fllDDELHOEK'S
REISBUR0
Een mysterieus eiland
Zeilen langs en tussen
de Griekse eilanden
Koornbrugsteeg
(Stadhuisplein)
Leiden, 071-14064
-
1
AH De hele wereld
Kreta: een ontdekkingstocht buiten de platgetreden paden
VRIJDAG 17 JANUAR11992
Zal Griekenland de komende zomer dan echt
onder de voet worden gelopen door Neder
landse toeristenpelotons? Het lijkt erop. Toch
blijven er in de Griekse archipel nog voldoende
rustige plekjes over. Zelfs op Kreta, dat myste
rieuze, maar bovenal bloedmooie Kreta. En
waarom niet eens een zeiltocht gemaakt langs
en tussen de eilanden?
In de van ochtendnevel dampende baai van Spartaghori is het goed ontbijten. foto leon klein schiphorst.
e oude vissers
t van Paleros
1 hebben geen
aandacht voor de glanzen
de zeiljachten, die keurig
in het gelid liggen te dob
beren aan de kade van het
dromerige havenplaatsje.
De door de zon getekende
mannen repareren hun
netten om met het vangen
van vis in hun levenson
derhoud te kunnen voor
zien. Aan de toeristen, die
hier een paar weken ko
men zeilen, zullen ze geen
droog brood verdienen.
LEON KLEIN SCHIPHORST»
Paleros is de thuisbasis van
OCC Yathing, een puur Neder
lands bedrijf dat zich heeft ge
specialiseerd in het zeezeilen
rond de tientallen vaak onbe
woonde eilanden voor de be
schutte Griekse westkust. Sinds
1984 zitten ze er al. Een com
plete Hollandse kolonie. En de
Grieken vinden het allemaal
best, maar ze zullen zich er ook
niet mee bemoeien.
Vanaf het overdekte terras bij
café Takis op de hoek bij de ha
ven kijken ze verveeld en licht
verwonderd naar de drukte
rond de gfoep bedrijvige vakan
tiegangers, die zich op de kop
van de pier inscheept om hier
vandaan met een aantal ge
huurde schepen een zwerftocht
over de Ionische Zee te maken.
Nog wat onwennig verdringen
de kersverse deelnemers zich
op de kade, waar bij het krieken
van de dag de dagelijkse
'briefing' plaatsheeft. Het blijft
vandaag 25 graden dooien,
grapt de Nederlandse flottielje
leider om het ijs in de groep
enigszins te breken. Hij geeft
een uitgebreid weerbericht,
komt met bijzonderheden over
de windverwachting, wijst op
een kaart de route aan en be
schrijft de eindbestemming.
„De rest staat in het logboek".
Een collega-instructeur, met
onvervalste Amsterdamse tong
val, springt lenig op het dek van
de Vaona en geeft tekst en uit
leg over het gebruik van de
schepen. Hoe het anker te lich
ten, de motor te starten, de zei
len te hijsén en de marifoon te
hanteren. Het avontuur kan be
ginnen. De deelnemers aan het
zogeheten flottielje-zeilen varen
een van te voren bepaalde be
stemming toe. Ze bepalen naar
eigen inzicht de koers en maken
ook zelf uit hoe lang ze over de
tocht willen doen. Als de avond
valt, worden de schepen op het
eindpunt voor die dag ver
wacht. Gaat er onderweg wat
mis, kan dan telefonisch de
hulp van de Nederlandse flot
tieljeleider worden ingeroepen.
Niet goedkoop
Evenementsreizen vliegt inmid
dels jaarlijks zo'n duizend va
kantiegangers naar de OCC-ba-
sis toe. De belangstelling groeit
nog steeds en zo'n driekwart
van de deelnemers komt één of
meer keer terug. Goedkoop is
het niet, maar voor het zelfde
geld kun je veel minder leuke
dingen doen. De arrangemen
ten liggen voor veertien dagen
varen zo rond de tweeduizend
gulden per persoon.
Ondanks het sportieve karakter
ontbreekt het de deelnemers
aan niets aan boord. De sche
pen -de Aloha 27 en de Cornet
1050- vallen op door hun ruim
te. Rondlopen kan ook binnen
zonder je hoofd te stoten. Keu
ken, toilet en badkamer met
douche behoren tot de stan
daarduitrusting. Op het dek kun
je lekker languit in de zon liggen
en op de achterspiegel zit een
trappetje met opstap zodat je
vanuit het water zonder hals
brekende toeren weer aan
boord kunt klimmen.
Bouganvillea
De tocht voert de vakantiegan
gers langs de meest idyllische
eilanden. In de van ochtendne
vel nog dampende baai van
Spartaghori is het goed ontbij
ten. Je stapt zo van de boot het
terras van het verlaten restau
rant op. Geurige koffie, verse jus
d'orange en gebakken eieren
met spek en worstjes. Genoeg
om de wandeling van enkele
honderden meters naar het
dorpje boven op de berg aan te
kunnen. Het uitzicht is als een
ansichtkaart.
De melkwit gepleisterde huisjes
liggen in het verlengde van de
grillige rotsformaties. Een dool
hof van kleine straatjes en door
kijkjes. De contrastrijke pastel
kleuren op de deurkozijnen, ra
men en luiken lijken op aanwij
zingen van Kodak te zijn aange
bracht. Boven waranda's bloei
en dekens zachtrose bouganvil
lea. Rode en witte orleanders,
die thuis in de tuin maar niet
willen aanslaan, staan hier als
onkruid langs de weg. De ci
troenen zijn nog groen. De tros
sen bijna rijpe druiven worden
door oude in het zwart geklede
vrouwtjes aan de ranken in
plastic verpakt om ze er straks
met zak en al af te kunnen ha
len. Op de rug van een ezeltje
wordt gesprokkeld hout naar
het achterplaatsje van de wo
ning gebracht om er op een tak-
kenvuurtje in de open lucht vis
te kunnen bakken.
De winkels ogen middeleeuws,
maar rekenen prijzen van van
daag. Voor hetzelfde geld kun je
in een restaurant gaan eten. Bij
chicken Billy bijvoorbeeld, die
op zijn dakterras al jaren gegril
de kippen serveert aan flottielje
zeilers op doortocht. Authentie
ker zijn natuurlijk de salades
met olijven, de laioflook-yo-
ghurt, de gemalen aubergines,
dikke plakken rode bietjes, gro
te witte bonen of zure inktvis
ringen. De Grieken schenken
daar graag een halve liter Am-
stel bij.
De adem van Aeolus
Het zeilen blijft de hoofdzaak.
De adem van Aeolus, ooit een
bekwaam zeeman, en door de
goden benoemd tot beheerder
van de wind, blaast een be
schaafde drie tot vier Beaufort
tussen de eilanden door. De
windkracht kan er 's middags
oplopen tot vier vijf, maar
stormen doet het er zelden of
nooit. De zeezeiler van vandaag
kan hooguit worden verrast
door onverwachte windwendin-
gen. Het is geen uitzondering,
dat je in de verte een tegenlig
ger ziet aankomen die net als jij
pal voor de wind zeilt. Ineens
klappert dan de fok en moet de
koers worden aangepast.
Wonderlijk genoeg gaat de wind
op het heetst van de dag een
paar uurtjes liggen. Een mooi
moment om zelf ook een mid
dagslaapje te doen. Het jachtige
leven van thuis lijkt dan veel
verder weg dan tweeënhalf uur
vliegen.
Nadere informatie: OCC Yach
ting Nederland, Onderwal 6,
1411 LV Naarden, telefoon 0 21
59-5 02 44.
foto willem schrama.
merkt wordt door onderlinge
verdeeldheid, een ijzingwek
kende trots en zeer hechte fa
milie- en bloedverwantschap
pen. Dat leidt niet zelden tot
onderlinge gevoeligheden, en
soms zelfs tot vendetta's.
Schande, de familie aangedaan,
wordt nog steeds met bloed ge
wroken.
Huwbaar
Maar geen toerist zal hier ooit
iets van merken, laat staan dat
deze tragedies normalerwijs de
buitenwereld bereiken. Ze ho
ren net zo bij het eiland als de
grillige bergketens en dreigende
kloven, waartegen grazende
krikri (klimgeiten) zich als ware
acrobaten bijna verticaal op
waarts een weg banen. Als de
bloemenpracht, de olijfbomen
en de wijngaarden. Als de tien
duizenden heiligdommetjes
langs de wegen, die meestal
aangeven dat een Kretenzer
zich ter plekke in het ravijn
heeft doodgereden. Als de oog-
verblindende fresco's en ikonen
in de bijna 800 kerken en kapel
len. Als de groen geschilderde
deuren die verraden dat er nog
een huwbaar meisje in de aan
bieding is. Als de bezems met
de steel omlaag, die aangeven
dat je niet welkom bent.
Kortom, een prachtig eiland vol
mysteries die het één voor één
waard zijn ontdekt te worden.
Een auto huren op Kreta kan
het best tevoren in Nederland
via het reisbureau worden ge
regeld, liefst bij een gerenom
meerd internationaal autover
huurbedrijf. Vanwege de taal
barrière en ingewikkelde
plaatselijke wetten verdient
het de voorkeur het eigen risi
co tegen een gering bedrag af
te kopen.
Ze is de dochter
van een Neder
landse moeder en
een volbloed Kretenzische
vader, opgegroeid in Ne
derland, maar sinds haar
achttiende eigenlijk al
door met één been op
Kreta levend. In de zo
mermaanden resideert ze
in de hoofdstad Herak-
lion, als hostess van Eve-
nements Reizen. Dat doet
ze nu alweer vijf jaar, en
ze kent het eiland intus
sen op haar duimpje. Dus
wie zou me beter het 'hart
van Kreta' kunnen tonen
dan An astasia Kolovos?
Want er is naast de drukke toe
ristencentra in het noorden zo
veel meer, zoals op die mooie
junidag zal blijken. Vanuit de
havenstad Rethymnon rijden
3 per jeep zuidwaarts naar de
restanten van het indrukwek
kende Prévelï-klooster aan de
Lybische Zee, jarenlang een
schuilplaats voor het Kretenzi
sche verzet tijdens de Turkse en
Duitse bezetting. De weg er
naartoe is een weelderig corso
van gele brem en rode klapro
zen, van uitbundige bougainvil
les en zoet geurende jasmijn,
overal witte en rode oleander,
vijgebomen, agaves, prikbeer-
cactussen, orchideeën, johan-
nesbroodbomen, en hier en
daar zelfs een 'vleesetende' dra-
kenkelk. Om nog maar te zwij
gen over het alom aanwezige
aroma van thijm (die de honing
op dit eiland zo voortreffelijk
doet smaken), zee-ajuinen, la
vendel en niet te vergeten het
Het Arka'di-klooster herinnert aan
geneeskrachtige essekruid,
waarvan de eilanders in combi
natie met het pluizige salie thee
trekken die maagkrampen als
sneeuw voor de zon doet ver
dwijnen.
Is het niet wonderlijk dat dit
Kreta nog zo goed als ongerept
is?, oordelen we eensgezind, en
drinken koffie met bougatsa
(kaas in bladerdeeg) in een van
bloedige dag in de strijd tegen de Turkse overheersing.
Duizenden heiligdommetjes langs de wegen markeren doorgaans de
plaatsen waar Kretenzers met hun auto in het ravijn zijn gestort.
de prachtige gehuchten die de
zuidkust omzomen. Ook hier
houdt de bloemenpracht maar
niet op: er is geen balustrade
zonder een wirwar van emmers,
potten en olijfolieblikken vol
uitbundig bloeiende zinnia's,
geraniums en chrysanten.
Eet verse galatoboüreko
(custardgebak) in het bergdorp
Anógia, de geboorteplaats van
de beroemde Kretenzische
volkszanger Nikos Xilouris, en
de serene rust op het plein doet
je beseffen hoe nodeloos inge
wikkeld onze Westeuropese sa
menleving soms kan zijn.
Littekens
De gedachte dat dit eiland ooit
de bakermat van de Europese
beschaving moet zijn geweest,
maakt de stilte in deze gehuch
ten alleen maar spannender. De
Minoïsche cultuur van welvaart
en vredelievendheid, die hier
tussen 3000 en 1400 vóór Chris
tus haar hoogtepunt beleefde,
telde enkele miljoenen onder
danen. Veel meer althans dan
de 400.000 stervelingen die van
daag de dag Kreta bevolken.
Overigens verdween dat myste
rieuze Minoïsche rijk nadien
onder nooit opgehelderde om
standigheden, maar na zo'n
3000 jaar in de Kretenzische bo
dem te zijn ingekapseld ge
weest, werden de restanten er
van rond de eeuwwisseling één
voor één blootgelegd: Knossós,
Phaistós, Malia, en hoe al die
eeuwenlang ondergedoken ruï
nes ook maar mogen heten.
Maar daarmee is de nog altijd
tastbare geschiedenis van Kreta
nog lang niet verteld. Door z'n
centrale ligging ten opzichte
van Afrika, Europa en het Mid
den-Oosten is het eiland in de
loop der eeuwen door tal van
volkeren overheerst geweest
voordat het in 1913 bij Grieken
land werd ingelijfd: Doriërs, Ro
meinen, Saracenen, Venetianen
en niet te vergeten de Turken.
Vooral de bloedige Turkse over
heersing (1669-1898) heeft in de
Kretenzische samenleving van
vandaag grove littekens nagela
ten. Elk dorp kent wel een
plaatselijke held die in het ver
zet tegen de Turken sneuvelde
dan wel een sleutelrol vervulde,
maar nergens sneden de won
den dieper dan in het Arkédi-
klooster in het centraal gelegen
Idi-gebergte. Met een Turkse le
gereenheid voor de poorten, die
voornemens was het aldaar on
dergedoken Kretenzische verzet
massaal uit te moorden, besloot
de abt er op 9 november 1866 -
indachtig de Kretenzische leuze
'Vrijheid of Dood' - de lont in de
kruitkamer aan te steken, waar
door de hele boel ontplofte en
zo'n duizend mensen er het le
ven lieten. De negende novem
ber is sindsdien een nationale
feest- en herdenkingsdag op
Kreta.
Trots
Hoe dan ook, die eeuwenlange
overheersing heeft een onuit
wisbaar stempel gedrukt op de
bevolking. Veel meer nog dan
de véle Venetiaanse huizen en
Turkse moskeeën, herinnert de
sterke onafhankelijkheidsdrang
van de koppige Kretenzers aan
hun ruige verleden. Een Grieks
spreekwoord luidt: Twee Kre
tenzers is ruzie, behalve als de
onafhankelijkheid in het geding
is. Hoewel de bevolking in door
snee uitermate eerlijk en vrien
delijk is, ontbreekt op Kreta de
spreekwoordelijke Griekse
openheid. Geen vreemdeling,
zelfs geen Griek, wordt een in
dringende blik gegund achter
de voordeur van deze gesloten
samenleving.
Een samenleving die geken-
