de mannenbroeders
Religie
Zorgen bij
i!
f
'Christendom ontstaan
voor opstanding Jezus'
Zaterdag 18 januari 1992
Redactie: 071-161400 Eindredactie: CONNY SMITS Vormgeving: RUTCER J HOOGERDUK
9
t
P 'De wereld infiltreert in de kerk'
Wat is dat nou? Een ommekeer bij de 'mannenbroeders'?
Ze moeten de taal van deze tijd spreken, in het bijzonder
in hun predikaties. Geen gezwollen woordkeuze meer,
niet meer aan gewichtigheid doen en zeker geen theatra
le spreektrant opvoeren. De dominees van de Gerefor
meerde Bond, want om hen gaat het, moeten weten wat
er in de wereld te koop is, met al haar bruisende elemen
ten. En ze zullen moeten weten wat er buiten de vejlige
muren van de kerk leeft onder het volk.
Or. HJ. de Jonge: „Het Christendom is niet met Jezus' opstanding be
gonnen." FOTO 1AN HOLVAST
NOORPWUK BERT POL
Toch niet niks, als zo iets ge
zegd wordt en dan nog wel door
iemand uit eigen gelederen, ds.
C. van den Bergh, voorzitter van
de gereformeerde bondspredi-
kanten, die met een glimlach
kan opmerken, dat zijn collega's
niet ondersteboven waren van
zijn speldeprikken. Volgens
hem hebben ze er positief op
gereageerd, hoewel hij meteen
beklemtoont, dat een en ander
toch moet worden gezien bin
nen het kader van zijn speech
over „Ambt en vreemdelings
chap op aarde", onlangs uitge
sproken tijdens het zogeheten
jaarlijkse concio van de pastores
van de Gereformeerde Bond, de
rechtervleugel binnen de Her
vormde Kerk. Dus toch geen
ommekeer? Nee, niet echt, want
eigenlijk waren de opmerkingen
van voorzitter Van den Bergh
bedoeld als een waarschuwing,
die ook steeds weer doorklinkt
tijdens het gesprek.
Er zijn namelijk geen veilige
muren van de kerk meer, zegt
hij. „De wereld infiltreert in de
kerk door middel van de mo
derne communicatiemiddelen
die gemeenteleden ter beschik
king hebben". Daarmee natuur
lijk radio en televisie bedoelend,
die nog steeds niet echt zijn in
geburgerd binnen de kring van
de 'bonders'. En als het aan Van
den Bergh ligt, moet in het bij
zonder de tv geweerd worden in
gezinnen van hervormd-gere-
formeerde signatuur, omdat de
invloed ervan „nog nooit zo
groot is geweest op gezin en ge
meente".
Gevaarlijk
„Je kunt je beter met wat anders
bezighouden," aldus Van den
Bergh, die zoals gebruikelijk is
bij predikanten van de Gerefor
meerde Bond, gehuld is in een
stemmig zwart pak. „Lichtgrijs
wordt ook wel gedragen. U weet
het toch wel, men kent ze aan
I het gewaad, het gelaat en het
gepraat," zegt hij met enige
KERKDIENSTEN
LEIOEN
Herv. Gem. Petruskerk 11.45 oec. stud,
dienst; Marekerk 10 ds Smaling, 17 ds
De Graaft, Scheveningen; Maranathak.
(L. Morsweg) 10 ds Roozfe; Oecumeni
sche geloofsgemeenschap De Regen
boog (Merenwijk) 9.30 ds vd Bom,
11.15 ds vd Bom en past. Scholtes;
i Bethlehemkerk (Driftstr.) 10 ds Alblas;
f Bevrijdingskerk (Montgomerystr.) 10 ds
Rietveld; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds
Schouten; Waalse kerk (Breestr.) 10.30
pasteur Ribs: 'Stevenshof(rk kerk
Haagse Schouw) 11 kand. mw Van Eek.
Acad. Ziekenhuis 10 pater Van Haaste
ren en ds Schokker. Diakonessenhuis el
ke za 10.30 rk. dienst, en zo 10.30 ds
Van 't Hof. Endegeest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.;
Oude Vestkerk 10 kand. mw Keuning;
Maranathak. zie herv. gem.; Bevrij-
dingsk. zie herv. gem.; verzorgingste
huis Groenhoven 10 ds Vegter, Oegst
geest; Merenwijk zie herv. gemèente.
Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10 dienst. 17
ds Zomer. Chr. Geref. K. (Steenschuur)
10 en 17 ds Den Hertog. Geref. Gem.
(zie onder Leiderdorp). Geref. Gem. in
Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.) 11.30
en 17.30. Evang.-Luth. Gem. (HooglV
Kerkgr.) 10.15 ds Mostert. Doopsgez.-
Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pieters-
kerkstr.) 10 ds Vos-Wiegand. Baptisten
gemeente (aula 'Nieuweroord', Rt|is-
burgerweg 124) 10 ds Horjus, Utrecht.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3) 9
en 10.30 evang. Van Groningen. Evan-
geliecentrum-Pinksterbew. (Bettile-
hemskerk Lammermarkt) 10 evang. Zijl
stra. woe 20 dhr Van Twillert. Pinkster-
gem. (0. Vest 13) 10 dhr St»uslaus.
Volle Evangelie Gemeente fHaarlem-
merweg 36) 11 ev Daniël. Christenge
meenschap (Vestestr. 491 geen dienst.
Leger des Heils (hoek \tes-
testr./Groenesteeg) lCken 17. Nieuw-
Apost. Kerk (H. Rijnd» 24): 9.30 en 17.
wo. 20. Zevendedag-adventisten ('De
Ontmoeting'. Noordhofland V.schoten)
elke za 10 tot 11 bifcelstudie. 11 tot 12
predikatie. Christelfke Wetenschap
(Steensch. 6) 1CL30. Kerk van J. Chr
v.d. Heiligen der L Dagen (Brahmsl
10, 11 en 12. Oud-Kath. K. (Zoeterw-
singef) 10. behalve 2e weekeinde van
de maand: za 19. Rooms-Kath. K.
Haagweg za zo 10.30; Herensingel
za 19, zo 11; Rijndijk (Stevenshof) za
19. zo 9.30 (eerste zondag van de
maand 11 uur); Steenschuur za 19, zo
zelfspot. „Het is geen teken van
ootmoed als een dominee in
zijn spijkerbroek en in een col
trui de gemeente ingaat. Maar
het is ook geen teken van waar
digheid als hij in een zwarte
slobberbroek k»mü". Van den
Berg uit ook zijn bezorgheid
over de wat hij noemt moderne
literatuur, die jongeren op de
middelbare scholen verplicht
moeten lezen.
„Ik ben ervan overtuigd dat
niet alle predikanten weten wat
de moderne schrijvers indragen
in de jeugd van de gemeente. Ik
denk niat dat elke predikant een
antwoord kan geven op de
vraag: wat beoogt Maarten 't
J
I
8.30, 10, 11.30, »en 19 (lof); Bos-
huizerkade za 19, zo 10; Lammen-
schanswegza 1% 10; Haarl.straat za
19, zo' 10.30 er* 12.15; Merenwijk zie
herv. gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwou-
de).
ABBENES
Herv. GerrV 9,30 ds Roodenburg.
AARLANDERVEEN
Herv. tem.10 ds J vd Berg. 19 ds Drie-
bergeiv Geref. Kerk 10 ds Attema-Roos-
jen, Leiderdorp. 18.30 drs vd Weg-Ruli
man, Nieuwkoop. Chr. Geref. Kerk 9.30
en 16 ds Velema. Rk Kerk za 19. zo
10*30:
ALPHEN AAN DEN RIJN
Herv. Gem. Adventskerk 10 en 18.30
ds Jonkman; Kruiskerk 10 prof vd Beek.
Valkenburg; Opstandingskerk 10 ds
Ommering; G. Herderkerk 10 ds Nieu-
wenhuis, 18.30 ds Moll; De Bron 9
past. De Graaffmw Rijken, gez. dienst.
10.30 ds Moll, 18.30 dienst in G. Her
derkerk; Ashram (Marsdiep) 10 ds Hui
zebosch; Rijnoord 10 dhr Leurink;
Oudshoornse kerk 10 ds Oort, Rotter
dam; Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 en
18.30 ds Ouwendijk. Geref. Kerk Mara-
nathakerk 10 drs Wilschut HA, 18.30
drs Santing; Salvatorikerk 10 drs San-
ting HA. 18.30 ds Ommering SoWt Kerk
en Zanen 10 kand. mw Seijmonclsber-
gen. Amsterdam. Geref. K. Vrijg. (school
Bospark. Beatrix!. 4) 10.30 ds Hoogen-
doorn, 14.30 dsGratz Ned. Geref. Kerk
(school Willemstr.) 9.30 ds Jaassens.
16.30 ds Gerkema. Bilthoven. Chr. Ge
ref. Kerk (Grijpenstemstr.) 930 en 19
ds vd Mei). Oud-Geref. Gem. (Hooftstr.
240) 9.30 en 16. Bapt.gem. (Molen-
werfstr. 1) 10 ds Murphy. 18.30 ds
Koekkoek mmv de Joy Singers uit Bos
koop. Bapt.gem. Noord fcchool Kalk-
ovenw. 62) lOdsVan 'tV/out. Bapt
.gem. Ichthus (aula mavo H. Dunantweg
1) 10 dhr Kits, 18.30dhr Bol. ontmoe-
tingsdienst mmv jongerenkoor Celebrate
uit Dordrecht. Volle-evftng.gem. ('De
Ark', Pr. Hendrikstr. 54) 10 dhr vd
Hoorn. Pinkstergem. 'Het Licht' (A. v.
Burenlaan 15) 10. Ohristengemeente
'De Hoeksteen' (geb. 'Bethel', hoek Em-
malaan) 10 dhr Nap, Bodegraven. Leger
des H. (Zonneweg 3) 10 en 19 (laatste
zondag van de maand 17 u.). Remonstr.
Hart. Dat moet je wel weten".
Van den Bergh kent de inhoud
van deze boeken, dus hij weet
waarover hij spreekt. „Het is
goed om er kennis van te ne
men als je het vermogen hebt
om ze kritisch te lezen. Want ze
zijn grenzeloos eenzijdig en
daarom vind ik ze grenzeloos
gevaarlijk," merkt hij gedeci
deerd op.
Infiltratie
Hoewel in heel veel gezinnen
uit de gereformeerde bondss-
feer een radio aanwezig is, heeft
de Noordwijkse pastor toch zo
zijn twijfels. „Is de VPRO nog de
VPRO van vroeger?" Als voor
beeld noemt hij een program
ma van deze omroep, dat hij ja
ren geleden beluisterde in zijn
autoradio. In deze uitzending
kwam schrijver Jan Wolkers aan
Gem. (Vari Mandersloostr. 36) geen
dienst. Rk Kerk: Bonifaciusk. za 19, zo
9.45 en 11.30; Piusk. za 19, zo 9 en
10.30; De Bron za 19, zo 9.30-en 11
BENTHUIZEN
Herv. Gem. 9.30 ds Schi paan boord, 18
ds De Boer. Geref./Herv. Gem. (geb. 'De
Hoeksteen'. Schweitzerstr.-Bernhard-
str.) 10 ds Assies. Geref. Gem.' 9.30 ds
.Van Aalst. 16 stud. De Jongste.
BODEGRAVEN
Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds vd Scheur
HA. 18.30 ds vd Scheur; Salv.kerk 10
ds Terlouw. HA. 18.30 dsGoossen.
Waddinxveen; Bethl.kerk (Nieuwerbrug)
10 dsGoossen. HA. 18.30 ds Terlouw
Geref. Kerk 10 ds Elderman. 18.30 dr
Schoon, Gouda. Geref. K. Vrijg. (Ich-
thusk.) 9.30 ds Simpelaer. 14.30 ds
Hidding. Geref. Gem. (Stationsweg 17)
10 en 18.30.
BOSKOOP
Herv. Gem. Dorpskerk 9.30 ds Jansen.
HA, 18.30 dr Haitsma HA, De Stek
9.30 ds Terpstra, Rijnsburg HA. Geref.
Kerk 9.30 en 17 ds Van 't Hoff. Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 en 17 ds Oosting HA. Ge
ref. Gem. 9.30 leesdienst, 18 ds Van
Aalst. Church of the Nations ('Ons Para
dijsje', v. Neslaan 4) 9.30 hr Godschalk.
HAZERSWOUDE
Herv. Gem. 9 ds Alblas. 18.30 ds vd
Berg. Aarlanderveen, jeugddienst. Ge
ref. Kerk 10.30 ds Kamphorst. HA met
doven. 17 ds Huisman. HA. Rk Kerk:
dorp za 19. zo 10 en 11.30; Anker za
19.zo 11; Rijndijk zo 9.30.
HILLEGOM
Herv. Gem. 10 ds Rothtusz. Geref. Kerk
('Hoeksteen') 10 ds Hofland. Chr. Ge
ref. Kerk 10 en 17 ds Van Langevelde.
Christen Gemeente (P. Breughellaan
36) 10 dienst. Rk Kerk; Mart. za 19. zo
10; Jozef k. za 19. zo 10.
HOOGMADE
Herv. Gem. 10 ds Keuning, Noordwijk
HA. RkKerkza 19, zo 9.15
DE KAAG
Herv. Gem, ds Boühuijs, Leiden. Rk
Kerk za 19, zo 9.30,
KATWIJK AAN DEN RIJN
het woord. Van den Bergh heeft
er overigens maar een gedeelte
van gehoord, want het ging
hem allemaal te ver. „Op een
gegeven moment dacht ik: nu
moet ik de radio uitzetten, an
ders rij ik voor straf tegen een
boom".
Hoe zo? „Ik vond het godde
loos, afschuwelijk. Hoe hij
sprak, en zo schrijft hij ook, over
het geloof en het gebed van zijn
vader. Dit geluid zal niet in alle
huiskamers komen, maar ik ben
er toch van overtuigd dat ook
op deze manier ergens een infil
tratie plaatsvindt. En dan vooral
bij de jeugd".
Maar je kunt de radio dan
toch uitzetten? „Ja, maar dat
vind ik een dooddoenertje. Dat
is hetzelfde bij de tv. Er zijn jon
ge gezinnen die zeggen dat je
gerust een tv in huis kunt ne
men. Er zit een knop aan en die
Herv. Gem. Dorpsk. 10 ds De Graaf. 18
ds Sloof; Ontm.kerk 10 ds Sloof, 18.30
dhr J. Piet, Aalsmeer. Herv. Gem. 'De
Rank' (P. Groen-college) zie Katwijk aan
Zee. Geref. Kerk lOdsvd Horst, 17 ds
Heeneman. Rk Kerkza 19, zo 9.30.
KATWIJK AAN ZEE
Herv. Gem. Herv. Kerkeli jk Centrum
9.30 ds Wisse; Nieuwe Kerk 10 ds
Vroegmdeweij. 16 30 ds Ten Voorde.
18.30 ds Volk; Oude Kerk geen dienst;
Ichthusk. 10 ds Stam jr. 18 ds Visser;
Pniëlk. 9.30 ds Volk, 18 ds De Graaf;
Maranathakerk (Rijnsoever) 10 ds Gorte-
sen. 18 ds Hovius. Overduin 14.15 ds
Van Gulik. Herv Gem. 'De Rank' (Helm
bergweg 10) ds Rog en past. Kaptein.
gez. dienst met R.K. Kerk. Geref. Kerk
Vredeskerk 10 ds Heeneman. 17 ds
Mink; Triumfatork. 10 ds Mink. 17 ds
vd Horst. VLOK Geb De Hoeksteen (do-
vendienst) 10 ds Ten Voorde (met tolk).
Geref. K. Vnjg. 9.30 leesdienst. 16 ds
Heida. Ned. Geref. K. (aula Pieter
Groen-college, ingang Rijnsoever 293)
10 ds Zwarts. 19 ds Boshuizen. Chr. Ge
ref. K. 10 en 17 ds Veenendaal. Vrije
Chr, Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 17 ds
vd Beid. Geref. Gem. (Remisestr.) g.o.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en
17. Onafh. baptistengem. (Ambachts-
weg 2) 10 ds Biesing. Soefi (Zuidduin-
weg) elke le en 3e zondag, 16.
Kapel Marine Vliegkamp Valkenburg: 10
vlootaalmoezenier L van Doorn.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem. 10 ds Tlelkemeiier. Geref
Kerk lOdsvd Lugt.
LEIDERDORP
Herv Gem. en Geref. Kerk Dorpsk, 10
ds Luttikhuis. 18.30 dsvd Born; Schep-
pingsk. 10 mwds Karreman. Leythenro-
de 10.30 past. Poelma, Elis -ziekenhuis
10 ds Brommet. Geref. Gemeente Lei
den eo (kerkgeb. Hoofdstr. 73) 10 en
16.30 ds Boogaard. Bapt.gem. (wijk-
geb. Zijikw.) 10 dhr vd Zeeuw. Scheve
nmgen. 19 dhr De Vries. RkKerkza 19.
zo 10 en 11.30.
LEIMUIDEN
Herv. Gem.9.30 dhr Goedhart, Nieuw
koop. Geref. Kerk 9.30en 19dsvd
Kooi.Rk Kerkza 19. zo 10.
LISSE
Herw Gem. Dorpskerk 10 ds Verdijk:
Pauluskerk 10 ds De Gelder. 19 ds Kol-
devljn, De Kaag, jeugddienst. Geref.
moet je bedienen. Als je dat niet
kan, dan ben je zwak. Bij iets
wat je zo selectief gebruiken
moet, moet je wel heel goed we
ten wat je doet als je daar ge
bruik van maakt. Bovendien
kun je er ook plezier van heb
ben als je geen toestel hebt. Je
mist het gekissebis van: moet
hij aan of moet hij uit".
Selecteren
Maar er zijn toch wel reforma
torische gezinnen die een tv in
huis hebben? „Velen wel, maar
er zijn ook mensen die dat ab
soluut niet willen. En ik geef ze
geen ongelijk ook". Als je een tv
hebt, dan ben je er toch zelf
baas over. je kunt toch zelf je ei
gen favoriete programma's kie
zen? „Wanneer kun je gaan se
lecteren," vraagt Van den Bergh
zich af. „Dat kan pas als je de
uitzendingen ziet. Niet eerder.
Zijn deze dingen nou zo van le
vensbelang, terwijl het hele le
ven al een keuze maken is.
Moet je je dan ook nog eens
met de tv-keuzes bezig gaan
houden".
Kerk 10 ds Vlijm, 19 zie Pauluskerk.
Geref. K. Vrijg. (Prinsessestr. 1)9 lees
dienst, 16.30 ds Zandbergen. Ned. Ge
ref. Kerk(Salvatori) lOdsVan Dijken,
gecomb met Chr. Geref. Kerk, 19 ds
Vos. Chr. Geref. Kerk 10 en 16.30 ds
Van Dijken. Geref. Gem. 10 en 16 lees
dienst. Evangeliegemeente (Heereweg
52a) 9.45 dhr Schuurman. Rk Kerk:
Agathakerk za 19. zo 10 en 11.30;
Poelpolder za 19, zo 10.30; Mariakerk
za 19, zo 9 en 10.15; Engelbew. za 19.
to 10, di 19.
NIEUWKOOP
Herv. Gem. 9.30 dhr Stam, 18.30
kand. Roest-Rikkert. Alphen. Geref.
Kerk 9.30 mw vd Weg-Rullman. Chr.
Geref. Kerk 9.30 leesdienst. 15 ds Den
Buter. Remonstr.Gem. lOdsVan
Woerden-Surink. Gouda. Evang. gem.
(ver.gebouw 'De Rank', Regthuysplein)
12 nam. Rk Kerk za 19. zo 9 en 10.45.
NIEUWVEEN
Herv. Gem. 9.30 ds Van Mourik. 18.30
ds Molenaar, jeugddienst. Geref. Kerk
9.30 drs Baane. Rk Kerk za 19, zo 9 en
11
NIEUW-VENNEP
Herv. Gem. 9.30 ds Germans, Sassen-
heim, jeugddienst, 19 ds Holwerda,
'Pijnacker. Geref. Kerk 9.30 drs Kraan,
19 ds Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30 en
16.30 ds Van Roekei. Rk Kerk za 19, zo
10.
NOORDEN
H$rv. Gem. 9.30 en 19 ds Geuze. Geref.
Kerk (W. Verlaat) 10 ds Haitsma. Bos
koop. 19 dhr Schreuder. Rk kerk za 19.
zo 9 en 10.3a
NOORDWIJK
Herv. Gem. Grote of St. Jeroensk. (Bin
nen) 10 ds vd Lee HA. 17 ds vd Bergh.
19 ds Kuiper; Hoofdstr. (Zee) 10 ds
Ruitenburg; De Rank (Golfbaan) 10 ds
Hovius, Katwijk. Geref. Kerk Buurtkerk
(Hoofdstr.) 10 ds Kuiper. 17 ds Ruiten-
burg: Vinkenl. (Binnen) 10 ds Roosjen
Kapel W. v.d. Bergh-stichting 11 ds A.J.
Metske, Heerhugowaard. 'Sole Mio' 9
mw De Peuter. Evang. centrum 'De Ark'
(picképl.' 1) 10 dhr Van Duin. 19 dhr
Van Arkel. Ned. Prot. Bond (aula
O.Zeew.) 10.30 ds Duhoux-Rueb, Was
senaar. Rk Kerk Zeeza 19. zo 10.30;
Binnen za 19. zo 9.30 en 11.
Bovendien, zo stelt hii, zit er
nauwelijks „iets zinnigs" in de
aanbieding van programma's.
„Ik vind de tv een te gevaarlijk
medium, vooral voor jonge ge
zinnen. Heeft u nooit de klacht
gehoord, dat er veel te weinig
gelezen wordt. En dan bedoel ik
echt niet de ouwe schrijvers. Er
zijn geschiedenisboeken die je
naast de bijbel kunt lezen. En
aan is er nog een rijkdom van
de erfenis vanuit het verleden".
Hoe bedoelt u?
„Wat er uit het verleden aan
gedragen is door de literatuur.
Er zijn toch heel veel boeken die
je heel veel kunnen zeggen. Het
kijken naar tv is passief. Dat laat
je over je heen komen. Eén ding
kunnen wij daar tegenover stel
len, namelijk de heerlijkheid
van Christus uit te dragen. Niet
in een gezwollen taal. maar op
eenvoudige en duidelijke wijze
het evangelie vertellen".
Van den Bergh memoreert te
vens de volgens hem bedenke
lijke ontwikkeling in de kerk,
ook binnen de Gereformeerde
Bond. Hij moet met lede ogen
aanzien hoe het democratise
ringsproces van het predikants
ambt steeds meer wordt „gede
valueerd tot een burgerlijk
ambt". Van den Bergh doelt in
dit verband op een mogelijke
verandering van de kerkorde,
waarbij het alleenrecht van de
verkiezing van ambtsdragers
aan de gemeente wordt overge
laten. Hij neemt aan dat die wij
ziging er ook doorkomt.
„De gemeenteleden hebben
dan helemaal het recht in han
den wie zij verkiezen als ambts
drager. Die ontwikkeling vind ik
niet gunstig, omdat men dan
geen ambassadeur meer van
God verkiest, maar een volks
vertegenwoordiger". Natuurlijk
levert de Gereformeerde Bond,
die sterk vertegenwoordigd is
binnen de Hervormde Kerk, kri
tiek op deze gang van zaken.
„We hebben al zo vaak wat ge
zegd over zaken waar wij een
andere mening over hebben.
Maar de meerderheid op de sy
node beslist", aldus de 68-jarige
emeritus, die in en buiten zijn
aan de Noordzee gelegen woon
plaats Noordwijk nog pastorale
assistentie verleent.
„Op een zomerse zondag
loop ik met mijn toga en mijn
koffer in de hand tussen de
badgasten door. Ja. sommigen
kijken wel een beetje vreemd.
Maar wat geeft dat, zij mogen er
lopen en ik ook".
NOORDWIJKERHOUT
Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds Wagen
voorde; De Zilk zie Dorpskerk. Rk Kerk
Victork. za 19, zo 9.30 en 11Jozefk. za
19. zo 9 en 10,30; De Zilk za 19, zo
10.30.
OEGSTGEEST
Herv. Gem. Groene of Will.kerk 10 ds
De Bruin SoW; Pauluskerk 10 ds Da
Costa: Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30
dhr De Jonge. 19 ds Plomp. Geref. Kerk
10 ds Plomp. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr.
Schilderschool) 9 30 en 16.30 lees
dienst. Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum)
8.45 ds Brink, Haarlemmermeer, 16 ds
Janse. Van Wijckerslooth 16 ds Horten-
sius. Endegeest 10 past. Lansbergen.
Voile-evangeliegem. (Gem.centrum) 16.
Rk Kerk Will.kerk za 19. zo 9 en 10.30.
OUD-ADE
RkKerkza 19. zo 9.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 ds Heijtmg HA. Geref.
K. 9.30 ds Van Midden, Lisse, 17 ds
Bras. Sassenheim. Remonstr. Gem.
geen dienst. Rk Kerk za 19, zo 10.30
(doopdiensten iedere 2e en 4e zondag,
van de maand om 12).
ROELOFARENDSVEEN
Rk Kerk Mar. Pres. za 19, zo 11 (doop-
dienst iedere le zondag van de maand
om 12.30); Petrus-B. za 19. zo 9.30
(doopdienst iedere derde zondag van de
maand om 12.30).
RIJNSATERWOUDE
Herv. Gem. 9.30 en 19 ds vd Hoeven.
Chr. Geref. K. 9.30 en 14 ds Bolten.
Schiedam.
RIJNSBURG
Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30 ds Ver
boom. 17 ds Vermeulen. Valkenburg;
Bethelkerk 9 30 ds Van Niel HA. Geref.
Kerk Petrakerk 9.30 ds Verschoor. 17
ds Cziria; Immanuelkerk 9 ds Cziria.
10.30 dsCziria. 17 ds Ribbermk. Mara
nathakerk 9 30 ds Ribbermk. 17 ds Ver
schcfcr. Geref. Kerk Vri|g. lOdsZand
bergen. Dokkum, 17.15 ds Bijl. Chr.
Geref. K. 9.30 en 17 prof. Velema,
Apeldoorn. Evang. Christengem. (aula
mavo) 10 dhr Helms, Amsterdam. Rk
Kerk za 19. zo 9.30 en (chr. tuin
bouwschool) 11.
RIJPWETERING
LEIDEN ANP
Het christendom is volgens de
Leidse hoogleraar Nieuwe Tes
tament dr. H.J. de Jonge reeds
voor de opstanding van Jezus
ontstaan. Het heeft zijn oor
sprong in de reacties die de his
torische Jezus voor zijn dood bij
zijn volgelingen heeft losge
maakt.
Dit zei De Jonge (48) in zijn
inaugurele rede, die hij gisteren
uitsprak bij de aanvaarding van
het ambt van gewoon hoogle
raar in de uitlegging van het
Nieuwe Testament aan de
Rijksuniversiteit in Leiden.
Meestal wordt het begin van
het christendom gezien in de
ervaring van Jezus' opstanding
uit de dood. Die opstanding zou
zijn gebleken uit de vondst van
het lege graf en uit de verschij
ningen. De verhaJen over het le
ge grajf zijn volgens De Jonge
echter van latere datum en his
torisch niet betrouwbaar.
De berichten over de verschij
ningen zijn weliswaar oud - de
informatie gaat terug tot circa
35 na Christus -, maar ze zijn
niet van dien aard dat zij als
waarschijnlijker beginpunt van
christendom en kerkgeschiede
nis kunnen gelden.
Ten eSrste is niet meer uit te
maken op wat voor ervaring de
woorden 'hij is verschenen
aan...' precies slaan (droom; een
geluid of licht opgevat als epifa-
nie; gewaarwordingen in een
trance?)
Ten tweede is het benoemen
van de ervaring als een 'ver
schijning' van de verrezen
Christus een interpretatie die
reeds het geloof in Jezus' op
standing vooronderstelt. Dat
geloof is dus ouder dan de mel
dingen van verschijningen. Dat
Rk Kerk za 19 avondmis m Oud Ade. zo
10.30.
SASSENHEIM
Herv. Gem. 9 ds Vollebregt, 10.30 ds
Vollebregt, kinderdienst, 19dsBiewin-
ga SoW. Geref. Kerk 10 ds Bras. 19 ds
Biewmgas (in Herv.K.). CTft. Geref. K.
10 en 17 ds Hogenbirk. Ned. Prot.
Bond (Jul.laan 17) 10.30 mw Broström-
Bruin, Roelofarendsveen. Rk Kerk za
19. zo 9.30 en 11 (doopdienst iedere
laatste zondag van de maand om
12.30).
TER AAR
Herv Gem. 9.30 ds Vlasblom HA.
18.30 ds Vlasblom. Geref. Kerk 9.30 en
18.30 ds De Reus. HA. Rk Kerk Aardam
za 19. zo 9 en 12: kerk Langeraar za
19. zo 9.30 en 11.30.
VALKENBURG
Herv. Gem. 10 dr Vermeulen. 18.30 ds
Slob. Oegstgeest. Geref. Kerk 10 drs
Padmos. 18.30 drs Slob. Geref. K.
Vrijg. 9.30 en 17.30 ds Heida.
VOORHOUT
Herv./Geref. Kerkgemeenschap 10 ds
CJ de Jong. Rk Kerk za 19, zo 9.30 en
11.
VOORSCHOTEN
Herv. Gem. Dorpskerk 10 past. Paarde-
kooper en ds Ledegang mmv koor Lau-
rentius parochie; De Ontmoeting
(Noordhofland) 10 revd Allen en ds
Schaap mmv cantonj Kruispunt; 'Reho-
both' (Van Leeuwenhoekkade) 9.30 ds
Schaap. Alblasserdam. 16.30 ds Jon
ker. Stolwijk. Hulpen Heil-kerk ('Scha-
kenbos'. Leidschendam) lOdsVerheu
ie Geref. Kerk (Kruispunt) 10 ds De
Zwart en de Aula Basis Gem. mmv Moe
der Gods koor. 19 ds De Zwart Gerei K
Vri|g. (Bachiaan) 10 en 16.30 dr Amt
zen. Amersfoort. Rk Kerk Laur.kerk za
19. zo 10 os De Boer-Hessei en past.
Vroon mmvcantori] Dorpskerk; M Gods-
kerk. za 19. zo 10 mw Hippolyth Wit
kamp en pater Corbee mmv Noord-Hof
land cantorij Anglican Church (British
school in The Netherlands. J. v. Hoof-
laan 3) 10.30. Aula-basisgemeenschap
(in 'De Groene Kikker', Frans Halspiant
soen) 10 zondag van de eenheid, dienst
in Geref. Kerk
WADDINXVEEN
Herv. Gem. Brugkerk 9.30 ds Vergunst.
was voor Jezus' volgelingen di
rect voortgevloeid uit hun visie
op Jezus. Als rechtvaardige
moest hij, door mensen verne
derd en gedood, wel door God
gerehabiliteerd en in de hemel
verhoogd zijn. Bewijzen hadden
zij niet nodig: ze vertrouwden
dit eenvoudig.
Daarom meent De Jonge dat
het christendom niet met Jezus*
opstanding is begonnen. Jezus
had gepredikt dat God bezig
was in de geschiedenis in te
grijpen. Deze boodschap vond
bij velen weerklank. Volgelingen
van Jezus zagen het begin van
Gods heerschappij al in het
spreken en optreden van Jezus
zelf.
Dr. H.J. de Jonge is de opvol
ger van dr. M. de Jonge, die vo
rig jaar met emeritaat ging. Van
1970 tot 1985 was hij weten
schappelijk (hoofd Jmedewerker
voor het vak Nieuwe Testament
aan de Universiteit van Amster
dam. Sinds 1985 is hij verbon
den aan de Rijksuniversiteit te
Leiden, eerst als universitair do
cent Nieuwe Testament, van
1987 tot vorig jaar als bijzonder
hoogleraar in de geschiedenis
van de bestudering en uitleg
ging van de bijbel in de vroeg
moderne tijd.
In 1983 promoveerde De Jon
ge te Leiden op een proefschrift
over de polemiek die Erasmus
over zijn vertaling van het Nieu
we Testament met de Spanjaard
J.L Stunica had. De promotores
waren dr. P.H. Schrijvers en dr.
J. Smit Sibinga.
De vele publikaties van De
Jonge betreffen onder meer de
vToegste visies op de persoon
van Jezus en diens dood. Hij k
redacteur van het tijdschrift No
vum Testamentum.
17 ds Schipaanboord; Hoeksteen 9.30
dsSchipaanboord. 18.30 ds Den But
ter; Bethelkerk 9.30 ds Boon, 17 ds vd
Goor; Rehoboth-school 9.30 ds vd Vel
den, 17 ds Schuurman; Imm.kerk 10 ds
De Moor, 17 ds Van Houwelingen. Ge
ref. Kerk Kruisk. 10.15 dienst; Ontm
.kerk 9.30 ds Bongers. 17 ds De Moor.
Geref. K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.30 en
14.45 ds Hoogendoorn. Chr. Afgesch.
Gem. 9.30 en 17 ds vd Want. Oud-Ge
ref. Gem. (Mercuriusweg 29) 10 en -
18.30 leesdienst. Remonstr. Gem geen
dienst. RK Kerk St. Victork. 9.30. Ont-
moetmgsk.za 19.20 11.15.
WARMOND
Herv. Gem. lOdsvd Schoot. Voorscho
ten. Rk Kerk za 19. zo 9 en 10.30
WASSENAAR
Herv. Gem. Dorpsk. 11 oec. dienst in
Wiliibrorduskerk. 16.30 ds Van Dis. 19
orgelconcert Hans van Nieuwkoop; Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds Janse de
Jonge: Messiask. zie Willibrorduskerk.
Dorpscentru m 9.30 ds Van Nieuwpoort.
Geref. Kerk Zijllaan 11 ds Steenstra.
Schelhaas. Scheveningen. Ned. Prot.
Bond (Kerkdam) 11 oec. dienst m Willi
brorduskerk. RK Kerk Jozef za 19. zo
9.30 en 11; Willibrorduskerk. za 19. zo
9 30 en 11 uur oec. dienst, GH za 18.
zo 10.30.
WOUBRUGGE
Herv. Gem. 9.30 ds De Reuver. Bos
koop. 18.30 ds Ommering. Alphen. Ge
ref. Kerk 9.30 en 18.30 ds Van Ou
denalien HA. Ned. Prot. Bond (De Wijk.
Schoolstr. 20) getfh dienst. Rk Kerk zo
10.30.
ZEVENHOVEN
Herv. Gem. 9.30 dhr Schreuder. 19 ds
Kattenberg. Leiden. Geref. Kerk 9 30
dhr Schreuder. 19 dsVersiuys R.K.
Kerkza 19. zo9en 10.45
ZOETERWOUDE
Herv. Gem. lOds Wolthaus. Rk Kerk st
Janza 19.30. zo 9 30. Chr D.enaark
za 19. zo 10. Meerburgkerk H Rijndijk
za 19. zo 10.30.
ZWAMMERDAM
Herv. Gem. 10 en 18 30 ds Dubbeldam
HA. Geref. Kerk 10 en 18.30 drs De
Goede, Waarder. Hooge Burch 11 past
Schoon.
Radio en televisie nog steeds niet echt
ingeburgerd binnen kring van 'bonders'
Ds. C. van den Bergh uit Noordwijkerhout, voorzitter van de gereformeerde bondspredikanten: „De tv moet geweerd worden in gezinnen van her-
vormd-gereformeerde signatuur." fotocpd
