Economie
Hoge rente levert
banken miljard op
Wet van de jungle geldt in doodgeorganiseerd Nederland
ABN-Amro's jacht naar fameuze 'triple A'
Britten zijn 'grauwe'
economie meer dan beu
Dinsdag 10 December 1991
Redactie: 023-150224 JANINE BOSMA Vormgeving: JAN KLINGE
NIEUWSLIJN
Moon steekt geld in Noord-Korea
De leider van de anti-communistische Moonsekte, Sun Myung
Moon, gaat miljoenen dollars investeren in de economie van
Noord-Korea. Dat heeft de krant van zijn Verenigingskerk, The
Segye Times, gisteren bericht. Volgens de krant heeft Moon tij
dens zijn bezoek aan Noord-Korea vorige week, contracten gete
kend voor investeringen in de havens, de industrie en de toeris-
Center Pares goed bezet
De vakantieparken van Center Pares hebben het afgelopen half
jaar gezamenlijk een bezettingspercentage van meer dan 95 pro
cent gehaald. Dat is gistermorgen bekendgemaakt tijdens de pu
blicatie van het halfjaar-verslag door het moederconcern Scot
tish Newcastle. In de maanden mei tot en met oktober be
droeg de winst van Center Pares 37,1 miljoen pond (ruim 123
gulden) bij een omzet van 158,7 miljoen pond (524 miljoen gul
den).
Van Outersterp tijdelijk opgevolgd
De commissaris voor de notering van de Amsterdamse effecten
beurs, P. van Outersterp, die op 1 januari met pensioen gaat,
wordt tijdelijk opgevolgd door de huidige plaatsvervangende
commissaris, R. Zieck. Daama moet een definitieve opvolger
worden aangesteld. Er is al lange tijd gezocht naar een opvolger
van Van Outersterp. Diverse beursleden zijn gepolsd, maar geen
van hen was bereid deze functie op zich te nemen. Het vervullen
van dit commissariaat dat toezicht houdt op een legaal verloop
van de handel, betekent dat kandidaten hun banden met het be
drijf waar zij werken moeten verbreken.
VHP sleept BCCI voor Scheidsgerecht
De vakorganisatie voor hoger personeel VHP vecht het gedwon
gen ontslag aan van 18 Nederlandse werknemers van de Am
sterdamse vestiging van de in opspraak geraakte Bank of Credit
en Commerce International (BCCI). De VHP heeft de bewind
voeders van BCCI in Nederland voor het Scheidsgerecht Bank
bedrijf gedaagd, omdat zij weigeren een sociaal plan af te spre
ken. De Nederlandse bewindvoerders van BCCI beweren echter
dat een dreigende bedrijfssluiting niet valt onder de noemer 'be
langrijke reorganisatie', die een sociaal plan verplicht stelt.
Ook invoering tarieven krikt winsten op
De banken in Nederland kunnen tevreden zijn over de
opbrengsten van hun betalingsverkeer. Onder meer door
de hoge rente en de tarieven die aan zakelijke klanten
worden berekend, boeken de ABN-Amro, NMB Postbank
en de Rabobank dit jaar ongeveer 1 miljard gulden extra
winst. Dat schrijft de bank Pierson, Heldring Pierson
(PHP - dochter van ABN-Amro) in het gisteren versche
nen onderzoeksrapport 'Ontwikkelingen in het betalings
verkeer in Nederland en gevolgen voor de banken'.
winst over 1991. De Rabobank
kan haar brutowinst in 1991
met 5 procent opkrikken dank
zij de hoge rente en de tarieven.
De Postbank, die nog maar een
paar weken geleden een flinke
ruzie heeft gehad met de post
orderbedrijven Neckermann en
Otto over de invoering van een
tarievenstelsel voor betalings
opdrachten, speelt net quitte,
zo schrijven de analisten.
Omdat de winsten van het
betalingsverkeer zo hoog zijn,
lijkt het op z'n minst vreemd
dat de banken zowel voor parti
culieren als zakelijke klanten ta
rieven willen gaan invoeren.
Volgens hen is dat echter nood
zakelijk om minder afhankelijk
te worden van het grillige ver
loop van de rente. Daarnaast, zo
betogen de banken, zijn parti
culiere tarieven nodig om 'kos-
De winsten van het betalings
verkeer worden voornamelijk
veroorzaakt door de hogere ren
te (ruim 9 procent). Daardoor
ontvangen de financiële instel
lingen meer geld over de saldi
van rekeninghouders. Doordat
de bank een betalingsopdracht
met een paar dagen vertraging
uitvoert, kan ze over dat geld
rente trekken. Een hoge rente
levert de banken flinke winst
op. Volgens PHP is de rente dit
jaar goed voor 750 miljoen gul
den winst.
De forse winsten van het be
talingsverkeer missen hun uit
werking niet in de te verwach
ten jaarwinst. Volgens de on
derzoekers is het betalingsver
keer bij de ABN-Amro goed
voor 15 procent van de bruto-
tenbesparend' te werk te kun
nen gaan. De kosten verbonden
aan het verwerken van particu
liere opdrachten rijzen volgens
hen de pan uit.
De Rabobank voerde als eer
ste op 1 juli 1990 een transactie
gebonden tarief in voor zakelij
ke gebruikers en voert nu met
diverse aangesloten banken ge
sprekken over een mogelijke in
voering van een tarievensys-
teem voor de particuliere klant.
De discussie moet uitmonden
in een „doelgerichte aanpak in
1992", zo zei een woordvoerder
van de Rabo onlangs.
Inmiddels heeft het Gebrui
kersplatform Betalingsverkeer
een klacht bij de Europese
Commissie in Brussel ingediend
over de door de Postbank aan
gekondigde maatregel om zake
lijke klanten vanaf volgend jaar
0,15 cent per automatische in
casso en 0,45 cent per acceptgi
ro te berekenen. Met andere
woorden: elke keer als Necker
mann met een acceptgiro naar
de bank gaat, moet het postor
derbedrijf 0,45 cent aan de bank
betalen. Voor Neckermann, die
per jaar duizenden acceptgiro's
verstuurd, betekent dat een ex
tra kostenpost van 450.000 gul
den per jaar.
Banken gaan door de biieën voor een extra sterretje
DEN HAAG LUUK SENGERS
Ze moesten wel even slikken, in
september bij de ABN-Amro
Bank. Moody's was op bezoek
geweest: een gerenomeerd
Amerikaans rating-instituut dat
ondernemingen en banken op
betrouwbaarheid beoordeeld.
Zoals Michelin sterren toekent
aan restaurants, zo deelt
Moody's keurmerken ratings
uit aan bedrijven.
Het was de eerste keer dat
Moody's bij de combinatie van
de twee banken op bezoek was.
De ABN-Amro Bank kreeg, zo
blijkt uit het rapport dat
Moody's vorige maand heeft
uitgebracht, de op één na hoog
ste rating (AAI).,Vóór- de fusie
hadden de twee banken (ABN
en Amro) ieder afzonderlijk óók
al AAI.
Kennelijk vond Moody's het
nog te vroeg om de grootste
bankcombinatie van Nederland
(en twintigste op de wereld
ranglijst) het hoogste predikaat
van betrouwbaarheid toe te
kennen. Dat neemt niet weg dat
ze er in Amsterdam waarschijn
lijk toch stilletjes op hadden ge
hoopt. De Rabobank, die het
qua omvang niet haalt bij de
ABN-Amro Bank, heeft immers
wèl de hoogste rating: AAA, ofte
wel 'triple A'. Dat laat de bank
ons regelmatig weten met pagi
na-grote advertenties in de dag
bladen en trotse tv-spotjes.
Aardbol
ABN-Amro bankiert over de he
le aardbol. Eén van de oogmer
ken van de fusie tussen Amro
en ABN was een mondiale
bank, een zogenaamde 'global
player', te worden. Naamsbe
De fusiebesprekingen tussen de ABN en de Amro sloegen in maart 1990 ii
reldwijd opererende bank worden, zeiden de beide voorzitters van de Raad v
en R. Hazelhoff. Een global player, het liefst met een triple-A-keurmerk.
kendheid is daarvoor van groot
belang. En afficheert ABN-Amro
zich in Nederland als Dè Bank,
elders in de wereld is ze de zo
veelste bank in een lange rij.
Het eerste dat potentiële klan
ten van de nieuwkomer willen
weten, is of ze wel solide is. Een
goede indicatie daarvoor vor
men de 'ratings' van Moody's
en andere instituten.
Een brevet van betrouwbaar
heid scheelt banken vooral in
de portemonnee. Een degelijke
bank die waarschijnlijk niet snel
in de problemen zal komen,
kan gemakkelijker en goedko
per geld lenefi dan minder soli
de banken. Een bank met een
hoge rating kan het zich permit
teren als prijs voor haar grote
betrouwbaarheid een lagere
rente te vergoeden aan haar
klanten.
Geen geheim
Zo kan een bank met een triple
A-rating bijvoorbeeld geld lenen
tegen een rente van 7,5 procent,
waar concurrenten met een la
gere rating 7,6 procent moeten
betalen. Dat lijkt een miniem
verschil, maar op grote bedra
gen maakt dat veel uit. De Ra
bobank maakt er geen geheim
een bom. Het moet een we-
bestuur RJ. Nelissen (links)
•foto dijkstra
van dat haar triple A-status haar
jaarlijks een hoop geld be
spaard.
De Rabobank zit sinds 1980
in de rating-molen en heeft
sindsdien elk jaar een triple A-
rating gekregen. En paar jaar
geleden kon nog een behoorlijk
aantal banken in de wereld bo
gen op de hoogste status. Ze de
den er alleen niet zoveel mee.
En juist omdat er zoveel geluks
vogels waren viel het ook eigen
lijk niemand op.
Eenzaam
i wel anders. Door de
bankencrises in de VS en Japan
is een groot aantal banken langs
de lijst naar beneden getuimeld,
waardoor het eenzaam is ge
worden aan de top. Voor de
banken die hun 'triple A' heb
ben weten te behouden bete
kent dat extra aanzien. En zo
werd een tamelijk betekenisloos
keurmerk een fel begeerd artikel
voor banken die de hele wereld
tot hun werkterrein rekenen.
Er zijn in de wereld op dit
moment nog zo'n twintig ban
ken met een 'triple A' van één
van de rating-instituten. Maar
er zijn er nog slechts vijf die de
hoogste beoordeling hebben
van zowèl Moody's als Standard
Poor's en IBCA: een paar
Zwitserse banken, een Japanse
èn de Rabobank.
De soliditeit van een bank
wordt in belangrijke mate be
paald door de omvang van haar
eigen vermogen: het geld dat
van de bank zelf is, en dat niet
hoeft te worden terugbetaald.
Het eigen vermogen is zo be
langrijk, omdat daardoor de
schulden van de bank worden
gedekt, zij het niet voor 100
procent.
De Rabobank heeft naar ver
houding het grootste eigen ver
mogen van alle banken in Ne
derland. Dat komt voornamelijk
doordat het een coöperatieve
bank is, zonder aandelen. Sinds
de oprichting van de Rabo-or-
ganisatie, bijna honderd jaar
geleden, wordt de winst aan de
reserves toegevoegd. Daardoor
bedroeg het eigen vermogen
van de Rabobank vorig jaar 6
procent van het totale vermo
gen. Bij de ABN-Amro Bank was
dat 4 procent.
De armoede en verpaupering is alom zichtbaar in Groot-Brittannië's grootste steden, zoals hier in de Londen-
se wijk Hackney. foto michael k< rea
LONDEN KARIN DAVIES
„De Britten zijn geestelijk, cul
tureel en emotioneel het meest
verarmde volk ter wereld. In
vergelijking met hen hebben de
mensen in de achterbuurten
van Mexico-Stad een bevredi
gend bestaan." Vlijmscherp
schrijft de Britse journalist
Theodore Dalrymple over zich
zelf en zijn landgenoten in het
jongste nummer van het opi
nieweekblad The Spectator.
Dat het met de Britse econo
mie niet goed gaat, is niets
nieuws. Desondanks houdt pre
mier Major de rug recht tijdens
de top in Maastricht en weigert
hij 'nationale rijkdommen'
zoals het pond sterling zomaar
overboord te gooien voor de
Als Groot-Brittannië inder
daad te elfder ure in 1997 be
sluit niet tot de EMU toe te tre
den, zal dat 's lands economie,
die nu al aan een chronische
depressie lijdt, bepaald geen
goed doen. Het kwakkelende
pond zal vroegere handelspart
ners hun toevlucht doen zoeken
bij andere EG-landen die ge
kochte goederen met klinkende
ecu's betalen.
De 'Derde Wereld van Euro
pa', zoals Groot-Brittannië nu al
smalend wordt genoemd, blinkt
uit in armoede en werkloosheid.
Het land telt 2,4 miljoen werklo
zen. De Organisatie voor Eco
nomische Samenwerking en
Ontwikkeling in Parijs berichtte
in juli dat Groot-Brittannië het
komende jaar het snelst stijgen
de werkloosheidscijfer heeft van
Europa. Voeg dat bij het gevoel
dat onder de Britten heerst dat
het er allemaal niet beter op
wordt en het is duidelijk dat 'Al
bion' onder een diepe grauwe
depressie gebukt gaat.
Een van die 2,4 miljoen werk
lozen is de 35-jarige computer
technicus Kevin Fuller, die na
een twaalfjarig dienstverband
werd ontslagen. „Ik had nooit
gedacht nog eens steun te moe
ten trekken", zegt hij op een as
grauwe middag, terwijl hij bij
een banencentrum van de over
heid in de kaartenbak snuffelt.
„Het wordt frustrerend na zo'n
50 tot 60 sollicitaties."
Steen en been
Op bijna alle fronten steekt de
Britse economie schril af in ver
gelijking met andere West-
europese landen. Alleen de in
flatie (3,7 procent), behoort tot
de laagste. Hiervoor betaalt de
bevolking wel een aanzienlijke
prijs door het hoge werkloos
heidscijfer en de hoge rente van
11,5 procent.
In opiniepeilingen klagen de
Britten steen en been over de
hoge werkloosheid, het geklun
gel met de nationale gezond
heidszorg en over de kosten van
het levensonderhoud. Volgens
een peiling van het onderzoeks
bureau Gallup staat 77 procent
van de bevolking kritisch tegen
over de regeringspogingen om
de gezondheidszorg te verbete
ren. Het enige waar de conser
vatieve regering van premier
Major misschien nog prat op
kan gaan is de lage inflatie.
De problemen hebben vol
gens journalist Dalrymple niet
alleen een economische grond
slag. „Het probleem is zowel
psychologisch als filosofisch.
Extra overheidsuitgaven om de
economie te stimuleren helpen
dus weinig."
De 53-jarige groentehande
laar Dennis Paton uit Noord-
Londen zegt het eenvoudiger:
„Ze (de Britse burgers) kanke
ren over de prijzen, maar geld
om drank te kopen of te gokken
is er altijd."
Schril afsteken
De Conservatieve Partij is al
meer dan tien jaar lang onafge
broken aan de macht en dus
volgens de kiezer ook verant
woordelijk voor de economi
sche chaos. Steeds meer Britten
keren zich van de partij af. Zo
verloren de conservatieven twee
parlementszetels tijdens regio
nale verkiezingen. Sinds de
laatste algemene verkiezingen
in 1987 heeft de partij in totaal
zeven zetels verloren.
In oktober was 68 procent
van de kiezers van mening dat
de economische omstandighe
den verslechterd waren in ver
gelijking met vorig jaar, aldus
de opiniepeiling van Gallup.
Vorige maand meldde de
Confederatie van de Britse In
dustrie dat het optimisme in de
zakenwereld het pessimisme
heeft overtroffen, weliswaar ter
nauwernood, maar toch. De
Britse bevolking laat zich hier
echter niet door van de wijs
brengen. Men wenst geen sus
sende woorden. Sommigen be
weren dat de Britten nu een
maal van nature kankeraars
zijn.
DEN HAAG PROF.DR. W.S.P.FORTUYN
MEDEWERKER
De laatste tijd verschijnen
dikwijls artikelen in de krant die
gaan over de Verenigde Staten.
De beschouwingen zijn meestal
zorgelijk negatief van toonzet
ting. Het gaat slecht met de
Amerikaanse economie. De
middenklasse, de kurk waarop
de Amerikaanse samenleving
drijft, komt in materiële proble
men, banken blijken hun kre
dieten te hebben gebouwd op
drijfzand en zakken de een na
de ander in elkaar, er is sprake
van verpaupering van de grote
steden, om maar een greep te
doen in deze doos van Pandora.
De beschouwingen over
Amerika staan niet altijd op
zichzelf. Zie ik het goed, dan
verschijnen steeds meer artike
len over Amerika, waarin een
waarschuwende ondertoon valt
te bespeuren. In de trant van:
pas op Nederland, dat komt er
van als je de overheidsinvloed
te ver terugdringt!
Moeten we ons deze waar
schuwing ter harte nemen? Ik
denk in beperkte mate wel. Je
moet voorkomen dat de wet
van de jungle, die van de sterk
ste, op allerlei kwetsbare gebie
den in de maatschappij de be
palende factor wordt. Tegelij
kertijd kunnen we vaststellen
dat het zo ver nog lang niet is en
naar mijn stellige overtuiging
ook niet zal komen. Nederland
is daarvoor te klein, te dicht be--
volkt en te burgerlijk. Het wordt
domweg niet behoorlijk gevon
den om je buurman of buur
vrouw te laten kreperen.
We beschikken over uitste
kende sociale woningbouw.
Daarnaast hebben we nog
steeds een van de meest royale
stelsels van sociale zekerheid,
een uitstekend onderwijssys
teem dat ook de zwakkere soci
ale groeperingen bereikt, een
prima gezondheidszorg die
voor iedereen toegankelijk is en
zo is er nog het een en ander.
Onverschilligheid
Ons probleem is van geheel an
dere aard dan dat van de Ame
rikanen. In ons land hebben we
veel zaken zo goed georgani
seerd dat we ze vrijwel doodge
organiseerd hebben. Een grote
onverschilligheid heeft zich
daardoor van veel mensen
meester gemaakt. Het verband
tussen probleem en oplossing is
dikwijls geheel zoek. Almaar
uitdijende bureaucratieën heb
ben kans gezien zich te schui
ven tussen het probleem en de
burger. Bureaucratieën 'be
menst' door professionals die
dikwijls hun best doen op hun
manier onze problemen op te
lossen. Alleen wij eenvoudige
burgers begrijpen dat allemaal
niet zo goed meer.
Ons wordt een stelselherzie
ning van de gehele gezond
heidszorg door de strot geduwd,
zonder dat we de consequenties
kunnen overzien. We merken
het straks wel in onze porte
monnee en aan de kwaliteit en
toegankelijkheid van die ge
zondheidszorg, maar nu weten
we niks. Het ergste is nog dat
niemand het ons echt kan uit
leggen. Staatssecretaris Simons
niet en zijn ambtenaren even
min. En toch moet en zal het.
Zelfs staatssecretaris Simons
(volksgezondheid) is niet in staat
de herziening van het stelsel voor
de gezondheidszorg uit te leggen.
foto anp
Een hele sector wordt overhoop
gehaald waar vijftig miljard gul
den per jaar in omgaat.
Weer een andere staatssecre
taris, Wallage, toevallig ook een
sociaal-democraat, haalt het
hele onderwijs na de basis
school in één keer voor de zo
veelste maal overhoop. Iedere
ingezetene zal en moet vanaf
zijn twaalfde jaar basisvorming
genieten. De halve onderwijs
wereld. liep te hoop tegen het
plan, zat als ze het waren om
van elk kabinet maar weer hun
hele onderwijssysteem te moe
ten veranderen met steeds min
der middelen en menskracht.
En ook hier weer: de staatsse
cretaris kan het ons niet duide
lijk maken waarom dat allemaal
moet op deze schaal tegen de
wil van zovele direct betrokke
nen in en zonder dat we de
consequenties van deze ingrij
pende wijzigingen goed kunnen
overzien. Er is te weinig steun
bij de uitvoerders voor deze
ambitieuze plannen. Het resul
taat zal halfwas zijn en de kans
op verloedering is meer dan le
vensgroot aanwezig.
Eigen keuzen
De burger haalt ondertussen
zijn schouders op en denkt: 'ze'
zoeken het maar uit. De Neder
landse kaste van bestuurders en
politici is in veel gevallen geheel
losgeraakt van de maatschappe
lijke realiteit. Men praat erover,
bestuurt, maar bestuurt feitelijk
steeds minder. Ons soort sa
menlevingen kent inmiddels in
vergaande mate geëmancipeer
de burgers die hun eigen soeve
reine weg gaan.
Kon in vroeger dagen een
woord van gezag en macht de
burger nog in het gareel dwin
gen, vandaag de dag bekijkt hij
het allemaal, hoort het al dan
niet aan en maakt vervolgens
zijn eigen keuzen. Kortom, Ne
derland kampt met het pro
bleem van zeer mondige bur
gers die op het gebied van de
publieke zaak totaal onmondig
zijn gemaakt. Pe eigen verant
woordelijkheid is hen op dat
terrein vrijwel geheel ontno
men. Daardoor kan hij nemen
van de grote hoop wat hem
goeddunkt. Daar geldt inmid
dels de wet van de jungle. I >ie-
gene die daar het handigst in is.
weet het meeste binnen te ha
len.
Het wordt de hoogste tijd dat
onder ogen te zien en de burger
weer verantwoordelijk te maken
voor de publieke zaak, door uit
te gaan van de individuele, geë
mancipeerde, calculerende bur
ger.
