte
genwoordigers van provincies,
gemeenten en gewesten naar
Den Haag gekomen voor het
geven van een reactie op de re
geringsvoorstellen. Die beogen
in hoofdlijnen het bestuur van
gewesten en agglomeraties te
versterken. Rijk. provincies en
afzonderlijke gemeenten dienen
in deze opzet een aantal be
voegdheden af te staan aan re
gionale bestuursvormen.
De drie Randstad provincies
richten hun bezwaren vooral te
gen het ontwerp van een nieu
we, tijdelijke wet, die als een
soort overbruggingsregeling
moet dienen voor de bestuurlij
ke vernieuwing. In deze inte-
rimwet is voor de provincies
een bescheiden rol weggelegd.
„De provincie heeft geen vol
waardige rol bij de ontwikkeling
van de regionale bestuursvor
men en bij het stimuleren van
samenwerking," klonk het van
morgen.
Ook vroeg de delegatie om
een goede financiële basis voor
het regionale bestuur en een
versterking van de financiële
positie van grote steden. De
voorgestelde interimwet blijft
volgens de drie provincies vaag
over de over te dragen taken.
De delegatie presenteerde
een aantal voorstellen ter verbe
tering van de interimwet. Zo
noemen de provincies onder
meer het houden van recht
streekse verkiezingen voor het
regionale bestuur noodzakelijk.
Een wijziging in de taakverde
ling tussen de overheden mag
volgens de provincies niet van
bovenaf opgelegd worden. Het
regionale bestuur moet boven
dien zelf kunnen uitmaken wel
ke taken zij wel en welke taken
het niet wil uitoefenen.
In het algemeen noemt de
Regio Randstad Holland en
Utrecht de provincie de eerst
verantwoordelijke voor het bo
ven- en interregionale beleid.
Die functie kan alleen goed
worden vervuld als het rijk be
reid is een wezenlijk deel van
zijn taken over te dragen aan de
provincies. Als daaraan gehoor
wordt gegeven, kunnen de drie
provincies zich in grote lijnen
vinden in de kabinetsvoorstel
len tot het geven van meer in
vloed aan regiobesturen.
De provincie Noord-Holland
steunt de aanpak, zoals die in
het Regionaal Overleg Amster
dam (ROA) is gevolgd. Noord-
Holland is bereid taken aan het
ROA over te dragen, mits ook de
deelnemende gemeenten we
zenlijke bevoegdheden in han
den leggen van het ROA.
De in Den Haag ingeslagen
weg naar gewestelijke samen
werking, heeft de goedkeuring
van de provincie Zuid-Holland.
Het provinciebestuur is daarom
bereid taken over te dragen in
het bijzonder op de terreinen
ruimtelijke ordening en milieu.
Ook hier geldt dat de gewestge
meenten zelf eveneens taken
zullen moeten afstaan.
