Feiten
Israël bang voor druk VS
Voor Anderson ging werk voor veiligheid
Cicippio leed aan bevriezingsverschijnselen
Ontvoering leek Steen 'grap'
Woensdag 4 december 1991 Redactie: 023-150225 janine bos ma altan erdogan ronaid frisart (chef) onno havermans Patrick van den hurk hans jacobs jolanda oukes jan preenen sjaak smakman
vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTS VERDRIET Vonngartng: WIM ENTIUS
2
EN MENINGEN
De volgende ronde van de Arabisch-Israëlische vredes
onderhandelingen begint vandaag in Washington, maar
de stoelen van de Israëlische delegatie blijven leeg. Pre
mier Shamir houdt vol dat zijn delegatie pas maandag
arriveert
Jeruzalem is bang dat zijn Arabische buren de besprekin
gen zullen gebruiken om een gemeenschappelijk front te
vormen tegen Israël.
het nu de mogelijkheid wordt
ontzegd verdere erkenning te
winnen door officiële ontvang
sten in de hoofdsteden van Sy-
Shamir heeft geprobeerd het
onderhandelingsproces minder rië, Jordanië en Libanon,
bedreigend te maken door pro- Israël wil erkenning zonder in
cedurele zaken ter discussie te
stellen. Het gevaar hiervan is,
dat de vorm van de onderhan
delingen een te zware symboli
sche lading krijgt, wat in Israël's betrouwbaarheid van zijn bu-
nadeel zou kunnen werken.
n, dat het iedere territoriale
besprekingen in het Midden-
Oosten te laten plaatsvinden.
President Bush trok zich hier
niets van aan en bepaalde dat
de gesprekken in Washington
zouden worden gehouden. Dit
was een klap in Shamirs ge
zicht, omdat hij niet was ge
vaar voor de eigen veiligheid.
Deze patstelling kan misschien
worden doorbroken als gevolg
van de vooraanstaande positie
die de Verenigde Staten sinds
de Golfooriog in het Midden-
Oosten genieten en dankzij de
dienstbare opstelling van de
punt in de strijd werpt, wat op
de langere termijn een onder-
raëli's waren furieus.
Eerst wilden ze helemaal niet
meer komen, toen zeiden ze dat mijning van Israëls veiligheid
ze vijf dagen later hun opwach- zou beteken,
ting zouden maken, hoewel het
vooruitzicht van Arabieren die
ten overstaan van lege stoelen
over de wede onderhandelen
voor Israël een propagandane-
derlaag betekent. Maar Shamir
is onvermurwbaar. Israël heeft
een fundamenteel probleem:
het is gebaat bij de voortgang
Opschorting
Bush stelt zich hard op tegen Is
raël en kan zich dit politiek ge
zien veroorloven. De opschor
ting van de lening van tien mil
jard dollar aan Israël voor de
opvang van de grote stroom jo-
het onderhandelingsproces, den uit de voormalige Sovjetu-
maar heeft weinig ruimte om
tot een uiteindelijke
komst te komen.
Erkenning
trekkingen met zijn buurhui
den. Daarom was Israël zo blij
dat het als beloning voor zijn
deelname aan de conferentie in ces moet worden gemeten in
Madrid door de Sovjetunie werd termen van Israëls bereidheid
erkend. En daarom voelt het
land zich gefrustreerd omdat
ruil daar voor grote concessies
te doen over de teruggave van
land. Het is zo'n klein land en
het heeft zo weinig fiducie in de
Israël pleitte er als enige voor de concessie beschouwt als een ge
raadpleegd. Vervolgens maakte Sovjetunie. Als belangrijkste wa-
Washington de eventuele agen- penleverancier en economische
dapunten bekend, waarmee weldoener hebben de VS aan-
duidelijk werd dat Amerika zienlijke invloed op het Israëli-
meer is dan alleen een neutrale sche beleid. Israël is als de dood
gastheer en bemiddelaar. De Is- dat Amerika haar gewicht op dit
De Jordaans-Palesbjnse delegatie kwam gisteren aan op vliegveld Dulles bij Washington. Woordvoerder As
wan stond de pers te woord. Naast haar delegatieleider Abdel-shafi en de Jordaanse voorman Majali.
nie stuit in het Amerikaanse
parlement op weinig verzet
zeker nu het Israëlische neder-
zettingenbeleid op de Westelij
ke lordaanoever zo uitdagend
is. Israël kan er rustig van uit
Israël wil erkenning als een vol- gaan dat vooruitgang in de
waardige staat en normale be- kwestie van de lening onlosma
kelijk verbonden is met vooruit
gang in het vredesproces.
Vooruitgang in het vredespro-
om, zij het onder druk, een ruil
'land voor vrede' te accep
teren. Tot nog heeft Israël dit
geweigerd. Toch zal Israël een
manier moeten vinden om
vreedzaam met de Palestijnen
te leven. Vaak wekt het Israëli
sche beleid echter de indruk het
tegenovergestelde te willen be
werkstelligen.
Formeel streeft de Palestijnse
bevrijdingsbeweging (PLO) nog
steeds de vernietiging van de
joodse staat na. Pas sinds kort is
de PLO bereid de stichting van
een onafhankelijke Palestijnse
staat op de westelijke lordaan
oever als alternatief te overwe
gen. De belangrijkste ontwikke
ling in Madrid was de opkomst
van een nieuw Palestijns leider
schap dat een aantrekkelijk al
ternatief biedt voor Yasser
Arafat. De Palestijnse delegatie
deed nauwelijks moeite haar
banden met de PLO te verber
gen, waardoor Israëls officiële
beleid niet met de PLO te on
derhandelen danig werd onder
graven. Maar Israël stond
machteloos.
Strategie
De Palestijnen lijken de Ameri
kaanse gunst te hebben verwor
ven met hun gematigde strate
gie. Ze pakken wat ze kunnen
krijgen (extra autonomie) in
plaats van te eisen wat ze willen
(een afzonderlijke staat). In
principe kan Shamir niets in
brengen tegen het idee van gro
tere Palestijnse autonomie, aan
gezien hij hiertoe in 1989 zelf
voorstellen heeft gedaan. Deze
plannen verzandden in 1990 in
onenigheid over de samenstel
ling van de Palestijnse onder
handelingsdelegatie.
Nu dit obstakel uit de weg is ge
ruimd, is Shamir gedwongen
serieuze onderhandelingen te
beginnen. Daarbij moet hij niet
alleen de havikken in zijn eigen
partij overwinnen, maar ook
zijn eigen instincten.
Shamir is niet de enige leider
die zich niet op zijn gemak voelt
met de reële mogelijkheid van
Palestijnse autonomie. Ook Sy
rië had grote moeite met de eer
ste onderhandelingsronde. Na
jarenlange onbuigzame retoriek
tegen de zionisten zal het presi
dent Assad niet makkelijk vallen
een overeenkomst te sluiten
met Israël. Maar hij weet zich
niet langer gesteund door Mos
kou en in deze tijden van inter-
FOTO AfP LUKB FRAZZA
nationale dooi is het riskant het
Westen tegen zich in het harnas
te jagen.
Onveizettelijk
Assad had waarschijnlijk ge
hoopt door de Israëlische on
verzettelijkheid de vredesdans
te kunnen ontspringen, maar de
Palestijnse gematigdheid heeft
hem in de wielen gereden. Zijn
grootste angst is nu dat de on
derhandelingen over de Pales
tijnse kwestie op de westelijke
lordaanoever een succes wor
den, waardoor de kwestie van
de Golanhoogte in het verdom
hoekje raakt. Het is nog ondui
delijk wat de pragmaticus Assad
van plan is.
Ondertussen is Washington
vastberaden het vredesoverleg
zo snel mogelijk van de grond te
krijgen. Zolang de onderhande
lingen niet de gelegenheid krij
gen te verzanden in de binnen
landse belangen van de afzon
derlijke deelnemers, is een
doorbraak in de kwestie van de
Palestijnse autonomie alleszins
mogelijk.
vertaling: margreet hesunga
NEW YORK* AP
De eerste taak van Terry Ander
son als journalist was die van
correspondent voor de Ameri
kaanse marine in Vietnam. Het
bleek een passende inwijding
voor iemand die later naam
maakte met zijn verslaggeving
van de burgeroorlog die de stra
ten van Bayrut in een slagveld
veranderde.
Ais correspondent van The As
sociated Press (AP) in het Mid
den-Oosten, met als standplaats
Bayrut, moest hij soms „door de
ene oorlog rijden om de andere
te verslaan," zei Anderson ooit.
Maar hij riskeerde vuurgevech
ten, artillerieduels en persoon
lijke risico's om de verschrikkin
gen van de oorlog te verslaan,
om redenen die wellicht het
best worden begrepen door me-
dejoumaiisten.
Anderson ging op 16 maart
1985 deel uitmaken van het
nieuws dat hij moest verslaan.
Na een partijtje tennis met een
AP-fotograaf werd hij op een za
terdagmorgen door vier gewa
pende mannen uit zijn auto ge
sleurd en naar een groene Mer
cedes gesleept.
De 44-jarige Anderson heeft het
langst vastgezeten. Hij heeft zijn
dochter Sulome, drie maanden
na zijn ontvoering geboren,
nimmer gezien. Zijn vader en
broer stierven in 1986 in een
tijdsbestek van vier maanden
aan kanker. Hij hoorde van hun
overlijden van medegijzelaar,
Thomas Sutherland, die het
nieuws op de radio had verno
men, zo zei de Britse gegijzelde
John McCarthy na zijn vrijla
ting.
Zes jaar marine
Anderson werd op 27 oktober
1947 geboren in Lorain, Ohio,
en grootgebracht in Batavia,
New York, waar hij bij de pad
vinders was en zich op school
als een goede leerling onder
scheidde. Hij diende zes jaar bij
e, tijdens welke perio-
Terry Anderson, in 1987 gefotografeerd door zijn ontvoerders.
de hij gelegerd was in Vietnam
en Japan.
Anderson kwam in dienst bij
The Associated Press nadat hij
was afgestudeerd aan de uni
versiteit van de staat lowa. Hij
werkte in Detroit, Louisville en
New York voor hij werd be-
van de shi'itische extremisten
die vermoedelijk achter de
bomaanslagen zaten op de
Amerikaanse mariniersbasis en
de Amerikaanse ambassade in
de hoofdstad. Zijn ontvoerders
kwamen voort uit dezelfde
groep.
noemd in Japan en Zuid-Afrika. „Hij wilde Amerika de werkelij-
Anderson raakte gedurende zijn ke hel van de burgeroorlog laten
twee jaar in Bayrut goed op de begrijpen en het verwoestende
hoogte van het doen en laten effect daarvan op de groten
deels onschuldige burgerbevol
king. Hij riskeerde zijn eigen le
ven om jullie te informeren",
zei David lacobsen, een vrijge
laten gijzelaar met wie Anders
on 16 maanden een cel deelde.
Collega's herinnerden zich An
dersons kalme gedrag temidden
van de chaos. Hij placht naar
jazztapes te luisteren terwijl hij
zijn auto rond tanks manoeu
vreerde in de straten van Bay
rut. Zijn medegegijzelden rie
pen na hun vrijlating zijn vin
dingrijkheid in herinnering. An
derson maakte schaakstukken
uit het fbliepapier dat om de
kaasrantsoenen zat en vervaar
digde een kaartspel uit kaasbak
jes. Bewakers namen deze spul
len later in beslag.
Oefeningen
Anderson deed in zijn cel van
drie en een halve meter bij vier
en een halve meter oefeningen
om fysiek niet geheel en al in
verval te geraken. Soms worstel
de hij met zijn bewakers terwijl
hij geblinddoekt was.
„Bezig blijven is ons hoofdpro
bleem. Het is de enige manier
om niet depressief te worden",
aldus Anderson in een van de
weinige brieven die zijn ont
voerders hem lieten verzenden.
Andersons familie bracht diver
se bezoeken aan Libanon om
voor zijn vrijlating te pleiten.
Zijn broer, Glenn Anderson,
maakte vier dagen voor zijn
overlijden op 7 juni 1986 van
zijn ziekenhuisbed een video
film. „Ik beloofde dat ik niet zou
sterven voor ik Terry zou terug
zien. Die belofte lijk ik niet te
kunnen nakomen. Alstublieft,
laat hem vrij", aldus Glenn in
de gefilmde boodschap die in
Bayrut werd vertoond.
Maar de gijzeling duurde voort
en voott.
Op 24 december 1987 gaven de
gijzelhouders een video vrij
waarop Anderson zegt dat hij in
goede gezondheid verkeert,
„maar moe en zeer eenzaam
Er is een grens aan hoe lang wij
het volhouden." Op 31 oktober
1988, na zijn 41ste verjaardag,
erkent Anderson in een videota
pe: „Het valt mij heel moeilijk te
blijven hopen en moed te hou
den." Bijna drie weken later
zegt hij in een andere videofilm
dat zijn ontvoerders „spoedig
zeer goed nieuws" hebben be
loofd. Vandaag hebben zij die
belofte ingelost.
wiesbaden ap
De maandag vrijgelaten Amerikaanse gijzelaar
Joseph Cicippio werd bij zijn ontvoering in
1986 in Bayrut bewusteloos geslagen en leed
aan bevriezingsverschijnselen toen hij in twee
winters aan een balkon werd vastgeketend. De
arts Uwe Fohlmeister van het Amerikaanse mi
litaire ziekenhuis in Wiesbaden, waar Cicippio
wordt ondeizocht, heeft dit gisteren gezegd.
Fohlmeister zei verder dat Cicippio in zeer goe
de gezondheid was; familieleden van de voor
malige gijzelaar waren geschrokken van zijn
uitgemergelde verschijning op televisiebeelden
direct na zijn vrijlating. Volgens Fohlmeister
had Cicippio ook de psychiatrische tests met
„vlag en wimpel" doorstaan.
Niettemin zal Cicippio enkele lichamelijke ge
volgen van zijn gijzeling blijven voelen. Zo zul
len zijn door bevriezing aangetaste vingers en
tenen brandend aanvoelen wanneer het koud
damascus» ap
De Amerikaan Alann Steen, die
gistermorgen na vijf jaar gevan
genschap in Libanon door zijn
shi'itische ontvoerders werd
vrijgelaten, is gisteren in het
Duitse Wiesbaden aangeko
men. Daar wordt hij herenigd
met zijn gezin en zal hij me
disch worden onderzocht. Bij
aankomst in het militaire hospi
taal zei Steen op vragen van
verslaggevers dat hij zich „zeer
goed" voelde, „vandaag veel be
ter dan ik me gisteren voelde".
De 52-jarige universiteitsdocent
is de tweede gijzelaar in twee
dagen die vrij kwam. Maandag
ging de accountant Joseph Ci
cippio hem voor. Steen voor
spelde gisteren al dat de laatste
Amerikaanse gijzelaar in Liba
non, de journalist Terry Anders
on, spoedig zou volgen. Steen
dacht nog dat het „ongeveer
een week" zou duren.
Steen was sterk vermagerd en
zag er bleek uit en huilde toen
hij aan ambassadeur Ross werd
overgedragen. „Ik denk niet dat
ik nu de juiste woorden kan vin
den om uit te drukken hoe ik
mij voel, behalve dat het gewel
dig is", zei Steen later. „Vijfjaar
is geen pretje."
„Maak ie niet ongerust schat,
het is alleen een demonstratie",
zei Steen tegen zijn vrouw toen
hij werd weggevoerd van de
Universiteit van Bayrut waar hij
hoogleraar was in massa-com
municatiewetenschappen. Ook
drie andere academici die tege
lijk gekidnapt werden, meenden
dat de mannen in politiekleding
deden alsof het een ontvoering
was om hen te laten zien hoe ze
in een dergelijke situatie kon
den ontsnappen.
Steen (52) werd in een kamer in
een buitenwijk in Zuid-Baymt
vastgehouden met de academi
ci Jesse Turner, Robert Polhill
en Mithileshwar Singh, de enige
vier gijzelaars van de Islami
tische Jihad voor de Bevrijding
van Palestina. Op een video-op
name die twee maanden later
werd gemaakt, riep Turner de
Verenigde Staten en Israël op in
te gaan op het voorstel van de
Jihad Steen, die doodziek zou
n voor zijn persconferentie gisteren
FOTO AP GREG ENCUSH
zijn, te ruilen tegen Libanese en
Palestijnse gevangenen. Vrien
den van Steen weigerden echter
te geloven dat de professor ziek
was en veronderstelden dat
Turners verklaring door de Ji
had was opgesteld.
Twee maanden later verscheen
Steen zelf voor de camera en
verklaarde dat hij gezond was.
Later zei Singh, een Indiër met
Amerikaanse burgerrechten en
die in oktober 1988 werd vrijge
laten, dat Steen indertijd zwaar
was mishandeld en geslagen
nadat hij had getracht te ont
snappen. Polhill kwam vorig
jaar vrij, Turner volgde in okto-
premier Shamir houdt zijn delagtie naar de vredesconferentie nog een paar dagen thuis. Shamir nam gisteren
zelf deel aan de ontsteken van de chanoeka-kandelaar. De joden vieren deze week het achtdaagse 'feest van
het licht', dat herinnert aan de herinwijding van de tempel rond het jaar 170 voor de huidige jaartelling
na de joodse opstand onder leiding van Judas de Maccabeëer tegen de Griekse invloeden in Palestina.
FOTO AFP MENACHEM KAHANA
