Kunst
Co Westerik
blijft eenling
Gemeente zit voor dubbeltje op eerste rang
Giotto: springlevend
en talentvol ensemble
dom
Nijhoff-prijs
'Erkenning'
Vrijdag 29 november 1991 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASKIA STOELINGA Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: PIET KOOREMAN
9
Kerstverhaal door vier koren
LEIDEN - Vier koren, het Rijnlands Chr. Mannenkoor Vox Hu
mana', het Katwijks Chr. Mannenkoor 'Jubilate', 'Exultate Deo'
uit Voorschoten en 'Cantate Deo' uit Zoetermeer, zetten begin
dit jaar 'The promise of Christmas' op schijf. Muziek op tekst
van de Amerikaan Dan Burgess, vertaald door Wim Raadsheer.
De dirigent Sander van Marion leidde het bijna 400 man tellen
de gelegenheidskoor. Gisteren werd het resultaat hiervan aange
boden aan de loco-burgemeesters van de plaatsen waar de ko
ren vandaan komen. De cd vertelt het kerstverhaal in muziek.
De begeleidende teksten (in het Engels) worden gesproken door
Joe Boume. De bijzondere cd is in de winkel verkrijgbaar.
Loco-burgemeester Joop Walenkamp (Leiden) krijgt uit handen van
de voorzitter van 'Vox Humana', Joop van Duuren het eerste exem
plaar van 'The Promise of Christmas' aangeboden.
foto henk bouwman
Inleiding bij 'Stem van het water
LEIDEN - Regisseur Agaath Witteman van Theater van het Oos
ten zal morgenavond in de Leidse Schouwburg een inleiding
houden over 'De stem van het water', een toneelstuk van Gerrit
Komrij dat de groep later die avond zal spelen. Wie kaarten heeft
voor deze produktie kan om 19.15 uur al in de Leidse Schouw
burg terecht. De inleiding van Witteman duurt tot acht uur.
Svetlanov dirigent Residentie Orkest
DEN HAAG - Jevgeni Svetlanov is met ingang van 1 september
1992 benoemd als chef-dirigent van het Residentie Orkest. De
benoeming is voor een periode van vier jaar. Vanaf 1993 zal
Svetlanov jaarlijks minimaal 25 concerten van het Residentie-
Orkest dirigeren. Svetlanov volgt Hans Vonk op, die per 1 sep
tember 1991 zijn functie van chefdirigent neerlegde.
Dresselhuys ziek, optreden afgelast
ALPHEN AAN DEN RIJN - De try out van toneelvoorstelling
'Hoog tijd' in het Alphense Parktheater op zondag 1 december
gaat niet door. Hoofdrolspeelster Mary Dresselhuys is ziek ge
worden. Het Parktheater hoopt het stuk, waarin de actrice sa
men met John Kraaykamp speelt, volgend jaar september of ok
tober alsnog te brengen.
MUZIEK
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
Concert Giotto Ensemble met werken van
Saint-Saëns, Ravel. Francais en Fauré
Gehoord 28/11 Oudshoornse Kerk,
Alphen aan den Rijn
Giotto (di Bondone) was een
zeer vooruitstrevende Italiaanse
schilder (ca 1266-1337), die de
achterstand van de schilder
kunst ten opzichte van de
sculptuur in één keer ingehaald
heeft. Hij kwam onder meer tot
een grotere beheersing van het
perspectief, waardoor zijn figu
ren vaster kwamen te staan.
Toen het Giotto Ensemble
zich nog profileren moest, was
er één ideaal: vooruitstrevend
zijn en het musisch perspectief
verruimen en verdiepen. Door
de samenstelling (piano, viool,
altviool, cello en hobo) waren
de mogelijkheden al legio.
Duo's, trio's, kwartetten en
kwintetten werden uitgevoerd,
niet alleen uit Barok en klassie
ken, maar ook en juist uit de
Romantiek en de twintigste
eeuw. Uit dit brede repertoire
maakte het Giotto Ensemble
gisteravond een duidelijke keus
met werk van componisten die
alle vier in de twintigste eeuw
geleefd hebben.
Wat bij alle stukken opviel,
was het ritmisch stuwende en
zeer maatvaste gevoel van pia
nist, strijkers en hoboïst. Dat
was een van de redenen waar
om dit hele concert spannend
en opwindend bleef, culmine
rend in het omvangrijke Piano
kwartet nr 1 in c ld. (45 minu
ten) van Gabriel Fauré. Een
schitterende uitvoering, waarin
de pianist David Kuyken een
virtuoze en dominante rol
speelde zonder bij het geheel
uit de toon te vallen.
Fauré schreef dit pianokwar
tet in zijn jonge jaren, toen hij
zich nog niet had losgemaakt
van de romantische instelling
van zijn tijd. Persoonlijke senti
menten komen dan ook veel
vuldig voor, zoals in het melan
cholieke sfeervolle Adagio, in
het uitgelaten en puntig ge
speelde Scherzo, maar bovenal
in het Allegro Molto wat zich
langzamerhand naar een weel
derige bijna sensuele climax
toewerkt, buitengewoon sterk
vertolkt door het Giotto Ensem
ble.
De violiste Marin Mars die
zeer fijnzinnig en spiritueel,
maar hier en daar wat té voor
zichtig strijkt, moest het soms
afleggen tegen de onbetwist
fraai spelende, maar zeer fors
aanzettende cellist Jan Insinger.
Ook de altvioliste Susanne van
Els kwam daar niet altijd boven
uit, al was ook veel schitterend
samenspel te horen in deze op
zwepende uitvoering: een ware
belevenis.
Voor de pauze had de hoboïs
te Pauline van Oostenrijk veel te
doen. Opvallend was haar ex
pressieve spel en uitstraling in
de Sonate voor hobo en pianp
van Saint-Saëns. Mooie lange
vloeiende lijnen opgevolgd door
stuiterende ritmen blies zij vol
vuur, maar toch schijnbaar
moeiteloos, begeleid door het
intieme en betrokken spel van
Kuyken. Het Kwartet voor altho
bo en 3 strijkers van J. Francais
komt enerzijds over als uitge
sproken diverterende salon mu
ziek, maar anderzijds is het mu
ziek waarbij het zonde zou zijn
er doorheen te praten. Gewaag
de harmonieën en ritmes door
spekt met staccato's, korte rus
ten en snelle loopjes houden je
steeds op de punt van de stoel.
Giotto: een springlevend talent
vol jong ensemble.
NIEUWSLIJN
Expositie van in 45 jaar opgebouwd oeuvre
K&O houdt Leids muziekleven bruisend Wilt IdCIÏlcl'
De laatste overzichtstentoonstelling van Co Westerik in
het Stedelijk Museum werd in 1971 gehouden. De na
druk bij zijn nieuwste expositie in dit museum ligt daar
om op werk dat hij de afgelopen twintig jaar maakte. Te
gelijkertijd is echter wel voor een afgerond beeld van zijn
in 45 jaar opgebouwde oeuvre gezorgd. Uit 50 schilderij
en en 100 tekeningen en aquarellen blijkt nu hoezeer
Westerik al die jaren een bijzondere eenling is gebleven,
die in geen enkele kunsthistorische stroming echt thuis
hoort.
zit een horloge. Met een lege
blik in haar ogen houdt zij deze
objecten omhoog voor de kij
ker. Hier kan worden volstaan
met de kwalificatie realistisch,
maar opnieuw krijgen we toch
ook het gevoel dat zich een vi
sioen uit een surrealistische
droomwereld aandient.
AMSTERDAM FRANCOISE LEDEBOER
Als er toch een poging wordt ge
daan om Westerik (1924, Den
Haag) in te delen, wordt hij de
belangrijkste na-oorlogse schil
der en tekenaar van het realis
me genoemd. Het grote publiek
leerde hem vooral kennen door
het schilderij 'Snijden in het
gras 1' uit 1966, dat jarenlang
als reproduktie in treincoupe's
heeft gehangen. Het verbeeldt
op fel-realistische wijze een vin
ger die wordt opengesneden
door een grashalm, maar kan
tegelijkertijd worden ber
schouwd als surrealistische
weergave van een angstdroom.
Deze meerduidigheid geldt
voor veel andere werken van
Westerik. Op de expositie hangt
bijvoorbeeld ook 'Meisje met
klok en kers' uit 1963/1988. Het
blote meisje houdt tussen rech
terduim en wijsvinger een kers
geklemd en om haar linkerpols
Isolement
De mensen op de schilderijen
van Westerik maken vaak een
geïsoleerde of angstige indruk.
De kunstenaar weet deze emo
ties zo raak weer te geven dat de
kijker meteen een schok van
herkenning krijgt. Dat effect be
reikt hij bijvoorbeeld met 'Twis
tende man en vrouw' uit 1960.
De woeste blikken van het paar
doen vermoeden dat het nooit
meer goed komt tussen die
twee. Ook 'Schoolmeester met
kind' uit 1961 toont zo'n univer
sele emotie. Het kind huilt tra-
'Man In het water, vrouw in boot', van Co Westerik (1959). foto cpd
nen met tuiten in de dwingende
omklemming van de meester
en toont een angst die zeer her
kenbaar is.
Westerik gebruikt graag klei
ne, doosachtige ruimten om het
isolement van zijn figuren weer
te geven. Deze beeldtaal ver
sterkt het effect van eenzaam
heid, zoals onder meer is te zien
op 'Vrouw in doos' uit 1978. Net
als in de reeks 'Afdalingen op
klaarlichte dag', waarbij men
sen zich op de grens tussen he
mel en aarde in een stralend
licht bevinden, is hier opnieuw
sprake van dezelfde knappe ver
menging van realisme en sur
realisme. De kunstenaar is in de
loop van de jaren steeds gefas
cineerd gebleven door de tex
tuur en de kleurschakeringen
van de huid. Daarbij beperkt hij
zich niet tot de 'menselijke'
huid, zoals we bijvoorbeeld zien
op het schilderij 'Bor I.M.' (In
Memoriam) uit 1986, dat een
fraaie hondekop met strelende,
beaderde hand toont. Zijn grote
vakmanschap als 'huidschilder'
blijkt verder onder meer 'Hand
kus 1' (1984) en 'Voet' (1990).
De kunstenaar is altijd gefas
cineerd geweest door histori
sche schildertechnieken en in
kunstenaars als de vroeg-re-
naissancistische Italiaan Piero
della Francesca en de Vlaming
Rogier van der Weijden. Dat
maakte hem tot een 'langzame'
en heel precieze schilder die
maar twee of drie schilderijen
per jaar aflevert. Het oeuvre van
Westerik bestaat daarom uit
een hanteerbaar overzicht van
112 schilderijen. Daarnaast
maakte hij in een veel lossere
stijl rond 2000 tekeningen en
aquarellen. Het Stedelijk Muse
um heeft recent het schilderij
Mees' uit 1990 aangekocht. Het
toont een stuk vlees met ver
schillende kleurschakeringen en
inkepingen, maar is niet meer
figuratief en realistisch te noe
men. Zijn behoefte tot door
dringen „achter de huid" en de
kern van emoties heeft op dit
schilderij tot een abstracte
beeldtaal geleid die wellicht een
nieuwe fase in Westeriks ont
wikkeling inluidt. In een kunst- i
historische categorie zal hij ech
ter wel nooit belanden, want
ook Mees' is nog steeds en on
miskenbaar een .echte' Weste
rik. De expositie in het Stedelijk
Museum (Paulus Potterstraat
13) duurt tot en met 19 januari..
De openingstijden van het mu
seum zijn dagelijks van 11.00
tot 17.00 uur.
K&O-directeur Tjitte Weber: „Als er drie buitenlandse musici tegelijk
komen, moet ik ze soms bij m'n moeder of m'n zuster onderbrengen.
Een hotel kunnen we niet voor hen betalen. Soms eten ze een hele week
bij mij thuis mee. Daar reken ik niks voor". archieffoto henk bouwman
LEIDEN ANNEMIEK RUYGROK
'Leiden verdient een bruisend
muziekleven'. Met deze kreet
propageert de gemeente in haar
cultuurbeleid een stad waar 's
avonds de concertzalen vol zit
ten, waar beroemde musici toch
minstens eens in hun leven
moeten hebben opgetreden,
willen ze meetellen in de mu
ziekwereld.
Het ziet ernaar uit dat het bij
kretologie blijft. Immers, de
werkelijkheid geeft een geheel
ander beeld te zien: wat er aan
concerten te doen is, wordt voor
90 procent georganiseerd door
een particuliere stichting, de
Volksuniversiteit K&O. En de
gemeente zit voor een dubbeltje
op de eerste rang. K&O krijgt
welgeteld 413.000 gulden subsi
die per jaar en daar moet nu -
in twee jaar tijd - nog eens
50.000 gulden vanaf. Van een
bruisend muziekleven blijft op
die manier bitter weinig over.
Tjitte Weber, directeur van K
&0, heeft toen de bezuinigings
plannen bekend werden met
zijn bestuur (voorzitter Bob Ha-
geman en penningmeester
Gert-Jan Massier) een begroting
opgesteld, waarin een structu
reel tekort van 50.000 gulden is
opgenomen. En dat nu vindt de
gemeente niet netjes.
„Maar wij vinden het eerlijker
om van tevoren een tekort aan
te geven dan achteraf op de ex
ploitatierekening nog eens met
een tekort van een halve ton
aan te komen. Als je een reële
begroting maakt, kun je daarop
je beleid baseren. Verdoezelen
we het tekort dan draaien we
onszelf een rad voor ogen", al
dus Hageman.
Dat K&O zo'n groot aantal
concerten met gerenommeerde
musici per jaar kan organiseren,
is voor een groot deel te danken
aan de bekendheid die Tjitte
Weber in het muziekwereldje
geniet. Zelf een niet onverdien
stelijk musicus, heeft hij zo zijn
contacten in binnen- en buiten
land. In de 24 jaar dat hij nu di
recteur is van K&O heeft hij tal
van musici tegen een schappe
lijk prijsje naar Leiden weten te
halen.
Vaak haalt hij artiesten over
de streep door ze te beloven
met hetzelfde programma voor
K&O in de regio-gemeenten te
mogen optreden. „Dan krijgen
ze wel een lage gage, maar met
twee keer een lage gage komen
ze alsnog aan een redelijk be
drag". Om het allemaal zo
goedkoop mogelijk te houden,
brengt hij buitenlandse musici
onder in zijn eigen huis. „Als er
drie tegelijk komen, moet ik ze
soms bij m'n moeder of m'n
zuster onderbrengen. Een hotel
kunnen we niet voor hen beta
len. Soms eten ze een hele week
bij mij thuis mee. Daar reken ik
niks voor".
Waar Weber ook niks voor re
kent is de vleugelhuur (1500
gulden per avond) wanneer er
concerten met de Streekmu-
ziekschool worden gehouden.
„En het Leidse amateurleven
helpen we ook een handje: die
mogen gratis aankondigingen
in ons blad publiceren, wij ver
zorgen voor hen de kaartver
koop. Allemaal gratis."
Niet alleen beroemde musici,
ook pas van het conservatorium
afgestudeerden krijgen via de
Leidse volksuniversiteit de kans
podiumervaring op te doen.
Weber laat ze optreden tijdens
druk bezochte lunchconcerten
en wordt het wat met de jonge
lui, dan keren ze in het volgen
de seizoen in bijvoorbeeld een
pianistenserie terug. Een man
als Ronald Brautigam is op deze
manier bekend geworden.
Cursussen
Dat er geld op die concerten
wordt toegelegd, dat deerde K
&0 tot voor kort niet. De stich
ting heeft een omzet van 1,5
miljoen gulden per jaar, geld
dat voor een groot deel wordt
ingebracht door de cursisten.
Want de Leidse Volksuniversi
teit, een van de grootste zo niet
de grootste van het land, geeft
per jaar zo'n 320 cursussen en
heeft 127 free Iance-docenten in
dienst. In totaal schrijven 18.000
Leidenaren zich per jaar bij K
&0 in, het grootste deel om een
cursus te volgen, anderen voor
abonnementen op concerten
en/of schouwburg (K&O-leden
krijgen dan korting op een
kaartje). Tot nu toe kon de
stichting zich aardig bedruipen:
het tekort op de concerten kon
worden betaald met de winst op
de cursussen. Maar nu de ge
meente de subsidie terug
schroeft, staat het water Weber
en zijn bestuur bijna aan de lip
pen.
Hageman: „Wat wij nu willen
is dat de gemeente afspraken
met ons maakt. Het liefst zien
we natuurlijk dat die bezuini
ging van 50.000 gulden aan ons
voorbij gaat, maar er valt over te
praten. Als de gemeente wil be
loven dat het hierbij blijft, dan
zien wij misschien nog een mo
gelijkheid om dat te overbrug
gen."
Het bestuur denkt als extra
bron van inkomsten aan het or
ganiseren van certificaats-cur-
sussen. In het overkoepelend
orgaan van volksuniversiteiten
wordt erover gepraat Leiden
wat betreft deze zogenoemde
ICC-cursussen een voortrek
kersrol te laten spelen. „Op die
cursussen kunnen we dan nog
iets verdienen. Maar een nog
véél groter cursuspakket kun
nen we niet aan. Daar hebben
we de ruimte niet voor." Ook
qua personeel, dat al onbetaal
de overuren maakt, kan K&O
niet aan uitbreiding denken.
„We subsidiëren niet alleen de
concerten, ook het salaris van
het personeel moet uit de cur
sussen worden aangevuld."
Als je de eindjes aan elkaar
moet knopen, zou je in overwe
ging kunnen nemen om verlies
gevende activiteiten als concer
ten af te stoten. Weber „Maar
dat is het begin van het einde.
Dan komt er zeker niets terecht
van een 'bruisend muziekleven'
in Leiden. Als de gemeente het
muziekbeleid om zeep helpt,
dan gaat het haar meer kosten
om toch concerten te organise
ren. Dat geef ik je op een briefje.
Zie jij gebeuren dat buitenlan
ders hier bij een ambtenaar
thuis logeren? Welnee, dan
moeten ze in een hotel worden
ondergebracht. Dat alleen al
gaat de gemeente handenvol
geld kosten.
Ze weten bij de gemeente ge
woon niet waarover ze praten.
Wat is dat eigenlijk: K&O?. Ze
beseffen niet eens dat onze in
stelling het hele jaar open is. In
de zomer, op tweede kerstdag,
met Pasen. Alles is dan dicht, de
schouwburg, de Lakenhal. Maar
wij geven hier op tweede kerst
dag een concert. En dat is ver
rekte druk bezocht. Juist met
die dagen ben je in de weer.
Terwijl ik ook wel eens met
Kerstmis weg zou willen. Een
bruisend muziekleven. Nou als
het van de gemeente afhangt
komt dat er nooit."
rijk, telefoon 01718 29576.
(Vervolg voorpagina)
LEIDEN CEES VAN HOORE
De Leidse sinoloog en hoogle
raar, Wilt Idema, noemt de Nij-
hoffprijs een erkenning voor
zijn werk. In een eerder inter
view met deze krant zei hij al:
„Ik ben zo'n 15 jaar geleden be
gonnen met het vertalen en het
blijkt dat ik nu een bescheiden
publiek voor dit genre warm
heb weten te maken".
De Chinese dichter wordt in
de bekroonde bloemlezing 'De
Spiegel der Klassieke Chinese
Poëzië', zoveel mogelijk zelf aan
het woord gelaten. Idema heeft
ervoor gewaakt „de dichter te
gaan verbeteren". Hij heeft eerr
zo breed mogelijk overzicht van
de klassieke Chinese poëzie ge
geven.
De jury van de Martinus Nij-
hoff Prijs bestaat uit Loes Visser,
Sjaak Commandeur, Peter
Kaaij, Piet Schrijvers en Frans
van Woerden. Idema: „er zitten,
voor zover ik weet, geen sinolo
gen in de jury, dus men zal bij
deskundigen informatie hebben
ingewonnen. Het is een erken
ning voor wat ik doe en dat is
verheugend".
De andere prijs voor vertalin
gen van Nederlandse literatuur
is toegekend aan H. van Beu-
ningen-Blum (47). Zij vertaalde
Nederlands proza van Cees
Nooteboom, Rudi van Dantzig.
F. Springer in het Duits.
d, moandog gesloten.
De kastenwanden van Exclusiv zijn een prima basis voor
een stijlvol interieur. Schitterende kastenwanden met
schuifdeuren op maat gemaakt en bijzonder geschikt voor
slaapkamers e.d. Bij Noort Interieur vindt u het komplctc
programma van Exclusiv. Nuttige opbergsuggesties met vei
rassende accessoires. Een verrijking voor elk interieur.
Kom bij Noort eens kijken naar deze oogstrelende kasten
wanden en laat u vrijblijvend adviseren over de juiste toon
zetting van uw interieur.
