Regio
Reorganisatie bij
Leids bedrijf Erica
'De omgeving bepaalt je gedrag'
Miljardeninvesteringen in Den Haag
Leidse ziekenhuizen blijven bij AVR
Greenpeace voert
actie tegen stort
in Braassemermeer
Naam KLM
blijft niet
per se
bestaan
Vrijdag 10 januari 1992 Redactie: 071-161400 WILLEM SPIERDIJK MEINDERT VAN DER KAAU CAROLINE VAN OVERBEEKE JAN WESTERLAKEN MONICA WESSEUNG Eindredactie. CONNY SMITS Vormgeving: SIMON DE GRAAF
Directeur Swaak waarschijnlijk weg bij projectontwikkelaar
De Leidse project-ontwikkelaar
Erica-UM Group wordt gereor
ganiseerd. Directeur en mede
eigenaar A.H.F. Swaak, ontwik
kelaar van een aantal kantoor
gebouwen in Leiden, trekt zich
hoogstwaarschijnlijk terug uit
het bedrijf. Volgens ingewijden
doet hij dat op aandringen van
de Zweedse investeerder UM
Group. Er wordt momenteel on
derhandeld over overname van
het aandelenpakket van Swaak,
die voor 50 procent eigenaar is
van het bedrijf.
LEIDEN WILLEM SPIERDIJK
De Zweed Nigren van de UM-
Group wil nog niets loslaten
over de veranderingen bij Erica.
„Er is geen sprake van een grote
reorganisatié. Er zijn wat pro
blemen geweest in het verleden
en die willen we volgende week
proberen op te lossen". De UM
Group trekt zich volgens Nigren
niet terug uit Leiden ondanks
het feit dat het met dit bedrijf
slecht gaat. Verschillende on
derdelen van de UM Group zijn
failliet gegaan.
Swaak zelf zegt dat zijn terug
treden nog niet zeker is. Wel
houdt hijzelf ook rekening met
zijn verdwijnen uit het bedrijf.
„Het is zinnig om je na een aan
tal jaren af te vragen of het geen
tijd is om iets anders te doen. Ik
ben als projectontwikkelaar be
gonnen en inmiddels algemeen
directeur van een bedrijf met 30
werknemers. Ik houd me echter
veel liever bezig met het ont
wikkelen van een project zoals
het Elisabeth-ziekenhuis dan
met het leiding geven."
Ingewijden stellen echter dat
aan Swaak weinig keus is gela
ten. Er zou zelfs een peiling on
der het personeel zijn gehouden
over het functioneren van de di
recteur. Deze heeft er zelf
andere opvatting over. „Het is
toch niet zo gek dat na verloop
van tijd in een onderneming ie
mands functioneren wordt be
keken, dat gebeurt in elk bedrijf.
Het bleek dat mijn personeel
mij autoritair vindt. Ik vind dat
niet zo'n slechte eigenschap.
We zijn een bedrijf en geen dis
cussie-club, zeg ik vaak".
Volgens de directeur wordt er
nu bekeken hoe het bedrijf ver
der gaat. Mogelijk wordt de on
derneming opgesplist. Zo is het
mogelijk dat het bouw- en aan
nemingsbedrijf dat tot de hol
ding behoort, wordt verkocht.
Swaak had overigens al eerder
problemen met een vennoot.
De Katwijkse projectontwikke
laar De Raad trok zich terug uit
Erica. Het bedrijf verweet Swaak
financieel aantrekkelijke projec
ten niet met Erica, maar met
privé bedrijven uit te voeren.
Erica verwierf in Leiden be
kendheid door het ontwikkelen
van kantoorgebouwen aan het
Schuttersveld en Schipholweg
en de parkeergarage aan de ir.
Driessenstraat. Ook is de pro-
jèctontwikkelaar eigenaar van
het voormalige Elisabeth-zie
kenhuis aan de Hooigracht.
Minstens evenveel bekendheid
verkreeg het bedrijf overigens
door projecten die niet doorgin
gen zoals het bouwen van een
parkeergarage in het Galgewa
ter en de aanleg van een winkel
galerij onder het Leidse stad
huis. Ook ontwierp Erica .een al
ternatief plan voor het stations
gebied in Leiden.
Het Haagse stadhuis vergt een investering van 350 miljoen.
DEN HAAG GPD
De ziekenhuizen in Leiden en
omgeving - AZL, Diaconessen-
huis, Elisabeth Ziekenhuis en
Rijnoord - blijven voor het ver
werken van ziekenhuisafval
voorlopig gebruikmaken vim de
AVR-verbrandingsoven in Rijn
mond. Dordrecht opent volgen
de week een oven waarin uit
sluitend ziekenhuisafval (naal
den, anatomische resten, or-
gaandelen) wordt verbrand.
Als het van bovenaf wordt opge
legd verhuist het AZL naar
Dordrecht. Anders niet, denkt
een woordvoerder van de reini
gingsdienst in Leiden die voor
de afvoer van het ziekenhuisaf
val zorgdraagt. Het EZ in Lei
derdorp blijft bij de AVR. Vol
gens een woordvoerder is de in
stallatie in Dordrecht er vooral
gekomen voor ziekenhuisafval
uit het oosten van het land.
Want in die omgeving, zegt hij,
wordt dit soort afval nog in het
weiland (vuilnisbelt) gestort.
Het Diaconessenhuis neemt
volgende week een kijkje in de
nieuwe oven en ziet dan of het
van zijn diensten gebruikmaakt.
Een unieke verbrandingsin
stallatie voor Europese begrip
pen. Zo noemde drs. D.T.Fol-
mer de Dordtse verbrandings
oven voor specifiek ziekenhuis
afval die volgende week in ge
bruik wordt genomen.
De ZAVIN-verbrandingsoven
is naar Amerikaans model ge
bouwd. Het is de enige in zijn
soort op het Europese continent
en zal heel Nederland gaan be
dienen. Het is voor het eerst dat
specifiek ziekenhuisafval vol
gens de strenge milieu-eisen
wordt vernietigd, die in het
NMP (Nationaal Milieubeleids
Plan) zijn vastgelegd.
Een nieuwe Tweede Kamer naast het 'oude'
Binnenhof, een kantoorkolos voor duizen
den ambtenaren van het ministerie van
VROM naast het Centraal Station en een
theatercentrum bij het muziek- en dansthe
ater; in het hart van de Hofstad worden dit
jaar al enkele spraakmakende gebouwen in
gebruik genomen, maar het is pas een be
gin.
„Tot 2000 wordt er nog voor 2,7 miljard
gulden in het nieuwe centrum geïnves
teerd", zegt Frans van Deursen, die bij de
gemeente de projectorganisatie binnenstad
leidt. Nu nog vanuit een gehuurd pand
maar in 1994 vanuit het nieuwe stadhuis
waarvan de bouw deze week is hervat.
Grote voldoening bij ambtenaren en be
stuurders; Den Haag krijgt dan toch nog
zijn stadhuis met openbare bibliotheek,
compleet met sportzaal, parkeergarage en
enkele winkels op de begane grond. De
bouwput was er al meer dan een jaar, naast
het muziektheater. Maar tussen opdracht
gever en aannemerscombinatie ging het
mis. Door de 3000 gemeente-ambtenaren
werd al gevreesd dat het nieuwe stadhuis
van de Amerikaanse architect Richard Mei
er er nooit zou komen.
Financier ABP en aannemer Wilma, die
ook het grootste kantoor van Nederland
bouwt, het VROM-departementsgebouw,
werden het onlangs wel eens. Nu wordt er
weer gewerkt tussen Spui en Muzenplein.
„Een investering van 350 miljoen", aldus
Van Deursen, „maar doordat we nogal wat
gebouwen ontruimen en efficiënter kunnen
werken, stijgen de gemeentelijke huisves
tingslasten niet".
Zoals tal van ambitieuze stadsbestuur
ders, gaven ook de Haagse eind jaren tach
tig te kennen dat wonen en werken, winke
len en uitgaan in het hart van de stad, nog
leuker en beter zou moeten. „Er was verlies
aan koopkracht door moderne winkelcentra
elders en het aantal centrum-bewoners liep
steeds verder terug", herinnert makelaar
Peter Jager zich. Toen de politici het erover
eens waren dat het tijd was voor een groot
scheepse 'revitalisering': de binnenstad
moest een nieuwe impuls krijgen. De zaken
werden integraal aangepakt en er kwam
een publiek-private samenwerking op on
gekend grote schaal. „De overheid nam het
voortouw en toen was het bedrijfsleven be
reid te investeren", aldus Jager. „En die be
reidheid groeit zelfs want deze stad heeft
potenties".
Van de geraamd^. 2,7 miljard aan investe
ringen neemt de gemeente 'slechts' 150
miljoen voor haar rekening, het rijk betaalt
een futuristische sneltram-tunnel dwars
door het centrum en de rest is voor reke
ning van particuliere investeerders uit bin
nen- en buitenland.
Tussen het winkelcentrum Babyion bij
het station en de warenhuizen aan de Grote
Markt, waar ook het nodige mee gaat ge
beuren, zal het beeld van Den Haag de ko
mende jaren ingrijpend veranderen. Het
autoverkeer wordt omgeleid, het aantal par
keerplaatsen ondergronds wordt uitgebreid,
het aantal centrum-bewoners eveneens. Nu
al is in de Hofstad in een straal van een ki
lometer rond het station de grootste kanto
renconcentratie van Nederland, 2 miljoen
vierkante meter. Er komt nog 450.000 m2
bij. Tussen station en winkelcentrum ligt
het bouwterrein al gereed.
Kantoortorens
De Weense stedebouwkundige Rob Krier
heeft hiervoor, samen met vier Nederlandse
architecten, een indrukwekkend bouwplan
ontworpen: slanke kantoortorens, 410 com
pacte woningen aan een hoefvormig plein,
een parkeergarage en enige winkels. Het le
lijke Transitorium dat er nu staat, wordt ge
splitst en verfraaid. Totale kosten 600 mil
joen, op te brengen door het ministerie van
WVC dat dan van Rijswijk naar het Haagse
centrum verhuist en door particuliere in
vesteerders. „Geen enkel probleem", vol
gens projecdeider Van Deursen. ,,'t Is alleen
wel een ingewikkeld plan, de komende tijd
gaan we 't verder ontwikkelen en dan be
gint de bouw in 1993".
Tegen die tijd is de vormgeving van de
Spui-boulevard in volle gang, een autovrije
zone met bijzondere architectuur en een
veelvoud aan publieksfuncties, van Lange
Voorhout langs Binnenhof en Passage naar
het stadhuiscomplex. Monumentale gebou
wen met een rijke geschiedenis staan er al,
evenals de statige Hofvijver en een aantal
pleinen. Wat erbij komt is onder
een modem vormgegeven hoekpand
de bouw in april al begint. Stope
ra-architect Cees Dam is de ontwerper.
„Er zal sprake zijn van een fantastische
mengeling van stijlen", voorspelt makelaar
Jager, die bij de centrum-bebouwing als ad
viseur betrokken is. En dat Den Haag ten
opzichte van Amsterdam (IJ-oeverproject)
en Rotterdam (Kop van Zuid) vooroploopt
wat grootschalige stedebouw in de jaren
negentig betreft, geeft de Hagenaars een ex
tra reden tot voldoening.
Hoogleraar gedragsanalyse aangesteld bij Leidse universiteit
LEIDEN JAN WESTERLAKEN
Gedrag, allemaal hebben we er
mee te maken. Waarom is ie
mand crimineel, waarom is ie
mand creatief of waarom gooit
iemand ruiten in? Een helder
antwoord op die vragen kan ook
prof. P.M. Smeets, die vanaf
vandaag hoogleraar experimen
tele gedragsanalyse is aan de
Rijks Universiteit Leiden, niet
geven. „We zeggen er wel iets
over, maar kunnen geen verkla
ring geven. Zolang we niet we
ten hoe crimineel gedrag tot
stand komt, begrijpen we nooit
waarom het zo is. Het komt
door de buurt hoor je wel eens
zeggen. Een ander geeft een
laag inkomen de schuld en een
derde zegt dat opgroeien in een
vaderloos gezin tot criminaliteit
leidt. Op dit punt blijven we ste
ken, we weten niet meer. Wat ik
probeer is bij kinderen aanto
nen waarom ze zich op een be
paalde manier gedragen. Ik geef
een impuls, het kind reageert
met dat bepaalde gedrag. Geef
ik die impuls niet, dan doet het
kind ook niks. Kortom, ik beïn
vloed hun gedrag."
Omgeving
Dus gedrag komt niet van bin
nenuit? „Precies", zegt Smeets.
„De meeste mensen denken dat
gedrag met je hoofd te maken
heeft. Maar dat is niet zo. De
bepaalt het. Zodra
kincT wordt geboren heeft
het gedrag. Dat gedrag is voor
bij als de dood intreedt. Je zou
Prof. Smeets: 'Zolang we niet weten hoe crimineel gedrag ontstaat, begrijpen we nooit waarom iemand zo is.'
FOTO HIELCO KUIPERS
gedrag als volgt kunnen be
schrijven: een constant aanpas
sen aan de omgeving. Een kraai
zit niet zo maar op een tak, dat
is gedrag. Zou hij niet op die tak
zitten, dan was 'ie dood, duvel
de hij uit die boom."
Met andere woorden: gedrag
kan worden beïnvloed. Prof.
Smeets: „Inderdaad. Dan moet
je naar die omgeving kijken
want die moet worden veran
derd. Van veel kinderen is be
kend dat ze in het begin moeite
hebben om onderscheid te ma
ken tussen de d en de b. Op
zo'n moment moet je voor hen
iets doen, de omgeving als het
ware sturen, waardoor ze het
verschil tussen die twee letters
gaan zien."
Smeets grijpt terug op het cri
minele gedrag. „In Amerika zei
men: dat ziin mensen die heel
snel rijk willen zijn. Eén voor
beeld. Er was een crimineel die
dure auto's stal. Justitie zei dat
hij kon kiezen: de gevangenis in
of een strenge opleiding volgen.
De dief koos voor de opleiding.
Het eind van het liedje was dat
hij van heel nabij met peperdu
re autp's kon werken, namelijk
in de pits bij autoracen. Zo kon
hij legaal geld verdienen en viel
niet terug in z'n oude doen. Ze
ker, je kunt iemand jaren in de
gevangenis stoppen, maar daar
verander je hem niet mee. Wat
je nogal eens ziet is dat
len na hun straf in hun oude
doen terugvallen."
Gedrag is aanpassen aan de
omgeving. Smeets zei het al.
Wat zie je op scholen? Buiten
landse kinderen krijgen hun ei
gen leraar. Is dat wel goed? „Ik
vraag me dat af. De kinderen
worden later toch 'Nederlands'
beoordeeld, 't Is best te waarde
ren dat de buitenlanders hun
cultuur in stand willen houden,
maar ze leven wél in Nederland.
Als ik een buitenlands kind zou
adopteren zou ik het zo snel
mogelijk Nederlands laten spre
ken. Foto's van het land waar
het kind vandaan komt zou ik
wel zorgvuldig bewaren."
Van Smeets hoeven kinderen
niet op een zmok-school (zeer
moeilijk opvoedbare kinderen)
te zitten. „Vraag je maar af hoe
je het gedrag van die kinderen
kunt veranderen. Er moeten op
deze scholen mensen werken
die de vaardigheid hebben om
de kinderen die dingen te leren
waar de gewone school niet toe
in staat was. Zeg maar faalde.
Mongolen kun je leren lezen. En
ze begrijpen het nog ook. Na
tuurlijk, het kost moeite. Maar
het kan. We vragen ons niet af
wat er in het koppie omgaat.
Daaraan hebben we geen hou
vast. De omgeving, daar draait
het om. Want die kunnen we
sturen. Omdat wij die omgeving
zijn."
LEIDEN MONICA WESSEUNG
De milieuorganisatie Greenpea
ce voert actie tegen de stort van
lichtverontreinigd slib in het
Braassemermeer. De organisa
tie heeft de politie gevraagd te
controleren of er wel volgens de
voorschriften wordt gewerkt
Greenpeace beraadt zich op ac
ties tegen het Hoogheemraad
schap van Rijnland die vergun
ningen voor stort heeft afgege-
Het slib is afkomstig uit ver
schillende watergangen in Zuid-
Holland. De stort van slib uit De
Does is inmiddels voltooid. Het
gaat in totaal om ruim 250.000
kubieke meter (25.000 vracht
wagens slib). Rijnland geeft ver
gunningen af voor stort ervan in
het Braassemermeer. Slib wordt
op grond van de verontreiniging
ingedeeld in vier klassen. Klasse
4. het meest verontreinigd, mag
op grond van de vergunningen
niet in het Braasssemermeer
worden gestort, maar 2 en 3
(lichtverontreiniad) en helemaal
schoon slib wel. Greenpeace-
woordvoerder Arends: „Het is
toch idioot om een vergunning
te geven voor stort van viezig
heid. Bovendien vragen we ons
af of er wel conform de voor
schriften wordt gewerkt. Ais
blijkt dat het Hoogheemraad
schap inderdaad vergunningen
voor deze vuilstort heeft afgege
ven, dan ondernemen we stap
pen tegen die instantie. Wij zijn
voor een schoon milieu".
Greenpeace heeft het milieu
bureau van de politie Hollands-
Midden gevraagd onderzoek te
doen. Coördinator R. Bastiaan-
sen van het bureau: „Er wordt
voor en na stort goed bemon
sterd door zowel de rijkspolitie
te water als het Hoogheemraad
schap. Van een onrechtmatige
daad lijkt absoluut geen sprake
te zijn. Alles gaat volgens ae re
gels". Bastiaansen zegt daarmee
als politieman niets tegen de
stort te kunnen doen. „Met de
pet van milieuman op denk ik
dat het niet verstandig is om
verontreinigd slib te storten,
maar dat is een heel andere
kwestie".
Het Hoogheemraadschap van
Rijnland is verantwoordelijk
voor de kwaliteit van de opper
vlaktewateren en geeft vergun
ningen voor stort af. Voorlichter
H. van der Hoek van Rijnland
maakt melding van 'de wildste
geruchten' die de ronde doen
over stiekeme stortingen mid
den in de nacht. Van der Hoek
verwijst deze geruchten reso
luut naar het rijk der fabelen.
„De politie te water en de plaat
selijke politiekorpsen controle
ren op uiteenlopende tijdstip
pen de stort. Er gaat daar ecnt
niets fout".
DETROIT HENNY VAN EG MOND
Het is onzeker of de naam KLM
in de toekomst blijft bestaan als
de onderhandelingen tussen de
koninklijke luchtvaarmaat
schappij en British Airways over
samenwerking succesvol wor
den afgerond.
„Ik hecht buitengewoon veel
waarde aan de naam KLM. Niet
alleen emotioneel, ook zakelijk.
Er is ontzettend veel in geïnves
teerd. Maar ik ben te genuan
ceerd om te zeggen: de naam
KLM moet coüte que coüte blij
ven bestaan. Als de eventuele
samenwerking met British Air
ways van de grond komt, dan
zal ook deze kwestie worden
bekeken. Maar met het wijzigen
van de naam moet je heel goed
oppassen", aldus president-di
recteur Pieter Bouw van de
KLM gisteren in Detroit ter gele
genheid van de eerste vlucht
van de KLM en Northwest Airli
nes naar deze stad.
Bouw weigerde in te gaan op
de onderhandelingen met de
Britse maatschappij, maar ver
klaarde wel dat voor het moei
lijke punt van de landingsrech
ten een oplossing is bedacht.
Landingsrechten worden verge
ven in bilaterale verdragen tus
sen landen. Als de KLM en BA
samengaan ontstaat er een in
ternationale maatschappij, die
de kans loopt alle landingsrech
ten te verliezen. Dat probleem
vormde een struikelblok in de
onderhandelingen. „Maar wij
denken voor de bilaterale ver
dragen een oplossing te hebben
gevonden, die voldoet aan de
Europese en Amerikaanse regel
geving. Of dat ook werkelijk zo
is, zal blijken als de Europese
commissie een en ander bekijkt
en als we in discussie gaan met
anderelanden."
Bouw wilde geen voorspelling
doen over de kant die de onder
handelingen opgaan. Hij bena
drukte dat het voor de KLM van
belang is een samenwerking
aan te gaan. Als het met BA niet
lukt, zullen andere partners
worden gezocht. Wanneer er
duidelijkheid is over de onder
handelingen, kon Bouw niet
zeggen. Eerder deze week zei hij
te hopen eind januari of begin
februari meer mededelingen te
kunnen doen.
Tijdens de persconferentie
werd ook duidelijk dat de KLM
en Northwest Airlines, waarin
de Koninklijke deelneemt, het
goed doen vergeleken met hun
collega's. Alle Europese maat
schappijen zagen het vervoer in
de periode juli 1990 en juni
1991 stijgen met een procent,
bij de KLM steeg het met 8 pro
cent
lezers schrijven
Oorlogsmisdadigers
In het Leidsch/Alphens Dagblad
van 4 januari staat de mening
van Dr. J.D. van der Meulen,
hoofddocent strafrecht univer
siteit Amsterdam, over crimina
liteit en over het feit dat de ware
schurken en ploerten diegenen
zijn die over ons wel en wee be
slissen, zoals Kosto, Lubbers en
d' Ancona.
Dr. van der Meulen zou als hij
de moed heeft de schurken en
ploerten die in 1946-1950 het
bevel gaven tot de massamoord
in Nederlands-Indië van
250.000 mensen, voor het ge
recht kunnen slepen. Is het niet
levend dan wel posthuum. In de
Oostbloklanden is het een fluitje
van een cent, hier in onze de
mocratie schijnt dit niet moge
lijk te zijn 45 jaar na dato. Hij
heeft de capaciteit en vakman
schap in huis en wat let hem dit
varkentje alsnog te wassen.
Als ik hooggeplaatste perso
nen hierover aanschreef, als zij
het onrecht op de wereld op de
korrel namen, gaven zij niet
thuis om het bloedbad in Ne
derlands-Indië ter sprake te
brengen. Een in de toekomst te
verwachten onderscheiding van
Hare Majesteit houdt alle lippen
stijf op elkaar. Geldt dat ook
voor Dr. Van der Meulen? Goe
de raad, begin eens aan de ar
chieven van de BVD 1945-1950,
want daar stinkt het.
Oud- Indië veteraan
PATh. van der Zalm
Tramsteeg5
Noordwijk
