Buitenland
Regeringsleger Tchad
zet tegenoffensief in
VS willen Russen
graag snel in IMF
Sloppenwijken overwoekeren Istanbul
'Zeker 3.000 doden in Burundi'
Vredesmissie Somalia
loopt voorlopig vast
Zaterdag 4januan1992
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERAAANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: HENK GEIST
NIEUWSLIJN
'Begeleiden rally speelt troepen N'djamena parten
Marx en Engels ruimen veld
In Moskou moeten de grondleggers van het marxisme plaatsma
ken voor de Russische adel. Het stadsbestuur besloot gisteren
dat het Marx- en Engels-museum aan de Vereniging van Nako
melingen van de Russische Adel zal worden gegeven. Dat meld
de het persbureau TASS. Het museum, dat nu nog is gewijd aan
de grondleggers van het marxisme, is gehuisvest in een 18e-
eeuws pand in het oude centrum van Moskou, dat tot de revolu
tie van 1917 aan de graven Dolgoroeki toebehoorde. De Unie
van Nakomelingen wü er een museum, een bibliotheek en ar
chieven onderbrengen.
Prins dronken op politiebureau
De Deense kroonprins Frederik heeft op nieuwjaarsdag enige
tijd doorgebracht in een politiebureau, zo is gisteren bevestigd.
De 23-jarige Frederik had zijn lijfwachten op een feestje afge
schud en was in een limousine vertrokken met het model Marie-
Louise Aamund achter het stuur. Ze werden in Kopenhagen
door de politie aangehouden en de chauffeuse moest mee voor
een bloedproef. Ook Frederik bevond zich volgens de politie in
kennelijke staat. Op het bureau kwam men tevens tot de conclu
sie dat Marie-Louise niet over een rijbewijs beschikte.
Nepal gaat vuil in bergen opruimen
Het gebied rond de Mount Everest in het Himalayagebergte in
Nepal moet worden ontdaan van bergen afval die buitenlandse
bergbeklimmers daar jaarlijks achterlaten. Dat heeft de rege
ringskrant Gorkhapatra gisteren bericht. Het blad citeerde de
voorzitter van de Nepalese bergbeklimmersvereniging, Tek
Chandra Pokharel, die schatte dat de westerse toeristen door de
jaren heen in totaal zon 50 ton afval hebben achtergelaten. Pok
harel kondigde een schoonmaakcampagne aan waarmee hij 16
ton hoopt op
Weer herrie over wapens
In Duitsland is opnieuw politiek tumult ontstaan over de ver
koop van wapens uit de Oostduitse voorraden die de regering bij
de eenwording van december 1990 erfde. De regering maakte
gisteren bekend vijf mijnenvegers en twee sleepboten uit het
Oostduitse arsenaal te hebben verkocht aan Uruguay en een
hoeveelheid lichte wapens en munitie aan Finland. Het verko
pen van wapens is echter in grote tegenspraak met publieke
pleidooien van Duitsland om de verkoop van wapens in de we
reld aan banden te leggen.
Het regeringsleger van Tchad heeft gisteren een groot te
genoffensief ingezet tegen opstandelingen in het westen
van het land. Daarbij zouden de regeringstroepen de
strategisch belangrijke stad Bol hebben heroverd. De be
slissing van Frankrijk om nog eens 450 parachutisten
naar Tchad te sturen ter bescherming van de 3.000 Fran
se burgers en de plaatselijke bevolking is met gejuich
ontvangen in de hoofdstad N'djamena. De meeste ban
ken, kantoren en winkels openden gisteren weer hun
deuren.
van manschappen uit zowel het
noorden als oosten van het
land. Mede daarom zou het ze
zijn gelukt de rebellen bij Bol te
verslaan. Het leger rukt nu op
naar Liwa. De opstandelingen
aanhangers van de in de
cember 1990 verdreven presi
dent Hissène Habré slaagden
er eerder deze week vrij gemak
kelijk in de steden Bol en Liwa
NAIROBI FRANS V
CORRESPONDENT
De Tchadische autoriteiten ont
kenden gisteren dat de rebellen
de hoofdstad tot op 100 kilome
ter waren genaderd en dat er
gevochten zou worden in de
steden Massaguet en Massakori
op respectievelijk 80 en 150 ki
lometer van N'djamena.
Volgens de minister van in
formatie hebben de regerings
troepen in het strijdgebied in de
buurt van het Tchad-meer in
middels versterking gekregen
Kaapstad, die Tchad inmiddels
heeft aangedaan.
De ongeveer 3.000 rebellen
begonnen hun aanval op rege
ringsdoelen in West-Tchad be
gin vorige week en slaagden er
in korte tijd in opmerkelijke
successen te boeken. Frankrijk,
dat de snelle opmars van de op
standelingen als een ernstig ge
vaar zag voor haar burgers in
Tchad en voor de plaatselijke
Dat de rebellen aanvanelijk bevolking, besloot donderdag
zulke successen konden boe
ken, kwam volgens de Tchadi
sche minister van informatie
doordat de rond het Tchad-
meer gelegerde regeringstroe
pen hun posities moesten verla
ten om te zorgen voor een goed
verloop van de rally Parijs-
450 extra manschappen en
kele bommenwerpers naar het
Centraalafrikaanse land te stu
ren. Dit ter versterking van de
meer dan 1.000 Franse soldaten
die zich al enkele jaren in de
hoofdstad N'djamena en het
oosten van het land bevinden.
i de Franse parachutisten
n..rrr. het Hutu-volk. Ze zouden zijn gedood door para
militaire troepen en ongedisciplineerde rege
ringssoldaten. „We schatten het aantal slachtof
fers op zeker 2.000 in de gebieden waar we in
staat werden gesteld grondig onderzoek te doen",
aldus Reyntjes. Elders zouden volgens ooggetui
gen nog eens duizend doden zijn gevallen. Giste
ren noemde de regering van Burundi een doden
tal van 551. Burundi was al eerder het toneel van
gevechten tussen de twee grootste bevolkings
groepen, de Hutu's en de Tutsi's.
Ten minste 3.000 inwoners van de Afrikaanse
staat Burundi zijn de laatste weken om het leven
gekomen bij gevechten tussen regeringstroepen
en oppositie. Medewerkers van Europese men
senrechtenorganisaties hebben dat gisteren in
Brussel verklaard.
De Belgische hoogleraar Filip Reyntjes is recent
teruggekeerd uit Burundi, waar hij een onderzoek
instelde naar het geweld. Volgens hem hebben
getuigen gezegd dat veel slachtoffers behoren tot
ïn Algiers, waar een radicale islamitische partij mogelijk binnenkort een parlementaire meerderheid verovert, verzonken gisteren honderden gelovigen c
tussen steken geruchten de kop op dat de islamitische partij FIS bij de eerste verkiezingsronde stembusfraude zou hebben gepleegd.
Vijf andere republieken ook welkom
Azerbaidzjan, Turkmenistan,
Oezbekistan, Tadjikistan, Geor
gië en Moldava mogen van
de Amerikanen pas volledig
IMF- en Wereldbank-lid wor
den als ook met hen diploma
tieke relaties zijn aangegaan. En
dat laatste wil Washington pas
als duidelijk is dat deze repu
blieken toegeven aan Ameri
kaanse eisen op het gebied van
onder meer democratisering en
mensenrechten. Tot zover onze
correspondent.
Voorts melden internationale
persbureaus dat de roebel eind
deze maand vrij inwisselbaar
wordt. Een dollar wordt dan on
geveer 200 roebel waard, zo
hebben de Russische autori-
teitren gisteren verklaard. Giste
ren werden ook in Witrusland
de prijzen vrijgelaten, terwijl die
republiek liet weten er in de
toekomst een eigen leger van
90.000 manschappen op te wil
len nahouden.
In het zuiden van de voorma
lige Sovjetunie wordt intussen
gevochten tussen Armeense
guerrillastrijders in Nagomo-
Karabach en Azerbajdzjaanse
troepen. Karabach is een Ar
meense enclave in Azerbajd-
zjan. Deze week trok Azerbajd-
zjan het bestuur over Karabach
weer aan zich, nadat de enclave
een tijd lang onder rechtstreeks
bestuur had gestaan van Mos
kou. toen nog hoofdstad van de
Sovjetunie.
Voorts heeft de Duitse minis
ter van buitenlandse zaken, Ge-
nscher, geopperd dat de landen
van de Europese Gemeenschap
gezamenlijke ambassades zou
den moeten openen in de repu
blieken die zijn voortgekomen
uit de voormalige Sovjetunie.
WASHINGTON HENK DAM
CORRESPONDENT
De Amerikaanse regering is er
voor dat de Russische Federatie
en vijf andere voormalige Sov
jet-republieken snel volledig lid
worden van de Wereldbank en
het Internationale Monetaire
Fonds (IMF). De Amerikaanse
minister Brady (financiën) heeft
dat gisteren gezegd. Dat is een
belangrijke koerswijziging, want
de Amerikanen hebben in het
verleden de Sovjetunie nooit
willen toestaan volledig lid te
worden.
De Sovjetunie kon sinds de
afgelopen herfst slechts een as
sociatief lidmaatschap van IMF
en Wereldbank krijgen. Daar
mee had het land wel recht op
economische en financiële ad
viezen, maar niet op leningen.
Omdat de VS de belangrijkste
aandeelhouder van IMF en We
reldbank zijn, is het Amerikaan
se besluit om Rusland, Oekraï
ne, Kazachstan, Witrusland, Kir-
gistan en Armenië toestemming
te geven volledig lid te worden,
doorslaggevend.
Minister Brady verklaarde
vrijdag dat de zes republieken
van de voormalige Sovjetunie
de Amerikaanse steun hebben
verdiend door hun pogingen
hun economieën om te smeden
tot een markteconomie. „Het
lidmaatschap van IMF en We
reldbank zal de hervormingen
in deze nieuwe onafhankelijke
landen verder helpen. Wij zul
len met hen samenwerken om
ervoor te zorgen dat hun aan
vragen voor het lidmaatschap
zo snel mogelijk worden geho
noreerd", aldus de verklaring.
Zes andere republieken van
de voormalige Sovjetunie
'Pretoria ook
achter zwarte
knokploegen'
KAAPSTAD ANP
De Zuidafrikaanse regering
heeft niet alleen de zwarte Inka-
tha-beweging betaald om de
bevrijdingsbeweging ANC
dwars te zitten, maar ook ande
re groepen voorzien van geld
om het geweld van zwart tegen
zwart te bevorderen.
Een van de beruchtste knok
ploegen, AmaAfrika, die zijn
hoofdkwartier in Port Elisabeth
had, werd geleid door een voor
malig dominee, Ebenezer Maqi-
na. Met geld van de Zuidafri
kaanse militaire inlichtingen
dienst trainde hij zwarten voor
aanvallen op ANC-aanhangers.
Maqina werd ooit uit de zwarte
bewustzijnsbeweging Azapo ge
zet. AmaAfrika heeft enkele van
de bloedigste conflicten op zijn
geweten uit de tijd dat de nood
toestand nog van kracht was.
Deze onthullingen zijn gepu
bliceerd in de Weekly Mail. Dat
Zuidafrikaanse blad baseert
zich op gesprekken met een
vroegere generaal, Ben Conra-
die, die zich op gegeven mo
ment van de knokploegen dis
tantieerde.
ISTANBUL NADIRE N
Istanbul, het vroegere Constantinopel, heeft
eeuwenlang reizigers betoverd en schilders
en dichters geïnspireerd. Maar de overblijf
selen van haar glorieuze verleden zijn snel
vergeten bij"het zien van Istanbuls sombere
realiteit anno 1992.
De metropool strekt zich uit over een op
pervlakte van 5700 vierkante kilometer en
wordt in tweeën gedeeld door de Bosporus
en door midden gesneden door de Gouden
Hoorn. Ook Istanbul heeft een hoge prijs
betaald voor verstedelijking die zovele ste
den in de wereld grote schade toebrengt.
Aan het einde van de jaren '40 telde de
stad een miljoen inwoners. Inmiddels wo
nen in Istanbul meer dan acht miljoen
mensen, van wie de helft in sloppenwijken.
De Gouden Hoorn, de lagune met zijn
wereldberoemde sky line van koepels en
minaretten en de drijvende Galata-brug is
veranderd in een stinkend moeras. In de ja
ren '80 lanceerde Istanbuls burgemeester
Bedrettin Dalan een ambitieuze schoon
maak van de Gouden Hoorn. Maar nog
steeds is het water van de lagune niet zo
blauw als de ogen van de burgemeester,
zoals Dalan destijds de bevolking beloofde.
Vele gebouwen, inclusief historische monu
menten, werden door bulldozers 'opge
ruimd', maar nog steeds stinkt het water als
voorheen.
„Wat is er voor nodig om een stad geluk
kig te maken, om de relatie tussen de stad
en haar bewoners te herstellen?", vroeg de
Turkse minister van binnenlandse zaken
Ysmet Sezgin zich onlangs bij een bezoek
aan de stad af.
Verkeerschaos, vervuiling, criminaliteit,
prostitutie, drugs, werkloosheid en een
groeiend aantal daklozen; alles in in Istan
bul erger dan in de rest van Turkije.
Acht miljoen is nog maar een voorzichti
ge schatting van het aantal inwoners van de
stad. Jaarlijks trekken een half miljoen men
sen vanaf het platteland naar de metropool.
Naast dure villawijken verschijnen in
steeds sneller tempo sloppenwijken. De
grond wordt steeds schaarser en historische
monumenten en parken zijn niet be
schermd tegen de groeiende bevolkings
druk en de bulldozers van de projectont
wikkelaars.
„Istanbul is een luchtspiegeling", aldus
minister Sezgin. „Veel Turken op het platte
land hopen in de stad werk, scholing en an
dere voorzieningen te vinden." Volgens een
recent onderzoek van de Universiteit van
Istanbul wordt deze hoop bijna nooit be
waarheid.
Meer dan de helft van de immigranten in
Istanbul is afkomstig van het Anatolisch
achterland waar de sociale en economische
ontwikkeling sinds de oprichting van de
modeme Turkse staat in 1923 onder Musta
fa Kemal Ataturk. ver is achtergebleven.
Meer dan de helft van deze immigranten
heeft slechts enkele jaren lagere school ach
ter de rug. Het is voor hen zeer moeilijk
werk te vinden in een stad waar al een over
vloed is aan ongeschoolde arbeiders.
In de smalle straatjes rondom de bazaar
is menskracht goedkoper en efficiënter dan
paardekracht. Daar ziet men de 'menselijke
ezels' die alle soorten goederen op hun rug
meedragen.
De immigratie naar de stad houdt aan.
Families van vier tot acht gezinsleden bou
wen voor zichzelf de zogenaamde gecekon-
du. In het Turks betekent dit woord 'ge
bouwd in één nacht'. Ieder stukje land kan
binnen enkele nachten worden omge
bouwd tot een sloppenwijk vol gecekondu's.
Dertien procent van 57 miljoen inwoners
van Turkije woont in dit soort behuizingen.
De werkloosheid in Istanbul is 22 pro
cent, maar volgens Turkse vakbonden ligt
het percentage in de sloppenwijken eerder
bij de 45 procent.
„De energie die wordt gestopt in het bou
wen van sloppenwijken zou moeten wor
den gekanaliseerd", aldus Sezgin. „'Ge
bouwd in de nacht' moeten worden veran
derd in 'gebouwd in fel daglicht'." Sezgin
heeft 100.000 nieuwe woningen beloofd.
Maar hij beseft dat dat geen echte oplossing
is. „De immigratie naar de stad kan alleen
worden tegengehouden wanneer de levens
omstandigheden op het platteland dusda
nig zijn dat de bevolking daar blijft", aldus
de minister.
VN-functionaris zoekt veilig heenkomen
NAIROBI FRANS V
CORRESPONDENT
De vredesmissie in de Somali
sche hoofdstad Muqdisho van
James Jonah, plaatsvervangend
secretaris-generaal van de Vere
nigde Naties, is gisteren mis
lukt. Aanhoudende beschietin
gen in de stad dwongen de VN-
functionaris zijn bezoek vroeg
tijdig af te breken en naar de
Kenyaanse hoofdstad Nairobi
terug te vliegen. Jonah wil mor
gen een nieuwe poging wagen.
De VN-afgevaardigde voerde
gisteren twee uur lang overleg
met de leider van een van de
strijdende partijen in de Soma
lische hoofdstad, generaal Mo-
hamed Farah Aideed. Gezien de
onveilige situatie slaagde Jonah
er niet in ook interim-president
Ali Mahdi Mohamed te ont
moeten.
Na afloop van zijn besprekin
gen met generaal Aideed, die
het centrum en zuiden van Mu
qdisho onder controle heeft,
verklaarde Jonah dat hij de ver
zekering had gekregen dat op
kleine schermutselingen na een
Dewi Sukarno
drukt glas in
gezicht Filipijnse
LOS ANGELES PHIL REEVES
THE INDEPENDENT
De voormalige schoonheidsko
ningin en Indonesische presi
dentsvrouw Dewi Sukarno is
gisteren weer door de politie
vrijgelaten nadat ze 5.000 dol
lar borgtocht had betaald.
Maar ze heeft wel een aan
klacht aan haar broek wegens
mishandeling. Ze zou over de
schreef zijn gegaan in de sjieke
Amerikaanse wintersport
plaats Aspen. Dat gebeurde op
een feest van de Oostenrijkse
aristocraat prins Heinrich
Hanau.
Op dat feest kreeg de nu 51-
jarige Dewi Sukarno het aan
de stok met de Filipijnse Min
nie Ozimandia. Na een woor
denstrijd bewerkte Dewi met
een champangeglas Minnies
gezicht. Volgens ooggetuigen
vloeide daarbij nogal wat
bloed. Het slachtoffer is in een
ziekenhuis behandeld. Onbe
kend is waarover de twee vrou
wen ruzie hadden.
Sancties tegen
Libië blijven
mogelijkheid
WASHINGTON AP
De Verenigde Staten, Groot-
Brittannië en Frankrijk willen
dat de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties een resolutie
aanneemt die Libië oproept
agenten uit te leveren die van
doen zouden hebben met aan
slagen op een Amerikaans en
een Frans vliegtuig. Dat hebben
functionarissen van de drie lan
den gisteren bekendgemaakt.
Komt Libië niet aan die eis te
gemoet, dan zullen de drie stre
ven naar verdergaande VN-
maatregelen, inclusief sancties,
aldus de anonieme functiona
rissen.
De Amerikaanse krant Was
hington Post had gemeld dat de
drie landen juist zouden afzien
van sancties tegen IJbië. Maar
daarvan is geen sprake, aldus de
functionarissen.
wapenstilstand van kracht is in
de stad. De gehele dag vonden
op diverse plaatsen in Muqdis
ho echter beschietingen plaats.
Behalve over een staakt-het-
vuren spraken Jonah en Aideed
ook over humanitaire hulp en
manieren om tot een nationale
verzoening te komen. Het inzet
ten van een VN-vredesleger
kwam niet ter sprake. Jonah:
„We zenden alleen een dergelijk
leger als alle partijen het daar
mee eens zijn". Een soortgelijke
procedure volgen de Verenigde
Naties in Joegoslavië.
Generaal Aideed is fel gekant
tegen buitenlandse inmenging
in het bloedige conflict in So
malia, dat nu al ruim zeven we
ken duurt en aan meer dan
4.000 mensen het leven heeft
gekost.
Het conflict in Somalia tussen
twee rivaliserende groepen bin
nen het regerende Verenigd So-
malisch Congres komt morgen
ter sprake op een speciale ver
gadering van de Arabische IJga
in Egypte. Ook de Organisatie
van Afrikaanse Eenheid wil een
vredespoging ondernemen.
Phnom Penh:
Cellen gaan
toch niet open
De Cambodjaanse regering
heeft haar plannen ingetrok
ken om honderden politieke
gevangenen vrij te laten. Dat is
gebeurd nadat het Internatio
nale Rode Kruis had gezegd in
de aankondiging alleen maar
een publiciteitsstunt te zien
omdat er nog veel meer gevan
genen zouden zijn.
Eerder had Phnom Penh het
Rode Kruis en het hoofd van
de Verenigde Naties in Cam
bodja laten weten dat 400 ge
detineerden uit de gevangenis
sen van Phnom Penh en Kom-
pong Cham zouden worden
ontslagen. Een functionaris
van het ministerie van buiten
landse zaken zei gisteren dat
de vrijlating was opgeschort.
