Een strijd
tussen
onbekende
soldaten
ZATERDAGS
NOVEMBER 1991
Douglas Wilder
maakte geschiedenis
door in 1989 als eer
ste zwarte te worden
gekozen tot gouver
neur van de staat Vir
ginia, een van de zui
delijke staten
rassenscheiding het
langst stand hield.
r V,'-foto anp/epa
De Democratische kiezers in de
staat Iowa zullen op 10 februari
op hun stemformulier namen
tegenkomen als Paul TsongaS, Douglas Wil
der, .Bill Clinton en Bob Kerrey, onbekenden
dus, niet meer dein zwakke en verre sterren
aan het politieke firmament. De opvallendste
naam is nog die van jerry Brown, de vroegere
gouvernèur van Californië, voornamelijk be
kend vanwege zijn aan-uit-aan relatie met
zangeres Linda Ronstadt. Eugene McCarthy
daarentegen, een oude rot uit vervlogen tij
den, telt niet echt mee. Ze zullen ook de
naam van Tom Harkin op hun formuliertjes
Vinden. Die kennen ze, want de senator komt
uit hun staat. Maar buiten-ïowa heeft nog
nooit iemand van Harkin gehoord.
Het is dus, aan Democratische kant al
thans, het festival der naamlozen, een strijd
tussen Onbekende Soldaten. Dat komt om
dat de enige opponent aan Republikeinse
kant juist wereldberoemd is. Het is niemand
minder dan de Held van Kuwayt, de Gesel
van Baghdad: George Herbert Walker Bush.
Vanuit Democratisch perspectief gezien is
dèt wat er aan de presidentsverkiezingen van
1992 mis is: het feit dat Bush meedoet. Want
Bush mag zich nog altijd in een grote popula
riteit bij het volk verheugen, zó groot dat hij
vooralsnog onverslaanbaar wordt geacht.
Het is daarom dat de zware kanonnen van
de Democratische partij besloten deze keer
maar niét mee te doen. In de zomer en vroe
ge herfst zei de een na de ander dat hij nog
een andere job moest afmaken, familiever
plichtingen had, of te weinig tijd had om zich
goed voor te bereiden.
Het was een komisch schouwspel, daar
niet van, maar de Amerikanen met sympa
thie voor de Democratische partij zaten er
maar mee. Want noch senator Gore, noch
senator Nunn, noch senator Bentsen, noch
senator Bradley, noch afgevaardigde
Gephardt, noch gouverneur Cuomo noch
Welk ander democratisch kopstuk dan ook
wilde z'n vingers branden.
Om het op z'n Amerikaans te zeggen:
7,They chickened out", ze konden niet de
moed opbrengen om aan een race mee te
doen waarvan ze vreesden dat ze die dik zou
den verliezen. Ze voelden zich als
de vedergewicht die het voorstel
kreeg om tegen Mike Tyson te
boksen.
Berekening
Nee dus, daar trapten ze niet in.
Want ze hadden allen de bereke
ning genaakt: als ik nu meedoe
en verlies 'dan krijg ik het verlie
zers-etiket opgeplakt, en dan
hoef ik in 1996, als Bush niet,ïan-
ger herkiesbaar is en m'n kansen
dus stukken beter liggen, niet
meer bij de kiezers aan te komen.
Maar menig commentator in
de Amerikaanse kranten heeft er
inmiddels op gewezen dat die re
denering ook kan worden omge
draaid. De kiezers kunnen in
1996 ook tegen Gore/N-
unn/Bradley/ etcetera zeggen:
was jij vier jaar geleden niet te laf
om mee te doen? Dan krijg je
m'n stem nu ook niet.
Maar feit is dat er door het
eensgezinde nee-schudden van
alle azen der Democratische par
tij een vacuüm ontstond, en dat
oefende een onweerstaanbare
aantrekkingskracht uit op Demo
cratische politici van het tweede
garnituur.
En dus krijgen nu de Clintons,
Kerreys, Harkins, Wilders en
Tsongassen van deze wereld een
kans. Het zal ze niet meevallen,
zeker de eerste maanden van de
lange verkiezingstoernee niet,
want ze zitten allemaal gevangen
in dezelfde vicieuze cirkel. Om-
Even leek het alsof alle pret aan ons
voorbij zou gaan, maar een handjevol
dappere Democraten heeft zich toch nog
kandidaat gesteld voor de presidents
verkiezingen van volgend jaar. En dus
kan het vierjaarlijkse verkiezingscircus
aan z'n grote tournee door heel Amerika
beginnen. Pleisterplaats nummer 1: het
kille Iowa, een staat met meer varkens
dan mensen waar op 10 februari de al
lereerste voorverkiezing zal woren ge
houden.
Met zijn gematigde verkiezingsprogramma, en onmisken
bare redenaarstalent zou Bill Clinton een goede kans op de
Democratische nominatie kunnen maken. foto ai
denen. Het is om te beginnen een kwestie
van interesse: Bush heeft altijd meer belang
stelling voor wereldpolitiek gehad (fan voor
het gemillimeter en eindeloze gezeur van het
binnenlandse beleid.-
Op binnenlands terrein kan ook minder
klasse, zijn in grote financiële
problemen terechtgekomen.
Huizen worden gevorderd omdat
hypotheken onbetaald blijven,
restaurants in de welgestelde de-
Washington en New York weten niet
r stunts ze nu weer moeten uithalen
s te trekken, de auto-industrie zinkt
n dieper weg.
inen de Democraten weer
dat doen ze ook al. Zo
zijn
dieper
Daarmee kun
naar de kiezers,
vaak zelfs dat Bush wat defensief
snel worden gescoord. De federale staat heeft binnenlandse beleid is geworden. Zo
dat ze zo onbekend zijn heeft de tv weinig
belangstelling voor hen. En omdat ze niet op
de tv komen blijven ze onbekend. Dat bete
kent weer dat ze niet in staat zullen zijn om
donaties los te peuteren. En zonder miljoe
nen dollars win je in Amerika geen enkele
verkiezing.
Alles wordt anders na de eerste voorverkie
zingen, die van Iowa en, op 18 februari, die in
New Hampshire. Daaruit zullen enige koplo
pers komen die voor de media interessant
zijn en dus meer bekendheid krijgen, en dus
meer donaties. Maar tot die eerste schermut
selingen blijft het voor alle Democratische
presidentkandidaten zwoegen, sappelen,
voortmodderen in de machtige slagschaduw
van George Bush, de president van de we
reld.
Eigen werk
Is de race nu echt al gelopen voor hij zelfs
maar begonnen is? Met andere woorden:
staat het werkelijk vast dat Bush ook na 1992
de hoofdbewoner van het Witte Huis zal blij
ven? Op het eerste oog is het antwoord: ja.
Want de huidige president is dan misschien
niet geliefd - hij heeft nu eenmaal niet het
emotionele contact met de kiezers dat bij
voorbeeld Reagan wel had - maar hij is wel
populair in de zin van gerespecteerd, geacht.
Die algemeen hoge waardering heeft hij
vooral te danken aan de successen die hij in
zijn buitenlands beleid boekte. Voor een deel
waren die successen het gevolg van geluk:
Bush heeft bijvoorbeeld weinig hoeven te
doen aan het uiteenvallen van het Sovjet-rijk.
Dat deden de Sovjets zelf wel.
Maar voor een ander deel was het eigen
werk. Hij was tenslotte degene die bezwoer
dat de Iraakse overrompeling van Kuwayt
weer ongedaan zou worden gemaakt en ver
volgens woord hield door Operation Desert
Storm te lanceren, En dat tegen de wens van
een meerderheid van de Democraten in het
Congres, onder wie gedoodverfde presidents
kandidaten zoals Nunn, Bradley, Gephardt
en Bentsen.
Eigen werk waren ook de ver reikende nu
cleaire ontwapeningsvoorstellen die Bush vo
rige maand deed en die sindsdien, in de
adembenemende ontwapeningswedloop die
nu tussen twee voormalige vijanden is ont
staan, zijn gevolgd door nog verder reikende
voorstellen van Gorbatsjov.
Maar Bush heeft zich de afgelopen jaren
weinig gelegen laten liggen aan de toch niet
onaanzienlijke binnenlandse problemen
waarmee Amerika kampt. Daarvoor zijn re-
3 tekorten, en dus kan er niet zo veel.
Bovendien heeft het door de Democraten ge
leide Congres altijd de mogelijkheid initiatie
ven van de president te smoren. Geen won
der dat hij zich op het buitenland concen
treerde.
Niet zo veel
Als de Democratische presidentskandidaten
Bush dus willen aanpakken, dan. zullen ze het
op dit terrein moeten doen. Ze zullen de kie
zers steeds weer de vraag moeten voorleg
gen: wat heeft president Bush voor u gedaan?
De meeste kiezers zullen dan moeten ant
woorden: niet zo veel. Want onder Bush zijn
bijvoorbeeld de collectieve voorzieningen er
zwaar op achteruit gegaan. In het hele land
vind je verkrottende binnensteden, ongere-
pareerde wegen, bruggen die op instorten
staan, ontoereikende gezondheidsvoorzie
ningen en een onderwijspeil dat jaar in jaar
uit verder op het buitenland achter raakt. Om
maar eens wat te noemen.
Amerika's economische groei is, in de eer
ste twee jaar van het presidentschap van
Bush, beperkt gebleven tot 0,2 procent. Een
zeer, zeer laag cijfer. En dat is te merken ook.
Allerlei mensen, ook leden van de midden-
i persconfe-
i top
woordde hij onlangs tijdens'
reiitie op de vraag of hij n;
'ontwapening zou gaan: „Ik
uitkijken'met buitenlandse
wil niet ervan worden beschuldigd dat ik
maar op één terrein belangstelling heb".
Tijdens dezelfde persconferentie ging de
president zelfs
mee tot uitdrukking brengen dat hij
rug wil naar de manier waarop Amerika vroe
ger werd bestuurd, op een democratische
manier en door eerlijke mensen.
•Bill Clinton; geldt als een wonderkind i
politiek omdat hij Op 32-jarige leeftijd tot
jongste gouverneur van het land werd geko
zen. Is nu 45 en nog altijd gouverneur in zijn
thuisstaat Arkansas. Dat is zijn kracht
gelijk ook zijn zwakte, want Arkansas heeft
maar 2,4 miljoen inwoners, en telt electoraal
dus niet mee. Clinton heeft zichzelf ferm i
het midden van de Democratische partij ge
plant. Met zijn gematigde verkiezingspro
gramma, prettige persoonlijkheid en onmis-
een beetje kenbare redenaarstalent zou hij een goede
maken. Ik kans op de Democratische nominatie moe
ten kunnen maken.
•Tom Harkin; is senator voor de staat Iowa,
daarmee heeft hij een streepje voor op de
dat hij de media de andere Democratische kandidaten. Immers,
De race naar
het Witte Huis
is begonnen
schuld gaf van zijn gewraakte imago, „want
jullie stellen alleen maar vragen over interna
tionale kwesties".
Kortom, de president 'is een beetje onge
rust aan het worden, en misschien is dat wel
het beste nieuws dat .de Democraten sinds
lang hebben gehad. Het betekent dat een van
hen toch wellicht een kansje heeft, hoe klein
ook, om Bush straks te kloppén.
Kandidaten
Van wie zou die tour de force moeten ko
men? Zes Democraten hebben zich tot nu
toe kandidaat gesteld. Het gaat om:
•Jerry Brown; heeft de reputatie een wat
zweverige, merkwaardige man te zijn. In
1976 en 1980 deed hij ook al mee aan presi
dentsverkiezingen, maar zondér al te veel
succes. In 1983 verliet hij voor -een periode
van zes jaar het politieke toneel. In die tijd
bestudeerde hij onder meer zen-boeddhisme
en werkte hij als assistent van moeder Tere
sa. De 53-jarige Brown stelde zijn kandida
tuur niet in zijn westelijke thuisstaat, maar
juist helemaal aan de andere kant van Ameri
ka, in de stad Philadelphia, de bakermat van
de Amerikaanse democratie. De keuze voor
die plaats was symbolisch. Brown wilde er-
Is de race naar het Witte Huis echt al gelopen voor hij zelfs maar begonnen is?
Iowa wordt de eerste voorverkiezing ge
houden, en omdat Harkin daar bekend is
heeft hij een dikke kans op winnen. Dat le
vert publiciteit op, die hem weer in andere
staten zal helpen. De 51-jarige Harkin is uit
gesproken links. Z'n stijl van optreden moge
blijken uit een stukje van de rede waarmee
hij zich in september kandidaat stelde. „Ik
ben hier vandaag om te zeggen dat George
Herbert Walker Bush lemen voeten heeft, en
ik ben van plan om daar met een hamer
naartoe te gaan". Een echte populist, agres
sief en ruw. Veel te links voor 'mainstream'
Amerika, maar hij zorgt in ieder geval voor
vuurwefk.
•Bob Kerrey; is senator voor de staat Nebras-
ka en was in de Senaat een van degenen die
het gevecht leidde tegen het voornemen van
Bush om geweld tegen Irak te gebruiken. Dat
zou voor menig politicus een zwaar minpunt
zijn, maar voor Kerrey niet, want de 48-jarige
senator is een erkende oorlogsheld. In de
Vietnam-oorlog verloor hij een deel van zijn
been bij een actie, waarmee hij de hoog aan
geschreven Congressionelè Medal of Honour
verdiende.
•Paul Tsongas; is een progressieve Demo
craat van Griekse herkomst uit de staat Mas
sachusetts. Dat was Michael Du
kakis ook, en aan hem wil nie
mand in de Democratische partij
meer herinnerd worden. De 50
jarige Tsongas geldt dan ook
als een groot kanshebber, hoewel
hij de eerste was die zich kandi
daat stelde
Witte Huis.
•Douglas Wilder; maakte ge;
schiedenis door in 1989 als eerste
zwarte te worden gekozen tot
gouverneur, en dan nog wel
de staat Virginia, een van de zui
delijke staten waar rassenschei
ding het langst stand hield. Hij
wil die truc nu in het groot her
halen door als eerste zwarte op
z'n minst de nominatie
Democratische partij te
en bij voorkeur de eerste zwarte
president te worden.
Vijfde keer
Dit zijn dus de mannen die het
bij de Democraten zullen
ten doen. Van de 75-jarige Euge
ne McCarthy, die zich
vijfde keer kandidaat heeft ge
steld, moet niet veel worden
wacht. McCarthy, in 1968, 1972
1976 en 1988 al eerdér kandidaat
heeft zijn tijd gehad.
Mogelijk wordt het lijstje presi:
dentskandidaten aan Democrati!
sche kant de komende weker
nog iets langer, want ook ex-gou
vemeur Edmund Brown van C
lifomia, ds. Jesse Jackson en
gevaardigde McCurdy denken
over aan de race mee te doen.
