Kunst
Duo Teeuwen/Smeenk
wint Cameretten 1991
=DIGR0S=
Rembrandt met worst en zure haring
Mercury
was de
Liberace
van de pop
Arthur Rimbaud blijft
een groot mysterie
Flying Pickets: andere
kijk op a cape lla
d
mt
Eenmalig 'nulnummer'
tijdschrift Du Perron
Q98teï'>
Maandag 25 november 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving: RUTGER J HOOGERDUK
5
Jury enthousiast over 'kwalitatief hoogstaand festival'
Vlak na de wereldwijde commotie over een videoclip van
Michael Jackson kwam waarachtig Hans Teeuwen zater
dagavond op de finale van de cabaretwedstrijd Cameret
ten in het Luxor Theater met een flonkerende imitatie
van de wereldster: voor mij was dat zo'n beetje de red
ding van het duo Hans Teeuwen en Roland Smeenk. De
zaal en de jury dachten daar geheel anders over: hun
programma 'Heist' oogstte stormachtig succes en werd
bekroond met de eerste prijs van Cameretten 1991.
ROTTERDAM JAAP KOOPMANS
Het winnende duo had er blijk
van gegeven verschillende disci
plines onder de knie te hebben:
de crosstalk. de conférence, het
zingen en de instrumenten.
Vooral de gitaar van Roland
Smeenk zong dat het een lieve
lust was. Maar daarmee is nog
niets gezegd over de inhoud.
Nu blijkt weer eens, dat wat
LONDEN JOHN OOMKES
Toen eerder dit jaar de Britse
rockgroep Queen het zestiende
album Innuendo uitgaf, waren
de reacties op het nieuwe reper
toire juichend. De kwaliteit van
de muziek was zo boven alle
twijfel verheven, dat de band
opnieuw dat presteerde wat
haar uniek maakte: ze over
schreed de nauwe grenzen van
alle categorisering. Queen paste
opnieuw geen enkel etiket.
Toen de band vervolgens niet
ging touren, staken geruchten
de kop op. Freddie Mercury, die
het woord tot de pers nog uit
sluitend via een videoband
richtte, zou aan Aids lijden en
de fysieke inspanningen van
een lange wereldtournee niet
meer kunnen opbrengen. Het
trieste nieuws van het afgelopen
weekeinde bevestigt die geruch
ten. Het leven van een buiten
gewoon feestelijke performer is
afgebroken.
Het was Mercury die in de
Leidse GroenoordhaJ 20.000
mensen tot meedeinen, mee-
brullen en meegalmen wist te
verleiden met de pompeuze
schlager We are the Champions,
een rock-psalm die uitgroeide
tot een klassieker op de voetbal
velden. Het was de zoveelste
stap in een meer dan twintigja
rige carrière waarin Mercury
voortdurend alle grenzen van
stijl, etiquette en wat er maar
betamelijk is, overschreed.
Al het werk van de band was
feitelijk operatesk: Bohemian
Rhapsody was het eerste hoog
tepunt van die schoolmakende
stijl. Daarbij werden muzikale
invloeden uit zoveel mogelijk
genres aan elkaar geplakt. Zo
lang die kitsch, zoals bij Queen,
de één schraal vindt door ande
ren in hoge mate kan worden
bewonderd. De vrolijke kijk op
het gebeuren tekende toch deze
26ste editie van Cameretten.
Men sprak over een kwalitatief
hoogstaand festival, vooral in
vergelijking met vorig jaar.
De man die het spits afbeet
van de finale was Jeroen Engeln
met 'Daan Willemse zoekt con
tact'. Willemse denkt dat hij
geen fantasie heeft. In opdracht
volgt hij een sessie voor het pu
bliek, zonder therapeut. Wil
lemse blijkt inderdaad over wei
nig fantasie te beschikken en
gaat al snel vervelen. Hij kreeg
de derde prijs. De jury: „Jeroen
Engeln is zonder meer leuk. Een
goed verteller met uitstekende
grappen. Hij moet in staat wor
den geacht een fantasierijk,
avondvullend programma te
brengen."
Nu gaan ze het nog stimule
ren ook: jongens die misschien
in beginsel de aanleg hebben
een goed nummer te brengen
opstoken om meteen maar 'een
avondvullend programma' te
maken. Jaar in jaar uit hebben
we de gevolgen hiervan in aller
lei theaters moeten betreuren.
Het onderwerp 'incest' scoor-
de (over het algemeen) hoog, de
jury deed daar een beetje lache
rig over. zo van, tja. waar moet
je het anders over hebben. En
daar zit 'm de kneep. Echt vrij
wel uitsluitend proberen leuk te
zijn is de trend, maar het zal
nog wel even duren voordat er
weer een Finkers of een Kaan
dorp in Luxor opstaat.
Wat mij betreft gooit Mylou
Frencken, tweede prijs en win
nares van de 'Persoonlijkheids
prijs', de hoogste ogen. Ze doet
een beetje overdreven verlegen
(hoort bij de act en is niet zo
leuk), het duurt even voordat ze
goed op gang komt, maar dan
presenteert ze ook een paar
mooie, zelf geschreven liedjes
en die presentatie is op z'n
minst charmant, soms hartver-
o verend.
De jury bestond uit Martine
Bijl, Jan Boerstoel. Ruud Meijer,
Stefan Stasse en Rob Wiegman.
Freddy Mercury:
Zijn heengaan kan niet
anders dan het einde
betekenen van Queen
met smaak werd geproduceerd
en de makers zich voor het re
sultaat niet schaamden, trof he
geen verwijt. In feite was Mer
cury de Liberace van de pop
Evenals dit Amerikaanse piano
fenomeen een relnicht ('Queen
in Engelse slang) van het zuiver
ste water. In de persoon van
Freddie vond de glam-rock van
de jaren zeventig eigenlijk z'n.
meest gedurfde vertegenwoor
diger. Hoewel Queen zijn mu
ziek schreef als een, bij tijden
hecht kwartet halverwege de
jaren tachtig kregen de
groepsleden steeds meer solo
projecten op hun conto was
Mercury het visuele middelpunt
van de kitsch en de pedanterie.
Zijn hqengaan kan niet anders
dan het einde betekenen van
band, die ook Mercury's
theatrale avonturen met een
knipoog bezag en juist zo groot
was omdat in feite alles werd
geridiculariseerd. Mercury's co
ver van The Great Pretender
(1987) zei eigenlijk alles.
Er blijven gelukkig nog docu
menten op vinyl en cd. Als er
een anthologie van Mercury en
de groep wordt gemaakt, dan
horen daar niet alleen Killer
Queen, A Night at the Opera, A
Day at the Races, maar ook op
namen van Live Aid, de duetten
met Bowie (Under Pressure) en
operadiva Montserrat Caballé
(Barcelona) toe. Plus natuurlijk
die zo langzamerhand oneindi
ge reeks fabelachtige videoclips
die Mercury, samen met zijn
collega's Brian May (gitaar), Ro
ger Taylor (drums) en John
Deacon (bas) maakte.
AMSTERDAM HANS LUTZ
Je krijgt de indruk, dat het bedrijfsleven een
beetje met de handen in het haar zit: waar
zit het gat in de markt waar Rembrandt in
gestopt kan worden? Het heeft er even op
geleken dat na Van Gogh met Rembrandt
van Rijn een nieuwe commerciële melkkoe
was binnengehaald. Maar ondanks de grote
belangstelling voor de aanstaande tentoon
stelling in het Rijksmuseum (4 december
tot 1 maart) is er geen Rembrandt Village en
zijn er geen chocolade Mannen met Gou
den Helm of handgemaakte Saskia-,
Hendrickje- of Tituspoppen.
Maar een goed zakenman is niet voor één
gat te vangen: Novotel Amsterdam herin
nerde zich juist op tijd, dat het de beschik
king had over een Rembrandtzaal. Die be
stond al wel een tijd, maar een doordachte
modernisering kon in dit Retnbrandt-jaar
vast geen kwaad. En wat was gepaster dan
aan de vooravond van de grote Rembrandt-
tentoonstelling juist daar een presentatie te
verzorgen van de zoveelste heruitgave van
het fameuze boek over Rembrandt ('een
biografische roman') van Theun de Vries.
Het moet gezegd: het werd ondanks alle
scepsis toch een alleraardigste bijeenkomst.
Op de eerste plaats natuurlijk door de aan
wezigheid van de krasse schrijver zelf, die
met veel genoegen herinneringen ophaalde
aan de ontstaansgeschiedenis van het boek
en de wereldwijde belangstelling, die er in
de loop van de zestig jaar sinds het voor het
eerst verscheen, voor is geweest. Dat was en
is reden voor enige tevredenheid, aldus De
Vries: „Want ook al vind ik bij het terugle
zen, dat er passages zijn die beter hadden
gekund, ik denk ook wel eens: wat kon die
jonge blaag schrijven."
Gary Schwartz was er ook. Deze verklaar
de criticus van het Rembrandt Research
Project dat op technische gronden in
middels honderden 'echte' Rembrandts als
namaak heeft afgevoerd legde zijn ge
hoor de stelling voor, dat er meer dan 800
Rembrandts 'zoek' zijn. Ga maar na, aldus
Schwartz: Rembrandt heeft 45 jaar gewerkt,
vijftig weken per jaar. Stel dat hij gemiddeld
een half schilderij per week produceerde
(dat moest-ie wel om een leefwaardig inko
men te halen) dan moet hij er bijna 1100
hebben gemaakt.
Het Rembrandt Research Project denkt
op zo'n 250 'echte' Rembrandts uit te ko
men. Waar zijn dan die andere 850 geble
ven? Een deel is door rampen vernietigd,
maar een heel belangrijk ander deel is 'on
zichtbaar', omdat de meester ze niet heeft
gesigneerd of omdat ze onderwerpen heb
ben (zoals dieren), die niet bij Rembrandt
'horen' en dus niet herkend worden als
stukken van de grote meester. Er is dus nog
hoop voor degenen, die op zolder een schil
derij hebben ontdekt, dat 'typisch Rem
brandt' is.
Interessant gebeuren dus in die nieuwe
Rembrandtzaal. Maar was het nu echt no
dig dat de hapjes werden geserveerd op een
schilderspalet (inclusief kwasten) en een
namaak-Rembrandt worst en zure haring
ronddeelde?
BEELDENDE KUNST
1891, Portraits, dessins,
zien tot 12 januari 1992 in het Musee
d'Orsay te Parijs
Het museum is dagelijks, behalve 's maan
dags. geopend van 10 00 uur tot 18 00
Parijs
Wie was Arthur Rimbaud? En
dreef een van de grootste
Franse dichters aller tijden naar
steeds weer nieuwe, doorgaans
weinig gelukkige avonturen?
Vragen die ook honderd jaar na
de dood van de geniale poëet,
avonturier, schuinsmarcheerder
en wapenhandelaar nog steeds
moeiljk te beantwoorden zijn.
Ondanks een schier onafzien
bare reeks biografieën blijft het
leven van de dichter uit het
Noordfranse Charleville door
heel wat raadselen omgeven.
Rimbaud is daar zelf voor een
groot deel debet aan. Op zes
tienjarige leeftijd maakte hij
furore als dichter; amper vijf
jaar later stopte hij definitief,
een klein maar nog altijd be
wonderd oeuvre nalatend. Rim
baud wilde niets meer weten
van het literaire wereldje waar
van hij enkele jaren de kroon
prins en tegelijkertijd de groot
ste kritikaster was geweest. Na
diverse omzwervingen in Euro
pa, al dan niet samen met zijn
vriend, minnaar en collega Paul
Verlaine, zette de avonturier
koers naar Oost-Afrika waar hij
elf jaar lang een liederlijk be
staan leidde en onder andere
leefde van de wapenhandel.
Als het aan Rimbaud zelf had
gelegen, waren er waarschijnlijk
helemaal geen sporen meer van
zijn dichterschap te vinden ge
weest. Het is vooral aan Paul
Verlaine te danken dat het werk
van Rimbaud gepubliceerd en
bekend geworden is. Verlaine,
met wie Rimbaud een letterlijk
explosieve haat-liefde verhou
ding had, (in 1873 schoot Ver
laine een kogel door de hand
van Rimbaud na hun zoveelste
ruzie) verzorgde verschillende
uitgaven van Rimbauds gedich
ten. die tot dan toe voorname
lijk in briefvorm bekend waren.
Het enige werk dat tijdens zijn
korte maar hevige literaire carri
ère het licht zag, het prozage
dicht 'Saison en enfer' (Seizoen
in de hel, 1873), heeft Rimbaud
zelf trachten te vernietigen.
Slechts dankzij het feit dat de
Brusselse drukker nog niet afbe
taald was, bleven enkele tiental
len exemplaren gespaard.
Botkanker
Ruim honderd jaar geleden, op
10 november 1891 om precies
te zijn, overleed Arthur Rim
baud op 37-jarige leeftijd bijna
anoniem in een ziekenhuis te
Marseille aan de gevolgen van
hotkanker. In hetzelfde zieken
huis was hem enkele maanden
eerder een been afgfezet. Na een
verblijf van enkele maanden in
zijn geboortestreek wilde Rim
baud weer koers zetten naar
Oost-Afrika maar hij zou rijn
bestemming nooit halen
De honderdste sterfdag van
de 'Poète maudit' ('de ver
doemde dichter') is in Frankrijk
niet ongemerkt voorbij gegaan,
al werden de verschillende her
gheden goed-
ïuwd door het
verscheiden van een andere
grote Franse zoon. Yves Mon-
tand.
Honderd jaar na de dood van
Rimbaud weet Frankrijk nog al
tijd niet goed raad met de ver
doemde dichter, zoals de aard
van sommige herdenkings
plechtigheden heeft bewezen.
Wat te denken bijvoorbeeld van
het 24 uur durend spektakel
met 200 artiesten en performers
dat 9 en 10 november in de
futuristische omgeving van La
Villette in Parijs werd gehou
den?
Of een fakkel-marathon van
zijn geboorteplaats Charleville
naar Parijs, georganiseerd door
het Franse ministerie van cul
tuur? Spektakelstukken van een
soort waar Rimbaud zelf waar
schijnlijk van gewalgd zou heb
ben. Herdenkingen die boven
dien maar bitter weinig met de
inhoud van zijn werk te maken
hebben. Tussen alle mediage
nieke hcrdenkingsplechtighe-
den werd Rimbaud maar bitter
weinig recht gedaan.
Een van de weinige uitzonde
ringen is wellicht een beschei
den tentoonstelling in het Parij-
se Musee d'Orsay. Daar, in een
zijvleugel van het gigantische
museum, is tot 12 januari 1992
een tentoonstelling te zien over
het leven en werk van Arthur
Rimbaud. 'Arthur Rimbaud
1854-1891, Portretten, tekenin
gen, manuscripten' zo heet de
tentoonstelling. Aan de hand
van enkele honderden docu
menten, vergeelde foto's, klad
jes, (zelfjportretten en vaak ge
havende brieven, keurig chro
nologisch geordend, krijgt de
bezoeker een beeld van het tur
bulente leven van Arthur Rim
baud vanaf zijn vroege jeugd
(kindertekeningen) tot aan zijn
sterfbed (een handgeschreven
testament, de rekening van de
begrafenisondernemer). Hand
geschreven brieven en gedich
ten uit zijn korte literaire perio
de ontbreken al evenmin als te
kens van leven uit Java, Cyprus,
Aden en Harar, plaatsen die de
rusteloze Rimbaud tijdens zijn
omzwervingen aandeed. De
tentoonstelling is vanwege de
authenticiteit een verademing
temidden van de vaak groteske
herdenkingsplechtigheden die
het toch al vage beeld van Rim
baud alleen maar verder vervor
men. Nieuwe feiten levert de
verzameling portretten, foto's
en tekeningen niet op. Het le
ven van Rimbaud blijft mysteri
eus, net zoals veel van zijn poë
zie. Misschien is dal maar goed
ook. Mede dank zij dat mysteri
euze is Rimbaud uitgegroeid tot
een dichter die ook honderd
jaar na zijn dood nog fascineert
en inspireert, en tot een cultfï-
guur met de allure van even
eens jong gestorven (pop)ster-
ren als James Dean en Jim Mo-
MUZIEK
RECENSIE ANNEMIEK RUYGROK
The Flying Pickets, met Gary Howard. F
reward Kaye. Nick Godfrey. Lex Lewis
Richard Payne
Gehoord 23 november, schouwburg,
Leiden
Even is het schrikken wan
neer de vijf a capella zingende
heren van de Britse formatie
The Flying Pickets het toneel
betreden en achter de micro
foons plaatsnemen: hun stem
geluid klinkt alleen maar hard
en knetterend. Als dat de hele
avond zo blijft.
Maar nee, het duurt een paar
seconden. Dan gaat het duide
lijk als shock-effect bedoelde in
tro over in prachtige samenzang
zonder begeleiding, maar de il
lusie wekkend dat er een heel
combo achter het vijftal staat.
Het a capella zingen mag dan
een krachttoer zijn, het genre
was wat uitgekauwd. Het deed
steeds weer denken aan de sfeer
van de jaren vijftig, waarin zoet
gevooisde dames en heren hun
welluidend stemgeluid door de
microfoon lieten klinken. Knap,
maar zoetig.
The Flying Pickets rekenen
daarmee af. Rauw zijn ze. soms.
in rocknummers, en zelfs in lief
desliedjes klinken hun stem
men niet echt zacht. Dat heeft
ook te maken met hun presen
tatie vol humor en relativering,
waarbij ze het publiek al gauw
meeslepen.
Knap is ook de
op zij hun optreden met in
schakeling van dat publiek
over de pauze heentillen. Stings
hit 'An Englishman in New
York' daarbij als handvat ge
bruikend.
Uitschieter voor mij was 'Pur
ple Rain' van Prince, een num
mer dat nooit mijn favoriet was.
tnaar in de VHM V» I lie 1 K
ing Pickets zoveel aan meer
waarde krijgt, dat je helemaal
wordt meegesleept.
The Flying Pickets zijn ont
staan uit een groep acteurs die
ook nog konden zingen en het
leuk vonden af en toe als zanger
op te treden. Dat gebeurde
voornamelijk bij gebeurtenissen
waarbij zij hun sociaal engage
ment konden etaleren.
De oorspronkelijke leden van
de groep zijn er inmiddels uit
en vervangen door louter zan
gers. Het socialistisch perspec
tief komt nog sporadisch in hun
liederen voor. Muziek, of liever
gezegd zang, vormt nu de
hoofdmoot van dit 'Blue Mo
ney' gedoopte programma.
Puur vermaak dus. maar niette
min boeiend genoeg. Want The
Flying Pickets zijn rasartiesten
die hun stem als instrument in
alle betekenissen van het woord
gebruiken. Bassen, trompetten
en saxofoons, ze maken de mu
ziek met hun stemmen. Waar
door je als toeschouwer steeds
weer wordt gefopt. Nee, het is
geen geluidsband die je hoort,
het zijn de stemmen van die
jongens van The Flying Pickets.
Vv
AMSTERDAM Bij Sotheby's in Amsterdam wordt volgende week
Hollands zilver geveild. Een van de mooiste stukken is dit knottekist-
je, daterend uit ca 1715. Het is gemaakt door Johannes van der Lely,
een van de beroemdste zilversmeden uit die periode Het kleinood
moet tussen de 30. en 40.000 gulden opbrengen.
Volgend jaar tijdens boekenweek
De stichting Collectieve Propa
ganda van het Nederlandse
Boek (CPNB) brengt volgend
jaar tijdens de boekenweek een
eenmalig nulnummer uit van
het tijdschrift 'Nasantara'. dat E.
du Perron 54 jaar geleden wilde
oprichten. Het eerste nummer
van dit nieuw Nederlands-
Indisch. algemeen cultureel
tijdschrift verscheen echter
nooit, omdat Du Perron wegens
geldgebrek van het plan moest
afzien.
De CPNB heeft het idee op
nieuw opgepakt naar aanleiding
van het thema van de boeken
week: 't Prachtige rijk van Insu
linde. Tijdens ae boekenweek,
die van 11 tot en met 21 maart
wordt gehouden, verschijnt een
boekenweekgeschenk geschre
ven door A.F.Th van de Heijden,
en een essay van A. Alberts dat
over het thema van de boeken
week gaat.
BRAAD-
WORSTJESl
HEEL KILO I L KADO-TIP'
