Regio
Economische groei van
vier procent in regio
Nooit door sjagrijnen geholpen flujt hoofdredactie terug
Leidschendam woest over
ommezwaai van provincie
,_T Redactie Leidse Courant
Zuidhollandse Milieufederatie opent
opnieuw aanval op glastuinbouw
Politie verhuist volgend jaar
Woensdag 8 januari 1992
Redactie: 071-161400 WILLEM SPIERDUK MEINDERT VAN DER KAAU CAROLINE VAN OVERBEEKE JAN WESTERLAKEN MONICA WESSEUNC Eindredactie: NIEK FAAS Vormgeving: RUTGER J HOOGERDUK
18
Uitkomst 'Enquête Regionale Bedrijfsontwikkeling
De economische groei in de regio Rijnland heeft het af
gelopen jaar vier procent bedragen. Landelijk steeg de
omzet van het bedrijfsleven met 2,7 procent. In de bouw
trad er een daling op van 2,7 procent. Daar staat een stij
ging in de sector groothandel tegenover van 6,6 procent.
buitenland. De dienstensecor
verloor terrein met 2,7 procent.
Het investeringsvolume in de
regio Rijnland daalde met 7,3
procent aanmerkelijk meer dan
elders in Nederland. De Kamer
van Koophandel sluit niet uit
dat dit de komende jaren een
negatief effect heeft op de werk
gelegenheid in de regio.
Ruim 92 procent van de be
drijven behaalde in 1991 een
positief resultaat, vorig jaar was
dat 90 procent. De werkgele
genheid in de regio Katwijk-Lei-
den-Alphen steeg met 3000 ar-
De Kamer van Koophandel
maakte deze cijfers uit de 'En
quête Regionale Bedrijfsontwik
keling' (ERBO) gisteren bekend
tijdens de nieuwjaarsreceptie.
Voor het onderzoek werden in
totaal 3000 bedrijven geënquê
teerd.
Uit de cijfers blijkt verder dat de
export uit deze regio steeg met
3,7 procent. De agrararische
sector en de groothandel boek
ten met een groei van 5,1 pro
cent de beste reultaten in het
beidsplaatsen. de sterktse groei
ers zijn de groothandel en de
dienstensector.
Er bestaan opmerkelijke ver
schillen in economische ont
wikkeling tussen de Duin- en
Bollenstreek, de Leidse agglo
meratie en de Alphense regio.
De Leidse agglomeratie heeft
een omzet- en exportgroei van
gemiddeld 5 procent. De regio
Alphen munt uit in het buiten
land met een exportgroei van
bijna 9 procent.
In de drie regio's was sprake
van een groei van de werkgele
genheid. In de Duin- en Bollen
streek groeide het aantal ar
beidsplaatsen met 2,4 procent.
De Leidse agglomeratie en de
Alphense regio maakten een
groei door van gemiddeld vier
procent.
De Zuidhollandse Milieufederatie wil het Hoog
heemraadschap Schieland in Rotterdam dwin
gen een eind te maken aan de lozing van ver
vuild water door nieuwe tuinbouwbedrijven.
In een brief die dinsdag naar het hoogheem
raadschap werd verstuurd noemt de federatie
vier glastuinbouwbedrijven bij naam die on
langs in Bleiswijk zijn gebouwd en niet over een
vergunning beschikken volgens de Wet Veront
reiniging Oppervlaktewater fWVO). Volgens de
federatie is dat in strijd met het beleid van mi
nister Maij-Weggen (verkeer en waterstaat) die
vorig jaar heeft gezegd dat nieuwe tuinbouwbe
drijven een dergelijke vergunning moeten aan
vragen.
De Zuidhollandse Milieufederatie eist dat het
hoogheemraadschap stappen onderneemt om
een eind te maken aan de lozingen door de be
drijven. Doet het schap dat niet, dan zal de fe
deratie maatregelen trachten af te dwingen via
de rechter.
De actie van de milieufederatie wordt nage
volgd door milieugroeperingen elders in het
land. De stichting Natuur en Milieu in Utrecht
ondersteunt de actie.
Een woordvoerster van het Hoogheemraad
schap Schieland verklaarde dinsdag dat het
schap met ingang van 1 januari 1992 nieuwe
tuinbouwbedrijven gaat onderwerpen aan de
vergunningplicht. Het wachten is echter nog op
provinciale richtlijnen, aldus de woordvoerster.
DEN HAAG/LEIDSCHENDAM
MEINDERT VAN DER KAAU
Het vertrouwen van de provin
cie Zuid-Holland in een goede
afloop van de bouw van een
nieuwe vuilverbranding (GAVI),
is tot bijna nul gereduceerd.
Vandaar dat de partijen, met
uitzondering van het CDA, zon
der enige moeite het beleid van
milieugedeputeerde Van der
Vlist ondersteunden om uitbrei
ding van de vuilverbranding in
Rotterdam mogelijk te maken.
Die houding van de provincie
maakte het bestuur van Leids
chendam verschrikkelijk boos.
„De arrogantie is stuitend, een
belediging voor Leidschen
dam", zo stelde burgemeester
W.F. de Vreeze gistermiddag tij
dens een persconferentie die na
afloop van de spoedvergadering
van provinciale staten werd be
legd.
B en W van Leidschendam
stellen de besluitvorming over
de bouw van de GAVI uit tot na
het onderzoek van de SAVA, een
samenwerkingsverband van 35
Zuidhollandse gemeenten.
Hierdoor loopt het GAVI-project
hoogst waarschijnlijk enige ja
ren vertraging op. Ook de ge
plande hoorzitting die Leids
chendam op 21 januari voor de
9500 bezwaarmakers wilde hou
den, wordt nu afgelast.
Directe aanleiding voor het
besluit van het gemeentebe
stuur zijn de uitspraken van
.milieugedeputeerde Van der
Vlist bij Radio West. Hij zei dat
een samenwerking van de SAVA
met de AVR zijn goedkeuring
zou kunnen krijgen. B en W vin
den het 'hoogst onzorgvuldig'
dat dit niet eerst aan Leidschen
dam is verteld. Daarnaast zijn er
inhoudelijke bezwaren tege de
'ommezwaai' van Van der Vlist.
Met heel moeite ging de ge
meenteraad eind 1990 akkoord
met de bouw van een omstre
den vuilverbranding. „Van de
provincie werd op ons grote
druk uitgeoefend om dat besluit
erdoor te drukken', bracht De
Vreeze nog eens in herinnering.
„Geen enkele gemeente wilde
de verbranding hebben. Wij na
men de bestuurlijke verant
woordelijkheid wel en moesten
dit moeilijke besluit verdedigen
naar onze inwoners toe. Daar is
nu geen enkele begrip voor", al
dus De Vreeze.
Of van dit uitstel ook afstel
komt, wilde De Vreeze niet zeg
gen. „Maar het is wel de vraag
of het vertrouwen dat wij tot
voor kort in de provincie stel
den, ooit nog goed komt".
De gemeente Leidschendam
werd tijdens de statenvergade
ring gesteund door de CDA-
fractie, die vond dat Van der
Vlist onzorgvuldig had gehan
deld door de beleidsverande
ring via de radio af te kondigen.
.Afwijking van de lijn bij een zo
omstreden project als de GAVI
behoort eerst met de betrokke
nen besproken te worden", zo
zei fractieleider Van der Meer.
Het CDA stond overigens
daarbij wel helemaal alleen. Alle
andere partijen meenden dat
het niet zinvol was om een extra
vergadering voor dit onderwerp
in te lassen. Zij steunen boven
dien Van der Vlist in zijn streven
om naast de GAVI het alterna
tief van De la Mar te onderzoe
ken.
Geschiedenis vuilverbranding
De mogelijke bouw van de vuil
verbranding, die nu hoogst
waarschijnlijk wordt afgeblazen,
kent een geschiedenis van ruim
drie jaar. Die begint eind 1988
wanneer de provincie een plan
opstelt om de vuilverbrandings
ovens in Leiden en Den Haag te
vervangen.
November 1988: Er wordt
het Samenwerkingsverband Af
valverwijdering Zuid-Holland
West in het leven geroepen om
dit project van de grond te krij
gen. Er doen 35 gemeenten uit
Duin- en Bollenstreek, Leidse
regio, Den Haag, Zoetermeer,
Delft en Westland aan mee.
December 1989: na eerdere af
wijzing van onder meer het
Leidse Roomburg als mogelijke
bouwlokatie valt de definitieve
keuze na veel touwtrekken op
de voormalige vliegbasis Ypen-
burg, in de oksel van het Prins
Clausplein, liggend op Leids-
chendams grondgebied. Ge
durende 1990: milieugedepu
teerde Van der Vlist brengt be
zoeken aan Leidschendam om
de gemeente zover te krijgen
dat het akkoord gaat met de
bouw. Begin december 1990:
gemeenteraad van Leidschen
dam is eindelijk en met veel
moeite bereid om mee te wer
ken aan de bouw van een Geïn
tegreerde Afvalverbrandingsin
stallatie (GAVI), een verbran
dingsoven met daarnaast een
composteringsinstallatie. Eind
december 1990: het Duitse
bouwconsortium Babcock krijgt
de opdracht een vuilverbran
dingsinstallatie te bouwen. Dat
bedrijf, zo blijkt later, lijdt de
laatste jaren aanzienlijke verlie
zen. Tegelijkertijd wordt duide
lijk dat de bouwkosten waar
schijnlijk een miljard gulden
gaan bedragen, veel meer dan
eigenlijk begroot was. Eerste
half jaar 1991: bewoners van
Leidschendam, Voorburg,
Nootdorp en Rijswijk dienen in
totaal zo'n 9.500 bezwaarschrif
ten in tegen de GAVI. Juni
1991: alarmerende berichten
over de bouwkosten bereiken
verschillende gemeenten die in
de SAVA zitten. De term stope
ra-effect valt. Uit berekeningen
blijkt dat elke maand vertraging
een strop van minstens vijf mil
joen gulden oplevert. De juridi
sche procedures schieten maar
niet op. Dacht men aanvanke
lijk dat de vuilverbranding 1993
operationeel zou zijn. halverwe
ge '91 wordt eerder gedacht aan
eind 1996. Begin november
1991: rapport van adviesbureau
Berenschot wijst uit dat de or
ganisatie van de SAVA uiterma
te zwak is. Er melden zich ge
meenten - onder meer Zoeter-
woude - die van het project af
willen omdat ze het niet aan
kunnen. Zij doen verzoek om
het miljardenproject naar de
provincie Zuid-Holland over te
hevelen. Medio november
1991: Uit cijfers van het lande
lijke Afval Overlegorgaan (AOO)
blijkt dat er in Nederland een
overcapaciteit aan verbran
dingsinstallaties dreigt. De Rijs-
wijkse burgemeester Roscam
Abbing - een verklaard tegen
stander van de GAVI - stelt dan
dat de bouw 'volstrekt overbo
dig' is. 19 December 1991: in
een vergadering van de SAVA
legt milieugedeputeerde Van
der Vlist nog eens uit dat de GA
VI er beslist moet komen, on
danks de cijfers van het AOO.
De Leidse wethouder De la Mar
komt met het voorstel een on
derzoek te laten doen naar sa
menwerking met de Afvalver-
wering Rijnmond (AVR), waar
bij door de bouw van een extra
oven de GAVI overbodig is. 23
December 1991: in een gesprek
met Radio West zegt Van der
Vlist: „Als de AVR en SAVA het
eens worden om bij de AVR te
verbranden, dan mag dat van
mij". Gemeenteraad en B en W
van Leidschendam voelen zich
hierdoor in de steek gelaten
door Van der Vlist en zijn woe
dend.
Topjaar voor Leidse McDonalds aan Beestenmarkt
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
Dinsdagmiddag, lunchtijd. Het
opmerkelijk rustig bij hambur
gerrestaurant McDonalds aan
de Leidse Beestenmarkt. De
scholieren zijn blijkbaar weer
naar school of hebben in de
pauze braaf hun pakje brood
van thuis opgegeten. Het zijn
vanmiddag vooral 65-plussers
die zich zichtbaar te goed doen
aan dikke hamburgers, milksha
ke en koffie toe.
Het gaat opvallend goed met
McDonalds in Nederland: vorig
jaar haalden de 69 restaurants
een recordomzet van 285 mil
joen gulden. Dat is een stijging
van 20 procent ten opzichte van
1990. In 1991 werden er negen
nieuwe vestigingen geopend.
Dit jaar zullen er nog eens 15
nieuwe McDonalds bijkomen.
De elf jaar oude Leidse vesti
ging, met 250 zitplaatsen een
van de grotere in Nederland,
krijgt wekelijks gemiddeld
10.000 mensen over de vloer.
„Dat aantal stijgt nog steeds.
Onze klanten, onder wie veel
vaste, zijn afkomstig uit de hele
regio en zijn van alle leeftijden",
aldus restaurant-manager Ge
rard Stroes. In de Leidse ham
burgerrestaurant werken 117
mensen, voor het merendeel
parttime scholieren en studen
ten.
McDonalds is een franchise-
organsatie: de restaurant wor
den zelfstandig gerund door on
dernemers die tegen betaling
gebruik maken van het logo, de
produkten en de bedrijfsfiloso
fie van het van origine Ameri
kaanse bedrijf.
McDonalds verklaart het suc
ces uit zijn bedrijfsfilosofie: KSK
W. Dat staat voor: Kwaliteit,
Service, Kraakhelderheid en
Waar voor je geld. PR-mede-
werker S. Kindereit: „De klanten
worden snel en vriendelijk be
diend, de produkten zijn van
hoge kwaliteit en het restaurant
en de omgeving zijn altijd
brandschoon. Service met een
glimlach dus."
De topdrukte, zo verzekert
een van de eters, een scholier, is
in Leiden vooral 's avonds rond
een uur of vijf, zes en op koop
avond. „Dan moet je echt in de
rij staan hier", zegt de Hage
naar. Hij doet zich tegoed aan
de dampende en druipende
snacks, vergezeld door drie me
de-scholieren.
Het viertal dat regelmatig in
de schoolpauzes bij een McDo-
DEN HAAG/LEIDEN
Hoofdredacteur Jan Leune van
Het Binnenhof/Leidse Courant
heeft gehoor gegeven aan het
verzoek van de redacties van
beide kranten niet verder mee
te werken aan de voorbereidin
gen voor integratie van de twee
dagbladen met de Haagsche
Courant. Dit in afwachting van
een rapport van een externe
deskundige over de integratie
dat op 20 januari gereed moet
zijn.
Op een maandag gehouden
bijeenkomst van de leden van
de redacties, waar volgens
woordvoerder Kooistra ruim de
helft van het totale aantal re
dacteuren aanwezig was, „werd
met ruime eensgezindheid een
verklaring aangenomen waarin
het beleid van de hoofdredac
teur werd afgekeurd". „Ik ben
daarop met die verklaring naar
de hoofdredactie toegestapt en
heb hem geadviseerd die mede
deling te accepteren", aldus
Kooistra. „De hoofdredactie
heeft zich daarna op de ontsta
ne situatie beraden."
In een reactie op de medede
ling van de redactie stelden
Leune eri adjunct-hoofdredac
teur Timmers „dat wij begrepen
hebben dat het door ons ge
voerde beleid niet de goedkeu
ring heeft van de vergadering
omdat we de redactie niet tevo
ren hebben gekend in de af
spraken met de directie van
Sijthoff Pers inzake het beleids
plan."
Tussen de directie van de Sijt
hoff Pers enerzijds en de onder
nemingsraad (or) én de vakbon
den anderzijds zijn ook afspra
ken gemaakt over een contra
expertise van het beleidsplan
dat voor 20 januari gereed moet
zijn. Directie en or en vakbon
den kwamen ook overeen tot
die datum geen stappen te ne
men die zouden kunnen leiden
tot effectuering van het beleids
plan. „Het mag duidelijk zijn
wij ons houden aan de proce
dure-afspraken", aldus Leune
en Timmers in hun verklaring
aan de redactie.
Volgens Kooistra blijft de re
dactie niet rustig afwachten tot
dat rapport bekend is. „Wij wil
len de tussentijd benutten om
oplossingen voor continuering
van de beide dagbladen te be
studeren en om procedure-af
spraken met Leune te maken
over hoe het nu verder moet.
Volgens de directie van de
Sijthoff Pers is sanering van be
paalde onderdelen van het be
drijf noodzakelijk omdat het
concern in de rode cijfers te
recht is gekomen.
'Districtsbureau is net een legbatterij'
De Rijksgebouwendienst
huurt het pand. „U kunt zich
voorstellen dat we daarbij anti
ciperen op de toekomstige si
tuatie. Vervangende nieuw
bouw voor een districtskantoor
dat kort na de verhuizing wordt
opgeheven, lijkt dan ook niet
voor de hand liggen.", aldus de
voorlichter van de Rijksgebou
wendienst.
Aannemingsbedrijf Du Prie
bouwt op het braakliggende ter
rein tussen ziekenhuis en Meu
belplein, twee panden. Het
grootste, 6000 vierkante meter,
is bedoeld voor de politie. Er is
daarnaast een pand van 4000
vierkante meter gepland, maar
met de bouw hiervan wordt pas
begonnen als er een huurder
voor is.
Het district Den Haag is al
lange tijd 'in blijde verwachting'
van een nieuw pand. Begin
1991 zegden het ministerie van
justitie (de baas van de rijkspo
litie) en de Rijksgebouwen
dienst de nieuwbouw toe. Het
ziet er nu naar uit dat de onge
veer 350 man van het districts
bureau in elk geval dit jaar nog
in het pand aan de Van der Valk
Boumanweg blijven zitten.
Plaatsvervangend korpschef
van het district Den Haag van
de rijkspolitie, H. van Gangelen,
noemt het huidige onderkomen
van 'zijn' district bijna gênant.
„Het begint hier echt op een
legbatterij te lijken. Dit kan echt
niet".
Het gebouw voldoet zijns in
ziens absoluut niet meer aan de
eisen van deze tijd. Er werken te
veel mensen in kleine ruimten
en de klimaatregeling laat veel
te wensen over. In de zomer
maanden is het er bloedheet, 's
winters is het vernikkelen van
de kou. Het district zal echter in
elk geval dit jaar nog in het
oude pand gehuisvest blijven.
„Met ventilatoren en andere
lapmiddelen zullen we probe
ren het hier draaglijk te hou
den".
Van Gangelen toont zich zeer
gebelgd over de trage besluit
vorming. "Deze beslissing
hangt al weer een jaar. Ze heb
ben in Den Haag blijkbaar geen
idee hoe je met mensen om
gaat. Ook de groepen in Hazers-
woude en Bodegraven zijn abo
minabel gehuisvest. Daar komt
ook nog steeds niks van verbe
tering".
McDonalds in Leiden krijgt wekelijks zo'n 10.000 mensen over de vloer.
nalds binnenloopt, is te spreken
over de kwaliteit van het voed
sel en de bediening. Althans,
als je het vergelijkt met een ge
wone snackbar. Het voordeel is
hier dat je nooit door sjagrijnige
mensen wordt geholpen. In een
snackbar is dat wel eens anders
en word je geacht meteen na je
bestelling te vertrekken. Maar
hier kun je er rustig bij gaan zit
ten. De hamburgers zijn ook
veel minder vet."
Drie 65-plussers uit Ba-
rendrecht hebben na een muse-
umbezoek in record-tempo een
Big Mac naar binnen gewerkt.
Dat ging niet altijd even makke
lijk, want "er zit geen bestek
bij". Een servetje biedt uit
komst. Een van hen worstelt
met het plastic dekseltje op een
beker koffie.
Het drietal bezoekt McDo
nalds zo af en toe. „Je hebt hier
wel een beperkte keus, maar het
is gewoon een snelle warme
hap. De prijs in aanmerking ge
nomen, is het wel lekker. Wel
een beetje vet hoor, ik heb lie
ver boerenkool. Ze zouden ook
af moeten van die schuimplas-
tic bekertjes, dat is niet goed
voor het milieu."
Het bedrijf dat al zijn produk
ten verpakt in plastics, kunst
stoffen en karton, heeft een sys
teem ontwikkeld waarbij het af
val uit de keuken wordt geschei
den en hergebruikt. Het afval
wordt gescheiden in karton,
plastic, voedselresten, frituurvet
en een restgroep. De grote berg
afval die de bezoekers in het
restaurant op de dienbladen
achterlaten, verdwijnt echter
nog steeds in de prullenbak.
„We kunnen niet alles tegelijk",
aldus Kindereit.
Mc Donalds wil nadrukkelijk
open staan voor suggesties van
klanten. Stroes: „We hebben
speciale suggestiekaarten en
een gastenboek waarin mensen
hun mening kunnen geven.
Sinds kort hebben we ook een
bak waarin kantoormensen hun
visitekaartjes kwijt kunnen.
Eens per week trekken we dan
vijf kaartjes en bellen die men
sen op om te vragen hoe hun
ervaringen waren."
Het hamburgerrestaurant
werkt op dit moment, op ver
zoek van vele klanten, aan de
ontwikkeling van een vegetari
sche hamburger. Een proefpa-
nel van vaste McDonalds-be
zoekers heeft er inmiddels een
getest, maar die werd te droog
bevonden. Een paar jaar gele
den begon het bedrijf, ook weer
op verzoek van de consument.
met de verkoop van salades en
kipprodukten. „Een groot suc
ces", zegt Stroes.
Een bejaard echtpaar uit Vlis-
singen is in de Leidse McDo
nalds neergestreken. „Je loopt
hier makkelijk binnen omdat je
het kent: je hebt haast en niet
altijd de tijd om naar iets anders
op zoek te gaan. In de regel is
het eten hier goed en de zaak is
tenminste niet zo'n rommeltje.
Ze zijn hier altijd vriendelijk. De
toiletten zijn ook altijd netjes.
Als 65-plusser krijg je boven
dien korting op warme drank
en."
Stroes verwacht dat de omzet
en het aantal klanten in Leiden
alleen maar zal stjjgen. „Het is
een trend om buitenshuis te
gaan eten: mensen hebben
meer vrije tijd en zijn mobieler.
Ze komen bovendien graag daar
waar service wordt verleend."
De bouw van een nieuw bureau
voor de politie op het bouwter
rein tussen het Elisabeth-zie-
kenhuis en het Meubelplein in
Leiderdorp begint hoogstwaar
schijnlijk volgende maand. Vol
gende week wordt het huurcon
tract gesloten tussen de Rijksge
bouwendienst en bouwer Du
Prie uit Leiden. Begin 1993 is
het pand klaar en kan er wor
den verhuisd. Welk onderdeel
van de politie verhuist is echter
nog onduidelijk.
Het nieuwe pand was oor
spronkelijk bedoeld ter vervan
ging van het huidige rijkspoli-
tie-districtskantoor aan de Van
der Valk Boumanweg in Leider
dorp. Rijks- en gemeentepolitie
worden echter april 1993 sa
mengevoegd tot een groot poli
tiekorps Hollands-Midden, zo
dat district Den Haag van het
korps rijkspolitie na april niet
meer bestaat. Naar verwachting
wordt het pand dan ook direct
betrokken door de nieuwe regio
Hollands-Midden van de poli
tie. In feite zijn dat voor een
groot deel dezelfde mensen, nu
in dienst van een iets andere or
ganisatie.
